Nội dung

BỘ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TỔNG CỤC DẠY NGHỀ GIÁO TRÌNH Môn học: Nghiệp vụ thanh toán NGHỀ: QUẢN TRỊ NHÀ HÀNG TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG NGHỀ (Ban hành kèm theo Quyết định số: 120 /QĐ- ngày 25 tháng 2 năm 2013 của Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề) Hà Nội, năm 2013 TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 1 LỜI GIỚI THIỆU Vài nét giới thiệu xuất xứ giáo trình: Giáo trình này được viết theo Dự án thí điểm xây dựng chương trình và giáo trình dạy nghề năm 2011-2012 của TCDN – BLĐTBXH để làm tài liệu dạy nghề trình độ cao đẳng nghề. Quá trình biên soạn: Trên cơ sở tham khảo các giáo trình, tài liệu của các chuyên gia về lĩnh vực thanh toán quốc tế, kết hợp với các yêu cầu thực tế của nghề Quản trị nhà hàng. Giáo trình này được biên soạn có sự tham gia tích cực có hiệu quả của các giáo viên có kinh nghiệm trong giảng dạy môn Nghiệp vụ thanh toán. Mối quan hệ của tài liệu với chương trình môn học: Căn cứ vào chương trình dạy nghề và thực tế hoạt động nghề nghiệp, phân tích nghề, tiêu chuẩn kỹ năng nghề, Nghiệp vụ thanh toán là môn học bổ trợ cho nghề Quản trị nhà hàng, giúp cho người học sau khi ra trường có thể ứng dụng tốt kiến thức về nghiệp vụ thanh toán, thực hiện được các thủ tục với các loại hình thanh toán phù hợp trong từng tình huống cụ thể của nghề nghiệp. Cấu trúc chung của giáo trình Nghiệp vụ thanh toán: Chương 1: Hệ thống tiền tệ thế giới Chương 2: Tỷ giá hối đoái Chương 3: Thanh toán trong nền kinh tế thị trường Chương 4: Một số chứng từ sử dụng trong nghiệp vụ thanh toán Sau mỗi chương đều có hệ thống các câu hỏi và bài tập để củng cố kiến thức cho người học. Cuốn giáo trình được biên soạn trên cơ sở các văn bản quy định của Nhà nước và tham khảo nhiều tài liệu liên quan có giá trị trong nước. Song chắc hẳn quá trình biên soạn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Ban biên soạn mong muốn và thực sự cảm ơn những ý kiến nhận xét, đánh giá của các chuyên gia, các thầy cô đóng góp cho việc chỉnh sửa để giáo trình ngày một hoàn thiện hơn. Hà Nội, ngày…..tháng…. năm 2013 Tham gia biên soạn 1. CN. Mai Thị Hoa 2. CN.Lê Thị Minh Hằng 2 MỤC LỤC LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................ 2 MỤC LỤC ........................................................................................................ 3 CHƯƠNG 1. HỆ THỐNG TIỀN TỆ THẾ GIỚI ......................................... 10 1. Những vấn đề chung về tiền tệ ..................................................................... 10 1.1. Bản chất của tiền tệ ................................................................................... 10 1.1.1 . Khái quát về sự ra đời của tiền tệ........................................................... 10 1.1.2. Bản chất của tiền tệ ................................................................................ 11 1.2. Quá trình phát triển của các hình thái tiền tệ.............................................. 12 1.2.1. Hoá tệ (tiền tệ bằng hàng hoá) ................................................................ 12 1.2.2. Tín tệ ..................................................................................................... 12 1.2.3. Bút tệ (Tiền ghi sổ)................................................................................ 14 1.3. Quy luật lưu thông tiền tệ .......................................................................... 15 1.3.1. Khái niệm quy lưu thông tiền tệ ............................................................. 15 1.3.2. Ý nghĩa của quy luật lưu thông tiền tệ .................................................... 16 1.4. Lạm phát ................................................................................................... 16 1.4.1. Khái niệm lạm phát ................................................................................ 16 1.4.2. Các loại lạm phát .................................................................................... 17 1.4.3. Nguyên nhân của lạm phát ..................................................................... 18 2. Các loại hình tiền tệ phổ biến trên thế giới ................................................... 20 2.1. Ngoại tệ và ngoại hối ................................................................................ 20 2.1.1. Khái niệm ngoại tệ ................................................................................. 20 2.1.2. Khái niệm ngoại hối ............................................................................... 20 2.2. Một số đồng tiền phổ biến trên thế giới ..................................................... 21 2.2.1. Khái niệm đồng tiền quốc gia ................................................................. 21 2.2.2. Khái niệm đồng tiền chung..................................................................... 22 CÂU HỎI ÔN TẬP ........................................................................................ 24 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM .......................................................................... 24 Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập: ............................................................... 23 1. Nội dung chính của chương:......................................................................... 23 2. Hình thức kiểm tra: ...................................................................................... 23 CHƯƠNG 2. TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI ................................................................. 28 3 1. Khái niệm về tỷ giá ...................................................................................... 28 1.1. Khái niệm tỷ giá hối đoái .......................................................................... 28 1.2. Cơ sở hình thành tỷ giá hôi đoái ................................................................ 29 1.2.1. Dựa vào chế độ bản vị vàng ................................................................... 29 1.2.2. Dựa vào ngang giá sức mua của đồng tiền .............................................. 29 2. Phương pháp yết tỷ giá ................................................................................. 30 2.1. Khái niệm phương pháp yết tỷ giá ............................................................. 30 2.2. Các phương pháp yết tỷ giá ....................................................................... 31 2.2.1 Phương pháp yết tỷ giá trực tiếp .............................................................. 31 2.2.2. Phương pháp yết tỷ giá gián tiếp ............................................................ 31 2.3. Phương pháp xác định tỷ giá theo phương pháp tính chéo ......................... 32 2.3.1. Phương pháp xác định tỷ giá giữa hai đồng tiền cùng được yết ở vị trí đồng tiền yết giá ............................................................................................... 32 2.3.2. Phương pháp xác định tỷ giá giữa hai đồng tiền cùng được yết ở vị trí đồng tiền định giá............................................................................................. 33 2.3.3. Phương pháp xác định tỷ giá giữa hai đồng tiền được yết ở vị trí khác nhau ................................................................................................................. 35 3. Các loại tỷ giá hối đoái ................................................................................. 36 3.1. Căn cứ vào tính chất áp dụng của tỷ giá hối đoái ....................................... 37 3.1.1. Tỷ giá giao nhận ngay: .......................................................................... 37 3.1.2. Tỷ giá giao nhận có kỳ hạn: ................................................................... 37 3.2. Căn cứ vào thời điểm mua bán .................................................................. 37 3.2.1. Tỷ giá mở cửa: ...................................................................................... 37 3.2.2. Tỷ giá đóng cửa: .................................................................................... 37 3.3. Căn cứ vào cách thức hình thành tỷ giá hối đoái........................................ 37 3.3.1. Tỷ giá chính thức: .................................................................................. 37 3.3.2. Tỷ giá thị trường: . ................................................................................. 37 3.3.3. Tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng: ...... 37 3.3.4. Tỷ giá tự do (tỷ giá chợ đen): ................................................................ 37 3.4. Căn cứ vào cách thức chuyển ngoại hối..................................................... 37 3.4.1. Tỷ giá điện hối: . .................................................................................... 37 3.4.2. Tỷ giá thư hối: ....................................................................................... 38 4. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự biến động của tỷ giá hối đoái ....................... 38 4.1. Quan hệ cung cầu về ngoại hối trên thị trường .......................................... 38 4 4.1.1. Khái niệm quan hệ cung cầu về ngoại hối .............................................. 38 4.1.2. Sự ảnh hưởng của quan hệ cung cầu về ngoại hối đến tỷ giá hối đoái..... 38 4.2. Mức chênh lệch lạm phát giữa các nước .................................................... 40 5. Phương pháp điều chỉnh tỷ giá hối đoái........................................................ 40 5.1. Chính sách chiết khấu ............................................................................... 40 5.2. Sự can thiệp trực tiếp vào thị trường ngoại hối (chính sách hối đoái) ........ 41 5.3. Lập quỹ bình ổn tỷ giá .............................................................................. 42 5.4. Phá giá tiền tệ ............................................................................................ 42 5.5. Nâng giá tiền tệ ......................................................................................... 43 CÂU HỎI ÔN TẬP ........................................................................................ 45 BÀI TẬP ......................................................................................................... 45 1. Nội dung chính của chương:......................................................................... 43 2. Hình thức kiểm tra: ...................................................................................... 43 CHƯƠNG 3. THANH TOÁN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ... 54 1. Thanh toán tiền mặt trong nền kinh tế thị trường .......................................... 54 1.1. Khái niệm thanh toán tiền mặt trong nền kinh tế thị trường ....................... 54 1.2. Nội dung của thanh toán dùng tiền mặt ..................................................... 54 1.3. Ưu, nhược điểm của thanh toán tiền mặt ................................................... 55 2. Thanh toán không dùng tiền mặt .................................................................. 55 2.1. Khái niệm.................................................................................................. 55 2.2. Bản chất của thanh toán không dùng tiền mặt............................................ 56 2.3. Các nguyên tắc thanh toán không dùng tiền mặt ........................................ 57 2.4. Ý nghĩa của thanh toán không dùng tiền mặt ............................................. 58 3. Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt ............................................. 58 3.1. Hối phiếu .................................................................................................. 58 3.1.1. Khái niệm ............................................................................................... 58 3.1.2. Hình thức và nội dung của hối phiếu ...................................................... 59 3.1.3. Các loại hối phiếu ................................................................................... 63 3.1.4. Quy trình thanh toán bằng hối phiếu ....................................................... 64 3.2. Thanh toán bằng Séc (Cheque): ................................................................. 66 3.2.1 Khái niệm Séc ......................................................................................... 66 3.2.2. Một số quy định về Séc .......................................................................... 67 3.2.3. Nội dung của Séc ................................................................................... 68 5 3.2.4. Các loại Séc cơ bản ................................................................................ 68 3.2.5. Séc du lịch (Traverller’ s cheque) ........................................................... 70 3.3. Thanh toán bằng uỷ nhiệm chi................................................................... 74 3.3.1. Khái niệm Uỷ nhiệm chi......................................................................... 74 3.3.2. Thủ tục lập và quy trình thanh toán Uỷ nhiệm chi .................................. 74 3.4. Thanh toán bằng Uỷ nhiệm thu ................................................................. 75 3.4.1. Khái niệm Uỷ nhiệm thu ........................................................................ 75 3.4.2. Thủ tục lập và quy trình thanh toán Uỷ nhiệm thu .................................. 76 3.5. Thanh toán bằng thư tín dụng (Letter of Credit – L/C) .............................. 77 3.5.1. Khái niệm thư tín dụng ........................................................................... 77 3.5.2. Quy trình thanh toán bằng thư tín dụng .................................................. 77 3.5.3. Ứng dụng thanh toán bằng thư tín dụng trong du lịch ............................. 79 3.6. Thanh toán bằng thẻ .................................................................................. 81 3.6.1. Khái niệm thẻ thanh toán ........................................................................ 81 3.6.2. Nội dung, hình thức của thẻ thanh toán .................................................. 81 3.6.3. Các loại thẻ thẻ thanh toán ..................................................................... 83 3.6.4. Quy trình thanh toán thẻ ......................................................................... 84 3.7. Voucher (phiếu du lịch) ............................................................................. 85 3.7.1. Khái niệm, bản chất của Voucher ........................................................... 85 3.7.2. Nội dung, hình thức của Voucher ........................................................... 86 3.7.3. Các loại Voucher .................................................................................... 86 3.7.4. Quy trình thanh toán bằng Voucher ........................................................ 88 CÂU HỎI ÔN TẬP ........................................................................................ 91 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM .......................................................................... 91 CHƯƠNG 4. MỘT SỐ CHỨNG TỪ SỬ DỤNG TRONG NGHIỆP VỤ THANH TOÁN .............................................................................................. 97 1. Nội dung cơ bản một số chứng từ thanh toán ............................................... 97 1.1. Phiếu thu tiền ............................................................................................ 97 1.1.1 Khái niệm................................................................................................ 97 1.1.2. Nội dung ................................................................................................ 97 1.2. Phiếu chi tiền............................................................................................. 98 1.2.1 Khái niệm................................................................................................ 98 1.2.2 Nội dung ................................................................................................. 99 6 1.3. Phiếu quy đổi ngoại tệ ............................................................................... 99 1.3.1 Khái niệm.............................................................................................. 100 1.3.2 Nội dung ............................................................................................... 100 1.4. Hoá đơn bán hàng ................................................................................... 100 1.4.1 Khái niệm.............................................................................................. 101 1.4.2. Hoá đơn giá trị gia tăng ........................................................................ 101 1.4.3. Hoá đơn bán hàng thông thường........................................................... 104 1.5. Bảng kê tiền mặt ..................................................................................... 105 1.5.1 Khái niệm.............................................................................................. 105 1.5.2 Nội dung ............................................................................................... 106 2. Phương pháp lập chứng từ và thủ tục thanh toán cho khách ....................... 107 2.1. Phương pháp lập chứng từ. ...................................................................... 107 2.2. Các thủ tục thanh toán cho khách ............................................................ 108 2.2.1. Các thủ tục nhận thanh toán bằng tiền mặt ........................................... 108 2.2.2. Các thủ tục nhận thanh toán bằng séc ................................................... 109 2.2.3. Các thủ tục nhận thanh toán bằng ủy nhiệm chi .................................... 109 2.2.4. Các thủ tục nhận thanh toán bằng thẻ ................................................... 109 2.2.5. Các thủ tục nhận thanh toán bằng Voucher........................................... 109 CÂU HỎI ÔN TẬP ...................................................................................... 112 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ........................................................................ 112 GỢI Ý TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP........................................ 115 THUẬT NGỮ CHUYÊN NGÀNH VÀ CÁC TỪ VIẾT TẮT.................... 118 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 120 7 MÔN HỌC NGHIỆP VỤ THANH TOÁN Mã môn học: MH23 Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học: - Vị trí: Môn học Nghiệp vụ thanh toán được giảng dạy sau các môn học Tổng quan du lịch và khách sạn, Quản trị học, Marketing du lịch... và song song với Mô đun kỹ năng bán hàng trong Nhà hàng, Xây dựng thực đơn trong Nhà hàng, … - Tính chất: + Nghiệp vụ thanh toán là môn học thuộc nhóm các môn học, mô đun chuyên môn nghề trong chương trình khung trình độ Cao đẳng nghề “Quản trị nhà hàng”. + Môn học này trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cơ bản về các phương thức thanh toán và các phương tiện thanh toán, bổ trợ kiến thức cho người học trong nghiệp vụ quản trị nhà hàng Mục tiêu của môn học: - Trình bày được những kiến thức cơ bản về: Hệ thống tiền tệ thế giới, tỷ giá hối đoái, thanh toán trong nền kinh tế thị trường, một số chứng từ sử dụng trong nghiệp vụ thanh toán. - Thực hiện được các thủ tục với các loại hình thanh toán phù hợp trong từng tình huống cụ thể của nghề nghiệp. - Tạo lập đức tính cẩn thận tỉ mỉ và tôn trọng quy định của nhà nước về chế độ thanh toán. Nội dung của môn học: Thời gian Số TT I. II. Tên bài chương / mục Tổng số Hệ thống tiền tệ thế giới 9 Những vấn đề chung về tiền tệ Các loại hình tiền tệ phổ biến trên thế giới Tỷ giá hối đoái 9 Khái niệm về tỷ giá Phương pháp yết tỷ giá Các loại tỷ giá hối đoái Các nhân tố ảnh hưởng đến sự biến động của tỷ giá hối Lý thuyết Thực hành Bài tập 7 1 Kiểm tra* (LT hoặc TH) 1 3 0 6 8 III. IV. đoái Phương pháp điều chỉnh tỷ giá hối đoái Thanh toán không dùng tiền mặt Thanh toán trong nền kinh 12 tế thị trường Thanh toán tiền mặt trong nền kinh tế thị trường Thanh toán không dùng tiền mặt Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt Một số chứng từ sử dụng 15 trong nghiệp vụ thanh toán Nội dung cơ bản của một số chứng từ thanh toán Phương pháp lập chứng từ và thủ tục thanh toán cho khách Cộng 45 9 2 1 6 8 1 28 14 3 9