Nội dung

KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1: Các quần thể cùng loài thường khác biệt nhau về những đặc điểm di truyền nào? Câu 2: Nêu đặc điểm về cấu trúc di truyền ở quần thể cây tự thụ phấn và quần thể động vật giao phối gần? KIỂM TRA BÀI CŨ Bài tập 1: Ở gà: AA quy định lông đen Aa quy định lông đốm aa quy định lông trắng. Một quần thể gồm 410 con lông đen, 580 con lông đốm, 10 con lông trắng. a. Tính tần số tương đối của alen A và a? b. Tính tần số tương đối của các kiểu gen AA, Aa, aa? Bài tập 2: Một quần thể tự phối, thế hệ xuất phát (P) có tỉ lệ kiểu gen là 100% Aa. Tính tỉ lệ các kiểu gen AA, Aa, aa ở thế hệ thứ 2 ? Tiết 18- Bài 17 : CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ (tiếp theo) III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ NGẪU PHỐI : 1. Quần thể ngẫu phối: a. Khái niệm:Thế nào là quần thể ngẫu phối? Cho VD minh họa về quần thể ngẫu phối? b. Đặc điểm di truyền của quần thể ngẫu phối Nêu những đặc điểm của quần thể ngẫu phối khác với quần thể tự• phối? Gọi r : số alen thuộc một gen Theo em , loại dị khác di truyền được thông n : biến số gen nhaunào ( trong đótạo cácthành gen phân ly qua giao phối?độclập ) Số kiểu gen khác nhau trong quần thể về locut gen đó là: n r(r + 1) 2 • VD: Trong 1 quần thể người gen quy định nhóm máu A, B, AB và O có 3 Alen khác nhau: IA ,IB,IO. • Tuy nhiên , mỗi tế bào của cơ thể người chỉ chứa 2 trong 3 Alen trên. - Qua quá trình ngẫu phối, tổ hợp của các Alen trên sẽ tạo ra những loại kiểu gen nào trong quần thể? Có 6 loại kiểu gen khác nhau: IA IA , IA IB, IA IO, IB IB, IB IO, IO IO. 2. Trạng thái cân bằng di truyền của quần thể (Cân bằng Hacđi – Vanbec) a, Khái niệm trạng thái cân bằng di truyền của quần thể -Em hãy nghiên cứu SGK tr72 và cho biết thế nào là trạng thái cân bằng di truyền của quần thể? • Một quần thể chỉ được coi là cân bằng di truyền khi thành phần kiểu gen của chúng tuân theo công thức p2 + 2pq + q2 = 1 • • • p là tần số tương đối của alen A q là tần số tương đối của alen a với p + q = 1 ( Trong quần thể chỉ có 2 loại a len : Trội và lặn ) p2 là tần số kiểu gen đồng hợp trội ( bình phương tần số a len trội ) • 2pq là tần số kiểu gen dị hợp ( 2 lần tích của tần số a len trội và a len lặn ) • q2 là tần số kiểu gen đồng hợp lặn ( bình phương của tần số a len lặn ) Cân bằng di truyền ở đây được hiểu là cân bằng về thành phần kiểu gen . Nếu trong quần thể , một gen chỉ gồm 2 loại a len : A và a Theo khái niệm trên , quần thể này sẽ cân bằng di Quần thể cân bằng di truyền khi : truyền khi tần số của các kiểu gen thỏa mãn công thức nào ? p2 (AA) + 2pq (Aa) + q2 (aa) = 1 Khi nói một quần thể ở vào một thời điểm hiện tại có cân bằng hay không thì điều ta cần tìm là xem thành phần của các kiểu gen có thỏa mãn công thức : p2 (AA) + 2pq (Aa) + q2 (aa) = 1 2 p2 (AA) . q2 (aa) = 2pq (Aa) 2 • BT: Một số quần thể có cấu trúc di truyền như sau : a, 0,42 AA ; 0,48Aa ; 0,10aa b, 0,25 AA ; 0,50Aa ; 0,25aa c, 0,34 AA ; 0,42Aa ; 0,24aa d , 0,64 AA ; 0,32Aa ; 0,04aa Quần thể nào nêu trên ở trạng thái cân bằng di truyền ? Các quần thể ở trạng thái cân bằng di truyền là b và d Xác định tần số tương đối của các Alen của mỗi quần thể? Tần số của các Alen ở các quần thể: a, p=0,66; b , p=0,5 q=0,34 ; q=0,5 c, p=0,55 ; q=0,45 d, p=0,8; q=0,2 Tiết 18: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ (tiếp theo) III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ NGẪU PHỐI : 1. Quần thể ngẫu phối: 2. Trạng thái cân bằng di truyền của quần thể: (Cân bằng Hacđi – Vanbec) a.Khái niệm trạng thái cân bằng di truyền của quần thể b. Định luật Hacđi – Vanbec: VD : cấu trúc di truyền của một quần thể ban đầu là : 0,36 AA ; 0,48Aa ; 0,16aa = 1 Hãy xác định tần số của các a len A và a ở thế hệ xuất phát ? 0,36 AA ; 0,48Aa ; 0,16aa = 1 p ( A ) =0,6 ; q ( a ) =0 ,4 Xác định cấu trúc di truyền ở thế hệ tiếp theo2 qua ngẫu 2 (0,6 ) A A + ( 2 x 0,6 x 0,4) phối ? A a+ ( 0,4 ) a a = 1 0,36 AA ; 0,48Aa ; 0,16aa =1 Em rút ra nhận ? thế hệ tiếp theo giống quần thể ban Thành phần kiểu xét gengìcủa đầu. Nếu sự ngẫu phối diễn ra liên tiếp qua nhiều thế hệ thì : cấu trúc di truyền của quần thể và tần số tương đối của các alen cũng không thay đổi => Quần thể đạt TTCBDT . Phát biểu nội dung cơ bản của định luật Hac Đi – Van Bec ? Nếu trong quần thể chỉ có 2 a len A và a với tần số a len tương ứng là p và q thì quần thể này sẽ cân bằng Hacđi –Vanbec khi thành phần kiểu gen thỏa mãn công thức: p2 AA + 2pq Aa + q2 aa = 1 Xét trường hợp 1 gen có 3 alen kí hiệu A1, A2, A3 với các tần số tương ứng là p, q, r trong đó p + q + r = 1. Thì cấu trúc di truyền của quần thể ở trạng thái cân bằng sẽ thỏa mãn công thức nào ? p2A1A1+q2A2A2+r2A3A3+2pqA1A2+2prA1A3+2qrA2A3 = 1 Tần số tương đối của các kiểu gen là các số hạng khai triển bình phương của tổng tần số các a len : ( p + q + r )2 Tiết 18: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ (tiếp theo) III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ NGẪU PHỐI : 1. Quần thể ngẫu phối: 2. Trạng thái cân bằng di truyền của quần thể: (Cân bằng Hacđi – Vanbec) c. Điều kiện nghiệm đúng của định luật:Hacđi – Vanbec) Để quần thể thể phải ở trạng thái cân bằng - Quần có kích thước lớn.di truyền cần có những điều kiện nào? - Các cá thể trong quần thể phải giao phối với nhau một cách ngẫu nhiên - Các cá thể có kiểu gen khác nhau phải có sức sống và khả năng sinh sản như nhau ( Không có CLTN ) - Đột biến không xảy ra, nếu xảy ra thì tần số đột biến thuận và nghịch là ngang nhau . -Quần thể phải được cách li với quần thể khác (Không có sự di, nhập gen. Theo em trong các điều kiện nghiệm đúng định luật Hac đi – Van bec thì điều kiện nào là cần thiết nhất để duy trì thành phần kiểu gen của quần thể ngẫu phối ? Điều kiện 2 Một quần thể có kích thước lớn, không bị tác động của chọn lọc tự nhiên, không có di nhập gen, không có đột biến nhưng nếu các cá thể của quần thể không giao phối ngẫu nhiên với nhau thì mặc dù tần số của các alen trong quần thể được duy trì không đổi từ thế hệ này sang thế hệ khác nhưng thành phần kiểu gen của quần thể thì lại bị biến đổi theo hướng tăng dần tần số của các kiểu gen đồng hợp tử và giảm dần tần số của các kiểu gen dị hợp tử => QT không CBDT d. Mặt hạn chế của định luật Hac đi – Van Béc • Trên thực tế, một quần thể trong tự nhiên rất khó có thể đáp ứng được với các điều kiện nêu trên  tần số alen và thành phần kiểu gen liên tục bị biến đổi. • Ngoài ra, một quần thể có thể có ở trong trạng thái : cân bằng về thành phần kiểu gen của một gen nào đó nhưng lại có thể không cân bằng về thành phần các kiểu gen của những gen khác.  Trạng thái động của quần thể  sinh giới tiến hóa Tiết 18: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ (tiếp theo) III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ NGẪU PHỐI : 1. Quần thể ngẫu phối: 2. Trạng thái cân bằng di truyền của quần thể: (Cân bằng Hacđi – Vanbec) a.Khái niệm trạng thái cân bằng di truyền của quần thể b. Định luật Hacđi – Vanbec: c. Điều kiện nghiệm đúng của định luật: d. Mặt hạn chế của định luật Hac đi – Van Béc e. Ý nghĩa của định luật: + Lí luận : PhảnTrình ánh được cân truyền quần thể bày ý trạng nghĩa thái lí luận củabằng địnhdiluật Hacđitrong – Vanbec? =>Giải thích sự tồn tại lâu dài, ổn định của những quần thể trong tự nhiên. Thực hiện lệnh  trang 74 SGK Một quần thể người bị bạch tạng là 1/10000. Giả sử quần thể này cân bằng di truyền. tínhbệnh tần sốnằm các trên alen NST và thành phần gennên của quy quần Vì-Hãy gen gây thường vàcác là kiểu gen lặn thể? bệnh bạch bạch tạngtạng. do gen lặn nằm trên NST ước: A -Biết bìnhrằng, thường; a - bệnh thường quythường định? có thể có 1 trong 2 kiểu gen sau: AA hoặc Người bình Aa Người bị bệnh chỉ có kiểu gen là aa . Mặt khác quần thể người này cân bằng nên: q2 (aa) = 1/10000 suy ra q = 1/100 = 0,01 => p = 1 - 0,01 = 0,99 => p2 (AA) = 0,992 = 0,980 => 2pq (Aa) = 2.0,99.0,01 = 0,0198 Qua ví dụ trên em có rút ra kết luận gì về ý nghĩa thực tiễn của định luật? + Thực tiễn : Khi biết được quần thể ở trạng thái cân bằng Hacđi – Van Bec thì từ tần số các cá thể có kiểu hình lặn  tần số của alen lặn , alen trội  tần số của các loại kiểu gen trong quần thể. Thực hiện lệnh  trang 74 SGK -Tính xác suất để hai người bình thường trong quần thể này lấy nhau sinh ra người con đầu lòng bị bệnh bạch tạng ? • Xác suất để hai vợ chồng có kiểu hình bình thường đều có kiểu gen dị hợp tử (Aa) sẽ là [2pq/(p2 + 2pq)]2= [0,0198/(0,980 + 0,0198)]2. • Xác suất để hai vợ chồng bình thường sinh được người con bạch tạng sẽ là: • 2pq/(p2 + 2pq)]2 x 1/4 [0,0198/(0,980 + 0,0198)]2 x 1/4 = (0,0198/0,9998) x 0,25 = 0,00495. Giá trị thực tiễn của định luật quan trọng đối với y học và chọn giống : Khi biết được tần số xuất hiện đột biến nào đó ta có thể dự đoán được xác suất xuất hiện thể đột biến đó trong quần thể  có kế hoạch điều chỉnh hoặc hạn chế CỦNG CỐ HS đọc phần tổng kết cuối bài học BÀI TẬP VỀ NHÀ • - Học bài cũ và trả lời câu hỏi cuối bài. • - Xem bài tiếp theo trước khi tới lớp. CHÀO TẠM BIỆT QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM