Nội dung

y o c u -tr a c k .c 1/ C¬ së khoa häc cho viÖc c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng c¸n bé, c«ng chøc. 1.1/ §Æc ®iÓm lao ®éng c¸n bé, c«ng chøc: a/ Kh¸i niÖm vµ ph¹m vi c«ng chøc: - Theo quan niÖm cña nhiÒu n­íc th× c«ng chøc ®­îc hiÓu lµ nh÷ng c«ng d©n cña n­íc ®ã, ®­îc tuyÓn dông, bæ nhiÖm hoÆc ®­îc giao gi÷ mét c«ng vô th­êng xuyªn trong mét c«ng së cña Nhµ n­íc ë trong n­íc hay ë n­íc ngoµi, ®∙ ®­îc xÕp vµo mét ng¹ch vµ h­ëng l­¬ng tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc. Tuú theo ®Æc ®iÓm lÞch sö, kinh tÕ, chÝnh trÞ, x∙ héi vµ c¬ cÊu bé m¸y Nhµ n­íc cña mçi quèc gia mµ ph¹m vi c«ng chøc ®­îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau. ë n­íc ta quy chÕ c«ng chøc theo s¾c lÖnh 76/SL (n¨m 1950) tuy kh«ng chØ râ ph¹m vi cña c«ng chøc, nh­ng c¨n cø vµo ®Þnh nghÜa vµ môc qu¶n trÞ, sö dông cho thÊy c«ng chøc chñ yÕu lµ nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong bé m¸y Nhµ n­íc ë TW. Tuy nhiªn do hoµn c¶nh chiÕn tranh nªn qui chÕ c«ng chøc nµy kh«ng ®­îc thùc hiÖn mµ trong thêi gian dµi ë n­íc ta thùc hiÖn theo chÕ ®é c¸n bé víi ph¹m vi rÊt réng (bao gåm c¸n bé, c«ng nh©n, viªn chøc thuéc khu vùc ®¶ng, ®oµn thÓ, hµnh chÝnh, sù nghiÖp, lùc l­îng vò trang vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc). - §Õn n¨m 1993 ®Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc qu¶n lý c¸n bé, c«ng chøc, Nhµ n­íc ®∙ ban hµnh tiªu chuÈn nghiÖp vô c¸c ng¹ch c«ng chøc vµ ®Õn n¨m 1998 ®∙ ban hµnh Ph¸p lÖnh c¸n bé, c«ng chøc. Theo ®iÒu 1 cña Ph¸p lÖnh th× c¸n bé, c«ng chøc lµ c«ng d©n ViÖt nam, trong biªn chÕ vµ h­ëng l­¬ng tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, bao gåm 5 ®èi t­îng theo c¬ chÕ bÇu cö, tuyÓn dông, bæ nhiÖm trong c¸c c¬ quan §¶ng, Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ- x∙ héi tõ TW ®Õn cÊp huyÖn, nh­ng vÉn cßn ch­a râ gi÷a c¸n bé víi c«ng chøc. b/ §Æc ®iÓm lao ®éng cña c¸n bé, c«ng chøc: - Kh¸c víi nh÷ng ng­êi lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng, c«ng chøc lµ nh÷ng ng­êi ®­îc tuyÓn dông vµo lµm viÖc trong mét c«ng së Nhµ n­íc; viÖc tuyÓn dông theo chÕ ®é ®¬n ph­¬ng, thuËn nhËn theo qui chÕ cña Nhµ n­íc. Khi ®­îc tuyÓn dông chÝnh thøc, c«ng chøc ®­îc lµm viÖc ®Õn hÕt tuæi lao ®éng (trõ tr­êng hîp bÞ buéc th«i viÖc); - C«ng chøc lµ nh÷ng ng­êi lµm chuyªn m«n nghiÖp vô, ®­îc xÕp vµo mét ng¹ch víi vÞ trÝ viÖc lµm æn ®Þnh trong mét c«ng së Nhµ n­íc. Nh÷ng ng­êi gi÷ chøc vô d©n cö, bÇu cö theo nhiÖm kú th­êng lµ c«ng chøc ®­îc d©n tÝn nhiÖm bÇu vµo c¸c chøc vô ®ã, trong thêi gian gi÷ chøc vô d©n cö, bÇu cö t¹m thêi ra ngoµi ng¹ch nh­ng vÉn h­ëng l­¬ng tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc; - C¸n bé, c«ng chøc lµ c«ng béc cña d©n; song l¹i lµ nh÷ng ng­êi cã t­ c¸ch ph¸p lý trong thi hµnh c«ng vô, ë vÞ trÝ chñ thÓ qu¶n lý x∙ héi, Ýt nhiÒu ®Òu n¾m gi÷ nh÷ng träng tr¸ch, do ®ã trong c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i c«ng t©m, tËn tuþ phôc vô lîi Ých chung, kh«ng ®­îc lîi dông nghÒ nghiÖp ®Ó kiÕm lêi, hoÆc ®Ó 48 .d o m o w w w .d o C lic k to bu y bu to k lic C w w w N O W ! h a n g e Vi e N PD ! XC er O W F- w m h a n g e Vi e w PD XC er F- c u -tr a c k .c y o c u -tr a c k .c thu nhËp bÊt chÝnh. C¸n bé, c«ng chøc chØ sèng b»ng l­¬ng do ng©n s¸ch Nhµ n­íc tr¶, mäi thu nhËp ngoµi l­¬ng ph¶i chÞu sù kiÓm so¸t cña nhµ n­íc. - Lao ®éng cña c¸n bé, c«ng chøc lµ lao ®éng "chÊt x¸m" phøc t¹p, thùc hiÖn chøc n¨ng tæ chøc qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý. S¶n phÈm lao ®éng kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ ngay ®­îc mµ ph¶i cã qu¸ tr×nh ®­a vµo thùc hiÖn, ¸p dông trong thùc tÕ míi cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc. 1.2/ Ph©n lo¹i c¸n bé, c«ng chøc: Ph©n lo¹i c¸n bé, c«ng chøc lµ ®iÓm khëi ®Çu cña c«ng t¸c hµnh chÝnh nh©n sù, lµ c¨n cø ®Ó sö dông nh©n lùc vµ x¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng hîp lý, ®Ó tiªu chuÈn ho¸, cô thÓ ho¸ viÖc s¸t h¹ch, ®¸nh gi¸ c«ng chøc, ®Ó qui ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé, c«ng chøc ®óng ®èi t­îng theo yªu cÇu néi dung c«ng viÖc vµ lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sè l­îng biªn chÕ cho c¸c tæ chøc. a/ Ph©n lo¹i theo hÖ thèng chøc nghiÖp (tïy thuéc vµo chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc) gåm cã: - C«ng chøc trong hÖ thèng hµnh ph¸p gåm: + C«ng chøc lµm c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh c«ng ë c¸c c¬ quan c«ng quyÒn (gäi lµ c«ng chøc hµnh chÝnh c«ng), + C«ng chøc lµm c«ng t¸c chØ dÉn thi hµnh, kiÓm tra, kiÓm so¸t viÖc chÊp hµnh vµ c­ìng chÕ thi hµnh (gäi lµ chÊp hµnh hay c«ng chøc thõa hµnh) - C«ng chøc trong hÖ thèng c¸c tæ chøc sù nghiÖp phôc vô lîi Ých c«ng nh­: c¸c tr­êng häc c«ng (gi¸o viªn, gi¶ng viªn...), bÖnh viÖn c«ng (B¸c sÜ, d­îc sÜ, y sÜ, y t¸...), viÖn nghiªn cøu, c¸c trung t©m dÞch vô c«ng v.v... b/ Ph©n lo¹i theo vÞ trÝ trong tæ chøc gåm cã 2 lo¹i: - C«ng chøc ®iÒu khiÓn chØ huy (bæ nhiÖm gi÷ chøc vô l∙nh ®¹o); - C«ng chøc chuyªn m«n nghiÖp vô. c/ Ph©n lo¹i theo tr×nh ®é ®µo t¹o gåm: - Lo¹i A: lµ nh÷ng c«ng chøc cã tr×nh ®é ®µo t¹o ë bËc ®¹i häc trë lªn. Trong lo¹i A cã thÓ ph©n ra lo¹i A1, A2, A3 theo tr×nh ®é ®µo t¹o cao h¬n. - Lo¹i B: lµ nh÷ng c«ng chøc cã tr×nh ®é ®µo t¹o ë bËc trung häc chuyªn nghiÖp vµ cao ®¼ng. - Lo¹i C:lµ nh÷ng c«ng chøc cã tr×nh ®é ®µo t¹o ë bËc s¬ häc. - Lo¹i D: lµ nh÷ng c«ng chøc tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc, hoÆc chØ häc qua líp båi d­ìng vÒ chuyªn m«n ng¾n ngµy. 1.3/ Nh÷ng c¨n cø khoa häc cho viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. a/ Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n. 49 .d o m o w w w .d o C lic k to bu y bu to k lic C w w w N O W ! h a n g e Vi e N PD ! XC er O W F- w m h a n g e Vi e w PD XC er F- c u -tr a c k .c y o c u -tr a c k .c Trªn c¬ së tham kh¶o chÕ ®é tiÒn l­¬ng cña nhiÒu n­íc vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng ë n­íc ta, nhãm nghiªn cøu ®­a ra 9 nguyªn t¾c lµm c¨n cø cho viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc nh­ sau: - KÕt hîp chÝnh s¸ch ®∙i ngé víi c¸c tËp qu¸n, thãi quen c«ng t¸c, c¸c thang gi¸ trÞ theo c¸c môc tiªu c«ng t¸c chiÕn l­îc cña tæ chøc. - Tr¶ c«ng theo lao ®éng nh»m bï ®¾p hao phÝ vµ ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cho ng­êi lµm viÖc trong c¬ quan nhµ n­íc. - Ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu, vÞ trÝ viÖc lµm phï hîp víi chøc danh tiªu chuÈn cña ng¹ch c«ng chøc. - Trong ®iÒu kiÖn cã nh÷ng thay ®æi vÒ cung cÇu lao ®éng ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ, ¶nh h­ëng ®Õn nh©n sù cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc, chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i thu hót, khuyÕn khÝch ®­îc c«ng chøc vµo lµm viÖc trong c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµ mét sè ngµnh cã nhu cÇu lín vÒ nh©n lùc. - TiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc ®¶m b¶o ®Ó duy tr× ®éi ngò nh©n sù cã chÊt l­îng vÒ c¸c mÆt phÈm chÊt, tay nghÒ, tµi n¨ng vµ kinh nghiÖm. - C«ng khai, d©n chñ trong viÖc tr¶ l­¬ng vµ ®∙i ngé ®Ó tiÒn l­¬ng vµ c¸c chÕ ®é ®∙i ngé thùc sù khÝch lÖ ng­êi lao ®éng. - §¸nh gi¸ kÕt qu¶ c«ng t¸c ®Ó g¾n viÖc tr¶ l­¬ng víi kÕt qu¶ c«ng t¸c. - Liªn tôc c¶i tiÕn chÕ ®é ®∙i ngé vµ tr¶ l­¬ng theo sù ph¸t triÓn cña tæ chøc vµ sù ph¸t triÓn chung cña x∙ héi. - ThiÕt kÕ c¸c thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng, hÖ sè møc l­¬ng ph¶i thÓ hiÖn mèi t­¬ng quan hîp lý vÒ ®é phøc t¹p lao ®éng, ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh, ®¬n gi¶n, dÔ nhí ®Ó khi cã sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ thÞ tr­êng chØ cÇn ®iÒu chØnh møc l­¬ng tèi thiÓu mµ kh«ng ph¶i thay ®æi c¶ hÖ thèng thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng. b/ Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng cña c¸n bé, c«ng chøc víi c¸c biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ - x∙ héi cã liªn quan. CÇn thèng nhÊt quan ®iÓm lµ tiÒn l­¬ng ph¶i g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi cña ®Êt n­íc vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x∙ héi cã liªn quan nh­: - KiÖn toµn tæ chøc bé m¸y cña hÖ thèng chÝnh trÞ, ph©n c«ng, ph©n cÊp qu¶n lý c¸n bé, c«ng chøc, tõng b­íc thùc hiÖn x∙ héi hãa ®èi víi mét sè lÜnh vùc c«ng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó t¨ng l­¬ng cho c¸n bé, c«ng chøc vµ ®Ó c¸c tæ chøc dÞch vô c«ng ho¹t ®éng n¨ng ®éng cã hiÖu qu¶. 50 .d o m o w w w .d o C lic k to bu y bu to k lic C w w w N O W ! h a n g e Vi e N PD ! XC er O W F- w m h a n g e Vi e w PD XC er F- c u -tr a c k .c y o c u -tr a c k .c - X¸c ®Þnh c¬ cÊu biªn chÕ trong tõng tæ chøc bé m¸y phï hîp víi chøc n¨ng nhiÖm vô cña tæ chøc ®ã. - Ph©n biÖt gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng víi c¸c chÝnh s¸ch x∙ héi: ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ chÝnh s¸ch x∙ héi lµ 2 ph¹m trï kh¸c nhau. TiÒn l­¬ng lµ ®Ó tr¶ c«ng cho lao ®éng ®ang lµm viÖc, cßn chÝnh s¸ch x∙ héi lµ cã mét phÇn ®Ó tr¶ cho lao ®éng qu¸ khø, mét phÇn lµ trî cÊp cña Nhµ n­íc ®Ó hç trî cho c¸c ®èi t­îng x∙ héi nh­: ng­êi giµ c« ®¬n, ng­êi thÊt nghiÖp, ng­êi nghÌo... ViÖc ph©n biÖt nµy gióp cho viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng khoa häc h¬n, ®óng víi b¶n chÊt cña tiÒn l­¬ng. - TiÒn l­¬ng cña c¸n bé, c«ng chøc ph¶i g¾n víi hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng c«ng t¸c, v× vËy ph¶i th­êng xuyªn ®¸nh gi¸ c¸n bé, c«ng chøc. - Quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng c¸n bé, c«ng chøc víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng trªn thÞ tr­êng lao ®éng x∙ héi. c/ Quan ®iÓm cña §¶ng vÒ tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc. C¸n bé, c«ng chøc lµ bé phËn quan träng cña nÒn hµnh chÝnh vµ cña bé m¸y nhµ n­íc. §Ó thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi, nh÷ng n¨m qua §¶ng vµ Nhµ n­íc ®∙ chØ ®¹o ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, x©y dùng Nhµ n­íc trong s¹ch, v÷ng m¹nh. ViÖc x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc vµ c¸c chÝnh s¸ch ®∙i ngé ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc lµ vÊn ®Ò ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Æc biÖt quan t©m. Quan ®iÓm ®Ó tiÕp tôc c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng c¸n bé, c«ng chøc trong thêi gian tíi ®∙ ®­îc chØ râ trong NghÞ quyÕt TW 7 (khãa VIII) lµ "ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i qu¸n triÖt quan ®iÓm: tiÒn l­¬ng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x∙ héi cña ®Êt n­íc, tr¶ l­¬ng ®óng cho ng­êi lao ®éng chÝnh lµ thùc hiÖn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn; gãp phÇn quan träng lµm lµnh m¹nh, trong s¹ch ®éi ngò c¸n bé, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ hiÖu suÊt c«ng t¸c. B¶o ®¶m gi¸ trÞ thùc cña tiÒn l­¬ng vµ tõng b­íc c¶i thiÖn theo sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ - x∙ héi". 2/ KhuyÕn nghÞ vÒ c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc. 2.1/ TÝnh cÊp thiÕt vµ yªu cÇu ®æi míi tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc. §Ó x©y dùng ®­îc ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc giái, tËn tôy phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch (trong ®ã cã chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng) phï hîp ®Ó khuyÕn khÝch c¸n bé, c«ng chøc lµm viÖc cã hiÖu qu¶. Trong nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn tiÒn l­¬ng kh«ng thÓ bã hÑp trong ph¹m vi ®èi t­îng lµ c¸n bé, c«ng chøc mµ ph¶i hßa nhËp víi c¸c ®èi t­îng h­ëng l­¬ng kh¸c vµ ph¶i ®¹t ®­îc c¸c yªu cÇu sau: - B¶o ®¶m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, phï hîp víi møc sèng chung trong x∙ héi, ph¶i t­¬ng xøng víi nhiÖm vô, tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé, c«ng chøc, thùc 51 .d o m o w w w .d o C lic k to bu y bu to k lic C w w w N O W ! h a n g e Vi e N PD ! XC er O W F- w m h a n g e Vi e w PD XC er F- c u -tr a c k .c y o c u -tr a c k .c hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. TiÒn l­¬ng ph¶i trë thµnh thu nhËp chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng, khuyÕn khÝch c¸n bé, c«ng chøc yªn t©m víi c«ng viÖc ®­îc giao vµ kh«ng ngõng phÊn ®Êu ®Ó n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng vô. - TiÒn l­¬ng ph¶i lµ ®éng lùc thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu suÊt c«ng t¸c, n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc; thóc ®Èy ®æi míi, tæ chøc bé m¸y cña hÖ thèng chÝnh trÞ, tinh gi¶n biªn chÕ, b¶o ®¶m bé m¸y ho¹t ®éng cã hiÖu lùc, hiÖu qu¶, trong s¹ch, v÷ng m¹nh. - TiÒn l­¬ng ph¶i trë thµnh ®éng lùc kÝch thÝch c¸n bé, c«ng chøc tËn tôy phôc vô nh©n d©n, khuyÕn khÝch sù s¸ng t¹o vµ khuyÕn khÝch c¸n bé, c«ng chøc ®Õn lµm viÖc ë vïng khã kh¨n, vïng nói, vïng s©u, vïng xa. 2.2/ KhuyÕn nghÞ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ: a/ X¸c ®Þnh l¹i møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu theo nh÷ng c¨n cø sau: - Nhu cÇu tèi thiÓu cña ng­êi c¸n bé, c«ng chøc trong viÖc t¸i t¹o l¹i søc lao ®éng vµ nhu cÇu tèi thiÓu cña gia ®×nh hä. - C¸c nguån thu nhËp b»ng tiÒn vµ hiÖn vËt, c¬ cÊu chi tiªu cña gia ®×nh. - Quan hÖ vÒ thu nhËp vµ chi tiªu cña c¸c tÇng líp d©n c­ trong x∙ héi. - Møc gi¸ vµ sù biÕn ®éng cña gÝa c¶ hµng hãa tiªu dïng thiÕt yÕu. - Møc l­¬ng tèi thiÓu ®ang ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp t­ nh©n. - Phóc lîi x∙ héi vµ ®éng th¸i c¸c nh©n tè kinh tÕ (GDP, n¨ng suÊt lao ®éng...) Theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc, viÖc x¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu chñ yÕu c¨n cø vµo møc l­¬ng tèi thiÓu ®ang thùc hiÖn ®Ó ®iÒu chØnh theo biÕn ®éng cña gi¸ c¶ sinh ho¹t, quan hÖ cung - cÇu lao ®éng vµ møc sèng cña c¸c tÇng líp d©n c­; ®ång thêi ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng, tr¶ th­ëng linh ho¹t ®Ó b¶o ®¶m cuéc sèng cho c¸n bé, c«ng chøc vµ gia ®×nh hä. b/ §æi míi c¬ chÕ tiÒn l­¬ng trong khu vùc dÞch vô c«ng nh­: gi¸o dôc ®µo t¹o, nghiªn cøu khoa häc, y tÕ, v¨n hãa - th«ng tin ... theo nh÷ng nguyªn t¾c: - Ph©n lo¹i c¸c ®¬n vÞ dÞch vô c«ng trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau, x¸c ®Þnh râ nh÷ng ®¬n vÞ cã thu vµ nh÷ng ®¬n vÞ kh«ng cã thu. 52 .d o m o w w w .d o C lic k to bu y bu to k lic C w w w N O W ! h a n g e Vi e N PD ! XC er O W F- w m h a n g e Vi e w PD XC er F- c u -tr a c k .c