Nội dung

SVTT: Võ Thanh Luyên Đơn vị: Trường THPT Thanh Bình 2 BÀI 29 - TIẾT 32. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG VÀ SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG 1. Đồ thị điện thế hoạt động Điện thế hoạt động gồm những giai đoạn nào? Điền tên các giai đoạn vào chỗ dấu hỏi chấm. ? Đảo cực ? Mất phân ? cực Tái phân ? cực Điện thế hoạt động gồm 3 giai đoạn: Dựamất vàophân quá trình - Giai đoạn cực:biến đổi điện thế em giải thích tạimàng sao chia thành: mất Điện hãy thế giữa hai bên đang chênh lệch (-70 mV) trở nên phân cực, đảo cực, tái phân cực? cân bằng (0 mV). - Giai đoạn đảo cực: Bên trong màng trở nên tích điện +, bên ngoài tích điện -. - Giai đoạn tái phân cực: Khôi phục lại sự chênh lệch điện thế (-70mV) I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG : 1. Đồ thị điện thế hoạt động: Vậy điện thế hoạt động là gì? Điện thế hoạt động: là sự biến đổi điện thế nghỉ, từ phân cực sang mất phân cực, đảo cực và tái phân cực. ? Ba giai đoạn của điện thế hoạt động diễn ra trong thời gian bao lâu? I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG : 1. Đồ thị điện thế hoạt động: 2. Cơ chế hình thành điện thế hoạt động: a. Ở giai đoạn mất phân cực và đảo cực Bên trong tế bào Màng tế bào Bên ngoài Em hãy quan sát quá trình và giải tế bào thích tại sao giữa hai bên màng bị mất phân cực, bị đảo cực? Cổng K+ mở hé K K + + + K+ K+ K K+ Na+ Na + + Na K + K+ K+ Na+ Na+ Na+ Na+ Na+ + Na Cổng Na+ mở Cơ chế gây mất phân cực và đảo cực Vì sao khi cổng Na+ mở Na+ ồ ạt từ ngoài vào trong tế bào I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG : 1. Đồ thị điện thế hoạt động: 2. Cơ chế hình thành điện thế hoạt động: a. Ở giai đoạn mất phân cực và đảo cực b. Ở giai đoạn tái phân cực Bên trong tế bào Cổng K+ mở rộng K+ K + K+ K K+ + Na+ Na+ Na+ Na+ + Na + Na Na+ Màng tế bào Bên ngoài tế bào K+ K K+ + K+ Na+ Cổng Na+ đóng Cơ chế gây tái phân cực Em hãy quan sát quá trình và cho biết nguyên nhân gây ra tái phân cực? Sau ba giai đoạnvận chênh lệch Na điện + Sau ba giai đoạn bơm Na-K chuyển từ trong ra ngoài TB + + Sau +ba giai tích đoạn: Na bên trong nhiều, K bên ngoài nhiều. đã trở lại – 70mV nhưng ion + + và K từ ngoài vào trong TB theo tỉ lệ 3 Na : 2 K để lập lại trật tự vàtựngoài màng thay đổi như Vậyban để lập lạiquá trậttrình như thì phải nhờ quá trình nào? như đầu,trong nàyban tiêuđầu tốn năng lượng. thế nào so với trước? 2K+ NGOÀI TB 2K+ 2K+ 2K+ 2K+ Na+ Na+ 2K+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + BƠM Na-K MÀNG TB - - - - - - - - - - - - - - - - TRONG TB ATP 2K+ 2K+ + 3Na ADP 3Na+ 3Na+ 3Na+ 3Na+ Na+ 3Na+ I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG : II. SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH Sợi thần kinh không có bao miêlin Eo Ranvie Sợi thần kinh có bao miêlin Bao miêlin Hai loại sợi thần kinh cấu tạo khác nhau ở điểm nào? I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG : II. SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH Có hai loại sợi thần kinh. - Sợi không có bao miêlin: sợi không được bao bọc bởi miêlin - Sợi có bao miêlin: có các bao miêlin (bản chất là photpho lipit cách điện) bao bọc không liên tục, ở giữa các bao miêlin là eo Ranvie. I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG : II. SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH: Nghiên cứu SGK và quan sát sơ đồ sau để hoàn phiếu học tập sau. (thời gian 5 phút) Sự lan truyền xung trên sợi thần kinh Trên sợi không có bao miêlin Cách thức lan truyền Cơ chế lan truyền Tốc độ lan truyền Tiêu tốn năng lượng Trên sợi có bao miêlin A A B B C C D D E E Xung thần kinh lan truyền trên sợi thần kinh không có bao miêlin (trên)và sợi có miêlin (dưới) I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG II. SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH: Trên sợi không có bao miêlin Cách thức lan truyền Cơ chế lan truyền Tốc độ lan truyền Tiêu tốn năng lượng Trên sợi có bao miêlin Liên tục từ vùng này sang vùng khác kề bên Lan truyền theo cách “nhảy cóc” từ eo Ranvie này sang eo Ranvie khác. Do mất phân cực, Do mất phân cực, đảo cực và tái đảo cực và tái phân cực liên tiếp phân cực xảy ra từ eo Ranvie này hết vùng này sang eo Ranvie sang vùng khác. khác. Chậm (3 – 5 m/s) Tốn nhiều năng lượng Nhanh (100m/s) Tốn ít năng lượng Khi xung thần kinh lan truyền từ A sang B, xung ở B kích thích C tại sao lại không kích thích trở lại A? A G B C D E F A G B C D E F Xung sẽ lan truyền như thế nào nếu có kích thích vào giữa sợi thần kinh? Kích thích Kết luận: Chiều lan truyền xung thần kinh - Xung thần kinh chỉ lan truyền một chiều, không quay trở lại. - Nếu kích thích vào giữa sợi thần kinh thì xung lan truyền về hai phía. CỦNG CỐ BÀI HỌC Câu 1: Xung thần kinh là: A. sự xuất hiện điện thế hoạt động B. thời điểm sắp xuất hiện điện thế hoạt động C. thời điểm chuyển giao giữa điện thế nghỉ sang điện thế hoạt động D. thời điểm sau khi xuất hiện điện thế hoạt động Câu 2: Vì sao trong ĐTHĐ xảy ra giai đoạn mất phân cực? A. Do Na+ đi vào làm trung hoà điện tích dương trong màng TB. B. Do Na+ đi vào làm cân bằng điện tích trong và ngoài màng TB. C. Do K+ đi vào làm trung hoà điện tích âm trong màng TB. D. Do K+ đi vào làm trung hoà điện tích trong và ngoài màng TB. CỦNG CỐ BÀI HỌC Câu 3: Vì sao sự lan truyền xung thần kinh trên sợi trục có bao miêlin lại “nhảy cóc” ? A. Vì giữa các eo Ranvie, sợi trục bị bao bằng bao miêlin cách điện. B. Vì tạo cho tốc độ truyền xung nhanh. C. Vì không thay đổi tính thấm của màng chỉ xảy ra tại các eo Ranvie. D. Vì đảm bảo cho sự tiết kiệm năng lượng. Bài tập:  Xung thần kinh lan truyền theo các bó sợi thần kinh có bao milêin từ vỏ não xuống đến các cơ ngón chân làm cơ ngón chân co lại. Hãy tính thời gian xung thần kinh lan truyền từ võ não xuống ngón chân (cho biết chiều cao của người nào đó là 1,6m, tốc độ lan truyền là 100m/s) Giải Thời gian xung thần kinh lan truyền từ võ não xuống ngón chân là: 1,6 m : 100 m / s = 0,016 giây Củng cố cơ chế hình thành điện thế hoạt động: Giai đoạn Mất phân cực Đảo cực Tái phân cực Nguyên nhân Kết quả Khi có kích thích cổng Na+ mở Na+ và trong tế bào Trung hoà điện tích âm gây mất chênh lệch điện thế Na+ vào trong màng quá nhiều Cổng Na+ đóng, cổng K+ mở K+ từ trong đi ra ngoài Bên trong mang điện tích + bên ngoài mang điện tích -. Bên ngoài lại mang điện tích + bên trong lại mang điện -. Cá đuối Điện phát ra là 60V Cá chình Điện phát ra là 600V Cá nheo Điện phát ra là 400V BÀI TẬP VỀ NHÀ - Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa. - Đọc trước bài 30 “Truyền tin qua xinap”. II. LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH Tại sao điện thế hoạt động lan truyền trên sợi thần kinh có bao miêlin theo cách “nhảy cóc”? A B C Khi có kích thích, Na+ gây ra mất phân cực, đảo cực tại điểm A. Sau đó K+ ra ngoài gây tái phân cực, ba giai đoạn này lại gây ra kích thích tại điểm B. B lại kích thích cứ như vậy xung lan truyền tiếp một các liên tục.