Nội dung

LỜI NÓI ĐẦU Sản xuất là việc trực tiếp tạo ra hành hóa, dịch vụ cung cấp cho thị trường, là nguồn gốc tạo ra giá trị gia tăng cho doanh nghiệp, tạo ra sự tăng trưởng cho nền kinh tế quốc dân và thúc đẩy xã hội phát triển. Để đảm bảo sự ổn định của quá trình sản xuất cần phải có quản trị sản xuất. Đây là một trong những chức năng quan trọng của quản trị doanh nghiệp. Nó tác động trực tiếp đến việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực, tài sản của doanh nghiệp và cung cấp cho thị trường những sản phẩm hay dịch vụ chất lượng đáp ứng nhu cầu biến đổi và hiệu quả kinh tế. Song song việc tạo ra những sản phẩm hay dịch vụ có chất lượng tốt thì quản trị chất lượng cũng là một chức năng không kém phần quan trọng trong doanh nghiệp, góp phần đáng kể vào sự thành công của một doanh nghiệp. Tài liệu này được biên soạn nhằm hỗ trợ công việc giảng dạy và học tập, nghiên cứu của các sinh viên ngành kỹ thuật, trang bị những kiến thức cơ bản và cần thiết cho một nhà quản trị để đưa ra những quyết định đúng đắn trong quá trình sản xuất. Trong quá trình biên soạn chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, nhóm tác giả rất mong sự đóng góp ý kiến của tất cả quý bạn đọc, quý thầy cô và các bạn sinh viênđể tài liệu được hoàn thiện hơn. 3 4 MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU .......................................................................................... 3 MỤC LỤC ................................................................................................ 5 Chương 1. QUẢN TRỊ SẢN XUẤT ..................................................... 10 Bài 1. KHÁI QUÁT VỀ DOANH NGHIỆP VÀ QUẢN TRỊ SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP ...................................................... 11 I. Tổng quan về doanh nghiệp .............................................................. 11 1. Khái niệm doanh nghiệp ............................................................ 11 2. Các đặc điểm của Doanh nghiệp ................................................. 11 3. Các loại hình doanh nghiệp ......................................................... 14 4. Cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp (Organizational Structure ... 20 II. Tổng quan về sản xuất và quản trị sản xuất trong doanh nghiệp 23 1. Khái niệm về sản xuất và quản trị sản xuất................................. 23 2. Mục tiêu của quản trị sản xuất .................................................... 24 3. Năng suất và sản xuất.................................................................. 25 Câu hỏi ôn tập ........................................................................................ 25 Bài 2. DỰ TOÁN CHI PHÍ TRONG SẢN XUẤT .............................. 27 I. Tổng quan về dự toán chi phí trong sản xuất (Product Cost Estimation) ............................................................................................. 27 1. Khái niệm .................................................................................... 27 2. Mục tiêu của dự toán chi phí ....................................................... 27 3. Các yếu tố trong dự toán chi phí ................................................. 28 4. Tổng chi phí của một sản phẩm .................................................. 30 5. Các bước để dự toán chi phí sản xuất ......................................... 30 II. Các bài tập ví dụ ............................................................................... 31 5 Câu hỏi và bài tập .................................................................................. 35 Bài 3. BỐ TRÍ SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP ................... 37 I. Khái quát về bố trí sản xuất trong doanh nghiệp ........................... 37 1. Khái niệm về bố trí sản xuất ....................................................... 37 2. Vai trò của bố trí sản xuất trong doanh nghiệp ........................... 37 3. Những nguyên tắc trong việc bố trí sản xuất .............................. 38 II. Các loại hình bố trí sản xuất chủ yếu.............................................. 38 1. Bố trí theo quy trình (chức năng) ................................................ 38 2. Bố trí theo dây chuyền (sản phẩm) ............................................. 39 3. Bố trí theo vị trí cố định .............................................................. 41 4. Bố trí theo hỗn hợp ..................................................................... 41 III. Bài toán cân bằng chuyền ............................................................... 42 1. Giới thiệu về cân bằng chuyền .................................................... 42 2. Các bước để thực hiện cân bằng chuyền ..................................... 42 3. Các ví dụ cân bằng chuyền ......................................................... 44 Câu hỏi và bài tập .................................................................................. 53 Bài 4. ĐIỀU ĐỘ SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP ................ 73 I. Khái quát về điều độ sản xuất ........................................................... 73 1. Khái niệm .................................................................................... 73 2. Nhiệm vụ của điều độ sản xuất ................................................... 73 3. Nội dung của điều độ sản xuất .................................................... 73 II. Lập lịch trình sản xuất ..................................................................... 74 1. Khái niệm .................................................................................... 74 2. Phân giao n công việc trên một máy ........................................... 74 3. Phân giao n công việc trên 2 máy ............................................... 79 4. Phân giao n công việc cho 3 máy ................................................ 82 Câu hỏi và bài tập .................................................................................. 84 6 Bài 5. PHƯƠNG PHÁP TĂNG NĂNG SUẤT TRONG DOANH NGHIỆP.................................................................................................. 87 I. Năng suất trong quản trị sản xuất .................................................... 87 1. Khái niệm .................................................................................... 87 2. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất........................................... 88 II. Một số biện pháp giúp tăng năng suất trong doanh nghiệp ......... 89 1. Sản xuất đúng thời hạn (Just in time - JIT) ................................. 89 2. KANBAN.................................................................................... 92 3. 5S ................................................................................................ 94 4. Chu kỳ sản xuất ........................................................................... 96 Câu hỏi ôn tập ...................................................................................... 102 Bài 6. QUẢN TRỊ HÀNG TỒN KHO ................................................ 103 I. Giới thiệu về hàng tồn kho .............................................................. 103 1. Khái niệm .................................................................................. 103 2. Vai trò của quản trị hàng tồn kho .............................................. 103 3. Mục tiêu của quản trị hàng tồn kho........................................... 104 4. Lợi ích của việc quản trị hàng tồn kho ...................................... 104 5. Các chi phí liên quan đến hàng tồn kho .................................... 104 6. Các dạng hàng tồn kho và biện pháp giảm lượng hàng tồn kho105 II. Các kỹ thuật quản trị hàng tồn kho .............................................. 106 1. Tổng quan ................................................................................. 106 2. Kỹ thuật phân tích ABC ............................................................ 107 III. Mô hình đặt hàng kinh tế theo số lượng - EOQ (ECONOMIC ORDER QUANTITY) ......................................................................... 109 1. Khái niệm .................................................................................. 109 2. Nội dung .................................................................................... 109 Câu hỏi ôn tập ...................................................................................... 113 7 Chương II. QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ............................................ 115 Bài 7. KHÁI QUÁT VỀ CHẤT LƯỢNG .......................................... 117 I. Giới thiệu........................................................................................... 117 1. Khái niệm .................................................................................. 117 2. Những đặc điểm của chất lượng ............................................... 118 3. Các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến chất lượng ........................... 118 4. Kiểm tra..................................................................................... 120 II. Quản lý chất lượng (QC)................................................................ 121 1. Khái niệm QC ........................................................................... 121 2. Mục tiêu của Quản lý Chất lượng ............................................. 121 3. Lợi ích của quản lý chất lượng.................................................. 121 4. Các bước để quản lý chất lượng ................................................ 122 5. 7 công cụ quản lý chất lượng .................................................... 122 6. Nguyên nhân làm biến đổi chất lượng ...................................... 133 III. Vòng tròn chất lượng - Quality Circles ....................................... 134 1. Khái niệm .................................................................................. 134 III. Quản lý chất lượng toàn diện - Total Quality Management (TQM) ................................................................................................... 135 1. Những ý tưởng trong TQM ....................................................... 136 2. Những triết lý của TQM............................................................ 136 3. Những nội dung cơ bản của TQM ............................................ 137 Câu hỏi ôn tập ...................................................................................... 138 Bài 8. HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ............................... 139 I. Giới thiệu về hệ thống quản lý chất lượng ISO và bộ ISO 9000 .. 139 1. Tổng quan về ISO ..................................................................... 139 2. Bộ ISO 9000.............................................................................. 140 3. Tám nguyên tắc quản lý chất lượng theo ISO........................... 142 8 II. Tổng quan về Six Sigma (6) ......................................................... 143 1. Khái niệm .................................................................................. 143 2. Lý do sử dụng 6 vào quản lý chất lượng ................................ 144 3. Các cấp độ trong 6 .................................................................. 145 4. Những lợi ích khi sử dụng 6 ................................................... 146 5. Bốn nội dung cơ bản của 6 ..................................................... 147 6. 6 và phương pháp DMAIC (Define - Measure - Analyse Improve - Control) ........................................................................ 148 Câu hỏi ôn tập ..................................................................................... 154 Tài liệu tham khảo ............................................................................... 155 9 Chương 1 QUẢN TRỊ SẢN XUẤT 10 Bài 1 KHÁI QUÁT VỀ DOANH NGHIỆP VÀ QUẢN TRỊ SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP Mục tiêu bài học: - Định nghĩa được doanh nghiệp. - Trình bày được khái niệm và đặc điểm của từng loại hình doanh nghiệp. - Phân biệt rõ ràng giữa các loại hình doanh nghiệp. - Phân loại được các cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp. - Trình bày được khái niệm quá trình sản xuất và quản trị sản xuất trong doanh nghiệp. I. TỔNG QUAN VỀ DOANH NGHIỆP 1. Khái niệm doanh nghiệp Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, tài sản, trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh.(Luật Doanh nghiệp 2005) Trong công nghiệp thì doanh nghiệp được hiểu là một đơn vị sản xuất kinh doanh, có trách nhiệm tạo ra sản phẩm hàng hóa là những sản phẩm, dịch vụ, công việc có tính chất công nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu trên thị trường (phải thỏa mãn tối đa lợi ích của đối tượng tiêu dùng) thông qua đó đạt được mục đích của mình là tối đa hóa lợi nhuận trên cơ sở tôn trọng luật pháp của nhà nước và quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng. 2. Các đặc điểm của Doanh nghiệp 2.1. Chức năng sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp luôn gắn liền với nhau tạo thành chu trình khép kín. Chu trình khép kín này được biểu diễn qua sơ đồ Hình 1.1: 11 3 2 1 4 5 Nghiên cứu Chọn sản phẩm Thiết kế Chuẩn bị các Tổ chức thị trường hàng hóa sản phẩm yếu tố sản xuất sản xuất Điều tra Tổ chức tiêu Sản xuất Sản xuất thử, sau tiêu thụ thụ sản phẩm hàng loạt bán thử nghiệm 9 8 7 6 Hình 1.1. Chu trình khép kín của quá trình sản xuất – kinh doanh Hoạt động điều chỉnh( kết quả điều tra sau tiêu thụ. ) : hoạt động này hình thành dựa vào Trong chu trình hoạt động nêu trên, chức năng sản xuất chỉ là một giai đoạn trung gian trong suốt chu trình (khâu 3, 4, 5, 6, 7), các giai đoạn đầu (khâu 1, 2) và cuối (khâu 8, 9) của chu trình thuộc về chức năng lưu thông hay thuộc về lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp. 2.2. Hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp phải căn cứ vào thị trường. Căn cứ để tiến hành bất kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh nào của doanh nghiệp chính là nhu cầu của thị trường, nói một cách khác đó chính là nhu cầu của các đối tượng tiêu dùng trong xã hội.Vì vậy, việc nghiên cứu tỉ mỉ, chính xác tâm lý, hành vi tiêu dùng của các đối tượng tiêu dùng về sản phẩm hành hóa của doanh nghiệp là một hoạt động cơ bản đầu tiên quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Mối quan hệ giữa doanh nghiệp và đối tượng tiêu dùng rất quan trọng trong hoạt động kinh tế, các nhà kinh tế cho rằng đó chính là hai thành phần trong hệ thống kinh tế, sự tác động qua lại giữa hai thành phần đó có thể được biểu diễn qua chu trình hoạt động kinh tế sau đây: 12