Nội dung

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ---------------------- TRỊNH NGỌC BẢO KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Tên đề tài: ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CÂY LÁ KHÔI TẠI XÃ ĐỘNG ĐẠT, HUYỆN PHÚ LƯƠNG, TỈNH THÁI NGUYÊN Hệ đào tạo : Chính quy Định hướng đề tài : Hướng nghiên cứu Chuyên nghành : Kinh tế nông nghiệp Khoa : Kinh tế và Phát triển nông thôn Khóa : 2015 - 2019 Thái Nguyên, năm 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ---------------------- TRỊNH NGỌC BẢO KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Tên đề tài: ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CÂY LÁ KHÔI TẠI XÃ ĐỘNG ĐẠT, HUYỆN PHÚ LƯƠNG, TỈNH THÁI NGUYÊN Hệ đào tạo : Chính quy Định hướng đề tài : Hướng nghiên cứu Chuyên nghành : Kinh tế nông nghiệp Lớp : K47 – KTNN – N01 Khoa : Kinh tế và Phát triển nông thôn Khóa : 2015 - 2019 Giảng viên hướng dẫn: ThS. Đỗ Thị Hà Phương Thái Nguyên, năm 2019 i LỜI CAM ĐOAN Đề tài tốt nghiệp “Đánh giá hiệu quả sản xuất cây lá khôi tại xã Động Đạt huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên”, chuyên ngành Kinh tế nông nghiệp là chuyên ngành của riêng bản thân tôi, đề tài đã được sử dụng thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin có sẵn đã được trích rõ nguồn gốc. Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu đã đưa trong đề tài nghiên cứu này là trung thực. Các số liệu trích dẫn đã ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên,tháng 12 năm 2018 Tác giả khóa luận Trịnh Ngọc Bảo ii LỜI CẢM ƠN Thực tập tốt nghiệp là khâu rất quan trọng trong quá trình học tập và rèn luyện. Qua quá trình thực tập giúp cho mỗi sinh viên củng cố lại kiến thức đã được học trên ghế nhà trường và ứng dụng vào trong thực tế, đồng thời qua đó giúp nâng cao trình độ chuyên môn cũng như năng lực công tác cho sinh viên để có thể vững vàng khi ra trường và xin việc. Được sự nhất trí của Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa KT&PTNT Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, đặc biệt là sự giúp đỡ tận tình của cô giáo, giảng viên hướng dẫn Th.S.Đỗ Thị Haà Phương, em đã tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá hiệu quả sản xuất cây lá khôi tại xã Động Đạt huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên’’.Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa KT&PTNT, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, cùng tất cả các thầy – cô đã tận tình dìu dắt trong suốt thời gian học tập tại trường. Đặc biệt em bày tỏ lòng biết ơn tới giảng viên hướng dẫn cô giáo, giảng viên hướng dẫn Th.S. Đỗ Thị Hà Phương, em xin cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình của cô, đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn để em hoàn thành khóa luận này. Em xin gửi lời cảm ơn tới cán bộ xã, UBND xã Động Đạt, Chủ tịch hội đông y,đã nhiệt tình chỉ bảo, hướng dẫn em khi em về địa phương thực tập và tạo mọi điều kiện giúp đỡ em hoàn thành khóa luận này. Em xin gủi lời cảm ơn tới bạn bè và người thân đã giúp đỡ em tận tình trong quá trình nghiên cứu khóa luận. Do điều kiện thời gian và kinh nghiệm còn hạn chế, bài khóa luận của em không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy – cô giáo và bạn bè để bài khóa luận của em được hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn！ Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018 Sinh viên Trịnh Ngọc Bảo iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt STT Nghĩa 1 BQ Bình Quân 2 ĐVT Đơn vị tính 3 UBND Ủy ban nhân dân 4 LĐ Lao động 5 KT&PTNT Kinh tê và phát triển nông thôn 6 KH Kế hoạch 7 TTHC Thủ tục hành chính 8 GCN QSD Giấy chứng nhận quyền sủ dụng đất 9 GCN QSDĐ Giấy chúng nhận quyền sử dụng đất đai 10 THCS Trung học cơ sở 11 NTM Nông thôn mới 12 VPHC Vi phạm hành chính 13 CPXD Cấp phép xây dựng 14 GPXD Giấy phép xây dựng 15 ATGT An toàn giao thông 16 BCĐ Ban chỉ đạo 17 TDTT Thể dục thể thao 18 BHYT Bảo hiểm y tế 19 TĐKT Thi đua khen thưởng 20 UBMTTQ Ủy ban mặt trận tổ quốc 21 XDCB Xây dựng cơ bản 22 BVTV Bảo vệ thực vật 23 NVQS Nghĩa vụ quân sự 24 MN Mầm non iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ...................................... iii MỤC LỤC ........................................................................................................ iv Phần 1: MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1 1.2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 2 1.3. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................... 3 1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ...................................... 3 1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn ..................................................................................... 3 Phần 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................... 4 2.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 4 2.1.1. Lý luận chung về mô hình....................................................................... 4 2.1.2. Đánh giá khuyến nông ............................................................................ 6 2.1.3. Hiệu quả ................................................................................................ 10 2.1.4. Khái niệm và đặc trưng vùng nông thôn ............................................... 15 2.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài ......................................................................... 16 2.2.1. Một số đặc tính nông học của cây lá khôi ............................................. 16 2.2.2. Giá trị kinh tế của cây lá khôi ............................................................... 17 2.2.3. Tình hình trồng cây lá khôi tại huyện Phú Lương ................................ 17 Phần 3 : ĐỐI TƯỢNG NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................................................................ 18 3.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 18 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 18 3.3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 18 3.4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 18 3.4.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu ................................................... 18 v 3.4.2. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 19 3.4.3. Phương pháp so sánh............................................................................. 20 Phần 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ........................................................ 21 4.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội xã Động Đạt....................................... 21 4.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 21 4.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội của xã Động Đạt ............................................ 22 4.1.3. Những thuận lợi và khó khăn về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và lao động của xã Động Đạt ảnh hưởng đến sản xuất........................................ 32 4.2. Thực trạng mô hình sản xuất lá khôi của xã qua 3 năm 2016 – 2018 ..... 33 4.3. Đánh giá hiệu quả mô hình ...................................................................... 34 4.3.1. Đánh giá hiệu quả kinh tế của mô hình ................................................. 34 4.3.2. Đánh giá hiệu quả xã hội của mô hình .................................................. 39 4.3.3. Đánh giá hiệu quả môi trường của mô hình sản xuất lá khôi ............... 45 4.4. Đánh giá tính bền vững của mô hình ....................................................... 49 4.5. Đánh giá khả năng nhân rộng mô hình .................................................... 51 4.6. Đánh giá những thuận lợi khó khăn khi thực hiện mô hình sản xuất khôi .... 52 4.6.1. Thuận lợi ............................................................................................... 52 4.6.2. Khó khăn ............................................................................................... 53 Phần 5: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CÂY LÁ KHÔI TẠI XÃ ĐỘNG ĐẠT ............................................ 55 5.1. Định hướng............................................................................................... 55 5.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của mô hình sản xuất lá khôi ...... 56 5.2.1. Giải pháp về đảm bảo quy trình kỹ thuật .............................................. 56 5.2.2. Giải pháp về thủy lợi ............................................................................. 57 5.2.3 Giải pháp về vốn .................................................................................... 57 5.2.4. Giải pháp về thị trường ......................................................................... 58 5.3. Kiến nghị .................................................................................................. 58 TÀI LIỆU LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 60 PHỤ LỤC 1 Phần 1 MỞ ĐẦU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Qua quá trình đổi mới và phát triển, nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn. Các loại lá cây được dùng làm thuốc, một vấn đề cơ bản của người dân Việt Nam đã được giải quyết, do đó người nông dân có thể chủ động trong sản xuất, chọn lựa những loại cây trồng có giá trị kinh tế cao. Nhu cầu của thị trường càng cao càng đòi hỏi sự đa dạng hóa của cây trồng, vật nuôi để phục vụ nhu cầu của trong nước và xuất khẩu, tăng hiệu quả kinh tế. Cây khôi được dùng rất phổ biến không chỉ trong chăn nuôi mà còn trong ngành công nghiệp thực phẩm vì giá trị và công dụng, và giá trị kinh tế của cây khôi mang lại.Cây khôi dễ trồng mà đem lại nguồn thu nhập cao cho nhiều hộ nông dân ở miền núi phía Bắc. Cây Lá Khôi có tên khoa học là Ardisia silvestris, còn được gọi với một số tên khác như: Khôi nhung; Khôi trắng. Cây lá khôi chữa đau dạ dày là một loài thực vật thuộc họ anh thảo, cây nhỏ, có hoa, mọc thẳng đứng, cao khoảng 2 mét. Thân lá khôi rỗng xốp, ít phân nhánh. Lá của cây lá khôi mọc tập trung ở đầu ngọn, lá mọc so le, phiến lá nguyên, mép lá có răng cưa nhỏ và mịn. Lá của cây thon dài từ 15 đến 40 cm, lá rộng từ 6 đến 10 cm. Lá mặt trên của cây có màu lục sẫm mịn, mặt dưới màu tím đỏ, gân lá nổi hình mạng lưới. Hóa của cây lá khôi mọc thành chùm, dài từ 10 – 15cm, có màu trắng pha hồng tím. Hoa của cây gồm có 5 lá đài và 3 cánh hoa. Quả khi chín có màu đỏ.Cây lá khôi là một loại cây thảo dược quý, là loại cây thuốc nam có giá trị dược liệu cao. Thành phần hóa học chính có trong cây lá khôi là Tanin. Một chất hóa học làm giảm độ acid của dạ dày, giảm đau, đặc biệt nó còn làm se vết loét, kích thích lên các tế bào da non và làm lành vết thương. Với công 2 dụng và giá trị dược liệu này nên cây lá khôi được dùng để chữa đau dạ dày, viêm loét dạ dày tá tràng… Ngoài việc sử dụng trong việc chữa bệnh đau dạ dày bằng cây lá khôi một cách riêng lẻ, thì cây lá khôi thường được dùng kết hợp với Bồ Công Anh, Khổ Sâm, Cam Thảo tạo thành những bài thuốc nam nhằm điều trị một số chứng bệnh như: kém ăn, trướng bụng, thẻ trạng yếu, mệt mỏi. Bài thuốc có chứa thành phần chủ đạo là cây lá khôi được để dùng điều trị bệnh đau dạ dày. Cây lá khôi đặc biệt có tác dụng mạnh mẽ trong điều trị bệnh đau dạ dày, dùng cho những bệnh nhân bị viêm loét dạ dày tá tràng. Ở địa bàn xã Động Đạt huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên có rất nhiều nông dân trồng khôi trong đó chủ yếu là khôi trắng và khôi nhung. Từ khi trồng khôi nguồn thu nhập và đời sống của người dân ở đây hoàn toàn được cải thiện. Giống khôi nghiên cứu là giống khôi của tỉnh Thái Nguyên, giống khôi này được người dân tại xã Động Đạt, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên gieo trồng từ rất lâu đời, được chọn giống, chăm sóc theo phương pháp thủ công, dựa trên kinh nghiêm truyền thống. Chính vì vậy mà theo thời gian giống khôi này ngày càng bị thoái hóa. Cây khôi có thật sư đem lại hiệu quả cao hay không? Và tại sao cây khôi mang lại nguồn thu nhập khả quan cho nông dân như vậy mà vẫn chưa được mở rộng diện tích canh tác? Xuất phát từ thực tiễn hoạt động của mô hình và nhu cầu hoàn thành chương trình đào tạo của bản thân, được sự đồng ý của Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm Khoa Kinh tế & PTNT tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá hiệu quả sản xuất cây lá khôi tại xã Động Đạt, huyện Phú Lương”. 1.2. Mục đích nghiên cứu - Đánh giá thực trạng mô hình sản xuất lá khôi tại xã Động Đạt, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. - Đánh giá mức độ tham gia của người dân đối với mô hình. 3 - Đánh giá hiệu quả mô hình sản xuất lá khôi tại xã Động Đạt, huyện Phú Lương. - Phân tích tính bền vững của mô hình - Đánh giá khả năng nhân rộng của mô hình - Tìm ra những thuận lợi, khó khăn khi thực hiện mô hình, đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của mô hình trong thực tiễn sản xuất. 1.3. Ý nghĩa của đề tài 1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học Giúp sinh viên có cơ hội được tiếp xúc với thực tế để có thêm kinh nghiệm, bổ sung những kiến thức còn thiếu, vận dụng những kiến thức về kỹ thuật chuyên môn cũng như nghiệp vụ khuyến nông vào trong sản xuất. 1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn Đưa ra một số bảng tổng hợp về tình hình sản xuất lá khôi tại xã Động Đạt, rút ra những nhận xét hiệu quả, tiềm năng, thế mạnh và những khó khăn, trở ngại trong quá trình sản xuất lá khôi. Từ đó đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả của mô hình.