Nội dung

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG tế H uế ---------- ại họ cK in h KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Đ ỨNG DỤNG MÔ HÌNH BAO DỮ LIỆU DEA ĐỂ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM Sinh viên thực hiện: Trần Đình Quang Lớp: K45B - TCNH Niên khóa: 2011 - 2015 Giáo viên hƣớng dẫn: ThS. Lê Ngọc Quỳnh Anh Huế, tháng 05 năm 2015 Lời cảm ơn! Để hoàn thành khóa luận này, ngoài sự cố gắng và nỗ lực của bản thân với những kiến thức đã tích lũy được qua 4 năm học tập trên giảng đường, tôi đã nhận được rất nhiều sự ủng hộ và giúp đỡ của quý thầy cô, cơ quan thực tập, gia đình và bạn bè. Đầu tiên, xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới cô giáo hướng dẫn – Thạc sĩ Lê Ngọc Quỳnh Anh, người đã tận tình hướng tế H uế dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Trường đại học Kinh tế Huế nói chung và khoa Tài chính – Ngân hàng nói riêng đã ại họ cK in h trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý giá trong quá trình học tập, rèn luyện tại trường. Tôi xin cảm ơn Ban lãnh đạo, tập thể cán bộ, nhân viên Sở Tài chính Huế đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong quá trình thực tập tại đây. Đ Cuối cùng xin được gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè, những người đã động viên, khích lệ tôi trong quá trình học tập và thực tập để hoàn thành khóa luận này. Xin chân thành cảm ơn! Sinh viên thực hiện Trần Đình Quang MỤC LỤC MỤC LỤC .................................................................................................................. i DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ............................................. iv DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ ............................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .......................................................................... vii TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ................................................................................... viii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................1 1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2 tế H uế 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................2 4.1. Phương pháp phân tích bao dữ liệu DEA .........................................................2 4.2. Một số phương pháp nghiên cứu khác ..............................................................6 ại họ cK in h 5. Bố cục khóa luận .....................................................................................................7 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .........................................8 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ MÔ HÌNH BAO DỮ LIỆU ĐỂ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NHTM ........8 1.1. Tổng quan về NHTM ........................................................................................8 1.1.1. Khái niệm về NHTM ..................................................................................8 1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của NHTM.............................................................8 Đ 1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn .......................................................................8 1.1.2.2. Hoạt động tín dụng .............................................................................10 1.1.2.3. Hoạt động khác ...................................................................................12 1.1.3. Chức năng của NHTM ..............................................................................12 1.2. Khung pháp lý về NHTM Việt Nam...............................................................13 1.3. Tổng quan về các nghiên cứu hiệu quả hoạt động của NHTM ......................16 1.3.1. Các nghiên cứu thực nghiệm về hiệu quả hoạt động trên thế giới............16 1.3.1.1. Mô hình phân tích bao dữ liệu DEA của Fukuyama (1993): .............16 1.3.1.2. Mô hình phân tích bao dữ liệu DEA của Zaim ...................................17 i 1.3.1.3. Mô hình phân tích bao dữ liệu DEA của Miller và Noulas ................17 1.3.1.4. Mô hình phân tích bao dữ liệu DEA của Dosnyah Yudistira .............18 1.3.2. Các nghiên cứu thực nghiệm về hiệu quả hoạt động NHTM ở Việt Nam19 1.4. Khung lý thuyết nghiên cứu về hiệu quả hoạt động NHTM...........................20 1.4.1. Tổng quan hiệu quả hoạt động của NHTM ..............................................20 1.4.1.1. Khái niệm hiệu quả hoạt động của NHTM .........................................20 1.4.1.2. Nhóm chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động NHTM ..........................21 1.4.2. Các nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt động của NHTM .......................25 1.4.2.1. Nhân tố khách quan ............................................................................25 tế H uế 1.4.2.2. Nhân tố chủ quan ................................................................................26 1.5. Mô hình bao dữ liệu DEA đánh giá hiệu quả hoạt động của các NHTM .......28 1.5.1. Giới thiệu mô hình bao dữ liệu DEA ........................................................28 1.5.1.1. Nguyên tắc tính toán và so sánh hiệu quả của các DMU ...................29 ại họ cK in h 1.5.1.2. Tính hiệu quả tổng hợp theo phương pháp DEA ................................30 1.5.2. Mô hình nghiên cứu ..................................................................................31 1.5.2.1. Các biến số nghiên cứu .......................................................................32 1.5.2.2. Giá của các đầu vào ............................................................................32 CHƢƠNG 2: ỨNG DỤNG MÔ HÌNH BAO DỮ LIỆU DEA ĐỂ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA MỘT SỐ NHTM VIỆT NAM .......................34 2.1. Thực trạng hoạt động của một số NHTM cổ phần Việt Nam .........................34 Đ 2.1.1. Sơ lược về một số NHTM .........................................................................34 2.1.2. Thực trạng hoạt động của một số NHTM cổ phần Việt Nam...................36 2.1.2.1. SWOT về khả năng cạnh tranh của các NHTM .................................36 2.1.2.2. Thực trạng hoạt động của các ngân hàng thuộc mẫu nghiên cứu thông qua các nhóm chỉ tiêu về hiệu quả ...................................................................38 2.1.2.3. Triển vọng ngành ngân hàng năm 2015..............................................45 2.2. Ứng dụng mô hình bao dữ liệu DEA để đánh giá hiệu quả hoạt động của một số NHTM Việt Nam ...............................................................................................46 2.2.1. Kết quả mô hình bao dữ liệu DEA............................................................46 ii 2.2.1.1. Kết quả thống kê tóm tắt các biến trong mô hình bao dữ liệu DEA...46 2.2.1.2. Kết quả mô hình về hiệu quả thực hiện ..............................................50 2.2.1.3. Kết quả mô hình về thay đổi hiệu quả và năng suất ...........................56 2.2.2. Đánh giá chung kết quả đạt được và những hạn chế còn tồn tại ..............61 2.2.2.1. Về hiệu quả hoạt động của NHTM .....................................................61 2.2.2.2 Về mô hình bao dữ liệu DEA ..............................................................62 2.2.3. Nguyên nhân yếu kém trong quá trình hoạt động của các NHTM ...........63 2.2.3.1. Nguyên nhân khách quan ....................................................................63 2.2.3.2. Nguyên nhân chủ quan .......................................................................67 tế H uế CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NHTM VIỆT NAM .................................................................................................70 3.1. Định hướng phát triển hoạt động và yêu cầu đặt ra trong quá trình hoạt động của các NHTM Việt Nam ......................................................................................70 ại họ cK in h 3.1.1. Định hướng phát triển hoạt động ngành ngân hàng đến năm 2020 ..........70 3.1.2. Yêu cầu đặt trong quá trình hoạt động của các NHTM ............................71 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam................72 3.2.1. Nhóm giải pháp cải thiện các chỉ số về huy động vốn, cơ cấu vốn ..........72 3.2.1.1. Về huy động vốn .................................................................................72 3.2.1.2. Về cơ cấu vốn .....................................................................................73 3.2.2. Nhóm giải pháp cải thiện các chỉ số về hiệu quả sử dụng vốn .................75 Đ 3.2.2.1. Giải pháp về hoạt động tín dụng .........................................................75 3.2.2.2. Khắc phục nợ xấu ...............................................................................77 3.2.3. Nhóm giải pháp cải thiện các chỉ số về kết quả kinh doanh .....................79 3.2.3.1. Gia tăng số lượng khách hàng ............................................................79 3.2.3.2. Tăng doanh thu và lợi nhuận từ khách hàng .......................................79 3.2.3.3. Đào tạo phát triển nguồn nhân lực ......................................................80 3.2.3.4. Đổi mới và hiện đại hóa công nghệ ....................................................81 3.2.3.5. Xây dựng môi trường giao dịch chuyên nghiệp, thân thiện ...............82 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................83 iii DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Viết đầy đủ tiếng Việt Viết đầy đủ tiếng Anh ACB Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu Asia Commercial Joint Stock Bank 2 AE Hiệu quả phân bổ Allocative efficiency 3 BCTC Báo cáo tài chính 4 BIDV Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Joint Stock Commercial Bank for Investment and Development of Vietnam 5 CE Hiệu quả chi phí Cost efficiency 6 cons Không đổi theo quy mô Constant returns to scale 7 DEA Phân tích bao dữ liệu Data Development Analysis DMU Đơn vị ra quyết định – Ngân hàng 9 DNNN Doanh nghiệp nhà nước 10 drs Giảm theo quy mô 11 effch Thay đổi hiệu quả kỹ thuật 12 Eximbank Ngân hàng Thương mại cổ phần Xuất Nhập Khẩu 13 irs Tăng theo quy mô 14 15 MB 16 NHNN 17 NHTM Ngân hàng thương mại NHTMCP NN NHTMCP TN Ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước Ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân 18 19 ại họ cK in h 8 tế H uế 1 Đ STT Viết tắt LNTT Decision Making Unit Decreasing returns to scale Technical efficiency change Viet nam Export Import Commercial Joint Stock Bank Increasing returns to scale Lợi nhuận trước thuế Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội Ngân hàng nhà nước Việt Nam iv Military Commercial Joint Stock Bank STT Viết tắt Viết đầy đủ tiếng Việt Viết đầy đủ tiếng Anh Hiệu quả thuần Pure technical efficiency Thay đổi hiệu quả kỹ thuật thuần Thu nhập ròng/Vốn chủ sở hữu Pure technical efficiency change 20 PE 21 Pech 22 ROA 23 ROE Thu nhập ròng/Tổng tài sản Return on Equity ratio 24 Sacombank Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín Saigon Thuong Tin Commercial Joint Stock Bank 25 SE Hiệu quả quy mô Scale efficiency 26 sech Thay đổi hiệu quả quy mô Scale efficiency change 27 techch Thay đổi tiến bộ công nghệ Technological change 28 tfpch tế H uế 31 Vietinbank Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam 32 Đ 30 Thay đổi năng suất nhân tố tổng hợp Công ty quản lý tài sản của VAMC các Tổ chức tín dụng Việt Nam Ngân hàng Thương mại cổ Vietcombank phần Ngoại Thương Việt Nam ại họ cK in h 29 Ngân hàng Thương mại cổ phầnViệt Nam Thịnh Vượng VPBank Return on Assets ratio v Total factor productivity Joint Stock Commercial Bank for Foreign Trade of Vietnam Vietnam Joint Stock Commercial Bank for Industry and Trade Vietnam Commercial Joint Stock Bank for Private Enterprise DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ Đồ thị 2.1 –Vốn điều lệ của các ngân hàng nghiên cứu............................................36 Đồ thị 2.2 – Tỷ lệ Vốn huy động/Tổng nguồn vốn của các ngân ............................38 Đồ thị 2.3 –Tỷ lệ Nợ xấu/Tổng dư nợ của các ngân hàng ........................................40 Đồ thị 2.4 – ROA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ...................................42 Đồ thị 2.5 – ROE của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ....................................44 Đồ thị 2.6 – Xu hướng biến động thi lãi và thu ngoài lãi của các ngân hàng ...........49 Đồ thị 2.7 –Hệ số đo lường hiệu quả kỹ thuật ..........................................................52 tế H uế Đồ thị 2.8 – Số lượng các ngân hàng có hiệu quả giảm(DRS), tăng (IRS), và không đổi theo quy mô (CONS), thời kỳ 2012 – 2014 53 Đồ thị 2.9 - Phần trăm thay đổi hiệu quả theo quy mô .............................................53 Đồ thị 2.10 - Phần trăm thay đổi hiệu quả kỹ thuật ..................................................57 ại họ cK in h Đồ thị 2.11 - Phần trăm thay đổi tiến bộ công nghệ. ................................................58 Đồ thị 2.12 - Phần trăm thay đổi hiệu quả kỹ thuật thuần ........................................59 Đồ thị 2.13 - Phần trăm thay đổi năng suất nhân tố tổng hợp ..................................60 Đồ thị 2.14 – Tốc độ tăng trưởng GDP .....................................................................64 Đồ thị 2.15 - Tốc độ tăng giá tiêu dùng ...................................................................65 Đ Đồ thị 2.16 - Chỉ số sản xuất công nghiệp cả nước .................................................66 vi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1 - Khung pháp lý về NHTM Việt Nam .......................................................13 Bảng 2.1 - Các NHTMCP thuộc mẫu nghiên cứu trong giai đoạn 2012-2014 .........34 Bảng 2.2 - SWOT về khả năng cạnh tranh của các NHTM ......................................36 Bảng 2.3 – Tỷ lệ Vốn huy động/Tổng nguồn vốn của các ngân hàng ......................39 Bảng 2.4 –Tỷ lệ Nợ xấu/Tổng dư nợ của các ngân hàng ..........................................40 Bảng 2.5 – Tỷ lệ ROA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ............................42 Bảng 2.6 – ROE của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu......................................44 tế H uế Bảng 2.7 - Thống kê tóm tắt các biến trong mô hình DEA ......................................47 Bảng 2.8 - Hiệu quả kỹ thuật (TE), hiệu quả kỹ thuật thuần (PE), hiệu quả quy mô (SE) của các loại hình ngân hàng trong thời kì 2012-2014 .......................................50 Bảng 2.9 - Hiệu quả kỹ thuật TE thời kỳ 2012-2014 cho từng ngân hàng ...............55 ại họ cK in h Bảng 2.10 - Chỉ số Malmquist bình quân thời kỳ 2012-2014 ...................................56 Bảng 2.11 – Kết quả mô hình về effch, techch, pech sech và tfpch cho từng ngân Đ hàng trung bình thời kỳ 2012-2014 ..........................................................................61 vii TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Hệ thống ngân hàng ngày càng có tầm quan trọng và vai trò to lớn trong việc luân chuyển vốn trên thị trường và sự phát triển của nền kinh tế hiện nay. Việc ứng dụng các mô hình toán kinh tế trong công tác quản trị kinh doanh, quản trị rủi ro sẽ giúp cho hoạt động của các ngân hàng được chính xác và có hiệu quả hơn. Do vậy, khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Ứng dụng mô hình bao dữ liệu DEA để đánh giá hiệu quả hoạt động của một số Ngân hàng thương mai Việt Nam” được thực hiện với ba mục tiêu. Thứ nhất, hệ thống hóa những vấn đề lý thuyết liên quan đến ngân hàng, hiệu quả hoạt động và mô hình bao dữ liệu DEA để đánh giá tế H uế hiệu quả hoạt động của NHTM. Thứ hai, ứng dụng mô hình bao dữ liệu DEA để đánh giá hiệu quả hoạt động của một số NHTM Việt Nam. Thứ ba, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM. ại họ cK in h Mặc dù đề tài đã phần nào giải quyết được ba mục tiêu trên nhưng vẫn còn tồn tại một số hạn chế ảnh hưởng đến nội dung khóa luận như giới hạn về thời gian, kiến thức, nhược điểm của mô hình,... Từ những hạn chế đó, đề tài đã đưa ra hướng Đ mở rộng nghiên cứu mới cho những đề tài sau. viii