Nội dung

Giáo án Ngữ văn lớp 7 SỐNG CHẾT MẶC BAY. (Phạm Duy Tốn) A. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Sơ giản về tác giả Phạm Duy Tốn. - Hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước thiên tai và sự vô trách nhiệm của bọn quan lại dưới chế độ cũ. - Những thành công nghệ thuật của truyện ngắn Sống chết mặc bay - một trong những tác phẩm được coi là mở đầu cho thể loại truyện ngắn Việt Nam hiện đại. - Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện nghịch lí. 2. Kĩ năng: * Kĩ năng bài dạy: - Đọc - hiểu một truyện ngắn hiện đại đầu thế kỉ XX. - Kể tóm tắt truyện. - Phân tích nhân vật, tình huống truyện qua các cảnh đối lập - tương phản và tăng cấp. * Kĩ năng sống: - Tự nhận thức được giá trị của tinh thần trách nhiệm với người khác. - Giao tiếp, phản hồi, lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý tưởng, cảm nhận của bản thâm về thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại trước nỗi khổ của nhân dân, từ đó xác định được lối sống trách nhiệm với người khác. 3. Thái độ: - Thông cảm sâu sắc với cuộc sống khổ cực của người nông dân dưới chế độ cũ. - Căm ghét bọn quan lại của chế độ cũ vô trách nhiệm đã đẩy người nông dân vào cảnh màn trời chiếu đất. 1 Giáo án Ngữ văn lớp 7 B. Chuẩn bị: - Gv: G/án, thiết kế bài giảng, tài liệu tham khảo khác. - Hs: Soạn, chuẩn bị bài theo hướng dẫn. C. Phương pháp: - Động não: suy nghĩ rút ra những bài học thiết thực về tinh thần trách nhiệm với người khác. - Học theo nhóm: trao đổi về thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại trước nỗi khổ của nhân dân, từ đó xác định được lối sống trách nhiệm với người khác. D. Tiến trình lên lớp: I. Ổn định lớp: II. Kiểm tra bài cũ: III.Bài mới: Ở lớp 6 các em đã được làm quen với 1 số truyện ngắn trung đại VN. “ Sống chết mặc bay” là truyện ngắn hiện đại đầu tiên mà chúng ta được tìm hiểu trong chương trình. Tác phẩm được coi là bông hoa đầu mùa của truyện ngắn hiện đại VN. Trong truyện, Phạm Duy Tốn đã phản ánh hiện thực của xã hội VN những năm đầu thế kỉ XX. Hoạt động của GV và HS ? Nêu hiểu biết của em về tác giả Ghi bảng I. Giới thiệu chung. *GV: Phạm DuyTốn là một trong 1. Tác giả: Phạm Duy Tốn (1883- những tên tuổi tiêu biểu cho lớp “ 1924). Tây học” đầu TK XX, ông khá - Là một trong những nhà văn mở thành công về thể loại truyện ngắn. đường cho nền văn xuôi quốc ngữ Ông được coi là cây bút tiên phong hiện đại VN. trong bước hình thành truyện ngắn hiện đại với khuynh hương hiện 2 Giáo án Ngữ văn lớp 7 thực. ? Truyện được sáng tác trong khoảng thời gian nào? Nêu bối 2. Tác phẩm: cảnh lịch sử nước ta lúc bấy giờ - Được viết thang 7/1918, đăng báo * GV: Đầu TK XX đất nước ta Nam Phong số 18.( tháng 12-1918) dưói chế độ thực dân nửa phong - Là một trong những truyện ngắn kiến, đời sống nhân dân lầm than, thành công nhất của tg Phạm Duy cực khổ, quan lại ăn chơi xa xỉ, Tốn.Được viết đầu thế kỉ XX khi chế chèn ép, bóc lột nhân dân độ thực dân phong kiến hết sức tàn * GV HD đọc: Đọc diễn cảm, chú bạo và đen tối. ý thay đổi ngữ điệu phù hợp với nội dung của mạch truyện - Cảnh dân phu đi kè đê: khẩn trương xúc động II. Đọc - hiểu văn bản. - Cảnh quan lại, nha phủ đánh bài: 1. Đọc - chú thích: châm biếm, mỉa mai * GV đọc mẫu-> gọi 2 HS đọc nối tiếp đến hết -> GV nhận xét ? Dân phu là ai ? Quan phụ mẫu là ai? Vì sao lại gọi như vậy? ? Truyện kể về những sự việc gì? Nhân vật chính là ai? ?Dựa vào các sự việc chính, em hãy kể tóm tắt truyện. - H tóm tắt bằng ngôi kể thứ 3, 3 Giáo án Ngữ văn lớp 7 lược bỏ các đoạn đối thoại. ? Văn bản thuộc thể loại gì ? Truyện trung đại và truyện ngắn hiện đại có điểm gì giống và khác * Tóm tắt. nhau. - Giống: đều thuộc thể loại truyện ngắn (tự sự) - Khác: 2. Kết cấu- bố cục: + Truyện trung đại viết bằng chữ Hán, thiên về kể chuyện người - Thể loại: Truyện ngắn hiện đại. thật, việc thật, cốt truyện đơn giản thường mang mục đích giáo huấn + Truyện hiện đại viết bằng văn xuôi hiện đại có tính chất hư cấu, cốt truyện phức tạp hơn hướng vào khắc hoạ hình tượng nhân vật, phản ánh mối quan hệ nhân sinh, đời sống tâm hồn của con người. ? Truyện có thể chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần? - P1: Từ đầu-> hỏng mất: Nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người dân - P2: Tiếp-> điếu, mày!: Cảnh quan lại, nha phủ đánh tổ tôm - P3: còn lại: Cảnh vỡ đê, nhân dân 4 Giáo án Ngữ văn lớp 7 lâm vào cảnh thảm sầu. ? Phần nội dung nào là chính? Vì - Bố cục: (3 đoạn) sao? - Phần 2 vì dung lượng dài nhất, tập trung miêu tả làm nổi bật nhân vật chính là quan phủ. ? Qua phần chuẩn bị bài ở nhà, em thấy trong truyện ngắn này tác giả chủ yếu sử dụng nghệ thuật gì. - Tương phản, tăng cấp ? Em hiểu thế nào về nghệ thuật này. - Tương phản (đối lập): Tạo ra những cảnh tượng, những hành động, những tình cách trái ngược nhau để qua đó làm nổi bật một ý tưởng b 3. Phân tích. - Tăng cấp: Các chi tiết, sự việc diễn ra ở mức độ tăng dần ? Hai mặt tương phản cơ bản trong truyện là gì - Một bên là cảnh người dân đang vật lộn vất vả để bảo vệ khúc đê - Một bên là cảnh quan phủ, nha lại lao vào cuộc tổ tôm khi đang đi hộ đê ( giúp đỡ cùng nhau bảo vệ đê) *GV: Chúng ta sẽ tập trung tìm 5 Giáo án Ngữ văn lớp 7 hiểu 2 cảnh này để hiểu giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của truyện. ? Cảnh muôn dân hộ đê được tác giả miêu tả ntn( thời gian, không gian, địa điểm, không khí, cảnh tượng hộ đê ) - Thời gian: gần 1h đêm - Không gian: mưa tầm tã, nước sông lên to - Địa điểm: Khúc đê làng X thuộc phủ X núng thế, thẩm lậu. 3.1. Nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ - Không khí, cảnh tượng hộ đê: của người dân. trống đánh liên thanh, ốc thổi liên hồi, tiếng người xao xác gọi nhau, - Hoàn cảnh: Một giờ đêm, ở chỗ đê hàng trăm nghìn người,….bì bõm xung yếu nhất. dưới bùn lầy. -> Tình thế căng thẳng, cấp bách đe ? Thời gian, không gian được tác dọa cuộc sống của người dân. giả đưa ra có ý nghĩa gì? - Đêm khuya, mưa to không ngớt, - Thiên nhiên: Mưa tầm tã. Mưa vẫn nước sông dâng nhanh có nguy cơ tầm tã trút xuống, nước sông cuồn làm đê vỡ-> Nhấn mạnh sự nguy cuộn bốc lên, nhiều khúc đê bị thẩm cấp của việc cứu đê. lậu. ? Tên sông được nói cụ thể (sông -> Tình thế khẩn cấp, nguy hiểm. Nhị Hà) nhưng tên làng tên phủ được ghi bằng ký hiệu (làng X - Cảnh dân phu: Hộ đê từ chiều, đói thuộc phủ X). Điều đó thể hiện khát, mệt mỏi, ướt lướt thướt. Trống dụng ý gì của tác giả. đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi... 6 Giáo án Ngữ văn lớp 7 - Tác giả muốn bạn đọc hiểu câu chuyện này không chỉ xảy ra ở một nơi mà có thể là phổ biến ở nhiều nơi trong nước ta. ? Em có cảm nhận gì về không khí và tinh thần của con người trong đoạn văn. - Không khí: nhốn nháo, căng thẳng - Công vịêc: nặng nhọc, nguy cấp - Con người: dốc hết sức lực, khả năng, hết trách nhiệm ? Mặc dù hàng trăm nghìn người làm việc khẩn trương, có trách nhiệm song em thấy tình thế khúc đê có khả quan không? Tìm những câu văn miêu tả tình cảnh lúc bấy giờ? - Đê núng thế, thẩm lậu: + trời : mưa vẫn tầm tã trút xuống -> - Ko khí căng thẳng, nhốn nháo, + sông: nước cứ cuồn cuộn bốc lên lộn xộn, nhếch nhác. - Than ôi! Sức người khó địch nổi - Công vịêc: nặng nhọc, nguy cấp với sức trời… hỏng mất -> nguy - Con người: dốc hết sức lực, khả cấp, vô vọng năng, hết trách nhiệm ? Nghệ thuật miêu tả của tác giả trong đoạn 1 có gì đặc sắc - Nghệ thuật tương phản: sức trời 7 Giáo án Ngữ văn lớp 7 ngày một dữ dội>< sức người ngày một mệt mỏi, vô vọng - Nghệ thuật tăng cấp: Mưa mỗi lúc một to, nước sông cứ cuồn cuộn bốc lên-> Tình thế ngày càng nguy cấp - Ngôn ngữ miêu tả: + Nhiều từ láy tượng hình (bì bõm, lướt, xao xác, tầm tã, cuồn cuộn) + Kết hợp ngôn ngữ biểu cảm (than ôi, lo thay, nguy thay) ? Qua đó, em nhận xét gì về thái độ của tác giả với cảnh được miêu tả. * Nghệ thuật: ? Qua phân tích em có cảm nhận gì - Tương phản: th/nh - con người về cảnh hộ đê của người dân. Nước ngày 1 to. Sức người mỗi lúc 1 cạn. - Tăng cấp: Mưa mỗi lúc một to, nước sông cứ cuồn cuộn bốc lên-> Tình thế ngày càng nguy cấp - Ngôn ngữ biểu cảm. -> Thái độ lo lắng, đồng cảm, xót thương người dân trong cảnh hoạn nạn do thiên tai gây ra. - Thiên tai đang từng bước giáng xuống, đe doạ cuộc sống của người dân. “Sức người không địch nổi với 8 Giáo án Ngữ văn lớp 7 sức trời” mọi cố gắng trở nên vô vọng. IV. Củng cố: ? Theo em, 2 bức tranh trong sgk vẽ với dụng ý gì? - H. Minh hoạ nd chính; tạo cảnh trái ngược, làm nổi bật tư tưởng phê phán... -G.Khái quát nội dung cơ bản của tiết học. V. Hướng dẫn về nhà: - Tìm hiểu nghệ thuật đối lập, tăng cấp trong đoạn tiếp theo. - H/a quan phụ mẫu được khắc hoạ ntn ? Ý nghĩa của vb. - Tiết sau học tiếp. SỐNG CHẾT MẶC BAY (tiếp theo) (Phạm Duy Tốn) A. Mục tiêu: 1. Kiến thức: 9 Giáo án Ngữ văn lớp 7 - Hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước thiên tai và sự vô trách nhiệm của bọn quan lại dưới chế độ cũ. - Những thành công nghệ thuật của truyện ngắn Sống chết mặc bay - một trong những tác phẩm được coi là mở đầu cho thể loại truyện ngắn Việt Nam hiện đại. - Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện nghịch lí. 2. Kĩ năng: - Đọc - hiểu một truyện ngắn hiện đại đầu thế kỉ XX. - Phân tích nhân vật, tình huống truyện qua các cảnh đối lập - tương phản và tăng cấp. * Kĩ năng sống: - Tự nhận thức được giá trị của tinh thần trách nhiệm với người khác. - Giao tiếp, phản hồi, lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý tưởng, cảm nhận của bản thâm về thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại trước nỗi khổ của nhân dân, từ đó xác định được lối sống trách nhiệm với người khác. 3. Thái độ: - Thông cảm sâu sắc với cuộc sống khổ cực của người nông dân dưới chế độ cũ. - Căm ghét bọn quan lại của chế độ cũ vô trách nhiệm đã đẩy người nông dân vào cảnh màn trời chiếu đất. B. Chuẩn bị: - Gv: G/án, thiết kế bài giảng, tài liệu tham khảo khác. - Hs: Soạn, chuẩn bị bài theo hướng dẫn. C. Phương pháp: Động não: suy nghĩ rút ra những bài học thiết thực về tinh thần trách nhiệm với người khác. 10 Giáo án Ngữ văn lớp 7 - Học theo nhóm: trao đổi về thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại trước nỗi khổ của nhân dân, từ đó xác định được lối sống trách nhiệm với người khác. D. Tiến trình lên lớp: I. Ổn định lớp: II. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu cảm nhận của em về cảnh hộ đê của người dân - Cảnh lao động vất vả, cực nhọc, đầy trách nhiệm của người dân trước nguy cơ đê bị vỡ song những cố gắng của họ đều vô vọng vì sức người không địch nổi với sức trời. III.Bài mới: Trong lúc nhân dân đang vất vả vật lộn với thiên nhiên để bảo vệ đê thì những người có trách nhiệm bảo vệ đê đang ở đâu, làm gì? Chúng ta tìm hiểu tiếp. Hoạt động của GV và HS Ghi bảng ? Những kẻ có trách nhiệm trong việc đi hộ 3.2. Cảnh quan lại, nha phủ đê được nhắc đến trong truyện là ai, chúng đánh tổ tôm khi đi hộ đê: đang ở đâu, làm gì? - Quan lại, nha phủ đánh tổ tôm ở trong *Cảnh trong đình: đình - Địa điểm: Trong đình, trên ? Cảnh trong đình được miêu tả ntn (địa mặt đê, cao, vững chắc. điểm, không khí, quang cảnh) - Không khí, quang cảnh: đèn - Địa điểm: Trong đình, trên mặt đê, cao, thắp sáng trưng, kẻ hầu, vững chắc. người hạ đi lại rộn ràng -> - Không khí, quang cảnh: đèn thắp sáng Không khí tĩnh mịch, trang trưng, kẻ hầu, người hạ đi lại rộn ràng -> nghiêm Không khí tĩnh mịch, trang nghiêm. 11 Giáo án Ngữ văn lớp 7 ? Trong đó tác giả tập trung miêu tả cảnh gì * Cảnh quan phụ mẫu đánh - Cảnh quan phụ mẫu đánh tổ tôm tổ tôm: ? Tìm những chi tiết miêu tả quan phụ mẫu (đồ dùng, sinh hoạt, dáng ngồi, cách nói) - Đồ dùng sinh hoạt: bát yến hấp đường phèn để trong khay khảm, tráp đồi mồi, trầu vàng, cau đậu, rễ tía, ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà…(liên hệ với phép liệt kê) - Dáng ngồi: chễm chệ, tay trái dựa gối xếp, chân phải duỗi thẳng cho tên người nhà quỳ gãi… - Cách nói: hách dịch - Cuộc sống quý phái, trái ? Em có nhận xét gì về những đồ dùng sinh ngược với cuộc sống lầm hoạt của viên quan khi đi hộ đê. than của nhân dân - Cuộc sống quý phái, trái ngược với cuộc sống lầm than của nhân dân ? Điều quan tâm nhất của viên quan phụ mẫu lúc này là gì. - Ván bài đang chơi dở ->oai vệ, có uy quyền với ? Qua những chi tiết này em có nhận xét gì đám nha lại, lính lệ, sống quý về chân dung viên quan phụ mẫu phái, ham cờ bạc. - oai vệ, có uy quyền với đám nha lại, lính -> thái độ: lạnh nhạt, thờ ơ, lệ, sống quý phái, ham cờ bạc. vô tâm ? Thái độ của quan trước cảnh đê có nguy cơ bị vỡ ntn - Lạnh nhạt, thờ ơ, vô tâm - NT tương phản, liệt kê, 12 Giáo án Ngữ văn lớp 7 ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật viết giọng văn châm biếm, mỉa truyện trong đoạn này. mai thể hiện thái độ lên án, tố - NT tương phản, liệt kê, giọng văn châm cáo của tác giả. biếm, mỉa mai * GV: Đoạn văn tập trung miêu tả viên quan phụ mẫu mang trọng trách đi hộ đê nhưng ta có cảm giác quan đang ngồi nghỉ ngơi, chơi trong tư thất với đầy đủ tiện nghi sang trọng, xa xỉ, kẻ hầu người hạ, không một chút gì lo âu hay quan tâm đến nhiệm vụ hộ đê của mình. Những lời bình của tác giả cho ta hiểu rõ hơn bộ mặt thật của viên quan phụ mẫu " Ngài mà còn dở ván bài….dầu trời long đất lở, đê vỡ, dân trôi ngài cũng thây kệ." * HS theo dõi đoạn tiếp: Khi đó....điếu mày Sự tăng cấp trong việc đam mờ cờ bạc của quan phủ được thể hiện tất rõ trong đoạn này. Em hãy phân tích để làm rõ ? ( Thảo luận - chia bảng phụ thành ba cột : Âm thanh ( tác động của ngoại cảnh); Thái độ của mọi người ; thái độ của quan ) - Tiếng kêu vang trời, dậy đất-> mọi người giật nảy mình, có người nhắc khéo...-> quan lớn vẫn điềm nhiên, chỉ lăm le trúng quân mình chờ hạ bài, quan cau mặt quát: mặc kệ - Tiếng kêu nghe càng rầm rĩ, càng lớn, 13 Giáo án Ngữ văn lớp 7 tiếng ào ào như thác chảy xiết, tiếng gà, chó… kêu vang tứ phía-> ai nấy đều nôn nao, sợ hãi trừ quan - Tác động ngoại cảnh bằng xương bằng thịt : một người nhà quê...bẩm quan.... khi thầy đề tay bốc bài run run - quan đỏ mặt tía tai, quát tháo, dùng quyền đổ vấy trách nhiệm cho người khác, giục thầy đề bốc tiếp. -> Kết quả đê vỡ, dân rơi vào cảnh thảm - Vô trách nhiệm, cậy quyền sầu uy nạt lộ, đẩy trách nhiệm ? Đoạn trích giúp em hiểu thêm gì về viên cho người khác, là kẻ vô quan phụ mẫu này nhân tính. - Vô trách nhiệm, cậy quyền uy nạt lộ, đẩy trách nhiệm cho người khác, là kẻ vô nhân tính. * GV: Tên quan phụ mẫu đam mê cờ bạc, không chỉ huy nhân dân hộ đê đã đành nhưng ở trong tình thế nguy cấp, là người có trách nhiệm trong việc hộ đê mà hắn mải mê cờ bạc thờ ơ, coi như không biết gì, vô trách nhiệm đến táng tận lương tâm mặc đê vỡ , dân trôi cũng thây kệ. ? Bên cạnh quan phụ mẫu, mặc dù tg không tập trung miêu tả nhiều xong những kẻ như thầy đề, thầy đội nhất, thầy thông nhì, tránh tổng, lính lệ cũng góp phần tô đậm thêm bộ 14 Giáo án Ngữ văn lớp 7 mặt thật của những kẻ có chức sắc, quyền lực, trách nhiệm trong việc giúp dân hộ đê? Em nhận xét gì về những nhân vật này. - Tuy chưa đến nỗi táng tận lương tâm như tên quan phụ mẫu, họ còn biết run sợ, lo - Những thầy đề, thầy đội lắng trước cảnh đê vỡ xong họ cũng là nhất, thầy thông nhì, tránh những kẻ đáng bị lên án vì thói xu nịnh, ích tổng, lính lệ cũng là những kẻ kỉ, vô trách nhiệm. đáng bị lên án vì thói xu ? Nghệ thuật tương phản, tăng cấp ngày nịnh, ích kỉ, vô trách nhiệm. càng được thể hiện rõ ràng hơn, em hãy chỉ rõ và nêu tác dụng của nó? - Tương phản: dân chìm trong thảm hoạ đê - Tương phản: dân chìm vỡ>< quan lớn ù to. trong thảm hoạ đê vỡ>< quan - Tăng cấp: Độ ham mê tổ tôm và bản chất lớn ù to. vô trách nhiệm, vô lương tâm của tên quan - Tăng cấp: Độ ham mê tổ phủ mỗi lúc một tăng. tôm và bản chất vô trách - Khắc hoạ tính chất tàn nhẫn cuả tên quan nhiệm, vô lương tâm của tên phụ mẫu, làm cho câu chuyện càng hấp dẫn, quan phủ mỗi lúc một tăng. mâu thuẫn thắt chặt, nút truyện được đẩy lên đỉnh điểm. ? Ngoài ra em có nhận xét thêm gì về nghệ - Ngôn ngữ kể, tả khắc họa thuật sử dụng ngôn ngữ, xây dựng nhân vật chân dung nhâ vật sinh động, của tác giả. thể hiện cá tính nhân vật, sự - Ngôn ngữ sinh động, thể hiện cá tính nhân tàn nhẫn cuả tên quan phụ vật (lời đối thoại) mẫu, làm cho câu chuyện ? Qua tìm hiểu em hãy nêu nhận xét về càng hấp dẫn, mâu thuẫn thắt cảnh quan phủ, nha lại đánh tổ tôm chặt, nút truyện được đẩy lên 15 Giáo án Ngữ văn lớp 7 - Khắc hoạ tính cách tàn nhẫn vô lương tâm đỉnh điểm. của quan phụ mẫu. - Tố cáo bọn quan lại có quyền lực thờ ơ vô trách nhiệm với tính mạng con người..Nghị Quế, nghị Lại, huyện Hinh, nghị -> Tác giả vạch trần bản chất Hách..những kẻ làm quan có cùng bản chất “Lòng lang dạ thú”, táng tận vốn rất nhiều trong xã hội pk xưa lương tâm của quan phủ * Học sinh theo dõi đoạn cuối văn bản trước sinh mạng của người ? Tác giả đã kết hợp ngôn ngữ miêu tả và dân-> giá trị hiện thực ngôn ngữ biểu cảm như thế nào? - Ngôn ngữ miêu tả: khắp mọi nơi nước 3.3.Cảnh vỡ đê: tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết. - Ngôn ngữ biểu cảm: kẻ sống không chỗ ở... kể sao cho xiết! ? Tác dụng của cách dùng ngôn ngữ này? ? HS quan sát kênh hình 2 ? Hãy miêu tả và nêu cảm nhận về bức tranh * GV: Đây là truyện ngắn hiện đại đầu tiên có chất lượng cao, nó phản ánh được hiện - Vừa gợi tả cảnh tượng lụt thực xã hội phong kiến đương thời. Tiếp tục do đê vỡ vừa tỏ lòng ai oán phát huy khuynh hướng hiện thực đó, các cảm thương của tác giả-> giá nhà văn hiện thực phê phán 30-45 như Nam trị nhân đạo Cao, Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng… đã phản ánh khá đầy đủ và phơi bầy bộ mặt tàn bạo của giai cấp thống 16 Giáo án Ngữ văn lớp 7 trị qua tác phẩm: Đồng hào có ma, Tắt đèn, Giông tố… ? Thiên tai thời nào cũng thế: ghê gớm và vụ tình,ở nước ta đồng bào Miền Trung vẫn thường xuyên chịu lũ, Đảng và nhà nước ta đã có những sự quan tâm ntn. - Quan tâm đặc biệt, phòng chống, cứu hộ kịp thời - Bộ trưởng bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn trực tiếp chỉ đạo chống bão… ? Học sinh thảo luận nhóm: ? Cảm nhận của em về giá trị của truyện Sống chết mặc bay trên các phương diện: * Nội dung phản ánh hiện thực? - Phản ánh cuộc sống ăn chơi hưởng lạc vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền và cảnh sống cơ cực thê thảm của người dân trong xã hội cũ. - Lên án kẻ cầm quyền thờ ơ vô trách nhiệm với tính mệnh của dân thường. 4. Tổng kết. * Nội dung nhân đạo? 4.1. Nội dung: - Cảm thương thân phận người dân bị rẻ - Lột tả và lên án gay gắt tên rúng. quan phủ * Đặc sắc nghệ thuật? - Thương cảm trước cuộc -> Gọi đại diện các nhóm trình bày, bổ sống của người dân trong xã sung-> GV chốt hội cũ. 17 Giáo án Ngữ văn lớp 7 *Học sinh: đọc lại phần ghi nhớ ? Tác giả Phạm Duy Tốn sống cách chúng 4.2. Nghệ thuật: ta hơn nửa thế kỷ. Từ truyện “Sống chết - Nghệ thuật tương phản, mặc bay”, em hiểu gì về nhà văn? tăng cấp - Là người am hiểu đời sống hiện thực nước - Xây dựng nhân vật bằng ta trước cách mạng tháng 8. nhiều hình thức ngôn ngữ - Là người có tình cảm yêu ghét phân minh nhất là đối thoại. (thông cảm với người nghèo căm ghét kẻ có - Lựa chọn ngôi kể khách quyền lực vô lương tâm). quan. - Là người dùng tác phẩm để bênh vực 4.3. Ghi nhớ: SGK/ 83 người nghèo, lột mặt bọn quan lại vô lương * Ý nghĩa văn bản: tâm. Phê phán, tố cáo thói vô trách nhiệm , vô lương tâm HD HS luyện tập đến mức góp phần gây ra nạn * GV treo BP bài tập 1-> HS lên bảng làm, lớn cho nhân dân của viên dưới lớp làm vào vở-> gọi HS chữa quan phụ mẫu - đại diện cho ? Chọn hình thức ngôn ngữ được vận dụng nhà cầm quyến thời Pháp trong văn bản? Tìm những dẫn chứng từ thuộc; đồng cảm, xót xa với văn bản cho mỗi hình thức ngôn ngữ? tình cảnh thê thảm của nhân * GV gợi ý: dân lao động do thiên tai và ? Liệt kê các câu đối thoại theo mẫu: do thái độ vô trách nhiệm của Ngôn ngữ đối Ngôn ngữ đối thoại kẻ cầm quyền gây nên. IV. Luyện tập. thoại của quan phủ của thầy đề - Có ăn không thì - Dạ, bẩm, bốc 18 Giáo án Ngữ văn lớp 7 bốc - Bẩm… quan lớn… đê vỡ mất rồi! - Đê vỡrồi… Không còn phép tắc gì nữa à? - Đuổi cổ nó ra! - Dạ, bẩm… ? Nhận xét phong cách, giọng điệu đối thoại của từng nhân vật ? Nhận xét về mối quan hệ giữa ngôn ngữ đối thoại nhân vật và tính cách của nhân vật trong văn miêu tả. VI. Củng cố : ? HS chơi trò chơi ô chữ: 1.Tác giả của truyện ngắn này ( Phạm Duy Tốn) 2. Một động từ dùng trong khi đánh bài được nhắc đến trong truyện ngắn này ? ( 2 chữ cái) ăn 3. Tên con sông trong câu chuyện này ? ( Nhị Hà) 4. Động từ thể hiện hành động của tên người nhà với với quan phụ mẫu ( ba chữ cái) ( Gãi) 5. Một trong số âm thanh được nhắc đến trong truyện này ( 6 chữ cái) (xao xác) 6. Từ miêu tả vẻ ngoài của người nhà quê được nhắc đến trong truyện ( Lấm láp) 7. Cách tạo ra những hành động , cảnh tượng, những tính cách trái ngược nhau theo một dụng ý nào đó. ( Tương phản) ( ô chữ hàng dọc : tăng cấp) ? Vì sao tác giả lại đặt nhan đề truyện là “ Sống chết mặc bay” 19 Giáo án Ngữ văn lớp 7 ? Cảm nghĩ của em sau khi học xong truyện V. Hướng dẫn về nhà: - Đọc truyện, kể tóm tắt, học thuộc ghi nhớ - Làm bài tập 2 phần luyện tập - Chuẩn bị bài: Cách làm bài văn lập luận văn giải thích 20