Nội dung

Ì Ị B Ộ GIÁO DỰC VÀ ĐÀO Ỵ Ĩ T 9 Chủ H Ạ I H Ọ C biên: T H Á I TẠO N G U Y Ê N GVC.ThS. Đồng Văn Đạt ÍT* Ị ỉ Ị G h o ạ t đ I Á O P h â ộ n g T R Ì N H * n t k i í n c h h d o a n h Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn B ộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Chủ biên: G V C . T h S . Đ ồ n g V ă n Đạt Giáo trình P H Â N H O Ạ T Đ Ộ N G T Í C H K I N H D O A N H TRƯỜNG Đ l ị S N Ị t ĩ Ị ị QT.KĐ P H Ò Í Í G M Ư Ợ N N H À X U Ấ T BẢN K H O A H Ọ C VÀ K Ỹ T H U Ậ T HÀ NỘI - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2010 http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn LỜI M Ở ĐẦU " G i á o trình P h â n tích hoạt đ ộ n g k i n h doanh" đ ư ợ c n h ó m t á c g i ả của B ộ m ô n P h â n tích k i n h doanh biên soạn. G i á o t r ì n h n à y đ ư ợ c d ù n g l à m g i á o trình giảng dạy v à học tập cho giảng v i ê n v à sinh v i ê n h ệ đ ạ i học, v ớ i t h ờ i lượng t ư ơ n g đ ư ơ n g v ớ i 3 tín chỉ, c h u y ê n n g à n h k i n h tế, k ế t o á n v à quản trị k i n h doanh. C u ố n g i á o t r ì n h đ ư ợ c i n l ầ n đ ầ u tiên, n h ó m t á c g i ả đ ã tham khảo n h i ề u c u ố n g i á o t r ì n h p h â n tích hoạt đ ộ n g k i n h doanh của n h i ề u t á c g i ả , trên c ơ sở k ể thừa v à c ó những b ổ sung, cập nhật n h ữ n g n ộ i dung k i ê n thức, c u ố n s á c h là tài l i ệ u tham khảo cho c á c c á n b ộ q u ả n lý v à c á c đôi t ư ợ n g quan t â m . T h a m gia b i ê n soạn giáo trình có tập t h ể các g i á o v i ê n của B ộ m ô n P h â n tích k i n h doanh, trường Đ ạ i học K i n h tế v à Q u ả n trị k i n h doanh T h á i N g u y ê n . G V C . ThS Đ ồ n g V ă n Đ ạ t , c h ư ơ n g Ì (phần 1.1; 1,2 v à 1.3), 2 ( p h â n 2.1 v à 2.2), 3, 4 v à c h ư ơ n g 5. ThS V õ T h y Trang, c h ư ơ n g Ì (phần 1.5), c h ư ơ n g 2, c h ư ơ n g 6 v à p h â n bài tập c á c c h ư ơ n g . H i ệ u đ í n h : ThS N g u y ễ n N g ọ c T u â n . T r o n g q u á trình b i ê n soạn tập giáo trình, c á c tác g i ả đ ã c ó n h i ề u cố gắng đ ể c u ố n s á c h h o à n t h i ệ n v à cung cấp n h i ề u t h ô n g t i n cho bạn đ ọ c . Vì c u ố n s á c h m ớ i đ ư ợ c xuất bản l ầ n đ ầ u tiên, chắc chắn k h ô n g t h ể t r á n h k h ỏ i t h i ế u sót. C h ú n g tôi rất mong nhận đ ư ợ c ý k i ế n đ ó n g g ó p của bạn đ ọ c đ ể g i á o trình được h o à n t h i ệ n trong l ầ n tái bản sau. M ọ i g ó p ý x i n đ ư ợ c g ử i v ề địa chỉ: dongdat@tueba.edu.vn. TM TẬP THỂ TÁC GIẢ G V C . ThS. Đồng V ă n Đ ạ t 3 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn Chương Ì N H Ữ N G V Ấ N ĐÊ LÝ LUẬN c ơ VÈ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH BẢN DOANH 1.1. Đối tượng và ý nghĩa nghiên cứu của phân tích hoạt động kỉnh doanh 1.1.1. Khái niệm P h â n t í c h là p h â n g i ả i , p h â n chia m ộ t sự vật, h i ệ n t ư ợ n g , m ộ t v ấ n đ ề t h à n h n h i ề u b ộ p h ậ n cẩu t h à n h n ê n sự vật, h i ệ n t ư ợ n g m à c h ú n g ta cần x e m xét. T h ô n g qua v i ệ c p h â n tích, c h ú n g ta thấy đ ư ợ c sự t á c đ ộ n g qua l ạ i giữa c á c b ộ p h ậ n đ ó . P h â n tích hoạt đ ộ n g k i n h doanh của doanh nghiệp là p h â n chia c á c hoạt đ ộ n g , c á c q u á trình, c á c k ế t q u ả k i n h doanh t h à n h c á c b ộ p h ậ n trong sự t á c đ ộ n g của c á c n h â n t ố v à sử dụng c á c p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n cứu k h á c nhau n h ư so s á n h , liên h ệ , đ ố i c h i ế u v à tổng họp n h ằ m rút ra t í n h quy luật, x u h ư ớ n g v ậ n đ ộ n g v à p h á t t r i ể n của k ế t q u ả q u á trình k i n h doanh, những n h â n tố ảnh h ư ở n g t ớ i q u á t r ì n h hoạt đ ộ n g k i n h doanh của c á c đ ơ n vị k i n h tế, t ì m ra c á c b i ệ n p h á p k i n h doanh c ó h i ệ u q u ả h ơ n . V í dụ: k ế t q u ả hoạt đ ộ n g k i n h doanh được phản á n h t h ô n g qua chỉ tiêu l ợ i nhuận của doanh nghiệp, c h ú n g ta m u ố n b i ế t l ợ i nhuận của doanh nghiệp n ă m nay t ă n g hay g i ả m so v ớ i n ă m trước do n g u y ê n n h â n n à o , c h ú n g ta cần b i ế t chỉ tiêu n à y đ ư ợ c cấu t h à n h b ở i những bộ phận n à o ? v ề t ổ n g q u á t , l ợ i nhuận của doanh nghiệp từ kết q u ả hoạt 5 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn động sản xuất k i n h doanh đ ư ợ c t í n h b à n g c h ê n h lệch giữa doanh thu v à tổng chi phí. D o v ậ y , sự b i ế n đ ộ n g của chỉ tiêu này giữa c á c n ă m phụ thuộc v à o hai n h â n t ố là doanh thu v à chi phí. C h ú n g ta c ó t h ê đi sâu t ì m h i ể u xem doanh t h u l ạ i p h ụ thuộc v à o n h â n tố n à o ? R õ r à n g y ế u tố sản lượng v à g i á cả l ạ i là hai n h â n tổ ảnh h ư ở n g trực t i ế p đ ế n doanh thu. B ê n c ạ n h đ ó , t ổ n g chi p h í l ạ i chịu ảnh h ư ở n g của n h â n t ố giá v ố n h à n g b á n v à chi p h í n g o à i sản xuất. B ằ n g sự p h â n tích chi tiêt n h ư v ậ y , c h ú n g ta c ó t h ể đ á n h giá m ộ t c á c h c h í n h x á c l ợ i n h u ậ n của doanh nghiệp sẽ bị n h â n t ố n à o chi p h ố i , t ừ đ ó c ó b i ệ n p h á p đ ể n â n g cao l ợ i nhuận t r ê n n g u y ê n tắc là t ă n g doanh thu v à t i ế t k i ệ m chi p h í . T ó m tất q u á t r ì n h hoạt đ ộ n g k i n h doanh, c h ú n g ta xem h ì n h Ì d ư ớ i đây Thu thập thông tin (Khảo sát thúc tế) Quan sát thực tế Sử dụng các thông tin số liệu ỉ Xác định và tính toán mức đô AH của các nhân tố w Tư duy trừu tượng Tổng họp hầu hết các sự kiện, nhân tổ ìỶ Kết quả và hiệu quả đạt được w Kết luân Định hướng hoạt động tiếp theo H ì n h 1.1. Q u á t r ì n h p h â n t í c h h o ạ t đ ộ n g k i n h d o a n h . 6 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn 1.1.2. Đối tượng nghiên cứu của môn học M ỗ i m ộ t m ô n học đ ề u c ó đ ố i t ư ợ n g n g h i ê n c ứ u r i ê n g của n ó . S ự k h á c biệt v ề đ ố i t ư ợ n g m ô n học là c ơ sở đ ể c h ú n g ta thấy đ ư ợ c t ạ i sao trong khoa học K i n h t ế c ó r ấ t n h i ề u m ô n học n g h i ê n c ứ u . T u y n h i ê n , m ỗ i m ộ t m ô n học đ ề u c ó đ ố i t ư ợ n g n g h i ê n c ứ u r i ê n g . T ừ đ ó , c h ú n g ta thấy rằng t ạ i sao l ạ i k h ô n g c ó sự t r ù n g l ặ p trong n ộ i dung n g h i ê n c ứ u của c á c m ô n h ọ c . V ớ i c ù n g m ộ t v ấ n đ ề , m ỗ i m ô n học l ạ i c ó n h i ệ m v ụ g i ả i quyết r i ê n g , h o à n t o à n k h ô n g l ặ p l ạ i m ộ t c á c h m á y m ó c . P h â n t í c h k i n h doanh là m ô n khoa học đ ộ c l ậ p , c ó đ ố i t ư ợ n g n g h i ê n c ứ u r i ê n g . Đ ố i t ư ợ n g n g h i ê n c ứ u của p h â n tích k i n h doanh là c á c k ế t q u ả k i n h doanh của c á c đom vị k i n h t ế , đ ư ợ c b i ể u h i ệ n t h ô n g qua c á c chỉ t i ê u k i n h t ế c ù n g v ớ i sự t á c đ ộ n g của c á c n h â n t ố k i n h t ế . K ế t q u ả k i n h doanh c ó t h ể là k ế t q u ả t ừ n g k h â u sản xuất r i ê n g b i ệ t , t ừ n g giai đ o ạ n k i n h doanh: ví d ụ , chuẩn bị c á c y ế u t ố đ ầ u v à o n h ư lao đ ộ n g , đ ấ t đ a i , n h à x ư ở n g , vốn...những y ế u t ố n à y c ó đ ả m bảo v ề số l ư ợ n g , chất l ư ợ n g ; giữa c h ú n g c ó đ ả m bảo m ộ t t ỷ l ệ k ế t h ợ p hay không? K ế t q u ả k i n h doanh c ó t h ể là q u á trình mua h à n g hoa, n g u y ê n v ậ t l i ệ u đ ầ u v à o hoặc là q u á t r ì n h mua, b á n h à n g hoa trong hoạt đ ộ n g tiêu t h ụ sản p h ẩ m . . . K ế t q u ả k i n h doanh c ó t h ể là k ế t q u ả tổng h ợ p của cả m ộ t q u á t r ì n h k i n h doanh t r o n g doanh nghiệp, đ ó là k ế t q u ả tài c h í n h , k ế t q u ả n à y c ó liên quan đ ế n k h â u đ á n h g i á đ i ề u k i ệ n k i n h doanh, chuẩn bị sản xuất, sản xuất, t i ê u t h ụ , p h â n p h ố i . 1.1.3. lý doanh Ỷ nghĩa của phân tích kinh doanh trong hệ thống quản nghiệp Trong điều kiện sản xuất và kinh doanh theo cơ chế thị trường, đ ể t ồ n t ạ i v à p h á t t r i ể n đ ò i h ỏ i c á c doanh nghiệp p h ả i k i n h doanh c ó lãi. Đ ể đ ạ t đ ư ợ c k ế t q u ả cao nhất trong k i n h doanh c ầ n phải x á c định 7 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn p h ư ơ n g h ư ớ n g mục tiêu trong đ ầ u tư, b i ệ n p h á p sử dụng c á c đ i ề u k i ệ n v ố n c ó v ề c á c n g u ồ n v ố n n h â n tài v ậ t lực. M u ố n vậy c á c doanh n g h i ệ p cần n ắ m đ ư ợ c n h â n t ố ảnh h ư ở n g v à mức đ ộ ảnh h ư ở n g của t ừ n g n h â n t ố đ ế n k ế t q u ả k i n h doanh. Đ i ề u n à y chỉ đ ư ợ c thực h i ệ n trên c ơ sở p h â n tích k i n h doanh. N h ư c h ú n g ta đ ã b i ế t , m ọ i hoạt đ ộ n g k i n h doanh của doanh n g h i ệ p đ ề u n ằ m trong m ố i quan h ệ t á c đ ộ n g liên h o à n v ớ i nhau. B ở i v ậ y , chỉ c ó t h ể p h â n tích k i n h doanh m ộ t c á c h t o à n d i ệ n m ớ i c ó t h ể g i ú p cho c á c doanh n g h i ệ p đ á n h g i á m ộ t c á c h đ ầ y đ ủ v à s â u sắc m ọ i hoạt đ ộ n g k i n h tế trong t r ạ n g thái thực của c h ú n g . T r ê n c ơ sở đ ó n ê u lên m ộ t c á c h tổng hợp v ề t r ì n h đ ộ h o à n t h à n h c á c mục tiêu - b i ể u h i ệ n b à n g h ệ thống chỉ tiêu k i n h tế - k ỹ thuật - tài c h í n h của doanh nghiệp. - P h â n tích hoạt đ ộ n g k i n h doanh là c ô n g cụ quan trọng đ ể đ á n h giá, k i ể m tra tình h ì n h v à k ế t q u ả hoạt đ ộ n g k i n h doanh ở doanh nghiệp, chỉ ra n g u ồ n gốc của v ấ n đ ề p h á t sinh đ ể t ừ đ ó g i ú p c á c doanh n g h i ệ p t ì m ra c á c b i ệ n p h á p sát thực t ă n g c ư ờ n g c á c hoạt đ ộ n g k i n h tế, q u ả n lý doanh nghiệp, n h ằ m huy đ ộ n g m ọ i k h ả n ă n g t i ề m t à n g v à o q u á t r ì n h sản xuất k i n h doanh, n â n g cao h i ệ u q u ả k i n h doanh của doanh nghiệp. ^ P h â n tích hoạt đ ộ n g k i n h doanh g i ú p cho c á c n h à quản lý n h ì n n h ậ n đ ú n g đ ắ n h ơ n v ề n ă n g lực c ũ n g n h ư h ạ n c h ế của doanh nghiệp. T r ê n c ơ sở đ ó x á c định đ ú n g đ ắ n h ơ n m ụ c tiêu v à c h i ế n lược k i n h doanh c ó h i ệ u quả. - P h â n tích hoạt đ ộ n g k i n h doanh là c ơ sở quan trọng để đề ra quyết đ ị n h k i n h doanh q u ả n trị n g ắ n h ạ n v à dài hạn. B ở i vì đ ể có m ộ t quyết định đ ú n g đ ắ n , n h à q u ả n lý doanh n g h i ệ p cần c ó t h ô n g t i n v ề q u á trình sản xuất đ ã v à đ a n g d i ễ n ra n h ư t ì n h h ì n h h o à n t h à n h k ế 8 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn