Nội dung

BỘ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TỔNG CỤC DẠY NGHỀ GIÁO TRÌNH Môn học: Phân tích hoạt động kinh doanh NGHỀ: QUẢN TRỊ NHÀ HÀNG TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG NGHỀ (Ban hành kèm theo Quyết định số: 120/QĐ- ngày 25 tháng 2 năm 2013 của Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề) Hà Nội, năm 2013 TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN: Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 1 LỜI GIỚI THIỆU Vài nét giới thiệu xuất xứ giáo trình: Giáo trình này được viết theo Dự án thí điểm xây dựng chương trình và giáo trình dạy nghề năm 2011 – 2012 của TCDN – BLĐTBXH để làm tài liệu dạy nghề trình độ cao đẳng nghề. Quá trình biên soạn: Trên cơ sở tham khảo các giáo trình, tài liệu của các chuyên gia về lĩnh vực tài chính, kinh doanh, kết hợp với yêu cầu thực tế của nghề Quản trị nhà hàng, Giáo trình này được biên soạn có sự tham gia tích cực của các giáo viên có kinh nghiệm trong giảng dạy môn Phân tích hoạt động kinh doanh. Mối quan hệ của tài liệu với chương trình, môn học: Căn cứ vào chương trình dạy nghề và thực tế hoạt động nghề nghiệp, phân tích nghề, tiêu chuẩn kỹ năng nghề, Phân tích hoạt động kinh doanh là môn học bổ trợ cho nghề Quản trị nhà hàng, giúp cho người học sau khi ra trường có thể ứng dụng tốt kiến thức về việc phân tích giá thành sản phẩm, phân tích tình hình tiêu thụ và lợi nhuận của doanh nghiệp, các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí từ đó thực hiện nhiệm vụ hạ giá thành sản phẩm của doanh nghiệp. Cấu trúc chung của giáo trình Phân tích hoạt động kinh doanh bao gồm 5 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về phân tích hoạt động kinh doanh Chương 2:Phân tích kết quả và tình hình sản xuất trong các doanh nghiệp Chương 3: Phân tích tình hình sử dụng các yếu tố của sản xuất kinh doanh Chương 4: Phân tích giá thành sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp Chương 5: Phân tích tình hình tiêu thụ và lợi nhuận của doanh nghiệp Sau mỗi chương đều có hệ thống các câu hỏi và bài tập để củng cố kiến thức cho người học. Cuốn giáo trình được biên soạn trên cơ sở các văn bản quy định của Nhà nước và tham khảo nhiều tài liệu liên quan có giá trị trong nước. Song trong quá trình biên soạn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Ban biên soạn mong muốn và thực sự cảm ơn những ý kiến nhận xét, đánh giá của các chuyên gia, các thầy cô đóng góp cho việc chỉnh sửa để giáo trình ngày một hoàn thiện hơn. Hà Nội, ngày…..tháng…. năm 2013 Tham gia biên soạn 1. Th.s Trần Thị Thanh 2. CN. Tống Thị Thúy 2 MỤC LỤC LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................ 2 MỤC LỤC ........................................................................................................ 3 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ................................................................................................. 9 1. Đối tượng và nội dung của phân tích hoạt động kinh doanh ......................... 11 1.1. Đối tượng và nội dung của phân tích hoạt động kinh doanh ...................... 11 1.2. Ý nghĩa của phân tích hoạt động kinh doanh. ............................................ 11 2. Phương pháp phân tích hoạt động kinh doanh .............................................. 12 2.1. Phương pháp so sánh ................................................................................. 14 2.2. Phương pháp chi tiết. ................................................................................. 15 2.3. Phương pháp loại trừ ................................................................................. 16 2.4. Phương pháp cân đối ................................................................................. 23 3. Tổ chức công tác phân tích ........................................................................... 24 3.1. Lập kế hoạch phân tích .............................................................................. 25 3.2. Sưu tầm, kiểm tra tài liệu........................................................................... 25 3.3. Xây dựng hệ thống chỉ tiêu, phương pháp phân tích và tiến hành phân tích ......................................................................................................................... 26 3.4. Viết báo cáo phân tích và đưa ra nhận xét, kiến nghị. ................................ 26 CÂU HỎI ÔN TẬP ........................................................................................ 27 CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ VÀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT TRONG CÁC DOANH NGHIỆP ................................................................. 30 1. Ý nghĩa, nhiệm vụ của phân tích kết quả và tình hình sản xuất..................... 30 1.1. Ý nghĩa của việc phân tích kết quả và tình hình sản xuất ........................... 30 1.2. Nhiệm vụ của phân tích kết quả và tình hình sản xuất. .............................. 31 2. Phân tích kết quả sản xuất ............................................................................ 31 2.1. Phân tích khái quát về quy mô sản xuất ..................................................... 31 2.2. Phân tích tốc độ tăng trưởng của sản phẩm................................................ 35 3. Phân tích các mối quan hệ cân đối chủ yếu trong sản xuất ........................... 37 3.1. Phân tích kết quả sản xuất kinh doanh theo mặt hàng ................................ 37 3.2. Phân tích tính đồng bộ trong sản xuất ........................................................ 39 3.3. Phân tích tính nhịp điệu của sản xuất ......................................................... 40 4. Phân tích chất lượng sản phẩm ..................................................................... 40 4.1. Đối với các sản phẩm có thứ hạng. ............................................................ 41 3 4.2. Đối với các sản phẩm không chia thứ hạng ............................................... 43 CÂU HỎI ÔN TẬP ........................................................................................ 44 CHƯƠNG 3. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG CÁC YẾU TỐ CỦA SẢN XUẤT KINH DOANH .......................................................................... 47 1. Ý nghĩa, nhiệm vụ phân tích tình hình sử dụng các yếu tố của sản xuất kinh doanh ............................................................................................................... 47 1.1. Ý nghĩa của việc phân tích tình hình sử dụng các yếu tố của sản xuất kinh doanh. .............................................................................................................. 47 1.2. Nhiệm vụ của việc phân tích tình hình sử dụng các yếu tố của sản xuất kinh doanh ............................................................................................................... 48 2. Phân tích tình hình sử dụng lao động. ........................................................... 48 2.1. Phân tích tình hình sử dụng số lượng lao động .......................................... 48 2.2. Phân tích tình hình năng suất lao động. ..................................................... 51 3. Phân tích tình hình sử dụng tài sản cố định................................................... 56 3.1. Phân tích chung tình hình sử dụng tài sản cố định ..................................... 56 3.2. Phân tích tình hình sử dụng máy móc thiết bị sản xuất .............................. 63 3.2.1. Chỉ tiêu phân tích ................................................................................... 63 3.2.2. Phương pháp phân tích: .......................................................................... 65 4. Phân tích tình hình sử dụng nguyên vật liệu ................................................. 67 4.1. Phân tích tình hình cung ứng nguyên vật liệu. ........................................... 68 4.2. Phân tích tình hình sử dụng nguyên vật liệu .............................................. 72 CÂU HỎI ÔN TẬP ........................................................................................ 78 CHƯƠNG 4. PHÂN TÍCH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM DỊCH VỤ CỦA DOANH NGHIỆP .......................................................................................... 81 1. Ý nghĩa, nhiệm vụ phân tích giá thành sản phẩm dịch vụ ............................. 81 1.1. Ý nghĩa về phân tích giá thành sản phẩm, dịch vụ .................................... 81 1.2. Nhiệm vụ về phân tích giá thành sản phẩm, dịch vụ .................................. 82 2. Phân tích giá thành toàn bộ sản phẩm, dịch vụ ............................................. 82 2.1. Khái niệm .................................................................................................. 83 2.2. Chỉ tiêu phân tích ...................................................................................... 83 2.3. Phương pháp phân tích .............................................................................. 83 3. Phân tích tình hình thực hiện nhiệm vụ hạ giá thành của sản phẩm, dịch vụ so sánh được ......................................................................................................... 86 3.1. Chỉ tiêu phân tích. ..................................................................................... 86 4 3.2. Phương pháp phân tích. ............................................................................. 86 4. Phân tích tình hình thực hiện kế hoạch chi phí trên 1.000đ giá trị sản phẩm, dịch vụ ............................................................................................................. 95 4.1. Chỉ tiêu phân tích ...................................................................................... 95 4.2. Phương pháp phân tích .............................................................................. 95 CÂU HỎI ÔN TẬP ...................................................................................... 101 CHƯƠNG 5. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TIÊU THỤ VÀ LỢI NHUẬN CỦA DOANH NGHIỆP ............................................................................... 103 1. Ý nghĩa, nhiệm vụ phân tích tình hình tiêu thụ và lợi nhuận trong doanh nghiệp ............................................................................................................ 103 1.1. Ý nghĩa.................................................................................................... 103 1.2. Nhiệm vụ................................................................................................. 104 2. Phân tích tình hình tiêu thụ ......................................................................... 104 2.1. Phân tích khái quát về tình hình tiêu thụ .................................................. 104 2.2. Phân tích tình hình tiêu thụ các sản phẩm, dịch vụ chủ yếu ..................... 107 3. Phân tích lợi nhuận của doanh nghiệp ........................................................ 111 3.1. Phân tích tình hình lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh ............................ 111 3.2. Phân tích tình hình lợi nhuận từ các hoạt động khác. ............................... 118 CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN ................. Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 139 5 MÔN HỌC PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH Mã môn học: MH 12 Thời gian môn học: 45 giờ VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT MÔN HỌC - Vị trí: + Phân tích hoạt động kinh doanh là môn học thuộc nhóm các môn học, chuyên môn nghề trong chương trình khung trình độ Cao đẳng nghề “Quản trị nhà hàng”. Môn học Phân tích hoạt động kinh doanh có sử dụng kiến thức của các môn học Thống kê kinh doanh; Kế toán doanh nghiệp du lịch - khách sạn được giảng dạy sau các môn học Thống kê kinh doanh; Kế toán doanh nghiệp du lịch - khách sạn; Hạch toán định mức, Nghiệp vụ thanh toán, Quản trị doanh nghiệp. - Tính chất: + Phân tích hoạt động kinh doanh là môn học lý thuyết. + Môn học này trang bị cho người học những kiến thức cơ bản để phân tích và đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, bổ trợ kiến thức cho người học nhằm cung cấp cho nhà quản lý các thông tin cần thiết trong việc ra các quyết định tổ chức và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. MỤC TIÊU MÔN HỌC: + Trình bày được đối tượng, ý nghĩa phân tích hoạt động kinh doanh trong doanh nghiệp. + Xác định được những nội dung cần phân tích, các phương pháp phân tích và chỉ tiêu cần phân tích phân tích. + Vận dụng được các kiến thức cơ sở và chuyên môn của kế toán tài chính, thống kê để phân tích mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến đối tượng cần phân tích. + Lựa chọn được đúng các phương pháp để phân tích, đánh giá và xác định chính xác mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến đối tượng phân tích. + Có khả năng đưa ra những nhận xét, đánh giá giúp doanh nghiệp đưa ra những biện pháp khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. + Rèn luyện kỹ năng tính toán các chỉ tiêu: cẩn thận, tỉ mỉ, chính xác + Có tinh thần làm việc hợp tác, thái độ tích cực, chủ động sáng tạo, có kỷ luật và tác phong công nghiệp. 6 NỘI DUNG MÔN HỌC Thời gian Số TT I. II. III. IV. V. Tên chương, mục Tổng số LT Kiểm tra * (LT Bài tập hoặc TH) TH, Những vấn đề lý luận cơ bản về phân tích hoạt động kinh doanh Đối tượng và nội dung của phân tích hoạt động kinh doanh Phương pháp phân tích hoạt động kinh doanh Tổ chức công tác phân tích Phân tích kết quả và tình hình sản xuất trong các doanh nghiệp Ý nghĩa, nhiệm vụ của phân tích kết quả và tình hình sản xuất Phân tích kết quả sản xuất Phân tích các mối quan hệ cân đối chủ yếu trong sản xuất Phân tích chất lượng của sản phẩm Phân tích tình hình sử dụng các yếu tố của sản xuất kinh doanh Ý nghĩa, nhiệm vụ phân tích tình hình sử dụng các yếu tố của sản xuất kinh doanh Phân tích tình hình sử dụng lao động Phân tích tình hình sử dụng tài sản cố định Phân tích tình hình sử dụng nguyên vật liệu Phân tích giá thành sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp Ý nghĩa, nhiệm vụ về phân tích giá thành sản phẩm, dịch vụ Phân tích giá thành toàn bộ sản phẩm, dịch vụ Phân tích tình hình thực hiện nhiệm vụ hạ giá thành của sản phẩm, dịch vụ so sánh được 4 4 9 8 10 10 11 10 1 Phân tích tình hình tiêu thụ và lợi nhuận của doanh nghiệp Ý nghĩa, nhiệm vụ phân tích tình 11 10 1 1 7 hình tiêu thụ và lợi nhuận trong doanh nghiệp Phân tích tình hình tiêu thụ Phân tích lợi nhuận của doanh nghiệp Cộng 45 42 3 8 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH Mã chương: MH12- 01 Giới thiệu: Mục tiêu hoạt động của các doanh nghiệp là lợi nhuận, để đạt được lợi nhuận, các doanh nghiệp cần phải xác định mục đúng tiêu đầu tư cũng như biện pháp sử dụng các yếu tố sản xuất một cách khoa học, hiệu quả. Muốn vậy các doanh nghiệp cần phải biết được các nhân tố ảnh hưởng, mức độ và xu hướng tác động của từng nhân tố đến kết quả kinh doanh. Phân tích hoạt động kinh doanh nhằm nhận thức và đánh giá một cách đúng đắn, khách quan tình hình và kết quả đã đạt được, tìm ra những nguyên nhân khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Từ đó đề ra các chính sách, biện pháp cải tiến hoàn thiện quá trình hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp. Mục tiêu: - Trình bày được khái niệm, đối tượng và ý nghĩa của phân tích hoạt động kinh doanh - Nêu được các phương pháp phân tích hoạt động kinh doanh. - Tổng hợp kết quả phân tích, đưa ra nhận xét, kiến nghị. 1. Đối tượng và nội dung của phân tích hoạt động kinh doanh Mục tiêu: - Trình bày được đối tượng, nội dung của phân tích hoạt động kinh doanh - Ý nghĩa của phân tích hoạt động kinh doanh 1.1. Đối tượng và nội dung của phân tích hoạt động kinh doanh 1.1.1. Đối tượng của phân tích hoạt động kinh doanh. Phân tích là sự phân chia, chia nhỏ sự vật hiện tượng trong mối quan hệ hữu cơ giữa các bộ phận cấu thành nên sự vật hiện tượng đó. Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là toàn bộ các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp, nó được phản ánh thông qua hệ thống các chỉ tiêu kinh tế trên các báo cáo của kế toán. Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra thường xuyên, liên tục. Nó chịu tác động của bởi các nhân tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp. Các nhân tố bên trong là các quyết định của các nhà quản lý trong quá trình sử dụng các nguồn lực, các yếu tố của quá trình sản xuất. Các nhân tố bên ngoài là sự tác động của các chính sách thuế, chế độ tài chính của Nhà nước … Do đó nếu chỉ dừng lại ở các chỉ tiêu kinh tế hoặc các báo cáo kế toán thì sẽ không thấy được 9