Nội dung

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH ------o0o------ KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG VPBANK Giảng viên hƣớng dẫn : Ths. Nguyễn Thúy Anh Sinh viên thực hiện : Đoàn Thị Thu Hƣơng Lớp : A2 – K44 - QTKD Hà Nội, tháng 5 nãm 2009 Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 Khóa luận tốt nghiệp LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng em. Các số liệu, kết quả nêu trong khóa luận là trung thực, xuất phát từ thực tế của ngân hàng ngoài quốc doanh VPBank. Sinh viên Đoàn Thị Thu Hƣơng Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang I Khóa luận tốt nghiệp Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 LỜI CẢM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô trong khoa Quản trị kinh doanh, đặc biệt là Thạc sĩ Nguyễn Thúy Anh- ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành khóa luận này. Trong quá trình thực tập tại ngân hàng ngoài quốc doanh VPBank, em cũng đã nhận đƣợc sự chỉ bảo tận tình của các anh chị trong phòng Tín dụng của ngân hàng. Em xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, tháng 5 năm 2008 Sinh viên Đoàn Thị Thu Hƣơng Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang II Khóa luận tốt nghiệp Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Tên đầy đủ NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHTM Ngân hàng thƣơng mại ALCO Hội đồng quản lý tài sản Nợ- tài sản Có TCTD Tổ chức tín dụng VPBank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần. TSN Tài sản Nợ TSC Tài sản Có HĐV Huy động vốn NOW Tài khoản lệnh rút tiền có thể thƣơng lƣợng DTBB Dự trữ bắt buộc DPRR Dự phòng rủi ro Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang III Khóa luận tốt nghiệp Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 Danh mục bảng Bảng 1 : Tình hình huy động vốn của VPBank giai đoạn 2006-2008 .............................. 44 Bảng 2 : Cơ cấu nguồn vốn huy động theo kỳ hạn ......................................................... 45 Bảng 3 : Tình hình hoạt động tín dụng VPBank giai đoạn 2006-2008 ............................ 46 Bảng 4 : Doanh thu và lợi nhuận của VPBank giai đoạn 2006-2008............................... 50 Bảng 5 : Các tỷ lệ an toàn vốn ....................................................................................... 50 Bảng 6 : Chỉ số lạm phát ................................................................................................ 52 Bảng 7 : Tốc độ tăng trƣởng tín dụng của VPBank cuối năm 2005-2008........................ 55 Bảng 8 : Tốc độ tăng trƣởng nguồn vốn của VPBank cuối năm 2005-2008 .................... 55 Bảng 9 : Lãi suất huy động vốn của VPBank giai đoạn 2007-2008 (đơn vị: %/năm) ...... 56 Bảng 10 : Tỷ trọng hoạt động cho vay của VPBank 2006-2008 ..................................... 56 Bảng 11 : Tỷ trọng đầu tƣ vào giấy tờ có giá của VPBank ............................................. 57 Bảng 12 : Chỉ số trạng thái tiền mặt ............................................................................... 62 Bảng 13: Dự trữ thanh toán của VPBank 2006-2008 ..................................................... 63 Bảng 14 : Chỉ số dự trữ thanh toán................................................................................. 64 Bảng 15 : Chỉ số cho vay/tiền gửi .................................................................................. 65 Bảng 16 : Chỉ số cơ cấu tiền gửi .................................................................................... 66 Bảng 17 : Chỉ số nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn......................................... 68 Bảng 18 : Chỉ tiêu kế hoạch năm 2009 ........................................................................... 82 Danh mục biểu đồ Biểu đồ 1 : Nguồn vốn huy động của VPBank 2006-2008 ............................................. 45 Biểu đồ 2 : Tình hình dƣ nợ tín dụng giai đoạn cuối năm 2005-2008 ............................. 47 Biểu đồ 3 : Tỷ lệ nợ xấu giai đoạn 2005-2008 ................................................................ 47 Biểu đồ 4 : Chỉ số trạng thái tiền mặt ............................................................................. 62 Biểu đồ 5 : Chỉ số dự trữ thanh toán............................................................................... 64 Biểu đồ 6 : Chỉ số huy động vốn/cho vay ....................................................................... 65 Biểu đồ 7 : Chỉ số cơ cấu tiền gửi .................................................................................. 66 Biểu đồ 8 : Nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn................................................. 68 Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang IV Khóa luận tốt nghiệp Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 MỤC LỤC CHƢƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ RỦI RO THANH KHOẢN VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN............................................................................................................... 4 I. MỘT SỐ LÍ LUẬN VỀ RỦI RO THANH KHOẢN ................................................ 4 I.1. RỦI RO TRONG KINH DOANH NGÂN HÀNG ............................................. 4 I.1.1. KHÁI NIỆM ............................................................................................... 4 I.1.2. PHÂN LOẠI RỦI RO TRONG KINH DOANH NGÂN HÀNG ..................... 5 I.2. RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NHTM .......................................................... 7 I.2.1. KHÁI NIỆM THANH KHOẢN VÀ RỦI RO THANH KHOẢN ..................... 7 I.2.2. PHÂN LOẠI RỦI RO THANH KHOẢN .................................................... 10 I.2.3. NGUYÊN NHÂN GÂY RA RỦI RO THANH KHOẢN ............................... 11 II. QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NHTM .......................................... 14 II.1. QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG KINH DOANH NGÂN HÀNG ...................... 14 II.1.1. KHÁI NIỆM ............................................................................................ 14 II.1.2. QUY TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO ............................................................ 15 II.2. QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 16 II.2.1. KHÁI NIỆM ............................................................................................ 16 II.2.2. SỰ CẦN THIẾT CỦA HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NHTM................................................... 16 II.2.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN .......................................................................................................... 18 II.2.4. QUY TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN ................................ 22 III. MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ RỦI RO THANH KHOẢN NỔI TIẾNG VÀ BÀI HỌC CHO CÁC NGÂN HÀNG .................................................................................................... 36 III.1. MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ RỦI RO THANH KHOẢN .......................................... 36 III.1.1. RỦI RO THANH KHOẢN Ở ANH – THẢM HỌA NORTHERN ROCK .. 36 III.1.2. RỦI RO THANH KHOẢN Ở CÁC NHTM NGA NĂM 2004.................... 37 III.1.3. RỦI RO THANH KHOẢN Ở CÁC NHTM MỸ NĂM 2007 ...................... 38 III.1.4. RỦI RO THANH KHOẢN TẠI VIỆT NAM. ............................................ 39 III.2. BÀI HỌC RÚT RA ĐỐI VỚI CÁC NGÂN HÀNG ...................................... 40 III.2.1. ĐỐI VỚI NHNN .................................................................................... 40 Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang V Khóa luận tốt nghiệp Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 III.2.2. ĐỐI VỚI CÁC NHTM: .......................................................................... 40 CHƢƠNG 2 : THỰC TRẠNG RỦI RO THANH KHOẢN VÀ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG VPBANK ........................................... 42 I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ VPBANK ................................................................... 42 I.1. LỊCH SỬ DOANH NGHIỆP........................................................................... 42 I.2. LĨNH VỰC HOẠT ĐỘNG ............................................................................. 43 I.3. VÀI NÉT VỀ TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ............................ 43 I.3.1. MỘT SỐ KẾT QUẢ KINH DOANH CỤ THỂ ........................................... 43 I.3.2. KẾT QUẢ CHUNG : ................................................................................ 49 II. TÌNH HÌNH RỦI RO THANH KHOẢN VÀ THỰC HIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG VPBANK ................................................................. 51 II.1. CÁC NGUY CƠ DẪN ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN TẠI VPBANK....... 51 II.1.1. CÁC YẾU TỐ KHÁCH QUAN. ............................................................... 51 II.1.2. YẾU TỐ CHỦ QUAN : ........................................................................... 54 II.2. MÔ HÌNH TỔ CHỨC QUẢN LÝ THANH KHOẢN CỦA VPBANK .......... 58 II.2.1. BỘ MÁY TỔ CHỨC QUẢN LÝ THANH KHOẢN.................................... 58 II.2.2. NGUYÊN TẮC QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI VPBANK....... 60 II.3. LƢỢNG HÓA RỦI RO THANH KHOẢN TẠI VPBANK ............................ 61 II.4. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO THANH KHOẢN CỦA VPBANK .. 69 II.4.1. TĂNG CUNG THANH KHOẢN .............................................................. 69 II.4.2. GIẢM CẦU THANH KHOẢN ................................................................. 70 III. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THANH KHOẢN TẠI VPBANK ............................................................................................................................. 70 III.1. MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC ................................................................ 70 III.1.1. TRIỂN KHAI THÀNH CÔNG CƠ CHẾ QUẢN LÝ VỐN TẬP TRUNG .. 70 III.1.2. SỰ RA ĐỜI CỦA HỘI ĐỒNG QUẢN LÝ TSN-TSC (ALCO) .................. 71 III.1.3. BƢỚC ĐẦU TRIỂN KHAI DỰ ÁN HIỆN ĐẠI HOÁ NGÂN HÀNG VÀ HỆ THỐNG THANH TOÁN TRONG TOÀN HỆ THỐNG................................................... 72 III.2. HẠN CHẾ. ................................................................................................... 74 III.2.1. CÔNG TÁC QUẢN LÝ THANH KHOẢN CHƢA HOÀN TOÀN THEO HƢỚNG HIỆN ĐẠI, CHƢA ĐÁP ỨNG ĐƢỢC CHUẨN MỰC QUỐC TẾ .................. 74 III.2.2. CHẤT LƢỢNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ THANH KHOẢN CHƢA THỰC SỰ VỮNG CHẮC, HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CÒN NHIỀU HẠN CHẾ .................................................................................................................................... 74 Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang VI Khóa luận tốt nghiệp Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 III.2.3. SỰ PHỐI HỢP TRONG TRIỂN KHAI THỰC HIỆN QUẢN LÝ THANH KHOẢN CHƢA NHỊP NHÀNG, CHƢA PHÁT HUY ĐƢỢC SỨC MẠNH TỔNG THỂ CỦA HỆ THỐNG......................................................................................................... 75 III.2.4. CÔNG TÁC NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM HỖ TRỢ CÒN DÀN TRẢI, CHƢA THỰC SỰ HIỆU QUẢ ................................................................... 75 III.2.5. CHẤT LƢỢNG NGUỒN NHÂN LỰC QUẢN LÝ THANH KHOẢN CHƢA CAO............................................................................................................................. 75 III.2.6. HỆ THỐNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN, THÔNG TIN QUẢN LÝ THANH KHOẢN CÒN LẠC HẬU ................................................................................ 75 III.3. NGUYÊN NHÂN CỦA SỰ HẠN CHẾ........................................................ 76 III.3.1. NGUYÊN NHÂN KHÁCH QUAN .......................................................... 76 III.3.2. NGUYÊN NHÂN CHỦ QUAN ............................................................... 78 CHƢƠNG 3 : GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG VPBANK ........................................................... 81 I. PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN CỦA VPBANK ...................................................................................................... 81 I.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NHNN VIỆT NAM VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN ............................................................................................................ 81 I.2. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA VPBANK TRONG THỜI GIAN TỚI .. 81 I.2.1. ĐỊNH HƢỚNG CHUNG .......................................................................... 81 I.2.2. ĐỊNH HƢỚNG CỦA VPBANK TRONG VIỆC PHÒNG TRÁNH RỦI RO THANH KHOẢN .......................................................................................................... 82 I.3. NHỮNG THÁCH THỨC VỚI NGÂN HÀNG VPBANK TRONG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN. .......................................................................... 84 I.3.1. CƠ CHẾ QUẢN LÝ .................................................................................. 84 I.3.2. TRÌNH ĐỘ CÔNG NGHỆ VÀ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH........................... 84 I.3.3. HIỆU QUẢ VÀ CHẤT LƢỢNG HOẠT ĐỘNG ......................................... 85 I.3.4. TẬP QUÁN THANH TOÁN CỦA KHÁCH HÀNG .................................... 85 II. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI VPBANK ...................................................................................................................... 86 II.1. GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG VPBANK ........................................... 86 II.1.1. HOÀN THIỆN CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH, PHƢƠNG PHÁP LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN .......................................................................... 86 II.1.2. XÂY DỰNG CHIẾN LƢỢC QUẢN LÝ THANH KHOẢN ........................ 88 II.1.3. TĂNG VỐN TỰ CÓ NHẰM TĂNG NĂNG LỰC TÀI CHÍNH .................. 89 Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang VII Khóa luận tốt nghiệp Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 II.1.4. ĐỔI MỚI MÔ HÌNH TỔ CHỨC QUẢN LÝ THANH KHOẢN ................. 90 II.1.5. NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG NGUỒN NHÂN LỰC QUẢN LÝ THANH KHOẢN ....................................................................................................................... 92 II.1.6. NÂNG CẤP VÀ LÀM CHỦ HỆ THỐNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN ..... 94 II.1.7. TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ RỦI RO VÀ KIỂM TOÁN NỘI BỘ ................ 95 II.1.8. ĐỔI MỚI CÔNG TÁC QUẢN TRỊ, NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA HỘI ĐỒNG ALCO............................................................................................................... 96 II.1.9. ĐẨY MẠNH CÔNG TÁC HUY ĐỘNG VỐN ........................................... 96 II.1.10. PHÁT TRIỂN THƢƠNG HIỆU, MẠNG LƢỚI ...................................... 97 II.2. KIẾN NGHỊ VỚI NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC ............................................. 98 II.2.1. ỔN ĐỊNH MÔI TRƢỜNG KINH TẾ VĨ MÔ............................................ 98 II.2.2. HOÀN THIỆN HÀNH LANG PHÁP LÝ .................................................. 99 II.2.3. VẬN DỤNG LINH HOẠT CÁC CÔNG CỤ CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ .................................................................................................................................... 99 II.2.4. TĂNG CƢỜNG THANH TRA, GIÁM SÁT CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG VÀ XÂY DỰNG HỆ THỐNG CẢNH BÁO SỚM .............................................................. 100 II.2.5. ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƢỜNG PHÁI SINH ................ 101 KẾT LUẬN ................................................................................................................ 103 Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang VIII Đoàn Thị Thu Hƣơng – A2 QTKD K44 Khóa luận tốt nghiệp LỜI NÓI ĐẦU I. Tính cấp thiết của đề tài Nền kinh tế thế giới nói chung và của mỗi quốc gia nói riêng hoạt động không thể thiếu sự có mặt của ngân hàng thƣơng mại( NHTM). Với chức năng đặc biệt, các ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định và phát triển nền kinh tế. Trong những năm qua, cùng với những thành tựu đổi mới của đất nƣớc, hệ thống ngân hàng Việt Nam đã có những đổi mới sâu sắc đóng góp vào việc ổn định tiền tệ, thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế theo hƣớng công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nƣớc, mở rộng quan hệ kinh tế với các nƣớc trong khu vực và trên thế giới. Trong xu thế hội nhập kinh tế, tài chính khu vực và thế giới, hệ thống NHTM Việt Nam đang phải đối mặt với nguy cơ cạnh tranh ngày càng gay gắt do sự xâm nhập của các tổ chức tín dụng nƣớc ngoài khiến cho các NHTM Việt Nam đứng trƣớc nhiều rủi ro. Trƣớc tình hình đó, công tác quản trị rủi ro trong hoạt động của NHTM là một trong những yêu cầu đầu tiên và quan trọng đòi hỏi các nhà quản lý điều hành NHTM cũng nhƣ cơ quan giám sát cần có sự quan tâm thích đáng nhằm đảm bảo duy trì sự an toàn trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng cũng nhƣ sự ổn định của hệ thống tài chính quốc gia. Trong số các rủi ro của ngân hàng, rủi ro thanh khoản là một trong những rủi ro mang tính đặc thù và có ảnh hƣởng lớn đối với ngân hàng và sự ổn định của hệ thống tài chính. Kể từ cuối tháng 11 năm 2007, theo đánh giá của các chuyên gia, nhiều NHTM Việt Nam đã lâm vào tình trạng khó khăn thanh khoản 1 . Bảy tháng đầu năm 2008, tình trạng khan hiếm tiền đồng, lãi suất tiền gửi đồng Việt Nam liên ngân hàng tăng lên một cách chóng mặt đã đẩy các NHTM vào cuộc chạy đua lãi suất làm mặt bằng lãi suất huy động tăng dần lên từ 12% lên tới 18,6%/năm. Trong khi đó, về phía NHNN Việt Nam đã hai lần tăng lãi suất cơ bản lên 12%/năm và 14%/năm, đồng thời, chỉ đạo các NHTM tuân thủ một cách nghiêm ngặt quy định không áp dụng lãi suất kinh doanh vƣợt quá 150% lãi suất cơ bản và không đƣợc thu phí đối với hoạt động cho vay. Mặc dù lãi suất huy động tăng cao nhƣ vậy nhƣng theo nghiên cứu 1 Nguyễn Thị Mùi- Đảm bảo thanh khoản- yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của ngân hàng thƣơng mại- Bài tham luận “Hội thảo quản trị rủi ro thanh khoản”. Trƣờng đại học Ngoại Thƣơng Trang 1