Nội dung

Giáo án Ngữ văn 11 CHÍ PHÈO ( Nam Cao ) A. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: - Giúp HS hiểu được những nét chính về con người, quan điểm nghệ thuật, các đề tài chính, sự nghiệp sáng tác và phong cách nghệ thuật của Nam Cao; từ đó tạo điều kiện cho HS học tốt hơn kiệt tác Chí Phèo. - Rèn kỹ năng hệ thống hóa kiến thức, phân tích, tổng hợp những vấn đề văn học sử. 2. Kĩ năng: - Tóm lược hệ thống luận điểm của bài về tác giả văn học. - Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại. 3. Thái độ: - Có ý thức học tập và rèn luyện để biết cách phân tích, đánh giá một tác phẩm của Nam Cao. B. Chuẩn bị bài học: 1. Giáo viên: 1.1 Dự kiến bp tổ chức hs hoạt động cảm thụ tác phẩm: - Phương pháp đọc hiểu, đọc diễn cảm, kết hợp phân tích, giảng bình, so sánh, nêu vấn đề bằng hệ thống câu hỏi gợi mở. - Trao đổi thảo luận, kích thích sự sáng tạo của học sinh. - Tích hợp phân môn Làm văn, Tiếng Việt, Đọc văn Giáo án Ngữ văn 11 1.2. Phương tiện: Sgk, giáo án, đọc tài liệu tham khảo. 2. Học sinh: - Hs chủ tìm hiểu bài qua hệ thống câu hỏi sgk. C. Hoạt động dạy và học: 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: Nêu những đặc trưng của truyện và những yêu cầu đọc truyện. 3. Bài mới. Với Nguyễn Trãi dù trong hoàn cảnh nào, văn chương của ông vẫn đi vào hành đạo giúp đời thì Nam Cao luôn sống trong sự hành xác vì quá tinh tường nhạy bén trước nhân tình thế thái để rồi khổ tâm dai dẳng chỉ vì khát vọng phản ánh cái thật, cái đẹp của cuộc đời. Đó là con người “có lòng thương người nhất và con mắt nhìn đời ác nhât”(Nguyễn Minh Châu) Hoạt động của GV và HS * Hoạt động 1. Yêu cầu cần đạt. Phần một: TÁC GIA NAM CAO. HS đọc phần I SGK. Tóm tắt nội dung chính. I. Vài nét về tiểu sử và con người GV chuẩn xác kiến thức. - Tên thật Trần Hữu Tri: (1915 - 1951) - Quê làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Giáo án Ngữ văn 11 - Tóm tắt những nét chính về cuộc Quê hương nghèo đói, đồng nhiều chiêm đời và con người Nam Cao? chũng, người dân phải tha phương cầu thực khắp nơi - Xuất thân trong một gia đình nghèo khó, cuộc sống hiện thực tàn nhẫn, là người con duy nhất trong gia đình được ăn học tử tế. - Bản thân là một trí thức nghèo, luôn túng thiếu. * Trước cách mạng: Học hết bậc thành chung, đi làm ở nhiều nơi: Sài Gòn, Hà Nội. Cuối cùng thất nghiệp, sống bằng nghề viết văn và làm gia sư. 1943 tham gia Hội Văn hóa cứu quốc. * Sau cách mạng tháng Tám: Vừa viết văn vừa tham gia cách mạng. 1946: tham gia đoàn quân Nam tiến. 1950: tham gia chiến dịch Biên Giới. * Hoạt động 2. HS đọc phần 1 tr138. Tóm tắt nội dung chính. GV chuẩn xác kiến thức. Minh họa bằng một tác phẩm tiêu biểu. 1951: hi sinh trên con đường đi công tác. II. Sự nghiệp văn học. 1. Quan điểm nghệ thuật. a. Trước cách mạng tháng Tám: - Nghệ thuật phải bám sát vào cuộc đời, gắn Giáo án Ngữ văn 11 bó với đời sống nhân dân lao động. Nêu quan điểm sáng tác của Nam - Nhà văn phải có đôi mắt của tình thương, Cao? Cho ví dụ? tác phẩm văn chương hay, có giá trị phải chứa đựng nội dung nhân đạo sâu sắc. - Văn chương nghệ thuật là lĩnh vực đòi hỏi phải khám phá, tìm tòi, sáng tạo. - Lao động nghệ thuật là một hoạt động nghiêm túc, công phu; người cammf bút phải có lương tâm. b. Sau cách mạng: Ông nêu cao lập trường, quan điểm của nhà văn: Nhà văn phải có con mắt nhìn đời, nhìn người - đặc biệt là người nông dân kháng chiến - một cách đúng đắn. Nam Cao xứng đáng là một nhà văn hiện thực sâu sắc, có quan điểm nghệ thuật tiến bộ, mới mẻ so với nhiều nhà văn đương thời. Nêu nội dung chính của đề tài người 2. Các đề tài chính. tri thức nghèo? Ví dụ minh họa? a. Trước cách mạng: - Trước cách mạng tập trung hai đề tài chính: Giáo án Ngữ văn 11 * Người tri thức nghèo. Nhà văn miêu tả tấn bi kịch tinh thần của những người tri thức nghèo trong xã hội cũ. - Những tác phẩm tiêu biểu: Sống mòn, Đời thừa, Những chuyện không muốn viết, Giăng sáng, Quên điều độ, Nước mắt... - Nội dung: + Tấn bi kịch tinh thần của những người tri thức tài năng, có hoài bão và nhân phẩm, nhưng lại bị gánh nặng của cơm áo, gạo tiền đè bẹp, phải sống mòn như một kẻ vô ích, một đời thừa… Giá trị trong những sáng tác của ông về đề tài người tri thức? + Cuộc đấu tranh kiên trì của những người tri thức nghèo trước sự cám dỗ của lối sống ích kỉ, để thực hiện lí tưởng sống, vươn tới một cuộc sống cao đẹp. + Diễn tả hết sức chân thực tình cảnh nghèo - Em biết tác phẩm nào của Nam khổ, dở sống, dở chết của những nhà văn Cao về đề tài người nông dân nghèo. Ông đi sâu vào những bi kịch tâm nghèo? hồn họ để từ đó tố cáo xã hội trà đạp lên ước mơ con người: - Giá trị: phê phán xã hội phi nhân đạo đã tàn phá tâm hồn con người. Qua đó nhà văn Giáo án Ngữ văn 11 thể hiện niềm khao khát cuộc sống có ích, thật sự có ý nghĩa. - Nội dung của đề tài viết về người * Người nông dân nghèo. nông dân là gì? - Những tác phẩm tiêu biểu: Chí phèo, Một bữa no, Tư cách mõ, Lang rận, Lão Hạc, Dì Hảo, Nửa đêm, Mua danh, Trẻ con không biết ăn thịt chó… - Nội dung. + Bức tranh chân thực về nông thôn Việt Nam trước cách mạng tháng Tám: Nghèo đói, xơ xác, bần cùng. + Kết án đang thép xã hội bất công tàn bạo đã khiến cho một bộ phận nông dân nghèo đói bần cùng, lưu manh hóa. Quan tâm đến số phận hẩm hiu, bị ức hiếp, bị xô đẩy vào con đường cùng của tội lỗi. Ông lên tiếng bênh vực quyền sống, và nhân phẩm của họ ( Chí phèo, Lang rận, Lão Hạc, Dì Hảo…) + Chỉ ra những thói hư tật xấu của người - Sau cách mạng ngòi bút Nam Cao nông dân, một phần do môi trường sống, một phần do chính họ gây ra( Trẻ con có gì khác với trước cách mạng? không biết ăn thịt chó, rửa hờn…) Giáo án Ngữ văn 11 + Phát hiện và khẳng định được nhân phẩm và bản chất lương thiện của người nông dân, cho dù bị xã hội vùi dập, bị cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính.( Chí Phèo.)  Dù ở đề tài nào ông luôn day dứt đớn đau trước tình trạng con người bị bị xói mòn về nhân phẩm, bị huỷ diệt về nhân tính. b. Sau cách mạng: - Sau cách mạng, Nam Cao là cây bút tiêu biểu của văn học giai đoạn kháng chiến chống Pháp. ( Nhật kí ở rừng, Đôi mắt, tâp kí sự Chuyện biên giới…). - Ông tham gia kháng chiến, tự nguyện làm anh tuyên truyền vô danh cho cách mạng. Các tác phẩm của ông thể hiện tình yêu Vì sao nói Nam Cao là nhà văn có phong cách nghệ thuật độc đáo? nước và cách nhìn cuộc sống của giới văn nghệ sĩ với nhân dân và cuộc kháng chiến của dân tộc. Tác phẩm của ông luôn luôn là kim chỉ nam cho các văn nghệ sỹ cùng thời. 3. Phong cách nghệ thuật. - Là nhà văn có phong cách nghệ thuật độc đáo: Giáo án Ngữ văn 11 + Đặc biệt quan tâm đến đời sống tinh thần của con người. + Biệt tài phát hiện, miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật. + Rất thành công trong ngôn ngữ đối thoại và độc thoại nội tâm. + Kết cấu truyện thường theo mạch tâm lí linh hoạt, nhất quán và chặt chẽ. * Hoạt động 3. + Cốt truyện đơn giản, đời thường nhưng lại HS đọc ghi nhớ SGK tr142. đặt ra vấn đề quan trọng sâu xa, có ý nghĩa GV hướng dẫn tổng kết và luyện tập. triết lí về cuộc sống và con người xã hội.  Ngòi bút của ông lạnh lùng, tỉnh táo, nặng trĩu ưu tư và đằm thắm yêu thương. Nam Cao được đánh giá là nhà văn hàng đầu trong nền Văn học Việt Nam thế kỷ XX. III. Tông kêt: Ghi nhớ. SGK 4. Hướng dẫn về nhà. Giáo án Ngữ văn 11 - Nắm nội dung bài học. - Bài tập: Điều tâm đắc nhất của em về nghệ thuật Nam Cao trong truyện ngắn Lão Hạc. - Soạn bài theo phân phối chương trình. D.Rút kinh nghiệm bổ sung: ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………