Nội dung

CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH ( Tĩnh dạ tứ ) - Lí Bạch I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Cảm nhận được đề tài vọng nguyệt hồi hương ( Trông trăng nhớ quê ) được thể hiện giản dị, nhẹ nhàng mà sâu lắng, thấm thía trong bài thơ cổ thể của Lí Bạch. - Thấy được tác dụng của nghệ thuật đối và vai trò của câu cuối trong thể thơ tứ tuyệt. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ: 1. Kiến thức: - Tình quê hương được thể hiện một cách chân thành , sâu sắc của Lí Bạch. - Nghệ thuật đối và vai trò của câu kết trong bài thơ. - Hình ảnh ánh trăng - vầng trăng tác động tới tâm tình của nhà thơ. 2. Kĩ năng: - Đọc - hiểu bài thơ cổ qua bản dịch tiếng Việt. - Nhận ra nghệ thuật đối trong bài thơ. - Bước đầu tập so sánh bản dịch thơ và bản phiên âm chữ Hán, phân tích tác phẩm. 3. Thái độ: - Nghiêm túc khi học.Trân trọng tài năng thơ. III.CHUẨN BỊ : 1. chuẩn bị của giáo viên: Giáo án, SGK, SGV, TLTK 2. chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Kiểm tra bài cũ : Câu hỏi Câu 1. Đọc thuộc lòng bài Bạn đến chơi nhà (4 điểm) Câu 2. Nêu vài nét ngắn gọn về tác giả Lý Bạch và bài thơ Xa ngắm thác núi Lư ?(6 điểm) Đáp án và biểu điểm. Câu Đáp án Điểm Câu 1 HS Đọc thuộc lòng bài Bạn đến chơi nhà 4đ Câu 2 1. Tác giả: Lý Bạch (701-762) là nhà thơ nổi tiếng đời Đường. Được mệnh danh là “ thi tiên”. Thơ ông biểu lộ tâm hồn tự do , phóng khoáng. Hình ảnh thơ mang tín chất tươi sáng kì vĩ, ngôn ngữ tự nhiên mà điêu luyện. - Xa ngắm thác núi Lư viết về thác nước .Là một trong những tác phẩm hay nhất của Lí Bạch viết về thiên nhiên. - Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt.. 2. Bài mới : GV giới thiệu bài : - “Vọng nguyệt hoài hương“ (trông trăng nhớ quê) là một chủ đề phổ biến trong thơ cổ không chỉ ở VN mà cả ở Trung Quốc .Vầng trăng tròn tượng trưng cho sự đoàn tụ cho nên ở xa quê ,trăng càng sáng ,càng tròn lại càng nhớ quê.Tình cảnh trông trăng của Lý Bạch sẽ được tìm hiểu qua bài thơ “Tĩnh dạ tứ ". Hoạt động của giáo viên - GV đọc mẫu Hoạt động của học sinh Ghi bài I. Tìm hiểu chung. 3đ 3đ - Gọi HS đọc bài thơ theo yêu cầu HS đọc 1. Đọc: - Giọng trầm, buồn, tình cảm HS đọc chú thích? Em hiểu thêm gì về cuộc đời Lí Bạch? - Nhịp 2/3 HS trả lời 2. Chú thích: - Ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật ? Về thể thơ, bài thơ này giống với thể thơ nào đã học. ( Giống : Phò giá về kinh ) - Đọc 2 câu thơ đầu II. Phân tích văn bản “ Sàng tiền minh nguyệt quang 1. Hai câu đầu Nghi thị điệu thượng sương” ( Trăng trên mặt đất như sương Trăng sáng láng trên bầu trời) - Sàng ( Giường) ? Tác giả quan sát ánh trăng từ vị trí nào ? HS đọc - Câu thơ cho thấy nhà thơ đang nằm trên giường. ?Vì sao em biết điều đó? ? Nêu thay từ “ sàng” bằng từ “án” ( bàn ) đình ( sân) thì ý tứ câu thơ có thay đổi không ? Thay đổi như thế nào ? HS cùng bàn luận suy nghĩ. - Câu thơ cho thấy nhà thơ đang nằm trên giường mà không ngủ được mới nhìn thấy ánh trăng xuyên qua cửa sổ. -Câu thơ sẽ mang hàm nghĩa khác nếu thay từ “ sàng” bằng một từ khác ? Hai câu thơ đã gợi tả 1 đêm trăng như thế nào ?  Đêm trăng sáng đẹp dịu êm, mơ màng, yêu tĩnh. Dường như cả bầu trời, mặt đất đều tràn ngập trong ánh trăng HS TL  Đêm trăng sáng đẹp dịu êm, mơ màng, yêu tĩnh. Dường như cả bầu trời, mặt đất đều tràn ngập trong ánh trăng ? Hai câu đầu có phải chỉ tả cảnh không ? Vì sao ?  Trước cảnh trăng sáng ở chốn tha hương, tác giả trằn trọc không ngủ được suy nghĩ, nhớ về quê nhà HS đọc Cử đầu vọng minh nguyệt/ Ngẩng đầu nhìn HS TL 2. Hai câu cuối Đê đầu từ cố hương/ Cúi đầu nhớ….. ? Nghệ thuật mà tác giả sử dụng?? “Cúi đầu” là miêu tả hình ảnh hay tâm trạng? -Nghệ thuật: đối về cấu trúc ngữ pháp, về từ loại; đối ý: ngẩng đầu nhìn ra ngoại cảnh,cúi đầu hướng nội trĩu nặng ưu tư. - Sử dụng ngôn ngữ tài tình; diễn tả tâm trạng suy tư bằng lời thơ ngắn gọn, mạch lạc HS chia nhóm trả lời -Nghệ thuật: đối về cấu trúc ngữ pháp, về từ loại, đối ý.Sử dụng ngôn ngữ tài tình, diễn tả tâm trạng suy tư bằng lời thơ ngắn gọn, mạch lạc ?Vầng trăng gợi tâm trạng nào của nhà thơ? - Nỗi lòng nhớ quê da diết, trĩu nặng. Tình cảm ấy luôn thường trực trong - Nỗi lòng nhớ quê da diết, lòng tác giả và cả nỗi tủi hổ của con người xa quê mãi mãi. trĩu nặng. Tình cảm ấy luôn thường trực trong lòng tác giả và cả nỗi tủi hổ của con người xa quê mãi mãi. - Cảm thương cho cuộc đời phiêu bạt, thiếu quê hương của tác giả. Tình cảm quê hương luôn bền chặt trong tâm hồn tác giả. ?Cái hay của 2 câu thơ này là gì ? GV “ Ngẩng đầu” động tác tất yếu để kiểm nghiệm điều đặt ra ở câu thơ T2: Vầng trăng sáng trước giường là sương hay trăng ? ánh mắt của nhà thơ chuyển từ trong ra ngoài, từ mặt đất lên bầu trời, từ chỗ chỉ thấy ánh trăng ở đầu giường đến chỗ thấy cả vầng trăng. Và khi thấy vầng trăng cũng đơn côi, lạnh lẽo như mình thì lập tức cúi đầu, không phải 1 lần nưa nhìn sương trên MĐ mà để suy ngẫm về quê hương HS cùng bàn luận suy nghĩ - Hình ảnh con người cúi đầu nhớ cố hương gợi cho em cảm xúc gì? HS TL - Nét đặc sắc của bài thơ? 1. Nghệ thuật: Bài thơ ngắn gọn, hàm súc, ngôn ngữ tinh luyện  đặc sắc, cái hay của bài thơ - Nội dung chính của bài thơ ? - HS đọc ghi nhớ 2. Nội dung: Tình cảm quê hương nhẹ nhàng mà thấm thía của 1 người sống xa quê trong đêm trăng sáng HS đọc ghi nhớ trong SGK . * Ghi nhớ ( SGK ) 3. Củng cố : - Đọc diễn cảm bài thơ - Kể tên một vài bài thơ nói về tình cảm quê hương của các nhà thơ Việt Nam. VD: “ Quê hương”- Giang Nam “ Quê hương”- Tế Hanh 4. Dặn dò: - Khái quát bài . Học thuộc bài. Đọc, tìm hiểu văn bản “ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê” ________________________________________________