Nội dung

HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM Do giaùo sö M. Peter cuûa tröôøng ñaïi hoïc Harward (Myõ) ñeà xöôùng moät phöông phaùp coù theå thay theá cho ma traän phaùt trieån vöøa neâu treân. Noäi dung chuû yeáu 3 chieán löôïc toång loaïi cuûa giaùo sö M. Perter ñöôïc trình baøy nhö sau: - Chieán löôïc daãn ñaàu haï giaù (hay chieán löôïc caïnh tranh veà giaù). Chieán löôïc naøy ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp phaûi tìm moïi caùch haï giaù thaønh saûn phaåm ñeå baùn vôùi giaù luoân thaáp hôn ñoái thuû caïnh tranh. Ñaây laø chieán löôïc caïnh tranh phoå bieán maø chuùng ta thöôøng baét gaëp ôû baát kyø ôû nôi naøo trong thöïc teá. - Chieán löôïc vöôït troäi (hay coøn goïi laø chieán löôïc caïnh tranh veà chaát löôïng, maãu maõ, tính naêng môùi). Noù ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp luoân caûi tieán chaát löôïng, maãu maõ vaø tính naêng môùi cuûa haøng hoùa mình phaûi khaùc bieät vôùi ñoái thuû caïnh tranh. - Chieán löôïc taäp trung (hay chieán löôïc öu tieân cho loaïi khaùch haøng hay saûn phaåm). Chieán löôïc taäp trung öu tieân cho moät hoaëc moät soá khaùch haøng theo tieâu thöùc phaân chia theo quoác tòch, ñòa lyù, keânh phaân phoái hay moät phaàn rieâng bieät cuûa maët haøng. 3.2 Hoaïch ñònh taùc nghieäp Laø quaù trình ra caùc quyeát ñònh ngaén haïn, chi tieát veà noäi dung caùc coâng vieäc; caùc bieän phaùp, phöông phaùp tieán haønh, nhaèm cuï theå hoaù caùc chieán löôïc neâu treân. Theo J.Storner, heä thoáng hoaïch ñònh cuûa doanh nghieäp bao goàm: Caùc muïc tieâu Caùc keá hoaïch chieán löôïc Caùc keá hoaïch hoaït ñoäng. Caùc KH chuyeân bieät - Caùc chöông trình - Caùc döï aùn - Caùc ngaân saùch Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM Caùùc keá hoaïh tieâu chuaån - Caùc chính saùch - Caùc phöông phaùp, thuû tuïc - Caùc ñieàu luaät 41 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM Heä thoáng hoaïch ñònh doanh nghieäp. Nhö vaäy, theo J. Storner hoaïch ñònh ñöôïc xem laø moät loaïi coâng vieäc quaûn trò bao haøm moät heä thoáng caùc keá hoaïch. Tröôùc heát laø xaùc ñònh caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc, treân cô sôû ñoù xaây döïng caùc keá hoaïch daøi haïn (Hoaïch ñònh chieán löôïc); xaây döïng caùc keá hoaïch ngaén haïn, caùc döï aùn, chöông trình haønh ñoäng, caùc chính saùch, caùc keá hoaïch cuï theå cho töøng lónh vöïc (Hoaïch ñònh taùc nghieäp), nhaèm cuï theå hoùa caùc keá hoaïch daøi haïn ñaõ xaùc ñònh. 3.3 Ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi hoaïch ñònh Nhöõng daáu hieäu döôùi ñaây cho ta phaân bieät giöõa caùc loaïi hoaïch ñònh. Caùc tieâu thöùc 1-Tính chaát cuûa quyeát ñònh (QÑ). Hoaïch ñònh chieán löôïc Hoaïch ñònh taùc nghieäp Chi phoái toaøn dieän vaø trong Chi phoái cuïc boä vaø trong thôøi gian daøi. thôøi gian ngaén. 2-Tính chaéc chaén. Ruûi ro (xaùc suaát chuû quan) Ruûi ro (xaùc suaát khaùch vaø ít chaéc chaén. quan) vaø töông ñoái chaéc chaén. Thöôøng laø Quaûn trò vieân Thöôøng laø quaûn trò vieân caáp thaáp caáp cao 3-Caáp quyeát ñònh. 4-Thôøi gian söû duïng Daøi haïn (>1naêm). 5-Muïc ñích cuûa quyeát Ñònh höôùng phaùt trieån. ñònh Ngaén haïn (<=1 naêm) Phöông tieän thöïc hieän chieán löôïc Ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi hoaïch ñònh. “Chieán löôïc laø höôùng daãn toång quaùt veà hoaït ñoäng, coøn keá hoaïch laø gaïch noái lieàn giöõa söï höôùng daãn aáy vaø caùc taùc nghieäp thöôøng xuyeân – RAYMOND” (trích: “Lôøi vaøng cho caùc nhaø kinh doanh” – nhaø xuaát baûn treû naêm 1994). 4. Hoaïch ñònh höõu hieäu Laø moät hoaïch ñònh maø trong ñoù noù chæ ra nhöõng con ñöôøng, nhöõng bieän phaùp cho pheùp khai thaùc toái ña caùc theá maïnh cuûa doanh nghieäp, taän duïng ñöôïc caùc cô hoäi kinh doanh; laøm haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát caùc nguy cô, ruûi ro, toån thaát cuûa doanh nghieäp. Hoaïch ñònh ñöôïc xem laø höõu hieäu khi: - Noù thöïc söï kích thích bôûi tính saùng taïo cuûa taäp theå. Nhöõng quyeát ñònh trong ñoù phaûi theå hieän ñaày ñuû yù chí, nguyeän voïng vaø söï thoâng suoát phaàn lôùn neáu khoâng muoán noùi laø haàu heát caùc thaønh vieân trong toå chöùc. Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 42 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM - Moät keá hoaïch toát bao giôø cuõng bao goàm nhieàu phöông aùn öùng phoù thích hôïp vôùi nhieàu tình huoáng khaùc nhau. Bôûi tính khoâng chaéc chaén cuûa caùc khaû naêng xaûy ra laø coù theå. Tính khoâng chaéc chaén baét nguoàn töø phöông phaùp hoaïch ñònh laø döï ñoaùn, döï baùo söï vieäc xaûy ra ôû töông lai trong moâi tröôøng coù nhieàu yeáu toá taùc ñoäng baát lôïi, khoù döï ñoaùn tröôùc hoaëc naèm ngoaøi khaû naêng kieåm soaùt cuûa doanh nghieäp, daãn tôùi nhöõng khaû naêng xaûy ra maø phöông aùn chính khoâng coøn phuø hôïp nöõa caàn phaûi coù nhöõng phöông aùn khaùc thay theá. Söï sai bieät trong keá hoaïch laø hieän töôïng thöôøng thaáy, neân ñieàu chænh sai bieät laø phöông phaùp toát ñeå laøm cho caùc keá hoaïch mang tính khaû thi, nhöng cuõng khoâng phaûi baát cöù söï sai bieät naøo cuõng ñieàu chænh, daãn ñeán söï thay ñoåi thöôøng xuyeân vaø tuøy tieän caùc keá hoaïch, laøm cho caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp luoân ôû trong tình traïng baát oån ñònh, tính muïc tieâu khoâng ñöôïc kieân trì laø nguy cô daãn ñeán söï thaát baïi chaéc chaén. II. LAØM HOAÏCH ÑÒNH 1. Tieán trình hoaïch ñònh Thöïc hieän moät tieán trình hoaïch ñònh chaët cheõ laø moät yeáu toá quan troïng laøm cho hoaïch ñònh höõu hieäu. Coù nhieàu caùch saép xeáp vaø trình baøy caùc böôùc cuûa tieán trình hoaïch ñònh, nhöng nhìn chung coù 8 böôùc cô baûn nhö sau (Xem hình 9). (a) Nhaän thöùc nhöõng vaán ñeà chung (b) Xaây döïng caùc muïc tieâu (c) Xem xeùt caùc tieàn ñeà cuûa H/ñònh (d) X/döïng caùc c/ löôïc phaùt trieån a. Nhaän thöùc nhöõng vaán ñeà chung. Coù uraáchænh, t nhieàu vaán ñeà Kieå lieânmquan saûcn xuaát kinh doanh caàcn phaûi ñöôïc Ñieà tra, ñeán hoaït ñoä Laänpg caù X/döï ng caù nhaän thöù g. n Chung nhaáñaù t, ncaà ñaùnh giaù moächöông t caùch trình chính xaùc nhöõ Laëcp ñuù laïintieá h ngiaù KHng ñieåm maïnh, yeáu cuûa ta trình cuõng H/ñònh nhö caùc cô hoäi keá vaø tnguy cô ñang vaø seõ dieã n ra, nhöõ n g n lôïiphoaëc baát lôïi haønh ñoäng quaû taùthuaä c nghieä naøo ñoái vôùi doanh nghieäp. - (h) ñieåm maïnh, ñieåm (g) (f) quaûn trò xaùc ñònh (e) vò trí cuaû doanh Ñaùnh giaù yeáu cho pheùp caùc nhaø nghieäp ñang coù vaø nhaän dieâïn nhöõõng khaû naêng chuû yeáu cuûa doanh nghieäp. Söï ñaùnh giaù naøy bao truømHÌNH treân nhieà u lónh c cuûa toå chöùcCH nhö: vò theá caïnh tranh treân thò 9: TIEÁ N vöï TRÌNH HOAÏ ÑÒNH. tröôøng; caùc nguoàn löïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp chuû yeáu ñaùnh giaù ôû caùc maët: naêng löïc quaûn trò nhö theá naøo? Voán cuûa ta maïnh hay yeáu? Trình ñoä kyõ thuaät vaø coâng ngheä tieân tieán hay ñang laïc haäu? Ñoäi nguõ coâng nhaân coù laønh ngheà khoâng?, … Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 43 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM - Ñaùnh giaù caùc cô hoäi vaø nguy cô töø nhieàu phía cho pheùp caùc nhaø quaûn trò nhaän bieát ñöôïc caùc yeáu toá thuaän lôïi cuõng nhö ruûi ro coù theå xaûy ra. Caùc yeáu toá taïo ra moâi tröôøng kinh doanh cuûa doanh nghieäp laø raát nhieàu, nhöng coù theå chia chuùng thaønh hai nhoùm: a1. Caùc yeáu toá moâi tröôøng vó moâ, bao goàm: - - Caùc yeáu toá kinh teá nhö: laõi suaát Ngaân haøng, caùc chính saùch kinh teá vaø chính saùch taøi chính tieàn teä cuûa chính phuû, caùn caân thanh toaùn quoác teá, söï bieán ñoäng thò tröôøng taøi chính vaø thò tröôøng tieàn teä trong vaø ngoaøi nöôùc, … coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Caùc yeáu toá chính trò vaø phaùp luaät nhö: söï bieán ñoäng chính trò trong vaø ngoaøi nöôùc, tình hình an ninh quoác gia, luaät phaùp ñang caûn trôû hoaëc thay ñoåi baát lôïi, … Caùc yeáu toá xaõ hoäi nhö: phong tuïc, taäp quaùn, truyeàn thoáng, thoùi quen, vaên hoaù xaõ hoäi, … Caùc yeáu toá töï nhieân nhö: khí haäu, ñaát ñai, ñòa lyù, haàm moû, … Caùc yeáu toá kyõ thuaät nhö: kyõ thuaät saûn suaát hieän ñaïi, cô giôùi, nöûa cô giôùi hay thuû coâng Söï thay ñoåi nhanh choùng cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, ngaøy nay ñaõ laøm cho nhieàu doanh nghieäp caùc nöôùc ngheøo vaø ñang phaùt trieån tuït haäu haøng traêm naêm so caùc nöôùc phaùt trieån, laøm cho chi phí do hao moøn voâ hình taêng raát nhanh, khoâng theå caïnh tranh vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, … a2. Caùc yeáu toá moâi tröôøng vi moâ, bao goàm: Caùc ñoái thuû caïnh tranh, caùc ñoái thuû tieàm aån, ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn, haøng thay theá. a3. Caùc yeáu toá moâi tröôøng kinh doanh quoác teá nhö: söï thay ñoåi saûn löôïng cumg öùng, söï bieán ñoäng giaù giaù caõ, söï bieán ñoäng thò tröôøng taøi chính – tieàn teä, söï bieán ñoäng chính trò, söï thay ñoåi taâm lyù tieâu duøng ôû caùc nöôùc treân theá giôùi, … Söï ñaùnh giaù chuaån xaùc ñeán ñaâu, ngoaøi khaû naêng tö duy vaø kinh nghieäm cuûa ngöôøi hoaïch ñònh, coøn phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo chaát löôïng cuûa coâng taùc tieáp thò (Marketing). Ñaây laø tieàn ñeà, ñieàu kieän quan troïng ñeå laøm toát caùc böôùc tieáp theo. b- Xaây döïng caùc muïc tieâu. b1. Khaùi nieäm muïc tieâu: laø traïng thaùi mong ñôïi, traïng thaùi coù theå coù vaø caàn phaûi coù ñoái vôùi moät toå chöùc taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Coù ngöôøi thöôøng nhaàm laãn giöõa muïc tieâu vaø muïc ñích. Neáu muïc tieâu laø ñieåm ñeán thì muïc ñích laø höôùng ñeán. Kinh doanh ñeå kieám lôøi laø muïc ñích cuûa caùc nhaø doanh nghieäp chöù khoâng theå noùi ñoù laø muïc tieâu cuûa caùc nhaø doanh nghieäp; coøn lôøi bao nhieâu ôû thôøi ñieåm naøo laø muïc tieâu chöù khoâng noùi laø muïc ñích. Tuy nhieân söï phaân bieät treân cuõng chæ töông ñoái vì trong thöïc teá cuõng coù nhöõng muïc tieâu khoâng xaùc ñònh ñöôïc soá löôïng vaø thôøi ñieåm cuï theå. Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 44 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM b2. Caùc loaïi muïc tieâu. tính. Ngöôøi ta thöôøng phaân muïc tieâu coù hai loaïi: muïc tieâu ñònh löôïng vaø muïc tieâu ñònh b1. Muïc tieâu ñònh löôïng: laø muïc tieâu coù xaùc ñònh roõ soá löôïng vaø thôøi gian caàn ñaït ñöôïc, vì chuùng coù theå ño löôøng ñöôïc nhö: lôïi nhuaän, doanh thu cuûa moät doanh nghieäp; thu nhaäp quoác daân bình quaân ñaàu cuûa moät quoác gia trong naêm. b2. Muïc tieâu ñònh tính: laø muïc tieâu khoâng xaùc ñònh roõ soá löôïng vaø thôøi gian caàn ñaït ñöôïc, vì chuùng khoâng theå ño löôõng ñöôïc nhö: muïc tieâu ñoåi môùi maùy moùc thieát bò, naâng cao trình ñoä tay ngheà coâng nhaân cuûa moät doanh nghieäp; hay ”Muïc tieâu daân giaøu nöôùc maïnh xaõ hoäi coâng baèng vaên minh”, … b3. Vai troø cuûa muïc tieâu trong quaûn trò. Muïc tieâu thöôøng bieåu hieän ôû hai traïng thaùi: ñoäng hoaëc tónh. - Xeùt veà maët tónh, muïc tieâu gaén vôùi moác thôøi gian nhaát ñònh vaø phaûn aûnh baèng moät hay nhieàu chæ tieâu soá löôïng cuï theå; noù laø caên cöù ñeå hoaïch ñònh, toå chöùc, laõnh ñaïo vaø kieåm tra. - Xeùt veà maët ñoäng, muïc tieâu khoâng coù moác thôøi gian, khoâng bieåu hieän baèng caùc chæ tieâu soá löôïng cuï theå, khi ñaït leân möùc naøy ngöôøi ta phaùt trieån noù leân moät möùc khaùc cao hôn; noù laø caên cöù cuûa tieán trình quaûn trò: ñeà ra quyeát ñònh – toå chöùc thöïc hieän quyeát ñònh – kieåm tra thöïc hieän quyeát ñònh vaø tieáp tuïc ñeà ra quyeát ñònh, … - Ngoaøi ra trong quaûn trò hoïc hieän ñaïi ngaøy nay muïc tieâu coøn coù nhieàu vai troø, yù nghóa khaùc trong quaûn trò. Noù ñöôïc söû duïng nhö moät chöông trình “Quaûn trò baèng muïc tieâu” (Management by Objective) vieát taét laø MBO coù nhöõng noäi dung: q q Moãi thaønh vieân trong toå chöùc töï nguyeän raøng buoäc vaø töï cam keát haønh ñoäng trong suoát quaù trình quaûn trò theo muïc tieâu töø: Hoaïch ñònh – Toå chöùc - Ñieàu khieån – Kieåm tra. MBO hôïp nhaát caùc yeâu caàu cuûa toå chöùc (haøi hoøa giöõa muïc tieâu vaø toå chöùc) vaø chöông trình quaûn trò theo muïc tieâu ñaõ ñònh. Vai troø quan troïng cuûa noù taêng daàn: Luùc ñaàu, MBO ñoùng vai troø ñaùnh giaù söï hoaøn thaønh nhieäm vuï. Sau ñoù, MBO laø phöông tieän thuùc ñaåy hoaït ñoäâng. Gaàn ñaây, MBO laø coâng cuï hoaïch ñònh chieán löôïc. Hieän nay, MBO ñoùng vai troø chính trong tieán trình quaûn trò thay vì phuï trôï nhö tröôùc ñaây. Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 45 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM c- Xaùc ñònh caùc tieàn ñeà cuûa hoaïch ñònh. Trong heä thoáng quaûn trò ñöôïc chia thaønh nhieàu caáp. Trong moät coâng ty thöôøng chia thaønh 3 caáp: caáp cao, caáp trung vaø caáp thaáp. Muoán xaây döïng keá hoaïch cuûa moãi caáp phaûi döïa treân caùc caên cöù quan troïng: keá hoaïch cuûa caáp treân; keá hoaïch cuûa doanh nghieäp caùc naêm tröôùc vaø thò tröôøng. c1. Keá hoaïch caáp treân. Keá hoaïch cuûa caáp treân ñöôïc hieåu laø caáp treân gaàn nhaát. Ví duï: muoán xaây döïng keá hoaïch cuûa caáp thaáp phaûi caên cöù vaøo keá hoaïch caáp trung; xaây döng keá hoaïch cuûa caáp trung phaûi caên cöù vaøo keá hoaïch cuûa caáp cao; xaây döïng keá hoaïch caáp Coâng ty phaûi caên cöù keá hoaïch Toång coâng ty, … Trong neàn kinh teá thò tröôøng, keá hoaïch caáp treân mang tính chaát höôùng daãn nhieàu hôn laø tính baét buoäc nhö trong cô cheá taäp trung quan lieâu bao caáp tröôùc ñaây. Moïi söï thieân leäch veà moät phía hoaëc quaù nhaán maïnh tính baét buoäc hoaëc khoâng baét buoäc (tham khaûo) ñeàu daãn ñeán söï thieät haïi cho neàn kinh teá noùi chung vaø cho doanh nghieäp noùi rieâng. c2. Caùc keá hoaïch tröôùc ñoù. Cuõng laø moät caên cöù khoâng keùm phaàn quan troïng, bôûi vì khi xem xeùt caùc soá lieäu keá hoaïch cuûa nhieàu naêm tröôùc cho pheùp ta bieát nhöõng khaû naêng cuûa doanh nghieäp hieän coù vaø xu höôùng phaùt trieån cuûa söï vieäc trong töông lai. c3. Caên cöù vaøo nhu caàu thò tröôøng. Coù nhieàu loaïi: thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn, thò tröôøng baùn ñoäc quyeàn vaø thò tröôøng ñoäc quyeàn, moãi loaïi coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng. Tuy nhieân, caùc doanh nghieäp quan taâm nhaát vaãn laø löôïng caàu cuûa thò tröôøng vaø xu höôùng cuûa ngöôøi tieâu duøng, laø caên cöù quan troïng baëc nhaát maø caùc nhaø hoaïch ñònh caàn nhaém tôùi. Cuõng caàn phaân bieät nhu caàu vaø löôïng caàu; nhu caàu phaûn aùnh xu höôùng cuûa ngöôøi tieâu duøng noùi chung, coøn löôïng caàu laø löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï maø ngöôøi mua muoán mua vaø coù khaû naêng thanh toaùn trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Nhö vaäy, doanh nghieäp vöøa phaûi bieát veà soá löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï caàn ñaùp öùng vöøa phaûi bieát xu höôùng phaùt trieån nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng trong töông lai ñeå thoûa maõn, bôûi vì caùc nhaø saûn xuaát khoâng theå baùn nhöõng gì mình coù. “Moài caâu phaûi hôïp khaåu vò cuûa caù chöù khoâng phaûi vôùi khaåu vò cuûa ngöôøi ñi caâu – KHUYEÁT DANH” (trích: “Lôøi vaøng cho caùc nhaø kinh doanh” – Nhaø xuaát baûn treû naêm 1994). Töø caùc caên cöù treân vôùi phöông phaùp döï ñoaùn, döï baùo doanh nghieäp ñi ñeán nhöõng quyeát ñònh veà caùc chieán löôïc phaùt trieån; xaây döïng caùc keá hoaïch trong töông lai, trong ñoù phaûn aùnh: soá - chaát löôïng saûn phaåm; kyõ thuaät vaø coâng ngheä; caùc chi phí; löông boãng; thueá khoaù; ñaàu tö môùi, … d-Xaây döïng caùc chieán löôïc phaùt trieån. Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 46 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM Ñeå ñaûm baûo caùc muïc tieâu ñöôïc thöïc hieän, böôùc tieáp theo raát quan troïng laø nhaø quaûn trò phaûi tìm kieám ñöôïc caùc chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp vôùi caùc tieàn ñeà (ñieàu kieän) cho pheùp. Ñieàu ñoù, baét buoäc doanh nghieäp phaûi xaây döïng nhieàu phöông aùn chieán löôïc khaùc nhau ñeå löïa choïn, vì trong moãi phöông aùn ñeàu chöùa ñöïng nhöõng öu, nhöïc ñieåm nhaát ñònh. Phöông aùn toái öu khoâng ñöôïc hieåu laø phöông aùn hoaøn haûo maø neân hieåu laø phöông aùn coù nhieàu öu ñieåm nhaát so vôùi caùc phöông aùn trong ñieàu kieän cho pheùp. Söï löïa choïn phöông aùn toái öu coù theå tieán haønh baèng caùc phöông phaùp sau: d1. Phöông phaùp phaân tích: Phaân tích nhöõng öu nhöôïc ñieåm cuûa phöông aùn, treân cô sôû ñoù choïn phöông aùn coù nhieàu öu ñieåm nhaát. Phöông phaùp naøy töông ñoái deã laøm, chi phí thaáp. Vì theá, thöôøng ñöôïc aùp duïng trong thöïc teá. Tuy nhieân vieäc choïn phöông aùn coù toái öu chính xaùc hay khoâng phaàn lôùn phuï thuoäc vaøo khaû naêng cuûa ngöôøi phaân tích vaø coâng cuï duøng ñeå phaân tích. Neáu khaâu phaân tích chính xaùc thì vieäc löïa choïn phöông aùn toái öu laø khoâng coù gì khoù khaên, phöùc taïp. d2. Phöông phaùp thöïc nghieäm: Laø vieäc thöû nghieäm trong thöïc teá, sau ñoù toång keát ruùt kinh nghieäm tìm ra öu nhöôïc ñieåm cuûa chuùng. Phöông phaùp naøy toû ra chaéc chaén hôn caùc phöông phaùp khaùc nhöng phaûi coù thôøi gian vaø toán keùm nhieàu. d3. Phöông phaùp theo kinh nghieäm: Laø phöông phaùp döïa vaøo kinh nghieäm quaù khöù cuûa baûn thaân vaø cuûa ngöôøi khaùc. Phöông phaùp naøy deã thöïc hieän, chi phí thaáp, nhöng thieáu chính xaùc, vì thöôøng bò sai laàm ñi vaøo loái moøn coù saün, trong khi ñoù caùc ñieàu kieän môùi ñaõ thay ñoåi khoâng coøn phuø hôïp vôùi chuùng. e. Xaây döïng caùc keá hoaïch taùc nghieäp. Bao goàm nhieàu keá hoaïch, noù quyeát ñònh nhieàu vaán ñeà treân nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö : saûn xuaát, chaát löôïng, taøi chính, vaät tö thieát bò, thueá khoùa, ñaøo taïo nhaân vieân, tieáp thò, nghieân cöùu vaø phaùt trieån, … nhaèm trieån khai caùc keá hoaïch chieán löôïc. f. Laäp caùc chöông trình haønh ñoäng cuï theå. Caùc chöông trình haønh ñoäng cuï theå ñöôïc laäp ra ôû taát caû caùc caáp trong toå chöùc. Trong ñoù qui ñònh boä phaän laõng ñaïo; caùc phoøng, ban, toå coâng taùc, … laøm nhöõng nhieäm vuï gì vôùi thôøi löôïng bao nhieâu cho moãi coâng vieäc cuï theå. Ví duï: Baûn phöông höôùng coâng taùc cuûa ñôn vò X naêm 2000; baûn chöông trình coâng taùc cuûa boä phaän N thaùng 1; baûn phaân coâng coâng taùc cuûa toå M trong tuaàn; baûn thieát keá thi coâng nhaø xöôûng môùi, … g. Kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû. Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 47 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM Kieåm tra, ñaùnh giaù laø moät hoaït ñoäng ñaëc tröng cuûa quaûn trò. Kieåm tra, ñaùnh giaù phaûi tieán haønh thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc, nhaèm bieát ñöôïc nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc ñoàng thôøi phaùt hieän nhöõng sai soùt, khieám khuyeát ñeå kòp thôøi khaéc phuïc ñieàu chænh. h. Ñieàu chænh, laäp laïi quaù trình hoaïch ñònh. Ñieàu chænh laø moät hoaït ñoäng taát yeáu, bôûi vì sai soùt vaø khieám khuyeát ôû moät khaâu naøo ñoù trong quaù trình thieát laäp vaø toå chöùc thöïc hieän keá hoaïch thöôøng xaûy ra khaù phoå bieán. Coù theå ñieàu chænh khaâu keá hoaïch hoaëc khaâu toå chöùc thöïc hieän, nhöng duø ñieàu chænh ôû khaâu naøo cuõng nhaèm taïo ra traïng thaùi oån ñònh vaø phaùt trieån cuûa toå chöùc chöùc, khoâng vì muïc ñích thaønh tích hoaëc caù nhaân naøo khaùc. Hoaïch ñònh laø moät tieán trình kheùp kín, töø böôùc ñaàu tieân ñeán böôùc cuoái vaø tieáp tuïc cöù nhö vaäy cho suoát quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa moät toå chöùc. Söï laäp laïi quaù trình hoaïch ñònh coù theå do hoaøn thaønh xong moät keá hoacïh, laäp laïi voøng môùi, nhöng cuõng coù theå do keá hoaïch tröôùc bò phaù saûn hoaøn toaøn phaûi laäp laïi ngay töø böôùc ñaàu. Tröôøng hôïp naøy gaây ra khoâng ít toán keùm, nhöng baét buoäc phaûi laøm nhö vaäy maø khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc thì vaãn phaûi laøm. “Muïc tieâu cuûa quaù trình keá hoaïch hoaù chieán löôïc laø xaùc ñònh moät caùch coù heä thoáng nhöõng ñe doïa vaø thôøi cô coù theå aûnh höôûng ñeán töông lai cuûa xí nghieäp. Söï xaùc ñònh ñoù, daãn tôùi nhöõng quyeát ñònh khai thaùc nhöõng thôøi cô vaø traùnh nhöõng ñe doïa. Quaù trình keá hoaïch hoaù laø moät hoaït ñoäng töï chuû ñeå xí nghieäp höôùng tôùi töông lai cuûa mình chöù khoâng phaûi chòu ñöïng töông lai – LOUIS DUBOIS” (trích: “Lôøi vaøng cho caùc nhaø kinh doanh” – Nhaø xuaát baûn treû naêm 1994). III. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP VAØ COÂNG CUÏ HOAÏCH ÑÒNH CHUÛ YEÁU 1. Caùc phöông phaùp hoaïch ñònh Hoaïch ñònh laø ñònh tröôùc nhöõng vieäc caàn phaûi laøm trong töông lai. Vì laø söï öôùc ñònh neân phöông phaùp chung cuûa hoaïch ñònh laø döï baùo, döï ñoaùn treân cô sôû coù ñieàu tra, phaân tích nhöõng döõ lieäu quaù khöù vaø hieän taïi ôû beân trong vaø ngoaøi toå chöùc moät caùch thöôøng xuyeân, ñaày ñuû vaø coù heä thoáng nhaèm naâng cao chaát löôïng trong coâng taùc hoaïch ñònh. Xaây döïng caùc loaïi keá hoaïch hoaït ñoäng trong moät toå chöùc luoân laø khaâu troïng taâm vaø mang tính ñaëc tröng nhaát cuûa hoaïch ñònh. Ñeå caùc keá hoaïch mang tính hieän thöïc vaø khaû thi, caùc doanh nghieäp thöôøng söû duïng caùc phöông phaùp chuû yeáu sau: 1.1 Xaây döïng keá hoaïch töø treân xuoáng Ñaây laø hình thöùc laøm keá hoaïch thöôøng thaáy ôû caùc doanh nghieäp quoác doanh trong thôøi bao caáp. Vôùi caùch laøm naøy, caùc quaûn trò vieân caáp cao nhaát xaây döïng keá hoaïh hoaït Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 48 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM ñoäng cho caáp mình, sau ñoù gôûi keá hoaïch naøy cho caáp keá tieáp laøm caên cöù ñeå xaây döïng keá hoaïch cho caáp mình vaø cöù nhö vaäy cho ñeán caáp thaáp nhaát. Phöông phaùp naøy coù nhöõng öu, nhöôïc ñieåm chuû yeáu nhö sau: - Öu ñieåm: Noù ñaûm baûo tính thoáng nhaát trong keá hoaïch, giöõ vöõng caùc ñònh höôùng vaø cuûng coá vai troø ñieàu tieát cuûa caáp treân ñoái vôùi caáp döôùi thoâng qua phaân phoái chæ tieâu keá hoaïch. - Nhöôïc ñieåm: Keá hoaïch thöôøng khoâng saùt vôùi thöïc teá, vì vaäy khoù thöïc hieän ñöôïc vaø phaûi tieán haønh ñieàu chænh keá hoaïch thöôøng xuyeân laøm maát ñi tính muïc tieâu cuûa toå chöùc; ít kích thích tính naêng ñoäng saùng taïo cuûa caáp döôùi, hoaït ñoäng moät caùch thuï ñoäng, keùm hieäu quaû. 1.2 Xaây döïng keá hoaïch töø döôùi leân Ñaây laø phöông phaùp laøm keá hoaïch ngöôïc laïi vôùi caùch laøm thöù nhaát, thöôøng thaáy trong moät soá cô quan haønh chính söï nghieäp, caùc toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi. Ñoù laø vieäc caáp döôùi laøm keá hoaïch göûi leân caáp treân, vaø caáp treân xaây döïng keá hoaïch gôûi leân caáp treân keá tieáp vaø cöù nhö vaäy cho ñeán caáp cao nhaát. Hình thöùc naøy coù nhöõng öu, nhöôïc ñieåm chính nhö sau: - Öu ñieåm: Keá hoaïch thöôøng saùt vôùi thöïc teá, phaùt huy tính chuû ñoäng saùng taïo cuûa caáp döôùi, khai thaùc ñöôïc nhöõng tieàm naêng ôû cô sôû. - Nhöôïc ñieåm: Khoâng ñaûm baûo tính thoáng nhaát trong keá hoaïch, khoù giöõ vöõng caùc ñònh höôùng chung vaø laøm suy giaûm vai troø ñieàu ñieàu tieát cuûa caáp treân ñoái vôùi caáp döôùi thoâng qua keânh keá hoaïch. 1.3 Xaây döïng keá hoaïch theo qui trình hai xuoáng moät leân Ñaây laø phöông laäp keá hoaïch phoå bieán nhaát ôû caùc doanh nghieäp trong heä thoáng quoác doanh ôû nöôùc ta hieän nay. Vaøo cuoái naêm tröôùc cuûa naêm keá hoaïch, caáp treân xaây döïng keá hoaïch cho caáp mình vaø göûi baûn keá hoaïch naøy cho caáp döôùi. Caáp döôùi caên cöù vaøo keá hoaïch höôùng daãn cuûa caáp treân vaø caùc caên cöù khaùc ñeå xaây döïng keá hoaïch cho mình vaø göûi cho caáp treân xem xeùt, quyeát ñònh; sau ñoù caáp treân göûi traû laïi cho caáp döôùi toå chöùc thöïc hieän. Caùch laøm naøy coù raát nhieàu öu ñieåm. Noù ñaûm baûo vieäc laäp keá hoaïch ñöôïc thöïc hieän thoáng nhaát, giöõ vöõng caùc ñònh höôùng cuûa caáp treân nhöng ñoàng thôøi cuõng khoâng haïn cheá tính chuû ñoäng saùng taïo cuûa caáp döôùi, laøm cho keá hoaïch saùt vôùi thöïc teá hôn. 2. Caùc coâng cuï hoaïch ñònh chuû yeáu Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 49 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM Nhaèm giuùp cho coâng vieäc ñieàu tra, phaân tích trong coâng taùc hoaïch ñònh ñöôïc thuaän tieän, deã daøng vaø töông ñoái chính xaùc, caùc nhaø quaûn trò vaø caùc coâng ty tö vaán quaûn trò haøng ñaàu theá giôùi haøng naêm ñaõ cho ñôøi nhieàu coâng cuï hoaïch ñònh. Sau ñaây laø moät soá coâng cuï chuû yeáu, môùi nhaát vaø ñang söû duïng phoå bieán trong coâng taùc hoaïch ñònh chieán löôïc ôû caùc coâng ty lôùn hieän nay. 2.1 Coâng cuï BCG (Boston Consulting Group). CAO CAO THAÁP 3 4 5 2 ? NT 1 THAÁP 6 7 8 Do nhoùm tö vaán Boston (Boston Consulting Group) moät coâng ty tö vaán quaûn trò haønhg ñaàu treân theá giôùi xaây döïng coâng cuï hoaïch ñònh chieán löôïc ôû caùc coâng ty lôùn döïa treân sô ñoà, hay coøn goïi laø ma traän phaùt trieån (Growth Share Matrix) nhö sau: - - Truïc hoaønh chæ phaàn chieám lónh thò tröôøng, noù bieåu hieän tieàm naêng taïo ra tieàn trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Truïc tung chæ möùc taêng tröôûng cuûa thò tröôøng, noù cho pheùp döï ñoaùn möùc ñaàu tö môùi cuûa doanh nghieäp. Söï keát hôïp giöõa truïc tung vaø truïc hoaønh taïo thaønh 4 goùc phaàn tö vôùi nhöõng ñaëc tröng giaû ñònh nhö sau: ÔÛ oâ daáu hoûi (Question marks), doanh nghieäp ñang coù 3 ñôn vò kinh doanh chieán löôïc vieát taét laø SBU (Strategic Business Units) ñang saûn xuaát kinh doanh treân 3 lónh vöïc khaùc nhau. Vôùi caùc ñaëc tröng chuû yeáu: phaàn chieám lónh thò tröôøng thaáp, khaû naêng taêng tröôûng cao, ôû ñoù chuùng caàn coù moät löôïng tieàn nhieàu ñeå thuùc ñaåy söï taêng tröôûng vaø chieám lónh thò tröôøng cao trong töông lai. Tuy nhieân, tröôùc maét do nhöõng SBU naøy phaàn chieám lónh thò tröôøng thaáp neân khoâng taïo ra nhieàu tieàn cho doanh nghieäp. Bieâ n soaï n: Thaân Toân Troï ng Tín HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 50