Nội dung

Tiết 5 TRONG LÒNG MẸ (Trích: Những ngày thơ ấu - Nguyên Hồng ) I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Có được những kiến thức cơ bản về thể văn hồi kí. - Thấy được đặc điểm của thể văn hồi kí qua ngòi bút Nguyên Hồng: thấm đượm chất trữ tình, lời văn chân thành, dạt dào cảm xúc. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG: 1. Kiến thức: - Khái niệm thể loại hồi kí. - Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Trong lòng mẹ. - Ngôn ngữ truyện thể hiện niềm khát khao tình cảm ruột thịt cháy bỏng của nhân vật. - Ý nghĩa giáo dục: những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ác không thể làm khô héo tình cảm ruột thịt sâu nặng, thiêng liêng. 2. Kĩ năng: - Bước đầu biết đọc – hiểu một văn bản hồi kí. - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm truyện. 3. Thái độ: Đồng cảm với nỗi đau tinh thần của chú bé Hồng. III. CHUẨN BỊ: -GV: SGK,bài soạn,bảng phụ -HS: SGK,soạn bài. IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP/KỸ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC: Động não, thảo luận nhóm, viết sáng tạo. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 1.Phân tích dòng cảm xúc thiết tha, trong trẻo của nhân vật ''tôi'' trong truyện ngắn “Tôi đi học” 2.Nét đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm. “Tôi đi học” là gì? 3.Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ Gv:Híng dÉn ®äc: giäng chËm, tinh c¶m, NỘI DUNG I/- Đọc – Chó thÝch: chó ý c¸c t ng÷, hinh ¶nh thÓ hiÖn c¶m 1.§äc: xóc thay ®æi cña nh©n vËt t«i. Gv: ®äc mÉu – Gäi hs ®äc – nhËn xÐt 2.Chó thÝch: ? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vª t¸c gi¶ ? a.Tác giả: SGK Nguyên Hồng (1918-1982), quê ở Nam Định , sống trong một xóm lao động nghèo .- Nguyên Hồng được coi là nhà văn của những người lao động cùng khæ. ? Nªu xuÊt xø cña v¨n b¶n ? b- V¨n b¶n: “Trong lòng mẹ” trích trong tập “Những ngày thơ ấu” (1938) .Tác phẩm gồm 9 chương, "Trong lòng mẹ" lµ ch¬ng 5 “Trong lòng mẹ” trích trong tập “Những ngày thơ ấu” (1938) .Tác phẩm gồm 9 chương, "Trong lòng mẹ" là chương 5. c.Tõ khã: (SGK) Gv:Híng dÉn häc sinh t×m hiÓu c¸c tõ khã trong SGK ?V¨n b¶n cã thÓ chia lµm mÊy phÇn ? Em h·y nªu néi dung chÝnh c¶u tõng phÇn? d- Bố cục đoạn trích: V¨n b¶n chia làm hai phần - Phần 1 từ đầu đến ... “và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?” : Cuộc đối thoại giữa người cô cay độc và chú bé Hồng ; ý nghĩ, cảm xúc của chú về người mẹ bất hạnh. - Phần 2 (đoạn còn lại) : ?Cảnh ngộ của bé Hồng có gì đặc biệt? - Cha mÊt sím mÑ ph¶i ®i tha h¬ng cÇu Cuộc gặp lại bất ngờ với mẹ và cảm giác vui sướng cực điểm của chú bé Hồng. II.T×m hiÓu v¨n thùc b¶n: - Mẹ do nghèo túng phải bá con để đi tha hương cầu 1- Hoàn cảnh của bé Hồng: - Mồ côi cha. - MÑ ph¶i ®i “tha h- thực. - Hai anh em Hồng phải sống nhờ nhà người cô ruột. Chúng không được thương yêu lại còn bị hắt hủi, xúc ph¹m. ¬ng cÇu thùc” ? Hoµn c¶nh ®ã gîi cho em suy nghÜ vµ t×nh c¶m g×? Hs tù béc lé VI. HƯỚNG DẪN CÁC HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP: a. Củng cố: Nắm được đôi nét về tác giả, xuất xứ của văn bản, nội dung phần 1. 2. Dặn dò: Học bài – Chuẩn bị cho tiết học sau. Rút kinh nghiệm giờ dạy: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Tiết 6 TRONG LÒNG MẸ (Trích: Những ngày thơ ấu - Nguyên Hồng ) II. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Có được những kiến thức cơ bản về thể văn hồi kí. - Thấy được đặc điểm của thể văn hồi kí qua ngòi bút Nguyên Hồng: thấm đượm chất trữ tình, lời văn chân thành, dạt dào cảm xúc. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG: 1. Kiến thức: - Khái niệm thể loại hồi kí. - Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Trong lòng mẹ. - Ngôn ngữ truyện thể hiện niềm khát khao tình cảm ruột thịt cháy bỏng của nhân vật. - Ý nghĩa giáo dục: những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ác không thể làm khô héo tình cảm ruột thịt sâu nặng, thiêng liêng. 2. Kĩ năng: - Bước đầu biết đọc – hiểu một văn bản hồi kí. - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm truyện. 3. Thái độ: Đồng cảm với nỗi đau tinh thần của chú bé Hồng. III. CHUẨN BỊ: -GV: SGK,bài soạn,bảng phụ -HS: SGK,soạn bài. IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP/KỸ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC: Động não, thảo luận nhóm, viết sáng tạo. V.CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu những hiểu biết của em vê tác giả Nguyên Hồng ? Đoạn trích “ Trong lòng mẹ” 3.Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ ? Mở đầu đoạn trích, người cô bé Hồng đã hỏi Hồng những gì? Với thái độ như thế nào? ?hãy phân tích ý đồ câu hỏi đó của người cô? - Giọng điệu vừa cay nghiệt vừa ngoa ngoắt. Điều đáng chú ý ở đây bà cô cười hỏi chứ không lo lắng hay nghiêm nghị hỏi lại càng không âu yếm hỏi. Rõ ràng trong lời nói đó chứa đựng sự giả dối, mỉa mai thậm chí ác độc. ? Bé Hồng cảm nhận được điều gì trong lời nói đó? - Bé Hồng đã nhận ra những ý nghĩ cay độc và trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô. Nói đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc ... ruồng rẫy mẹ ?BÐ Hång ®· tr¶ lêi ngêi c« nh thÕ nµo ? NỘI DUNG II.T×m hiÓu v¨n b¶n: 1. 2- Nhân vật người cô : -Thái độ: cười hỏi->rất kịch -Giọng điệu: rất “ngọt” -nhìn chằm chặp,vỗ vai khuyên bảo. Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. ? Trước câu trả lời thông minh dứt khoát của bé Hồng, bà cô có thái độ như thế nào? - Trước câu trả lời thông minh dứt khoát của bé Hồng, bà cô không chịu buông tha, giọng vẫn “ngọt”: Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu? ? Trong những lời lẽ của người cô, theo em chỗ nào thể . hiện sự cay độc nhất? Vì sao? Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tỉền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. -ngân dài hai tiếng “em ? Trạng thái của bé Hồng lúc này như thế nào? Còn bà bé” cô? - Đến đây, bé Hồng phẩn uất, nức nở, nước mắt ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ. Rồi cười dài trong tiếng khóc, hỏi lại. Bà cô vẫn tươi cười kể chuyện, miêu tả tỉ mỉ hình dáng người mẹ bé Hồng với vẻ thích thú: tình cảnh túng quẫn, ăn vận rách rưới, người gầy rạc. ? Trước lời miêu tả tỉ mỉ hình dáng người mẹ bé Hồng với vẻ thích thú, cổ họng bé Hồng nghẹn ứ khóc không ra tiếng thì thái độ bà cô như thế nào? H¹ giäng ngËm ngïi th¬ng xãt ngêi ®· khuÊt Từ việc phân tích này ta có thể rút ra kết luận gì về người cô? => Hs tr¶ lêi ? Thử phân tích những ý nghĩ của chú bé khi trả lời người cô? - Mới đầu, nghe cô gợi ý thăm mẹ, chú nhận ra ngay những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt của cô, chú cúi đầu không đáp và sau đó trả lời dứt khoát. Điều đó cho thấy bé Hồng rất thông minh xuất phát từ sự nhạy cảm và yêu thương kính trọng mẹ. - Sau lời hỏi thứ hai của người cô, lòng chú bé thắt lại, khóe mắt đã cay cay. Đến khi người cô mỉa mai, nhục mạ thì chú bé không còn nén nỗi phẩn uất, nước mắt ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ và cười dài trong tiếng khóc để hỏi lại cô. Điều đó thể hiện sự kiềm nén nỗi đau xót, tưc tưởi đang dâng lên trong lòng. ? Khi trả lời người cô bé Hông tỏ ra là người như thế nào? Hs:Hãy đọc đoạn “Nhưng đến ngày giỗ đầu thầy tôi ... =>Người đàn bà lạnh lùng độc ác thâm hiểm. hạng người sống tàn nhẫn, khô héo cá tình máu mủ ruột rà - Cô là người đại diện cho cái đạo lý bất nhân của xã hội phong kiến đã vùi dập biết bao số phận phụ nữ 2. Nhân vật chú bé Hồng: a- Khi trả lời người cô: -cười đáp và từ chối dứt khoát. -im lặng ,lòng thắt lại,khoé mắt cay cay… => Bé Hồng rất thông minh, nhạy cảm và yêu thương kính trọng mẹ. b- Trong lòng mẹ: giữa sa mạc” ? Nếu người ngồi trên xe không ơhải là mẹ bé Hồng thì điều gì xảy ra? - Nếu không phải là mẹ thì sẽ là một trò cười cho lũ bạn. Hơn nữa làm cho bé Hồng thẹn và tủi cực khác gì cái ảo ảnh của dòng nước trong suốt chảy dưới bóng râm của người bộ hành ngả gục giữa sa mạc ? Phân tích cái hay của hình ảnh so sánh người mẹ với hình ảnh dòng nước... - So sánh này rất hay nói được bản chất khát khao tình mẹ của bé Hồng như người bộ hành giữa sa mạc khát khao gặp nước và bóng râm. ?Khi gọi Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi! Bé Hồng có biết chắc là mẹ mình không? Có nghĩ đến khả năng bị lầm không? Điều đó cho ta biết gì về tình cảm của bé Hồng? - Khi gọi Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi! Bé Hồng không biết chắc là mẹ mình vì chỉ thoáng thấy một bóng người giốn mẹ. Bé cũng không kịp nghĩ đến khả năng bị lầm. Sự tức thì đuổi theo và gọi bối rối cho thấy bé Hồng rất khát khao gặp mẹ. Sự phản ứng tự nhiên bật ra sau quá trình dồn nén tình cảm mà lý trí không kịp phân tích, kiểm soát. (Hs) Hãy đọc đoạn kể về việc chú bé Hồng ngồi trong xe với mẹ . (Đọc đoạn văn) ? Thử phân tích những chi tiết tả bé Hồng khi gặp mẹ để thấy khả năng miêu tả tâm lý tinh tế của Nguyên Hồng? - Tác giả miêu tả ngắn gọn. Chú bé thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, chân ríu lại, òa lên khóc rồi cứ thế nức nở ? Phân tích cảm giác của bé Hồng khi ngồi trong lòng mẹ. Cảm giác nào là ấn tượng mạnh mẽ nhất? - Thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, không phải do miệt nhọc mà do xúc động hết sức mãnh liệt. Chân ríu lại cũng -Tiếng gọi “Mợ ơi!... ->khao khát gặp mẹ - BÐ kh¸t khao gÆp mÑ. -Trong lòng mẹ:cảm giác ấm áp,mơnman,êm dịu vô cùng do xúc động mãnh liệt. Bé Hồng không khóc ngay khi nhận ra mẹ mà đợi đến khi mẹ xoa đầu hỏi, tức là nhận được sự âu yếm của mẹ thì niềm xúc động vui sướng mới vỡ ra thành tiếng khóc mãn nguyện ?Biểu hiện nào đã thể hiện sâu sắc nhất rình mẫu tử? - Biểu hiện rõ nhất sâu sắc nhất tình mẫu tử được thể hiện trong tiếng gọi (mợ ơi!), ở hành động (thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, ríu cả chân lại, đầu ngã vào cánh tay mẹ), ở cảm xúc (cảm giác ấm áp... thấy êm dịu vô cùng) ? Hãy trình bày ngắn gọn nội dung đoạn trích! ? Hồng trong câu chuyện có điều gì làm em chú ý ? -Em có cảm nghĩ gì về nhân vật này ? -Qua đoạn truyện nhà =>yêu mẹ mãnh văn muốn nói gì với người đọc ? liệt ,khao khát yêu GV Yêu cầu HS đọc ghi nhớ thương. III/- Tổng kết *Ghi nhí: (SGK) 4. Củng cố, dặn dò: a. Củng cố:- Nắm vững nội dung diễn biến của đoạn truyện. - Nắm vững các đặc điểm và các chi tiết cho thấy đặc điểm đó ở 2 nhân vật chú bé Hồng và người cô.. Nhận xét đánh giá về từng nhân vật. Tiết 07 TV. b. Dặn dò: - Chuẩn bị bài : “Trường từ vựng”. Rút kinh nghiệm giờ