Nội dung

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN tế H uế KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Đ ại họ cK in h ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT CÂY HỒ TIÊU TRÊN ĐỊA BÀN XÃ VĨNH GIANG – HUYỆN VĨNH LINH – TỈNH QUẢNG TRỊ. NGÔ THỊ PHƯƠNG NHUNG Niên khóa 2007 - 2011 1 uế ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN H KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC tế ĐỀ TÀI: Đ ại họ cK in h ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT CÂY HỒ TIÊU TRÊN ĐỊA BÀN XÃ VĨNH GIANG – HUYỆN VĨNH LINH – TỈNH QUẢNG TRỊ. Sinh viên thực hiện: Ngô Thị Phương Nhung Lớp: K41A - KTNN Niên khóa: 2007 - 2011 Giáo viên hướng dẫn: TS. Trần Văn Hòa Huế, tháng 05 năm 2011 2 LỜI CẢM ƠN Khóa luận tốt nghiệp được hoàn thành là kết quả học tập tại trường đại học kinh tế, đại học Huế với sự dìu dắt, dạy dỗ tận tình, chu đáo của các thầy cô giáo. Cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: uế - Thầy giáo T.S: Trần Văn Hòa, người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này với tất cả tinh thần, trách nhiệm và lòng nhiệt tình. H - Ban giám hiệu nhà trường, phòng giáo vụ - công tác sinh viên, cùng tất cả quý tế thầy cô đã hết lòng dạy dỗ, truyền thụ những kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong suốt thời gian học tập tại trường đại học kinh tế. h - Cán bộ UBND và bà con nông dân trên địa bàn xã Vĩnh Giang đã nhiệt tình in giúp đỡ, cung cấp thông tin để tôi có thể hoàn thành tốt đề tài này. - Gia đình, bạn bè đã giúp đỡ, động viên, khuyến khích tôi trong suốt thời gian cK học tập, nghiên cứu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Do thời gian nghiên cứu có hạn, kinh nghiệm thực tế chưa nhiều nên không họ tránh khỏi những sai sót. Rất mong được sự đóng góp của quý thầy cô và bạn bè để đề tài được hoàn thiện hơn. Đ ại Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn! Huế, tháng 5 năm 2011 Sinh Viên Ngô Thị Phương Nhung 3 MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ......................................................................................11 1. Tính cấp thiết của đề tài .........................................................................................11 2. Mục đích nghiên cứu đề tài ...................................................................................13 3. Phương pháp nghiên cứu đề tài .............................................................................13 4. Giới hạn nghiên cứu đề tài .....................................................................................13 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................15 Chương I: TỔNG QUAN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...................................15 uế 1.1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...................................15 1.1.1. Cơ sở lý luận .....................................................................................................15 H 1.1.1.1. Khái niệm, bản chất, ý nghĩa của hiệu quả kinh tế ...................................15 tế 1.1.1.2. Khái niệm và một số đặc điểm sinh trưởng, phát triển của cây hồ tiêu .17 1.1.1.3. Vị trí, vai trò của cây hồ tiêu đối với xu hướng phát triển kinh tế hộ ....18 h 1.1.1.4. Tác động của cây hồ tiêu đối với môi trường sinh thái ............................19 in 1.1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của sản xuất cây hồ tiêu .......20 1.1.1.5.1. Điều kiện tự nhiên .....................................................................................20 cK 1.1.1.5.2. Điều kiện kinh tế - xã hội..........................................................................21 1.1.1.6. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả sản xuất hồ tiêu ................23 họ 1.1.1.6.1. Chỉ tiêu đánh giá kết quả ..........................................................................23 1.1.1.6.2. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế ...........................................................24 1.1.2. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................................25 Đ ại 1.1.2.1. Tình hình sản xuất hồ tiêu trên thế giới......................................................25 1.1.2.2. Tình hình sản xuất hồ tiêu ở Việt Nam ......................................................27 1.1.2.3. Tình hình sản xuất hồ tiêu ở Quảng Trị .....................................................29 1.1.2.4. Tình hình sản xuất hồ tiêu ở huyện Vĩnh Linh ..........................................31 1.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ................................................32 1.2.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................32 1.2.1.1. Vị trí địa lý .....................................................................................................32 1.2.1.2. Địa hình, địa mạo ..........................................................................................33 1.2.1.3. Đặc điểm khí hậu, thủy văn .........................................................................33 4 1.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................................34 1.2.2.1. Dân cư và nguồn lao động ...........................................................................34 1.2.2.2. Hiện trạng và tình hình sử dụng đất ............................................................36 1.2.2.3. Điều kiện cơ sở hạ tầng ................................................................................39 1.2.2.4. Các điều kiện kinh tế - xã hội ......................................................................39 1.2.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã...................41 1.2.3.1. Thuận lợi ........................................................................................................41 uế 1.2.3.2. Khó khăn ........................................................................................................41 Chương II: HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT HỒ TIÊU TRÊN ĐỊA BÀN XÃ H VĨNH GIANG – HUYỆN VĨNH LINH – TỈNH QUẢNG TRỊ ..........................43 2.1. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT HỒ TIÊU TRÊN ĐỊA BÀN XÃ VĨNH GIANG43 tế 2.1.1. Tình hình phân bố diện tích trồng hồ tiêu .....................................................43 2.1.2. Tình hình diện tích, năng suất, sản lượng hồ tiêu ........................................44 h 2.2. NĂNG LỰC SẢN XUẤT CỦA NHÓM HỘ ĐIỀU TRA NĂM 2010 ........46 in 2.2.1. Lao động ............................................................................................................46 cK 2.2.2. Diện tích đất đai................................................................................................47 2.2.3. Tư liệu sản xuất của nhóm hộ điều tra ...........................................................49 2.3. HIỆU QUẢ SẢN XUẤT HỒ TIÊU CỦA NHÓM HỘ ĐIỀU TRA.............51 họ 2.3.1. Quy mô diện tích, năng suất, sản lượng hồ tiêu của nhóm hộ điều tra năm 2010 ..............................................................................................................................51 Đ ại 2.3.2. Chi phí sản xuất hồ tiêu của nhóm hộ điều tra .............................................52 2.3.3. Kết quả và hiệu quả kinh tế từ sản xuất hồ tiêu của nhóm hộ điều tra năm 2010 ..............................................................................................................................55 2.3.3.1. Đánh giá hiệu quả kinh tế của cây hồ tiêu trên một ha thông qua các chỉ tiêu GO, IC, VA ..................................................................................................................55 2.3.3.2. Đánh giá hiệu quả kinh tế của cây hồ tiêu trên một ha thông qua các chỉ tiêu dài hạn NPV, IRR, B/C ..............................................................................................57 2.3.4. Thị trường tiêu thụ hồ tiêu ..............................................................................58 2.4. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT HỒ TIÊU CỦA NHÓM HỘ ĐIỀU TRA ....................................................60 5 2.4.1. Ảnh hưởng của quy mô diện tích đất trồng hồ tiêu......................................60 2.4.2. Ảnh hưởng của chi phí trung gian ..................................................................61 Chương III: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT HỒ TIÊU Ở XÃ VĨNH GIANG – HUYỆN VĨNH LINH – TỈNH QUẢNG TRỊ .................63 3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HỒ TIÊU TRONG THỜI GIAN TỚI........63 3.2. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT HỒ TIÊU .........63 3.2.1. Giải pháp về quy hoạch vùng sản xuất ..........................................................63 uế 3.2.2. Giải pháp về kỹ thuật .......................................................................................64 3.2.3. Giải pháp về tưới tiêu ......................................................................................65 H 3.2.4. Giải pháp về nhân lực ......................................................................................66 3.2.5. Giải pháp về vốn ...............................................................................................66 tế 3.2.6. Giải pháp về thị trường tiêu thụ......................................................................67 3.2.7. Một số giải pháp khác ......................................................................................67 h PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................69 in KẾT LUẬN ..................................................................................................................69 cK KIẾN NGHỊ .................................................................................................................70 2.1. Đối với nhà nước .................................................................................................70 2.2. Đối với chính quyền địa phương xã Vĩnh Giang.............................................71 Đ ại họ 2.3. Đối với hộ sản xuất hồ tiêu.................................................................................71 6 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU Tổ chức thương mại thế giới EU Liên Minh Châu Âu KHKT Khoa học kỹ thuật FAO Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc DT Diện tích TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam ĐVT Đơn vị tính UBND Ủy ban nhân dân NTTS Nuôi trồng thủy sản SL Số lượng GT Giá trị CNQSD Chứng nhận quyền sử dụng KTCB Kiến thiết cơ bản BQ Bình quân BQC Bình quân chung H tế h in Bảo vệ thực vật Lao động họ LĐ cK BVTV uế WTO Diện tích bình quân TNHH Trách nhiệm hữu hạn Đ ại DTBQ 7 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Tên Trang Bảng 1: Diện tích, sản lượng hồ tiêu một số nước trên thế giới 3 năm 2007 – 2010………………………………………………………….. 16 Bảng 2: Diện tích, năng suất, sản lượng hồ tiêu Việt Nam từ 2000 – 2009 …………………………………………………………………….. 18 uế Bảng 3: Khối lượng và kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam từ 2000 – 2009 ……………………………………………………………..... 19 H Bảng 4: Tình hình sản xuất hồ tiêu ở tỉnh Quảng Trị 3 năm 2007 – 2009……………………………………………………………………….. 20 tế Bảng 5: Tình hình sản xuất hồ tiêu ở huyện Vĩnh Linh qua 4 năm 21 h 2007 – 2010……………………………………………………………….. in Bảng 6: Quy mô dân số và nguồn lao động xã Vĩnh Giang 3 năm 2008 – 2010……………………………………………………………….. 25 cK Bảng 7: Hiện trạng sử dụng đất đai của xã Vĩnh Giang 3 năm 2008 – 2010……………………………………………………………………... 28 họ Bảng 8: Phân bố diện tích cây hồ tiêu trên địa bàn xã Vĩnh Giang qua 3 năm 2008 – 2010…………………………………………………… 33 Bảng 9: Tình hình diện tích, năng suất, sản lượng hồ tiêu của xã Đ ại Vĩnh Giang qua 3 năm 2008 – 2010…………………………………….... 35 Bảng 10: Tình hình nhân khẩu và lao động của nhóm hộ điều tra năm 2010………………………………………………………………….. 36 Bảng 11: Tình hình sử dụng đất đai của nhóm hộ điều tra năm 2010 (Tính bình quân trên hộ)…………………………………………….. 38 Bảng 12: Tình hình trang bị tư liệu sản xuất của nhóm hộ điều tra năm 2010 (Tính bình quân trên hộ)……………………………………….. 40 Bảng 13: Quy mô diện tích, năng suất, sản lượng hồ tiêu của nhóm hộ điều tra năm 2010 (Tính bình quân trên hộ)…………………………… 41 8 Bảng 14: Chi phí kiến thiết cơ bản cho 1 ha hồ tiêu……………..... 43 Bảng 15:Chi phí thời kỳ kinh doanh cho 1 ha hồ tiêu……………... 45 Bảng 16: Kết quả và hiệu quả kinh tế của cây hồ tiêu bình quân trên 1 ha của nhóm hộ điều tra năm 2010………………………………… 46 Bảng 17: Hiệu quả kinh tế của cây hồ tiêu thông qua các chỉ tiêu dài hạn…………………………………………………………………….. 47 Bảng 18: Thị trường tiêu thụ hồ tiêu của các hộ điều tra năm 2010 uế ( Tính bình quân trên hộ)………………………………………….............. 48 Bảng 19: Ảnh hưởng quy mô đất trồng hồ tiêu đến kết quả và hiệu H quả sản xuất hồ tiêu của nhóm hộ điều tra………………………………... 50 Bảng 20: Ảnh hưởng của chi phí trung gian đến kết quả và hiệu 51 Đ ại họ cK in h tế quả sản xuất hồ tiêu của nhóm hộ điều tra………………………………... 9 TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Có thể thấy Việt Nam là nước xuất khẩu hồ tiêu số 1 thế giới, tuy nhiên giá trị mà nó mang lại thì chưa cao. Trong thời gian gần đây tình hình sản xuất hồ tiêu của Việt Nam có nhiều biến động. Diện tích hồ tiêu nước ta giai đoạn trước năm 2002 tăng khá nhanh nhưng đến năm 2003 lại sụt giảm mạnh. Giá hồ tiêu trên thị trường thế giới lúc bấy giờ rớt mạnh đã dẫn đến tình trạng trồng rồi lại chặt của người nông dân Việt Nam, một phần nữa là do thời tiết khí hậu diễn biến phức tạp và sâu bệnh nhiều nên uế diện tích hồ tiêu trong cả nước giảm xuống. Tuy nhiên, từ năm 2004 trở lại đây, diện tích hồ tiêu đã tăng trở lại và có xu hướng ổn định ở mức xấp xỉ 50,00 nghìn ha (năm H 2010 là 51,00 nghìn ha). Để thấy được hiệu quả mà cây hồ tiêu mang lại cho người Giang, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. tế dân tôi đã chọn đề tài đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất hồ tiêu trên địa bàn xã Vĩnh h Mục tiêu chính của việc nghiên cứu đề tài là hệ thống hóa cơ sở lý luận về hiệu in quả kinh tế, đánh giá đúng kết quả và hiệu quả sản xuất hồ tiêu, tìm ra những nhân tố ảnh hưởng đến nó, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất hồ cK tiêu ở xã Vĩnh Giang nói riêng và huyện Vĩnh Linh nói chung. Đồng thời, qua quá trình nghiên cứu tôi đã vận dụng được những kiến thức được học tại trường vào việc họ thực hiện khóa luận tốt nghiệp. Có được kết quả này, tôi đã thu thập thông tin, dữ liệu theo yêu cầu của đề cương. Trong đó, một phần số liệu tổng quát được thu thập từ Niên giám thống kê, các Đ ại sách báo, các báo cáo của UBND xã Vĩnh Giang,… Dữ liệu phục vụ cho đánh giá kết quả và hiệu quả sản xuất hồ tiêu được thu thập qua quá trình điều tra phỏng vấn trực tiếp các hộ nông dân. Trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi đã sử dụng phối hợp một số phương pháp: Phương pháp điều tra chọn mẫu, phương pháp phỏng vấn trực tiếp, phương pháp thu thập vá xử lý thông tin, phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp phân tích thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp chuyên gia,... Qua quá trình nghiên cứu, tôi đã xác định được một số nguyên nhân làm cho năng suất cây hồ tiêu giảm sút. Từ đó, tôi đề xuất kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất hồ tiêu trong thời gian tới. 10