Nội dung

Văn bản : BÁNH TRÔI NƯỚC - Hồ Xuân Hương – I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Cảm nhận được phẩm chất và tài năng của tác giả Hồ Xuân Hương qua một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật chữ Nôm. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 1. Kiến thức: - Sơ giản về tác giả Hồ Xuân Hương. - Vẻ đẹp và thân phận chìm nổi của người phụ nữ qua bài thơ Bánh trôi nước. 2. Kĩ năng: - Nhận biết thể loại của văn bản. - Đọc - hiểu, phân tích văn bản thơ Nôm Đường luật. 3. Thái độ: - Học tập nghiêm túc, tự giác. III.CHUẨN BỊ : 1. chuẩn bị của giáo viên: Giáo án, SGK, SGV, TLTK 2. chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Kiểm tra bài cũ : ? Đọc thuộc bài thơ “Bài ca Côn Sơn” ? Cho biết ý nghĩa của bài thơ. ? 2. Bài mới : GV giới thiệu bài : - Nếu như với bản dịch “ Chinh phụ ngâm khúc” Đoàn thị Điểm từng được xem là 1 phụ nữ có sắc có tài “ Xuất khẩu thành chương , bản chất thông minh” thì tài năng ấy một lần nữa ta cũng sẽ bắt gặp ở HXH 1 người là mệnh danh là bà chúa thơ Nôm , là nhà thơ của phụ nữ . Trong sự nghiệp thơ ca của mình bài thơ “ Bánh trôi nước “ được xem là một trong những bài thơ nổi tiếng , tiêu biểu cho tư tưởng nghệ thuật của HXH. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Ghi bài - GV đọc mẫu gọi 2 hs đọc I. Tìm hiểu chung - Nêu yêu cầu đọc: nhịp 2/2/3 1. Đọc - Đọc chú thích * . 2.Chú thích ? Nói rõ những nét nổi bật về con người, tính cách HXH? HS trả lời - HXH; Chưa rõ lai lịch, là người có tài, sắc, có cá tính mạnh mẽ, được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm - Bánh trôi nước nằm trong chùm bài thơ vịnh vật( vịnh cái quạt, quả mít, con ốc, đánh đu) ? Em cho biết một vài nét về bài thơ bánh trôi nước? - Bánh trôi nước nằm trong chùm bài thơ vịnh vật( vịnh cái quạt, quả mít, con ốc, đánh đu) ? Hãy nhận dạng thể thơ của bài thơ ? -Bánh trôi nước: Thất ngôn tứ tuyệt - HXH; Chưa rõ lai lịch, là người có tài, sắc, có cá tính mạnh mẽ, được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm HS trả lời  Bánh trôi nước: Thất ngôn tứ tuyệt ? Văn bản này có sự đan xen của nhiều phương thức biểu đạt như tự sự, miêu tả, BC. Theo em xác định phương thức nào là chính ? Giải thích ? HS trả lời  Biểu cảm là phương thức chính vì các yếu tố miêu tả, tự sự ở đay chỉ có tác dụng phục vụ cho BC HS cùng bàn luận suy nghĩ II . Phân tích chi tiết. ? Hình ảnh chiếc bánh trôi nước được miêu tả qua từ ngữ nào ? ? Nhận xét gì về cách miêu tả, h/a bánh trôi hiện ra NTN? HS cùng bàn luận suy nghĩ. HS trả lời Tả thực chiếc bánh trôi mang màu trắng của bột nếp, có hình tròn xinh xắn, cho vào nước nguội bánh chìm, lúc nước sôi chín tới sẽ nổi lên. -Tả thực chiếc bánh trôi mang màu trắng của bột nếp, có hình tròn xinh xắn, cho vào nước nguội bánh chìm, lúc nước sôi chín tới sẽ nổi lên. ? ẩn sau chiếc bánh trôi ấy là nỗi niềm, tâm sự của ai? Nhận xét về mô típ “Thân em”? -( Mô típ quen thuộc thường gặp trong những bài ca dao than thân, ở những bài này không có âm điệu ấy ) -Người phụ nữ. ? Người phụ nữ đã giới thiệu về 1. Hai câu đầu : HS chia nhóm trả lời mình NTN? Em có nhận xét gì về cách dùng từ? “vừa trắng lại vừa tròn” -“vừa trắng lại vừa tròn”  Nghgệ thuật dùng từ thật khéo léo HS chia người phụ nữ tự hào về vẻ đẹp của mình, giới thiệu về nhan sắc của mình nhóm trả lời một cách mạnh bạo tự tin, vẻ đẹp trong trắng, tinh khiết. ? Với vẻ đep ấy người phụ nữ có quyền sống NTN trong xã hội công bằng?  Nghgệ thuật dùng từ thật khéo léo người phụ nữ tự hào về vẻ đẹp của mình, giới thiệu về nhan sắc của mình một cách mạnh bạo tự tin, vẻ đẹp trong trắng, tinh khiết. - Họ có quyền được nâng niu trân trọng, được hưởng hạnh phúc được làm đẹp cho đời. ? Nhưng trong xã hội cũ thân phận của họ ra sao? Nhận xét về nghệ thuật mà TG sử dụng- Gợi cho em liên tưởng điều gì? -“ Bảy nổi ba chìm”  tác giả đã vận dụng sáng tạo thành ngữ dân gian gợi cho ta liên tưởng đến sự long đong, vất vả của con người. GV: Họ lên thác xuống ghềnh vì chồng, vì con vì cả mọi người. Một cuộc đời xả thân vị tha như thế cao cả bao nhiêu, đáng thương cảm và trân trọng bao nhiêu. ? Nghĩa tả thực ở đây là gì? - Cụm từ “ với nước non” cho ta hiểu số phận, cuộc đời người phụ nữ bấp - Họ có quyền được nâng niu trân trọng, được hưởng hạnh phúc được làm đẹp cho -“ Bảy nổi ba chìm”  liên tưởng đến sự long đong, vất đời. vả của con người. HS trả lời bênh chìm nổi. HS đọc 2 câu cuối. ? Nếu câu thơ hai ẩn dụ sự than thở về số phận long đong của người phụ nữ thì đến câu ba sự ẩn dụ về thân phận ấy NTN? - Cụm từ “ với nước non” cho ta hiểu số phận, cuộc đời người phụ nữ bấp bênh chìm nổi. Chất lượng bánh là do người nặn bề ngoài có thể rắn nát nhưng cái nhân đường bên trong vẫn ngọt, vẫn thơm.  Số phận bất hạnh của người PN trong XHPK sống phụ thuộc, họ không có quyền quyết định cuộc đời mình . HS trả lời 2. Hai câu cuối ? Nhưng bản lĩnh của họ, phẩm chất bên trong của họ có thay đổi theo số phận không? - Hai từ “ mặc dầu”- “ mà em” ở hai câu thơ có cấu trúc liền mạch tạo nghĩa đối lập rất ấn tượng  sự cố gắng vươn lên để tự khẳng định mình, chiến thắng hoàn cảnh ?“ Tấm lòng son” nên hiểu như thế nào ? -“ Giữ tấm lòng son” Tấm gương son sắt, thuỷ chung là bất biến trong mọi hoàn cảnh HS đọc 2 câu cuối. -Chất lượng bánh là do người nặn bề ngoài có thể rắn nát nhưng cái nhân đường bên trong vẫn ngọt, vẫn thơm.  Số phận bất hạnh của người PN trong XHPK sống phụ thuộc, họ không có quyền quyết định cuộc đời mình . GV: Với “tấm lòng son” Hồ Xuân Hương đã có tuyên ngôn cho người phụ nữ… khẳng định.. - Hai từ “ mặc dầu”- “ mà ? Liên hệ trong XH ngày nay? em”  sự cố gắng vươn lên để tự khẳng định mình, chiến thắng hoàn cảnh - Xã hội nam nữ bình đẳng, người PN làm chủ cuộc sống… nhiều người giữ chức vụ cao trong XH…. HS trả lời -“ Giữ tấm lòng son” Tấm gương son sắt, thuỷ chung là bất biến trong mọi hoàn cảnh HS cùng bàn luận suy nghĩ Tấm gương son sắt, thuỷ chung là bất biến trong mọi hoàn cảnh ? Nghệ thuật độc đáo nào góp phần vào giá trị bài thơ ? III. Tổng kết – ghi nhớ ẩn dụ, sử 1. Nghệ thuật: ẩn dụ, sử -ẩn dụ, sử dụng thành ngữ điêu luyện phù hợp làm tăng giá trị nghệ thuật của bài thơ ? Nội dung của bài? dụng thành ngữ điêu dụng thành ngữ điêu luyện phù hợp làm tăng giá trị nghệ thuật của bài thơ HS trả lời -Vẻ đẹp phong cách cao quý của người PN trong XH cũ với cuộc sống chìm nổi bấp bênh - Tiếng nói phản kháng xã hội ? Ghi các câu hát than thân, mở đầu bằng “ Thân em” ? - Thân em như tấm lụa đào 2. Nội dung: Vẻ đẹp phong cách cao quý của người PN trong XH cũ với cuộc sống chìm nổi bấp bênh - Tiếng nói phản kháng xã hội - Thân em như hạt mưa sa - Thân em như chẽn lúa đòng đòng ?Em hãy so sánh h/a người phụ nữ trong bài thơ và trong những bài ca dao đã học? HS trả lời ( Chịu nhiều cay đắng trong XHPK trọng nam khinh nữ , có thân phận chim nổi nhưng 1 cách cứng cỏi, dám chấp nhận sự thua thiệt đầy lòng tin HS đọc ghi vào phẩm giá của mình ) nhớ trong SGK . 3.củng cố: ? Ghi các câu hát than thân, mở đầu bằng “ Thân em” ? * Ghi nhớ ( SGK ) ?Em hãy so sánh h/a người phụ nữ trong bài thơ và trong những bài ca dao đã học? ( Chịu nhiều cay đắng trong XHPK trọng nam khinh nữ , có thân phận chim nổi nhưng 1 cách cứng cỏi, dám chấp nhận sự thua thiệt đầy lòng tin vào phẩm giá của mình ) 4. dặn dò : - Cần nắm vững nd bài, học thuộc ghi nhớ. - Soạn bài: Sau phút chia ly. - Đọc kĩ từng bài thơ (phần tác giả , chú thích ) - Trả lời các câu hỏi SGK ________________________________________________