Nội dung

Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân Đơn vị: Nhóm sinh Trường THPT Bắc Đông Quan Câu 1. Hoán vị gen có hiệu quả đối với kiểu gen nào? A. Các gen liên kết ở trạng thái đồng hợp trội B. Các gen liên kết ở trạng thái đồng hợp lặn C. Các gen liên kết ở trạng thái dị hợp về một cặp gen D. Các gen liên kết ở trạng thái dị hợp về hai cặp gen Câu 2. Điều nào sau đây không đúng với nhóm gen liên kết? A. Các gen nằm trên 1 nhiễm sắc thể tạo thành 1 nhóm gen liên kết. B. Số nhóm gen liên kết ở mỗi loài bằng số nhiễm sắc thể trong bộ đơn bội (n) của loài đó. C. Số nhóm gen liên kết ở mỗi loài bằng số nhiễm sắc thể trong bộ lưỡng bội (2n) của loài đó. D. Số nhóm tính trangj di truyền liên kết tương ứng với số nhóm gen liên kết. Kiểm tra bài cũ Câu 3. Ý nghĩa thực tiễn của sự di truyền liên kết hoàn toàn là gì? A. Để xác định số nhóm gen liên kết B. Đảm bảo sự di truyền bền vững của các tính trạng. C. Đảm bào sự di truyền ổn định của nhóm gen quý, nhờ đó người ta chọn lọc đồng thời được cả nhóm tính trạng có giá trị D. Dễ xác định số nhóm gen liên kết của cả loài. Câu 4. Người ta xác định tần số hoán vị gen để làm gì? A. Để lập bản đồ di truyền nhiễm sắc thể. B. Để xác định trình tự các gen trên cùng nhiễm sắc thể. C. Để xác định khoảng cách giữa các gen trên cùng nhiễm sắc thể. D. Cả B và C đều đúng. Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân Nêu đặc điểm của nst giới tính? I. Di truyền liên kết với giới tính 1. Nhiễm sắc thể (NST) giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST. a) NST giới tính - Mang gen quy định giới tính và có thể mang các gen khác. -Tế bào mang một cặp nst giới tính hoặc một chiếc (XO). Gợi ý: - Trên nst giới tính chứa những gen nào? - Số lượng nst giới tính trong tế bào? - Cặp nst giới tính có tương đồng không? - Cặp nst có thể tương đồng hoàn toàn (cặp XX) hoặc tương đồng một phần (cặp XY): + Đoạn tương đồng chứa các gen giống nhau. + Đoạn không tương đồng chứa các gen đặc trưng cho từng nst. Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân I. Di truyền liên kết với giới tính Cơ chế xác định giới tính của sinh vật liên quan đến yếu tố nào? Cho ví dụ về nst giới tính của một số loài sinh vật? 1. Nhiễm sắc thể giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST. a) NST giới tính b) Một số cơ chế tế bào học xác định giới tính Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân I. Di truyền liên kết với giới tính 1. Nhiễm sắc thể giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST. Nhiễm sắc thể giới tính có mấy loại? Hiện tượng di truyền liên kết với giới tính do ai phát hiện ra? Thí nghiệm được thực hiện trên đối tượng Phépnào? lai thuận Pt/c: Mắt đỏ x a) Gen trên nst X •Thí nghiệm: Phép lai nghịch Mắt trắng F1 : 100% , F2 : 100% mắt đỏ: 50% đỏ: 50% 2. Di truyền liên kết với giới tính. Pt/c: mắt đỏ mắt trắng Mắt trắng x F1 :100% mắt Mắt đỏ mắt đỏ:100% mắt trắng F2 : 50% mắt đỏ:50% mắt Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân Kết quả thí nghiệm này khác gì với kết quả lai thuận nghịch của Menđen? I. Di truyền liên kết với giới tính 1. Nhiễm sắc thể giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST. 2. Di truyền liên kết với giới tính. a) Gen trên nst X •Thí nghiệm: • Phân tích kết quả thí nghiệm - Kết quả phép lai thuận, lai nghịch khác nhau Phép lai thuận Pt/c: Mắt đỏ x Mắt trắng F1 : 100% , F2 : 100% mắt đỏ: 50% đỏ: 50% Phép lai nghịch Pt/c: mắt đỏ mắt trắng Mắt trắng x F1 :100% mắt Mắt đỏ mắt đỏ:100% mắt trắng F2 : 50% mắt đỏ:50% mắt Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân I. Di truyền liên kết với giới tính Dựa vào kết quả ở phép lai thuận ta có Dựa vào kết quả phép lai nghịch, thể suy ra được điều có thể rút ra nhận xét gì về sự di gì? truyền tính trạng màu mắt ở ruồi giấm? Dựa vào kết quả phép lai thuận ở F2 có thể rút ra nhận xét gì về sự biểu hiện tính trạng ở 2 giới? Phép lai nghịch Phép lai thuận PPt/c: MM ắtắttr ắng Mắt đỏ t/c: đỏ x x Mắt trắng : 100% mắt , đỏ:100% mắt đỏ FF1 1 :100% mắt 2. Di truyền liên kết với giới tính. a) Gen trên nst X •Thí nghiệm: • Phân tích kết quả thí nghiệm - Kết quả phép lai thuận, lai nghịch khác nhau - Ở phép lai thuận: + Pt/c khác nhau về 1 cặp tính trạng, F1 đồng tính mắt đỏ, F2 phân tính 3 mắt đỏ: 1 mắt trắng Tính trạng mắt đỏ trội hoàn toàn so với tính trạng mắt trắng và tính trạng màu mắt do 1 cặp gen quy định. + Ở F2, tính trạng mắt trắng là con đực gen quy định tính trạng nằm trên giới tính. F2 : 100% mắt đỏ: 50% mắt đỏ: -nst Ở phép lai nghịch: trắng 50% mắt trắng Có hiện tượng di truyền chéo Gen quy F2 : 50% mắt đỏ:50% mắt trắng định màu mắt nằm trên nst giới tính X (không có alen tương ứng trên nst Y) : 50% mắt đỏ: 50% mắt trắng Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân I. Di truyền liên kết với giới tính 2. Di truyền liên kết với giới tính. a) Gen trên nst X Em hãy giải thích sơ đồ sau: •Thí nghiệm: • Phân tích kết quả thí nghiệm • Giải thích bằng sơ đồ tế bào học Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân -Sơ đồ lai: I. Di truyền liên kết với giới tính 2. Di truyền liên kết với giới tính. a) Gen trên nst X Quy ước: A-mắt đỏ, a-mắt trắng A, a nằm trên nst X (không có alen trên Y) Lai thuận: Pt/c: Mắt đỏ x XAXA GP : XA Mắt trắng XaY Xa, Y F1 : 1XAXa : 1XAY F1xF1: XAXa x GF1: XA, Xa XAY XA, Y Lai nghịch: Pt/c: Mắt trắng x GP : XaXa Xa Mắt đỏ XA Y XA, Y F1 : 1 XAXa : 1 XaY F1xF1: XAXa x XaY GF1: XA, Xa Xa, Y F2 : 1XAXA : 1XAXa : 1XAY : 1XaY F2 : 1 XAXa : 1 XaXa : 1 XAY : 1 XaY (100% đỏ: 50% ( 50% mắt đỏ: 50% trắng: 50% mắt đỏ: 50% mắt trắng ) mắt đỏ: 50% mắt trắng) mắt Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân I. Di truyền liên kết với giới tính Nêu đặc điểm di truyền của gen trên nst Y? Hiện tượng di truyền liên kết với giới tính có ý nghĩa gì trong thực tiễn sản xuất? Cho ví dụ. 2. Di truyền liên kết với giới tính. a) Gen trên nst X b) Gen trên nst Y c)Tính Ý nghĩa truyền kết với trạngcủa dodi gen nằmliên ở vùng giới tính tương đồng trên nst Y quy không định sẽ luôn được biểu hiện ở 1 giới (giới có cặp nst XY) Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân I. Di truyền liên kết với giới tính II. Di truyền ngoài nhân 1. Thí nghiệm của Coren P: F1 : Cây lá đốm x xanh cây lá 100% cây lá đốm Từ thí nghiệm trên ta có thể rút ra nhận xét gì? P: F1 : Cây lá xanh x đốm cây lá 100% cây lá xanh 2. Phân tích kết quả thí nghiệm - Kết quả phép lai thuận và nghịch khác nhau. - Kiểu hình ở đời con luôn giống với mẹ. Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân I. Di truyền liên kết với giới tính II. Di truyền ngoài nhân Nêu nguyên nhân của hiện tượng di truyền theo dòng mẹ? Sự di truyền gen trong tế bào chất có đặc điểm gì? 1. Thí nghiệm của Coren 2. Phân tích kết quả thí nghiệm 3. Nguyên nhân của hiện tượng di truyền theo dòng mẹ Do khi thụ tinh, giao tử đực chỉ truyền nhân mà hầu như không truyền tế bào chất cho trứng. Do vậy, các gen nằm trong tế bào chất (trong ti thể hoặc trong lục lạp) chỉ được truyền cho con qua tế bào chất của trứng. Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân - Một tính trạng được gọi là di truyền liên kết với giới tín sự di truyền của nó luôn gắn với giới tính. -Nếu kết quả của phép lai thuận và nghịch cho tỉ lệ định trạng nằm trên nst giới tính. -Nếu kết quả của phép lai thuận và nghịch khác nhau, c luôn có kiểu hình giống mẹ thì gen quy định tính trạng n cứu nằm ở ngoài nhân (trong ti thể hoặc lục lạp) BÀI TẬP Chọn phương án đúng Câu 1. Dấu hiệu đặc trưng để nhận biết gen di truyền trên nst giới tính Y là: A. không phân biệt được gen trội hay gen lặn. B. luôn di truyền theo dòng bố C. chỉ được biểu hiện ở con đực D. được di truyền ở giới dị giao tử. BÀI TẬP Chọn phương án đúng Câu 2. Một ruồi giấm cái mắt đỏ mang một gen lặn mắt trắng nằm trên nst X giao phối với một ruồi giấm đực mắt đỏ sẽ cho ra F1 như thế nào? A. 50% ruồi cái mắt trắng B. 75% ruồi mắt đỏ, 25% ruồi mắt trắng ở cả đực và cái. C. 50% ruồi đực mắt trắng D.100% ruồi đực mắt trắng BÀI TẬP Chọn phương án đúng Câu 3. Trong sự di truyền qua tế bào chất thì vai trò của bố mẹ như thế nào trong sự di truyền tính trạng cho con? A. Vai trò của bố mẹ là như nhau. B. Vai trò của mẹ lớn hơn hoàn toàn vai trò của bố C. Vai trò của bố lớn hơn vai trò của mẹ D. Vai trò của bố với mẹ là khác nhau HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ    Học bài, trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài. Đọc phần “Em có biết”. Đọc trước bài 13.