Nội dung

JSLHU JOURNAL OF SCIENCE http://tapchikhdt.lhu.edu.vn T p chí Khoa h c L c H ng OF LAC HONG UNIVERSITY HOÀN THI N CH NH B I TH NG THI T H I NGOÀI H P NG THÔNG QUA TH C TI N ÁP D NG T I T NH NG NAI Improve extra-contractual damage compensation institutions through applied in Dong Nai province 1,2 Lê Th Bích Chu n1,*, Hu nh Th Thu Hi n2 Khoa Qu n Tr - Kinh T Qu c T ; Tr 1 ng i H c L c H ng, ng Nai, Vi t Nam smilebc8989@gmail.com,2tieusongtu0106@gmail.com@gmail.com TÓM T T. B lu t dân s (BLDS) 2015 ra i v i nhi u s s a i, b sung nh t nh liên quan n ch nh b i th ng thi t h i ngoài h p ng, bên c nh ó tính n th i i m hi n t i v n ch a có v n b n h ng d n m i c th liên quan n v n b i th ng thi t h i ngoài h p ng. Bài vi t này trên c s phân tích, ánh giá, tìm hi u th c ti n áp d ng ch nh này thông qua th c ti n áp d ng t i t nh ng Nai nh m làm rõ các quy nh c a pháp lu t v b i th ng thi t h i ngoài h p ng tìm ra nh ng v ng m c, b t c p trong vi c áp d ng các quy nh. Trên c s ó nhóm tác gi xu t m t s gi i pháp, ki n ngh nh m hoàn thi n và th c hi n nh ng quy nh c a pháp lu t v b i th ng thi t h i ngoài h p ng. S hoàn thi n này góp ph n quan tr ng trong vi c b o v quy n và l i ích c a các ng s trong v án, c ng nh t o i u ki n cho ho t ng xét x rõ ràng, minh b ch và m b o tính khách quan. T KHÓA: B i th ng; Thi t h i; Ngoài h p ng; BLDS ABSTRACT. Civil code (BLDS) 2015 came with amendments, additions certain related to extra-contractual damage compensation institutions, beside at the monment haven’t guidelines concern extra-contractual damage compensation. This article is based on analysis, evaluation, practical application institution through applied in Dong Nai province for clarification the provision about extra-contractual damage compensation to find the obstacles, inadequacies in application of regulations. On the basis, the authors proposes some solutions, recommendations to improve and implement provisions extra-contractual damage compensation. This improvement contributes significantly to the protection of rights and interests of the litigants in the case, as well as facilitate clear trial activities, transparent and ensure objectivity. KEYWORD: Compensation; damage; extra-contractual; BLDS 1. GI I THI U Ch nh b i th ng thi t h i ngoài h p ng là ch nh xu t hi n r t s m trong các quy nh pháp lu t dân s n c ta. B lu t dân s 2005 qua g n 10 n m thi hành ã phát huy tác d ng trong vi c b o v quy n và l i ích h p pháp cho các ch th , nh ng bên c nh ó BLDS còn b c l nhi u b t c p và có nhi u quy nh không còn phù h p v i th c t . BLDS 2015 ra i thay th cho BLDS 2005 v i nhi u s s a i, b sung nh t nh trong ó có ch nh b i th ng thi t h i ngoài h p ng, c bi t m c 1, Ch ng XX BLDS 2015 có s khác bi t l n v quy nh “b i th ng thi t h i ngoài h p ng”. i u này gây ra s nh h ng không nh trong quá trình gi i quy t các tranh ch p liên quan n b i th ng thi t h i c bi t là trong b i th ng thi t h i ngoài h p ng. Bên c nh ó, BLDS 2015 ch a có v n b n h ng d n c th liên quan n v n này, có th d n n vi c áp d ng ch a úng ho c ch a y các v n liên quan n b i th ng thi t h i ngoài h p ng. Bài vi t này t p trung nghiên c u các quy nh c a pháp lu t, tìm hi u th c ti n áp d ng các quy nh v b i th ng thi t h i ngoài h p ng tìm ra nh ng v ng m c, b t c p trong áp d ng quy nh pháp lu t ó. T ó xu t nh ng gi i pháp c th nh m hoàn thi n và th c hi n nh ng quy nh c a pháp lu t v b i th ng thi t h i ngoài h p ng m t cách úng n, rõ ràng. 2. N I DUNG 2.1 Khái quát v trách nhi m b i th h p ng ng thi t h i ngoài (I) Khái ni m b i th ng thi t h i ngoài h p ng Trách nhi m b i th ng thi t h i bao g m thi t h i v v t ch t và thi t h i v tinh th n; Thi t h i v v t ch t là t n th t v t ch t th c t xác nh c, bao g m t n th t v tài s n,chi phí h p lý ng n ch n, h n ch , kh c ph c thi t h i, thu nh p th c t b m t ho c b gi m sút 1; Thi t h i v tinh th n là t n th t v tinh th n do b xâm ph m n tính m ng, s c kh e, danh d , nhân ph m, uy tín và các l i ích nhân thân khác c a m t ch th .2 i u ó có ngh a là, b i th ng thi t h i ngoài h p ng là quan h phát sinh t h u qu c a hành vi trái pháp lu t xâm ph m n các quy n l i ích h p pháp khác c a cá nhân. B i th ng thi t h i là hình th c trách nhi m dân s nh m bu c bên có hành vi gây ra thi t h i ph i bù p, n bù nh ng t n th t v v t ch t, v tinh th n cho bên b thi t h i. i u ki n phát sinh c a trách nhi m này là có thi t h i th c t , có hành vi trái pháp lu t, có quan h nhân qu gi a hành vi trái pháp lu t c a ng i gây thi t h i v i thi t h i x y ra và ph i có l i c a ng i gây thi t h i. V y, trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng là gì? Qua nh ng phân tích trên, chúng ta có th khái quát v trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng nh sau: “Trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng là m t lo i trách nhi m dân s phát sinh khi m t ng i có hành vi vi ph m ngh a v do pháp lu t quy nh ngoài h p ng xâm ph m n quy n và l i ích h p pháp c a ng i khác thì ph i b i th ng thi t h i do mình gây ra” 3. (II) C n c phát sinh C n c phát sinh trách nhi m b i th ng thi t h i là quy nh c a pháp lu t mà d a vào ó, c quan nhà n c có th m Received: May, 31st, 2018 Accepted: June, 29th, 2018. *Corresponding author. E-mail: smilebc8989@gmail.com T p chí Khoa h c L c H ng 81 Hoàn thi n ch nh b i th ng thi t h i ngoài h p quy n có th xác nh trách nhi m b i th ng thi t h i có phát sinh trên th c t hay không4. Trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng g m b n c n c b t bu c bao g m5: (i) Ph i có thi t h i; (ii) Hành vi gây thi t h i ph i là hành vi trái pháp lu t; 1 Kho n 2, i u 361, BLDS 2015 2 Kho n 3, i u 361, BLDS 2015 3 Ph m Thi H ng, “B i th ng thi t h i do xâm ph m tính m ng, s c kh e theo pháp lu t Vi t Nam”, Lu n v n Th c s Lu t h c – i h c Qu c gia Hà N i, 2014, tr.15. 4,6 Nguy n V n H i, “Góp ý hoàn thi n d th o B lu t dân s (s a T p chí Lu t h c5 Tr th ng i h c Lu t Hà N i, tr.123, tr.125, tháng 6/2015. i h c Lu t TPHCM, Giáo trình Pháp lu t v h p ng thi t h i ngoài h p 2013, ch i)”, ng, Nxb H ng ng và b i c-H i Lu t gia VN, n m ng V, tr.442-443. (iii) Ph i có m i quan h nhân qu gi a hành vi trái pháp lu t gây ra thi t h i và thi t h i x y ra; (iv) Ph i có l i c a ng i gây thi t h i. (III) Nguyên t c b i th ng Nguyên t c b i th ng thi t h i là n i dung quan tr ng trong ch nh trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng. Nguyên t c này a ra nh ng nh h ng quan tr ng trong vi c áp d ng m t cách th ng nh t các quy nh pháp lu t có liên quan gi i quy t v n b i th ng thi t h i trên th c t . D a vào nh ng nguyên t c này, v n b i th ng thi t h i có th c gi i quy t m t cách tri t 6. C th có n m nguyên t c b i th ng thi t h i quy nh t i i u 585 BLDS 2015: Nguyên t c 1: Thi t h i th c t ph i c b i th ng toàn b và k p th i. Các bên có th tho thu n v m c b i th ng, hình th c b i th ng b ng ti n, b ng hi n v t ho c th c hi n m t công vi c, ph ng th c b i th ng m t l n ho c nhi u l n, tr tr ng h p pháp lu t có quy nh khác. Nguyên t c 2: Ng i ch u trách nhi m b i th ng thi t h i có th c gi m m c b i th ng n u không có l i ho c có l i vô ý và thi t h i quá l n so v i kh n ng kinh t c a mình. Nguyên t c 3: Khi m c b i th ng không còn phù h p v i th c t thì bên b thi t h i ho c bên gây thi t h i có quy n yêu c u Tòa án ho c c quan nhà n c có th m quy n khác thay i m c b i th ng. i u này m b o s công b ng trong vi c b i th ng thi t h i. Nguyên t c 4: Khi bên b thi t h i có l i trong vi c gây thi t h i thì không c b i th ng ph n thi t h i do l i c a mình gây ra. Nguyên t c 5: Bên có quy n, l i ích b xâm ph m không c b i th ng n u thi t h i x y ra do không áp d ng các bi n pháp c n thi t, h p lý ng n ch n, h n ch thi t h i cho chính mình. (IV) N ng l c ch u trách nhi m N ng l c ch u trách nhi m b i th ng thi t h i là ch nh quan tr ng góp ph n vào vi c xác nh ch th nào ph i b i th ng thi t h i. N ng l c ch u trách nhi m b i th ng thi t h i quy nh t i i u 586 BLDS 2015 bao g m: (i) Ng i t m i tám tu i tr lên gây thi t h i thì ph i t b i th ng. (ii) Ng i ch a m i l m tu i gây thi t h i mà còn cha, m thì cha, m ph i b i th ng toàn b thi t h i; n u tài 82 T p chí Khoa h c L c H ng ng thông qua th c ti n áp d ng t i t nh ng Nai s n c a cha, m không b i th ng mà con ch a thành niên gây thi t h i có tài s n riêng thì l y tài s n ó b i th ng ph n còn thi u, tr tr ng h p quy nh t i i u 599 c a B lu t này. (iii) Ng i ch a thành niên, ng i m t n ng l c hành vi dân s , ng i có khó kh n trong nh n th c, làm ch hành vi gây thi t h i mà có ng i giám h thì ng i giám h ó c dùng tài s n c a ng i c giám h b i th ng; n u ng i c giám h không có tài s n ho c không tài s n b i th ng thì ng i giám h ph i b i th ng b ng tài s n c a mình; n u ng i giám h ch ng minh c mình không có l i trong vi c giám h thì không ph i l y tài s n c a mình b i th ng. (V) Th i hi u kh i ki n Theo quy nh t i kho n 3, i u 150, BLDS 2015 thì Th i hi u kh i ki n là th i h n mà ch th c quy n kh i ki n yêu c u Tòa án gi i quy t v án dân s b o v quy n và l i ích h p pháp b xâm ph m; n u th i h n ó k t thúc thì m t quy n kh i ki n. Và theo quy nh t i i u 588, BLDS 2015 thì Th i hi u kh i ki n yêu c u b i th ng thi t h i là 03 n m, k t ngày ng i có quy n yêu c u bi t ho c ph i bi t quy n, l i ích h p pháp c a mình b xâm ph m. So v i BLDS 2005 thì th i hi u kh i ki n t ng thêm 01 n m, i u này t o i u ki n và th i gian b o v l i ích c a ng i b xâm ph m. 2.2 Th c ti n áp d ng pháp lu t và gi i quy t tranh ch p v trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng t i t nh ng Nai Tr ng h p 1: B n án s 204/2016/DS-PT ngày 29/7/2016 c a TAND t nh ng Nai v vi c tranh ch p b i th ng thi t h i do s c kh e b xâm ph m do b n án dân s s th m s 11/2016/DS-ST ngày 29/4/2016 c a TAND Huy n Long Thành b kháng cáo. N i dung v án nh sau: Bà Lan bán hàng rau c qu và bà Hi n bán hàng th t l n cùng buôn bán t i ch t m thu c khu Ph c H i, th tr n Long Thành, huy n Long Thành. Vào lúc 7h30 phút ngày 28/6/2015, trong lúc buôn bán thì bà Lan và bà Hi n xãy ra gây g cãi vã nhau, trong lúc cãi vã bà Hi n có dùng cây li c dao h m d a và ánh vào ng i bà Lan gây th ng tích vùng trán và l ng. Nay bà Lan kh i ki n yêu c u bà Hi n ph i b i th ng 55.000.000 g m các kho n sau: - Ti n khám b nh, ti n thu c i u tr , chi phí giám nh: 5.000.000 ; Ti n t n th t tinh th n: 20.000.000 ; - Ti n thu nh p b m t: 10.000.000 ; B i th ng danh d , s di n: 20.000.000 . Vì v y t i b n án dân s s th m s 11/2016/DS-ST c a TAND huy n Long Thành tuyên x ch p nh n m t ph n yêu c u kh i ki n c a bà Lan và bu c bà Hi n ph i b i th ng 7.460.000 nh ng bà Hi n kháng cáo toàn b b n án không ng ý v i s ti n ph i b i th ng. T i phiên tòa phúc th m không ch p nh n kháng cáo c a bà Hi n; s a m t ph n b n án theo s t nguy n c a nguyên n t c là bà Lan ng ý tr 1.000.000 ti n xe i giám nh => bà Hi n ch b i th ng 6.460.000 . Qua ây chúng ta th y c Th m phán không li t kê chi ti t t ng v n mà ng i b thi t h i yêu c u b i th ng quy nh t i i u 590 BLDS 2015, kho n nào h p lý c ch p nh n ho c kho n nào không h p lý không c ch p nh n mà ch a ra t ng c ng s ti n ph i b i th ng. i u này ôi khi gây nh h ng n quy n l i c a ng i ph i b i th ng t c là bà Hi n ( c hai tòa s th m và phúc th m). Lê Th Bích Chu n, Hu nh Th Thu Hi n Tr ng h p 2: B n án s 130/2016/DS-PT ngày 09/5/2016 c a TAND t nh ng Nai v vi c tranh ch p b i th ng thi t h i v tài s n do b n án dân s s th m s 51/2015/DS-ST ngày 18/8/2015 c a TAND huy n Nh n Tr ch b kháng cáo. N i dung v án: Ông L c ng ra ký h p ng v n chuy n v i công ty Weitai, ông cho 02 xe n công ty b c d hàng hóa nh ng ông ch có 01 xe nên ông có nói v i bà Hi n cho thêm 01 xe cùng v i xe ông ch hàng cho công ty, bà Hi n s c chia ti n t ng ng v i h p ng (không l p thành v n b n ch nói mi ng). Bà Hi n có thuê anh Linh (tài x ) và anh Nhân (ph xe) ch y xe (xe do bà Hi n ng tên) ch hàng i giao, ông Minh (ch ng bà Hi n th c hi n trông coi và giao hàng hóa) có nh anh o cùng i giao hàng vi c giao hàng c nhanh. Nh ng sau khi d ng l i u ng cà phê 10-20 phút thì Linh, Nhân, o phát hi n m t tài s n. T i phiên tòa s th m bà Hi n kh i ki n yêu c u Linh, Nhân, o liên i ch u trách nhi m b i th ng s ti n 261.344.528 (s ti n b i th ng t i b n án s 17/2011/KDTM-PT mà bà Hi n ph i b i th ng cho công ty) do thi u trách nhi m trong công vi c d n n s vi c m t hàng gây thi t h i n bà Hi n. Vì v y t i b n án dân s s th m tuyên anh Linh và anh Nhân b i th ng cho bà Hi n m i ng i 104.537.811 và anh o b i th ng 52.268.906 . Vi c b i th ng này không m b o, không phù h p v i quy nh c a pháp lu t, không xác nh rõ trách nhi m b i th ng, vi c xét x ch mang tính suy di n, không tôn tr ng ch ng c , không tôn tr ng s th t khách quan. Do ó anh Linh, Nhân, o có n kháng cáo b n án s th m. T i c p phúc th m ã ánh giá trách nhi m b i th ng khách quan h n, phân nh rõ ai có l i trong v án này phù h p v i nguyên t c ai gây thi t h i ph i b i th ng ( i u 585 BLDS) và trách nhi m liên i b i th ng ( i u 587 BLDS); t c là nh n th y anh o ch có trách nhi m b c d hàng hóa, không có c s xác nh anh có trách nhi m trông coi, b o qu n hàng hóa, nên anh o không ph i b i th ng thi t h i. Ông Minh (ch ng bà Hi n) có trách nhi m qu n lý trông coi hàng hóa cho m i chuy n hàng i giao nh ng ông l i nh anh o nên ông Minh c ng có m t ph n l i; bên c nh ó anh Linh, Nhân c ông Minh giao chìa khóa xe và chìa khóa thùng xe thì ph i có trách nhi m trông coi qu n lý hàng hóa nên hai ng i c ng có m t ph n l i. Vì v y ông Minh ph i gánh ch u ½ l i và anh Nhân, Linh c ng gánh ch u ½ l i i v i thi t h i (261.344.528 ) này => anh Linh, Nhân m i ng i b i th ng 65.336.132 . M c dù Tòa phúc th m xác nh rõ m c l i gây thi t h i (1/2) t ng ng c a t ng ng i theo quy nh t i i u 587 BLDS 2015, nh ng bên c nh ó vi c phân nh m c l i này d a trên c s lý lu n nào thì v n ch a bi t c, ch y u v n d a trên ý ch quan c a ng i xét x , i u này gây m t quy n l i c a ng s trong quá trình xét x . Bên c nh ó ho t ng áp d ng pháp lu t v trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng là hình th c th c hi n pháp lu t, trong ó Nhà n c thông qua các c quan Nhà n c (C quan i u tra, Vi n Ki m sát, Tòa án, Chi c c thi hành án dân s ) c n c vào các quy nh c a pháp lu t t o ra các quy t nh làm phát sinh, thay i, ình ch ho c ch m d t nh ng quan h pháp lu t c th . Trong th c t ho t ng áp d ng pháp lu t ch u s quy nh, nh h ng c a y u t bên trong: (i) Ho t ng xây d ng pháp lu t Tr c h t, ho t ng áp d ng pháp lu t có liên quan r t ch t ch v i ho t ng xây d ng pháp lu t. M c dù BLDS 2015 ra i m t ph n ã kh c ph c c nh ng b t c p trong BLDS 2005, nh ng bên c nh v n còn m t s quy nh v n ch a sát v i th c t gây nh h ng không nh trong quá trình áp d ng pháp lu t nh xác nh rõ m c l i gây thi t h i, vi c gi m m c b i th ng thi t h i hay l i c a ng i b thi t h i trong vi c xác nh b i th ng,... Vì v y ho t ng xây d ng pháp lu t ph i m b o k p th i, nhanh chóng ho t ng gi i quy t yêu c u b i th ng chính xác h n b o v quy n l i c a ng i b thi t h i. (ii) V n b n áp d ng pháp lu t Khi nói t i ho t ng áp d ng pháp lu t thì bên c nh ho t ng xây d ng chúng ta không th không nh c t i các v n b n áp d ng pháp lu t b i tính hi u qu c a ho t ng áp d ng pháp lu t ph thu c r t nhi u vào ch t l ng, s tác ng c a các v n b n áp d ng pháp lu t6. L y ví d sau khi BLDS 2015 có hi u l c thì n th i i m 2018 v n ch a có v n b n h ng d n m i c th v trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng, v n áp d ng quy nh c ví d nh NQ 03/2006 áp d ng m t s quy nh c a BLDS 2005 v b i th ng thi t h i ngoài h p ng – các quy nh này ã không còn phù h p v i tình hình th c ti n và m t s quy nh v n ch a c rõ ràng và không c b o v quy n l i c a ng i b thi t h i. (iii) Ý th c áp d ng pháp lu t c a cán b có th m quy n N u nh ng ng i áp d ng pháp lu t có ý th c pháp lu t cao thì nhân dân s có ni m tin vào pháp lu t, th y c giá tr c a vi c tuân theo pháp lu t và v n ng ng i khác làm theo pháp lu t. Th c t cho th y không ít tr ng h p do m c ích ng c cá nhân ho c nh ng nguyên nhân khác nhau mà ng i có th m quy n áp d ng pháp lu t v i m c ích trái h n. Do v y c n có nh ng ho t ng ki m tra, giám sát th t ch t ch quá trình áp d ng pháp lu t ng th i ph i có bi n pháp x lí nghiêm minh nh ng ng i c ý áp d ng pháp lu t không úng, không phù h p. (iv) Ngu n nhân l c trong c quan ti n hành t t ng Ngu n nhân l c trong c quan nhà n c c th là các cán b , công ch c, viên ch c. H ho t ng góp ph n làm nên ch t l ng c a c b máy nhà n c và có tác ng n nh n th c c a ng i dân i v i c quan t ch c nhà n c. Vì v y vi c th a mãn nh ng i u ki n s ng c b n, t o môi tr ng làm vi c tho i mái, vui v cho công ch c viên ch c s thúc y h làm vi c t t h n, thân thi n v i ng i dân h n và do ó ch t l ng ph c v s có nh ng c i ti n t t h n t ng s hài lòng c a ng i dân. Th c ti n t i tòa án t nh ng Nai, vào d p l 30/4, 1/5 6 www.thegioiluat.vn/bai-viet-hoc-thuat/Bai-Nghien-Cuu-Khoa-Hoc- Nhung-yeu-to-anh-huong-den-hoat-dong-ap-dung-phap-luat-o-Viet-Namhien-nay-739-9625/ cán b Tòa c ph c p thêm v m t tinh th n ho c c t o i u ki n i vui ch i gi i trí,.. i u này ã t o thêm ng l c tinh th n cho các cán b h yên tâm th c hi n t t công vi c c a mình. Và y u t bên ngoài nh : (i) Trình v n hóa pháp lý c a cán b và nhân dân V th c ti n ho t ng tuyên truy n pháp lu t cho cán b c th c hi n khá t t, vì sau khi BLDS ra i và tr c khi c thi hành thì Tòa án c ng nh Vi n ki m sát ã th c hi n t t công tác tuyên truy n, ph bi n c ng nh cách th c áp d ng cho cán b . Bên c nh ó c quan c ng t o i u ki n thu n l i cho Th m phán c ng nh Th ký tòa ch ch i T p chí Khoa h c L c H ng 83 Hoàn thi n ch nh b i th ng thi t h i ngoài h p nâng cao trình chuyên môn c a mình vi c áp d ng pháp lu t chính xác, hi u qu và t o ni m tin cho nhân dân. Nh ng v phía nhân dân thì a ph n ch có t ng l p tri th c m i bi t, còn t ng l p nông dân thì h ch bi t là BLDS ó c Qu c h i thông qua ho c ôi khi h c ng không bi t và không hi u b i th ng thi t h i ngoài h p ng ngh a là gì?. Thi t ngh Nhà n c có nên dành ra m t ít th i gian tuyên truy n, gi i thích c th trên báo, ài tr c khi BLDS ho c v n b n áp d ng khác c thi hành ng i dân có th bi t, hi u khái quát v v n ó. (ii) Công tác t ch c c a c quan ti n hành t t ng Th c t cho th y s ch m tr , thi u tinh th n trách nhi m làm cho nh ng v án n gi n hóa ph c t p ho c v án quá lâu, quá h n xét x gây nên s b t bình trong nhân dân và gây ra h u qu khó l ng cho ng i b h i. Vì v y công tác ki m tra, ki m soát ch t l ng công vi c trong các c quan c n c ti n hành th ng xuyên, nghiêm túc và công khai x lý các tr ng h p vi ph m trong quá trình làm vi c, t ng tính nghiêm minh c a c quan, ng th i ph i có chính sách khuy n khích, khen h ng các cá nhân, t ch c có n ng l c, hoàn thành t t nhi m v c giao, có chính sách thu hút ng i tài vào làm vi c. Trên c s ó, ch t l ng c a c quan s có c h i nâng cao. 2.3 XU T GI I PHÁP Qua vi c nghiên c u, phân tích và ánh giá c ng nh th c ti n áp d ng vào ho t ng xét x ; chúng tôi xin a ra m t s ki n ngh nh m hoàn thi n pháp lu t c ng nh nâng cao ho t ng xét x nh sau: Th nh t: V m c l i gây thi t h i Trong BLDS n m 2015, c th quy nh t i i u 587: “….Trách nhi m b i th ng c a t ng ng i cùng gây thi t h i c xác nh t ng ng v i m c l i c a m i ng i; n u không xác nh cm c l i thì h ph i b i th ng thi t h i theo ph n b ng nhau”, vi c xác nh trách nhi m dân s “h n h p l i” t ng ng v i m c l i c a mình nh th nào thì v n ch a bi t c. M c l i trong tr ng h p này c xác nh d a trên nh ng c s lý lu n nào phân bi t m c l i c a m t ng i gây ra thi t h i thì t ng ng v i nó ó là m c b i th ng thi t h i. Vì v y, ki n ngh c quan xây d ng pháp lu t nên quy nh rõ c s , i u ki n xác nh m c thi t h i, t l % gây thi t h i t ng ng v i m c l i vi c áp d ng pháp lu t rõ ràng h n và b o m c quy n l i và ngh a v c a các ng s . Th hai: L i c a ng i b thi t h i quy nh t i Kho n 4 i u 585 BLDS 2015 Kho n 4 i u 585 BLDS 2015 quy nh: “Khi bên b thi t h i có l i trong vi c gây thi t h i thì không cb i th ng ph n thi t h i do l i c a mình gây ra”. Quy nh này v n ch a rõ ràng, c th trong vi c xác nh l i c a bên b thi t h i, Nh ng v i tr ng h p, c hai bên u có l i c ý, nh ng thi t h i mà bên b thi t h i gây ra cho bên gây thi t h i không áng k (có thi t h i x y ra nh ng không l n), còn thi t h i mà bên gây ra thi t h i cho bên b thi t h i tính toán c b ng con s c th , thì v n t ra, Tòa án có xem xét m c l i c a bên b thi t h i khi n nh m c b i th ng thi t h i i v i bên gây ra thi t h i không?6. Vì v y quan i m c a chúng tôi nên s a i kho n 4 i u 585 BLDS 2015 nh sau: “Khi bên b thi t h i hoàn toàn có l i cho dù l i ó là vô ý hay c ý, mà bên gây thi t h i hoàn toàn không có l i thì 84 T p chí Khoa h c L c H ng ng thông qua th c ti n áp d ng t i t nh ng Nai bên gây thi t h i không ph i b i th ng, ho c bên gây thi t h i có l i vô ý, bên b thi t h i rõ ràng có l i c ý thì bên gây thi t h i không ph i b i th ng, tr tr ng h p sau: Bên gây thi t h i và bên b thi t h i có l i c ý trong vi c gây ra thi t h i thì trách nhi m dân s ph i c xem xét theo h ng m c b i th ng thi t h i t ng ng v i m c l i c a m i bên.” Th ba: Gi m m c b i th ng thi t h i. Kho n 2 i u 585 BLDS 2015 “Ng i ch u trách nhi m b i th ng thi t h i có th c gi m m c b i th ng n u 7 Ths.LS Lê V n Sua, “Bàn v nguyên t c b i th ng thi t h i ngoài h p ng theo B lu t Dân s 2015”, Tài li u nghiên c u trao i B T Pháp 2017, tr.15. không có l i ho c có l i vô ý và thi t h i quá l n so v i kh n ng kinh t c a mình”, v n ch a nêu rõ c th nào là gi m m c b i th ng thi t h i? M c gi m c áp d ng nh th nào? Hay ch a quy nh rõ thi t h i quá l n so v i kh n ng kinh t là nh th nào? Vi c gi m m c b i th ng ch n m trên lu t và c ng ch th hi n tính nhân v n c a pháp lu t. i u này gây khó kh n cho các c quan có th m quy n trong vi c áp d ng pháp lu t trong ho t ng nh n nh v án và a ra quy t nh xét x vì tính chung chung c a nó. Vì v y, ki n ngh c quan th m quy n có v n b n h ng d n c th v v n này. Th t : Công tác tuyên truy n pháp lu t và giáo d c pháp lu t v trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p ng. Làm t t công tác tuyên truy n, ph bi n, giáo d c pháp lu t n m i t ng l p trong xã h i s nâng cao nh n th c và ý th c tuân th pháp lu t c a t ng ng i dân, m b o i u ki n cho h có th t b o v quy n l i chính áng c a mình s có tác d ng r n e phòng ng a t i ph m, c ng nh gi m các v tranh ch p trong c ng ng dân c . Thi t ngh Nhà n c nên dành ra m t ít th i gian tuyên truy n, gi i thích c th trên báo, ài tr c khi BLDS ho c v n b n áp d ng khác c thi hành ng i dân có th bi t, hi u khái quát v v n ó. Bên c nh ó vi c tuyên truy n, ph bi n, giáo d c pháp lu t thông qua công tác xét x các phiên tòa l u ng s có tác d ng tích c c góp ph n nâng cao nh n th c pháp lu t trong c ng ng dân c , góp ph n làm h n ch các hành vi vi ph m pháp lu t, c bi t là các tranh ch p trong c ng ng gi m áng k . 3. K T LU N Theo nguyên lý thì con ng i ph i ch u trách nhi m v hành vi c a mình gây ra và ng i gây thi t h i ph i ch u trách nhi m b i th ng thi t h i x ng áng vì m i quan h xã h i u c pháp lu t b o h . Khi m t ng i vi ph m ngh a v do pháp lu t quy nh gây t n h i cho ng i khác thì chính ng i ó ph i ch u b t l i do hành vi c a mình gây ra. S gánh ch u m t h u qu b t l i b ng vi c bù p t n th t cho ng i khác c hi u là b i th ng thi t h i. B lu t dân s t ra ch nh b i th ng thi t h i ngoài h p ng nh m b o v ng i b xâm ph m n tính m ng, s c kh e, danh d , nhân ph m… và bên c nh nh m th c hi n nguyên t c công b ng xã h i. Cùng v i s phát tri n không ng ng c a các quan h xã h i kèm theo nh ng b t ng s làm cho các quan h b i th ng thi t h i có xu h ng gia t ng v s l ng và ph c t p v n i dung. Chính vì v y s hoàn thi n v quy nh b i th ng thi t h i ngoài h p ng trong BLDS c n ph i quan Lê Th Bích Chu n, Hu nh Th Thu Hi n tâm, chú tr ng và tuân theo, áp d ng m t cách r ng rãi; m c dù s hoàn thi n này ch a hoàn toàn y nh ng c ng là gi i pháp thi t th c nên c cân nh c áp d ng. 4. TÀI LI U THAM KH O [1] BLDS 2005. [2] BLDS 2015. [3] Nguy n V n H i. Góp ý hoàn thi n d th o B lu t dân s (s a i). T p chí Lu t h c- H Lu t Hà N i, tháng 6/2015. [4] Ph m Thi H ng. B i th ng thi t h i do xâm ph m tính m ng, s c kh e theo pháp lu t Vi t Nam. Lu n v n Th c s Lu t h c – i h c Qu c gia Hà N i, 2014. [5] Tr ng i h c Lu t TP.HCM. Giáo trình Pháp lu t v h p ng và b i th ng thi t h i ngoài h p ng, NXB H ng cH i Lu t gia VN, n m 2013. [6] ThS.LS Lê V n Sua. Bàn v nguyên t c b i th ng thi t h i ngoài h p ng theo B lu t Dân s 2015. Tài li u nghiên c u trao i B T Pháp 2017. [7] Tham kh o website: www.thegioiluat.vn. T p chí Khoa h c L c H ng 85