Nội dung

. Ch−¬ng 4: Qu¶n lý ®Çu t− cña doanh nghiÖp C«ng thøc tÝnh to¸n gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (NPV) nh− sau: NPV = C0 + PV Trong ®ã: NPV lµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng C0 lµ vèn ®Çu t− ban ®Çu vµo dù ¸n, do lµ kho¶n ®Çu t− - luång tiÒn ra nªn C0 mang dÊu ©m. PV lµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c luång tiÒn dù tÝnh mµ dù ¸n mang l¹i trong thêi gian h÷u Ých cña nã. PV ®−îc tÝnh: C1 C2 C3 C4 C5 PV = + + + + + ... (1 + r) (1 + r)2 (1 + r)3 (1 + r)4 (1 + r)5 Trong ®ã C1, C2, C3,..., Ct lµ c¸c luång tiÒn dù tÝnh dù ¸n mang l¹i c¸c n¨m 1, 2, 3,..., t ; r lµ tû lÖ chiÕt khÊu phï hîp cña dù ¸n. ViÖc x¸c ®Þnh chØ tiªu gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng, nh− ë trªn ®· ®Ò cËp, liªn quan ®Õn c¸c tÝnh to¸n sau ®©y: Dù tÝnh l−îng tiÒn ®Çu t− ban ®Çu, tøc lµ luång tiÒn t¹i thêi ®iÓm 0 (b¾t ®Çu cña n¨m thø nhÊt C0). C0 lµ luång tiÒn ra nªn nã mang dÊu ©m. C0 bao gåm c¸c kho¶n ®Çu t− vµo tµi s¶n, t¹o ra tµi s¶n cña dù ¸n. Nã cã thÓ d−íi d¹ng tiÒn s½n sµng cho dù ¸n ho¹t ®éng, t¹o ra tån kho, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh. §ã lµ c¸c kho¶n chi tiªu cho dù ¸n ho¹t ®éng. Trong thùc tÕ, nã bao gåm c¸c kho¶n chi t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau trong giai ®o¹n ®Çu cña dù ¸n. §Ó ®¬n gi¶n trong tÝnh to¸n, ta coi ®ã lµ c¸c kho¶n chi t¹i mét thêi ®iÓm ban ®Çu. Dù tÝnh c¸c luång tiÒn trong thêi gian kinh tÕ cña dù ¸n. §©y lµ c¸c kho¶n thùc thu b»ng tiÒn trong c¸c n¨m ho¹t ®éng cña dù ¸n. Nã ®−îc tÝnh b»ng doanh thu rßng trõ ®i c¸c chi phÝ b»ng tiÒn cña tõng n¨m. C¸c kho¶n nµy cã thÓ ®−îc thu t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau trong n¨m, nh−ng trong tÝnh to¸n ph©n tÝch, ng−êi ta th−êng gi¶ ®Þnh c¸c luång tiÒn diÔn ra vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m. Dù tÝnh tû lÖ chiÕt khÊu. RÊt khã ®Ó x¸c ®Þnh mét tû lÖ chiÕt khÊu hoµn toµn chÝnh x¸c. Tû lÖ chiÕt khÊu lµ chi phÝ c¬ héi cña viÖc ®Çu t− vµo dù ¸n mµ kh«ng ®Çu t− trªn thÞ tr−êng vèn. Tû lÖ nµy th−êng ®−îc tÝnh b»ng tû lÖ thu nhËp cña c¸c tµi s¶n tµi chÝnh t−¬ng ®−¬ng. §ã lµ tû lÖ thu nhËp mµ nhµ ®Çu t− mong ®îi khi ®Çu t− vµo dù ¸n. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 67 . Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh doanh nghiÖp Gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng lµ chØ tiªu c¬ b¶n ®−îc sö dông trong ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t−. Mét sè nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh cho ®©y lµ chØ tiªu chÝnh tèt nhÊt gióp cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t−. ý nghÜa cña chØ tiªu: NPV ph¶n ¸nh kÕt qu¶ lç l·i cña dù ¸n theo gi¸ trÞ hiÖn t¹i (t¹i thêi ®iÓm 0) sau khi ®· tÝnh ®Õn yÕu tè chi phÝ c¬ héi cña vèn ®Çu t−. NPV d−¬ng cã nghÜa lµ dù ¸n cã l·i. NPV = 0 chøng tá dù ¸n chØ ®¹t møc trang tr¶i ®ñ chi phÝ vèn. Dù ¸n cã NPV ©m lµ dù ¸n bÞ lç. Nguyªn t¾c sö dông chØ tiªu. C¨n cø vµo ý nghÜa cña chØ tiªu NPV, ta thÊy quy t¾c rÊt ®¬n gi¶n "chÊp nhËn dù ¸n cã NPV d−¬ng vµ lín nhÊt (nÕu cã nhiÒu h¬n mét dù ¸n ph−¬ng ¸n cã NPV d−¬ng)". Tuy nhiªn, viÖc sö dông chØ tiªu nµy còng cã nh÷ng rñi ro nhÊt ®Þnh. §ã lµ ®é tin cËy cña c¸c dù ®o¸n ®−a ra nh− trªn. Trong ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t−, ng−êi ta cßn sö dông mét sè c¸c chØ tiªu kh¸c, vÝ dô nh− tû lÖ hoµn vèn néi bé (IRR), thêi gian thu håi vèn ®Çu t−. 4.2.2. ChØ tiªu Tû lÖ hoµn vèn néi bé (IRR) Ngoµi mèi quan t©m ®Õn kÕt qu¶ tuyÖt ®èi cña viÖc chÊp nhËn dù ¸n, c¸c chñ ®Çu t− cßn cã thÓ quan t©m ®Õn tû lÖ thu nhËp b×nh qu©n c¸c n¨m trªn vèn ®Çu t−. ChØ tiªu nµy cho phÐp cã thÓ so s¸nh trùc tiÕp víi chi phÝ cña vèn ®Çu t− vµo dù ¸n. §ã chÝnh lµ tû lÖ hoµn vèn néi bé. Tû lÖ hoµn vèn néi bé lµ tû lÖ chiÕt khÊu mµ t¹i ®ã gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng cña dù ¸n b»ng 0. §èi víi mét kho¶n ®Çu t− mét kú (n¨m), tû lÖ hoµn vèn néi bé ®−îc tÝnh b»ng viÖc gi¶i ph−¬ng tr×nh sau: NPV = C0 + C1 =0 1 + IRR §èi víi dù ¸n ®Çu t− cã thêi gian lµ T n¨m, c«ng thøc trªn trë thµnh: NPV = C0 + 68 C1 C2 CT + + ...+ =0 2 1 + IRR (1 + IRR) (1 + IRR) T Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n . Ch−¬ng 4: Qu¶n lý ®Çu t− cña doanh nghiÖp T−¬ng tù nh− chØ tiªu NPV, chØ tiªu nµy liªn quan ®Õn viÖc dù tÝnh c¸c luång tiÒn mµ dù ¸n sÏ t¹o ra trong thêi gian thùc hiÖn. §ång thêi, ta ph¶i cã mét tû lÖ chiÕt khÊu (thu nhËp) mong ®îi ®Ó so s¸nh khi ra quyÕt ®Þnh ®Çu t−. ý nghÜa cña chØ tiªu: IRR ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lîi cña dù ¸n, ch−a tÝnh ®Õn chi phÝ c¬ héi cña vèn ®Çu t−. Tøc lµ, nÕu nh− chiÕt khÊu c¸c luång tiÒn theo IRR, PV sÏ b»ng ®Çu t− ban ®Çu C0. Hay nãi c¸ch kh¸c, nÕu chi phÝ vèn b»ng IRR, dù ¸n sÏ kh«ng t¹o thªm ®−îc gi¸ trÞ hay kh«ng cã l·i. Nguyªn t¾c sö dông chØ tiªu vµ ra quyÕt ®Þnh. Tõ ph©n tÝch trªn, ta dÔ dµng nhËn thÊy r»ng, nÕu IRR lín h¬n chi phÝ vèn (tû lÖ chiÕt khÊu cña dù ¸n) th× thùc hiÖn dù ¸n. Trong tr−êng hîp nµy cã thÓ nãi, dù ¸n cã l·i, t−¬ng ®−¬ng víi gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng d−¬ng. Trong viÖc tÝnh to¸n IRR cÇn l−u ý, kh«ng cÇn ph¶i c¨n cø vµo tû lÖ chiÕt khÊu dù tÝnh. §iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ tû lÖ chiÕt khÊu lµ kh«ng quan träng. Nh− trªn ®· ®Ò cËp, mét khi IRR ®−îc tÝnh to¸n, tiªu chuÈn ®Ó so s¸nh lµ tû lÖ chiÕt khÊu cña dù ¸n. Mét sè l−u ý khi sö dông IRR ph©n tÝch dù ¸n: Còng nh− NPV, sù chÝnh x¸c cña chØ tiªu phô thuéc vµo sù chÝnh x¸c cña c¸c dù tÝnh vÒ luång tiÒn. IRR lµ mét chØ tiªu mang tÝnh t−¬ng ®èi, tøc lµ nã chØ ph¶n ¸nh tû lÖ hoµn vèn néi bé cña dù ¸n lµ bao nhiªu chø kh«ng cung cÊp quy m« cña sè l·i (hay lç) cña dù ¸n tÝnh b»ng tiÒn. Khi dù ¸n ®−îc lËp trong nhiÒu n¨m, viÖc tÝnh to¸n chØ tiªu lµ rÊt phøc t¹p. §Æc biÖt lo¹i dù ¸n cã c¸c luång tiÒn rßng vµo ra xen kÏ n¨m nµy qua n¨m kh¸c, kÕt qu¶ tÝnh to¸n cã thÓ cho nhiÒu IRR kh¸c nhau g©y khã kh¨n cho viÖc ra quyÕt ®Þnh. Ra quyÕt ®Þnh ®Çu t− ®èi víi c¸c dù ¸n lo¹i trõ nhau Hai dù ¸n lo¹i trõ nhau lµ 2 dù ¸n mµ doanh nghiÖp chØ cã thÓ chän mét. Kh¸c víi 2 dù ¸n ®éc lËp lµ 2 dù ¸n mµ doanh nghiÖp cã thÓ chän c¶ 2 khi cã lîi. Trong mét sè tr−êng hîp, khi cã 2 dù ¸n lo¹i trõ nhau, sö dông 2 chØ tiªu NPV vµ IRR l¹i mang ®Õn kÕt qu¶ tr¸i ng−îc nhau. VÝ dô: Cã hai dù ¸n lo¹i trõ A vµ B cã luång tiÒn nh− sau: Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 69 . Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh doanh nghiÖp B¶ng 4.1: Luång tiÒn cña 2 dù ¸n N¨m 0 1 2 3 4 Dù ¸n A -350 50 100 150 200 Dù ¸n B -250 125 100 75 50 C©u tr¶ lêi cho viÖc lùa chän dù ¸n nµo sÏ phôc thuéc vµo chØ tiªu lùa chän vµ tû lÖ thu nhËp yªu cÇu tõ dù ¸n. Dùa vµo chØ tiªu IRR, dù ¸n B sÏ ®−îc lùa chän do tho¶ m·n ®iÒu kiÖn IRR lín h¬n tû lÖ thu nhËp yªu cÇu. Tuy nhiªn, khi dùa vµo NPV, sÏ cã c¸c c¸ch lùa chän kh¸c nhau nÕu víi c¸c tû lÖ chiÕt khÊu kh¸c nhau. VÝ dô, nÕu tû lÖ chiÕt khÊu lµ 10%, dù ¸n B ®−îc lùa chän v× NPV lín h¬n. Nh−ng nÕu tû lÖ chiÕt khÊu lµ 6%, dù ¸n A sÏ ®−îc lùa chän v× cã NPV lín h¬n. Trong tr−êng hîp nµy, nÕu xÐt theo IRR th× ®Çu t− dù ¸n B cã lîi h¬n, nh−ng xÐt theo môc tiªu cña qu¶n lý tµi chÝnh, dù ¸n A mang l¹i nhiÒu gi¸ trÞ h¬n cho chñ së h÷u. VËy lµm thÕ nµo mµ ta biÕt ®−îc trong tr−êng hîp nµo th× lùa chän dù ¸n B, hoÆc tr−êng hîp nµo th× lùa chän dù ¸n A? C©u tr¶ lêi ®−îc minh ho¹ ë ®å thÞ d−íi ®©y. Khi m« t¶ ®−êng NPV cña c¶ 2 dù ¸n trªn mét ®å thÞ, 2 ®−êng nµy c¾t nhau t¹i mét ®iÓm, nÕu nh− tû lÖ chiÕt khÊu sö dông lín h¬n tû lÖ chiÕt khÊu t¹i ®iÓm ®ã th× ta chän dù ¸n B, cßn nÕu nh− tû lÖ chiÕt khÊu sö dông nhá h¬n tû lÖ chiÕt khÊu t¹i ®iÓm c¾t th× ta chän dù ¸n A. Tû lÖ chiÕt khÊu t¹i ®iÓm c¾t cã thÓ ®−îc tÝnh b»ng IRR cña dù ¸n trung gian (A+B) - tøc lµ tæng cña c¸c luång tiÒn cña 2 dù ¸n céng l¹i ®Ó ra dù ¸n míi. 70 Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n . Ch−¬ng 4: Qu¶n lý ®Çu t− cña doanh nghiÖp H×nh 4.1. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (NPV) cña 2 dù ¸n N¨m Dù ¸n A: Dù ¸n B: NPV 0 1 - 350 50 -250 125 2 100 100 3 150 75 4 200 50 140 100 60 §iÓm c¾t nhau 20 – 20 – 60 – 100 0 2 6 10 14% IRR A 18% IRR B 22% 26 Tû lÖ chiÕt khÊu 4.2.3. ChØ tiªu Thêi gian hoµn vèn Vèn ®Çu t− ®−îc thu håi nhanh nh− thÕ nµo, trong vßng bao nhiªu n¨m còng lµ mèi quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t−. Bëi lÏ, c¸c nhµ ®Çu t− ®Òu muèn thu håi vèn nhanh, víi c¸c chØ tiªu kh¸c nh− nhau, thêi gian hoµn vèn cµng ng¾n th× rñi ro cña viÖc thu håi vèn cµng thÊp. Thêi gian thu håi vèn lµ thêi gian mµ tæng c¸c luång tiÒn thu ®−îc tõ dù ¸n b»ng tæng vèn ®Çu t− ban ®Çu. VÝ dô vÒ sö dông chØ tiªu thêi gian hoµn vèn: Xem xÐt mét dù ¸n cã ®Çu t− ban ®Çu lµ 50.000 ®v. C¸c luång tiÒn t−¬ng øng lµ 30.000 ®v, 20.000 ®v vµ 10.000 ®v sau 3 n¨m ®Çu tiªn. Ng−êi ta cã thÓ viÕt ra sè liÖu vÒ dù ¸n nµy nh− sau: [-50.000, 30.000, 20.000, 10.000] Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 71