Nội dung

Tiết 49 VB: BÀI TOÁN DÂN SỐ I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Biết đọc – hiểu một văn bản nhật dụng. - Hiểu được việc hạn chế sự bùng nổ và gia tăng dân số là đòi hỏi tất yếu của sự phát triển loài người. - Thấy được sự kết hợp của phương thức tự sự với lập luận tạo nên sức thuyết phục của bài viết. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 1. Kiến thức: - Sự hạn chế gia tăng dân số là con đường “Tồn tại hay không tồn tại” của loài người. - Sự chặt chẽ, khả năng thuyết phục của cách lập luận bắt đầu bằng một câu chuyện nhẹ nhàng mà hấp dẫn. 2. Kĩ năng: - Tích hợp với phần tập làm văn, vận dụng kiến thức đã học ở bài Phương pháp thuyết minh. Để đọc – hiểu, nắm bắt được vấn đề có ý nghĩa thời sự trong văn bản. - Vận dụng vào viết bài văn thuyết minh. 3. Thái độ: Liên hệ môi trường và sự gia tăng dân số. III.CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên:-Sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết kế bài giảng. -Tài liệu và các thông tin về tình hình dân số. 2. Học sinh: -Đọc văn bản, trả lời câu hỏi Đọc - Hiểu văn bản. -Tìm hiểu thêm tình hình dân số ở địa phương. 3. Phương pháp: Vấn đáp, đàm thoại, thảo luận nhóm,… IV.CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở soạn bài của học sinh. 3.Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG I/T×m hiÓu chung: 1. §äc: GV: Híng dÉn giäng ®äc: Chó ý giäng ®äc râ rµng, chó ý c¸c c©u c¶m, nh÷ng con sè, nh÷ng tõ phiªn ©m. GV: §äc mÉu – Gäi häc sinh ®äc – NhËn xÐt giäng ®äc. 2. Chó thÝch: GV:Híng dÉn häc sinh t×m hiÓu c¸c tõ khã trong SGK. a. Tõ khã: (H) Em hiÓu thÕ nµo lµ “tuæi cËp kª”? Hs tr¶ lêi. GV: Gi¶ng thªm: Chµng A®am vµ nµng Eva: Theo kinh th¸nh cña ®¹o Thiªn Chóa (Kit«, Gia t«) ®ã cÆp vî chång ®Çu tiªn trªn tr¸i ®Êt ®îc chóa t¹o ra vµ sai xuèng trÇn gian ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn loµi ngêi. Tån t¹i hay kh«ng tån t¹i: C©u nãi næi tiÕng cña H¨m- let trong vë bi kÞch H¨m- lÐt cña Sªc-xpia (Anh). (H) V¨n bản trên thuộc lọai văn bản gì? Phương thức biểu đạt. -Văn bản nhật dụng. Phương thức biểu đạt: nghị luận giải thích chứng minh vấn đề xã hội gia tăng dân số và những hậu quả của nó. (H) Em h·y cho biÕt v¨n b¶n cã thÓ chia ra lµm mÊy phÇn? Em h·y nªu néi dung tõng phÇn? - Më bµi: “Tõ ®Çu ®Õn s¸ng m¾t ra” Bµi to¸n d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia b. ThÓ lo¹i v¨n b¶n: -Văn bản nhật dụng. Phương thức biểu đạt: nghị luận giải thích chứng minh vấn đề xã hội gia tăng dân số và những hậu quả của nó. ®×nh ®îc ®Æt ra tõ thêi cæ ®¹i. - Th©n bµi: (§ã lµ c©u chuyÖn tõ bµi to¸n cæ...« thø 31 cña bµn cê) chøng minh vµ gi¶i thÝch v× sao t¸c gi¶ l¹i s¸ng m¾t ra. + C©u chuyÖn nhµ th«ng th¸i kÐn rÓ b»ng c¸ch ra ®Ò ra to¸n h¹t thãc. 3- Bố cục: 3 đoạn Đoạn 1: Từ đầu đến “.... sáng mắt ra”: Nªu vÊn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. + gi¶ thiÕt cña t¸c gi¶ vÒ tèc ®é ph¸t Đoạn 2: tiếp theo đến “ ..bàn cờ”: Lµm râ vÊn ®Ò triÓn cña d©n sè loµi ngêi. d©n sè vµ kÕ hoach + §èi chiÕu víi tØ lÖ sinh con trong thùc ho¸ gia ®×nh. tÕ cña phô n÷ thÕ giíi vµ ViÖt Nam. Đoạn 3: còn lại. - KÕt bµi: phÇn cßn l¹i: Lêi khuyÕn nghÞ Bµy tá th¸i ®é vÒ vÊn khÈn thiÕt. ®Ò nµy. (H) Nêu nhận xét của em về bố cục? Bố cục mạch lạc, chặt chẽ theo vấn đề, luận điểm của văn bản nghị luận: bài toán dân số là gì và cách giải quyết. Bố cục mạch lạc, chặt chẽ theo vấn đề, luận điểm của văn bản nghị luận: bài toán dân số là gì và cách giải quyết. GV: Gọi hs đọc phần mở bài. II/- T×m hiÓu v¨n b¶n: (H) Vấn đề chính mà tác giả đặt ra trong VB này là 1- Đặt vấn đề: gì? - Vấn đề chính mà tác giả đặt - Vấn đề chính mà tác giả đặt ra trong VB là: vấn ra trong VB là: vấn đề dân số đề dân số và kế hoạch hóa gia đình. và kế hoạch hóa gia đình. (H) Tác giả “sáng mắt ra” về điều gì? - Vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình được đặt đặt ra từ thời cổ đại (H) Em hiểu thế nào về vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình? GV: Cho học sinh thảo luận theo nhóm bàn và phát phiếu học tập: thảo luận trong vòng 5 phút. Gv: Phát phiếu học tập. Sau 5 phút gọi các nhóm trình bày bài. Gọi nhóm khác nhận xét trình bày bài của nhóm mình. Sau đó giáo viên treo bảng phụ và khẳng định lại nội dung. (H) Khi nói mình sáng mắt ra, tác giả muốn điều gì ở người đọc văn bản? - Cũng sáng mắt ra về vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình. (H) Đoạn văn mở đầu có cách đặt vấn đề như thế - Vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình được đặt đặt ra từ thời cổ đại nào? Tác dụng? - Nhẹ nhàng, giản dị, thân mật, tình cảm. Dễ thuyết phục - Nhẹ nhàng, giản dị, thân mật, tình cảm. Dễ thuyết phục GV: Gọi hs đọc phần thân bài. 2- Giải quyết vấn đề: (H) Để làm rõ vấn đề đặt ra ở phần đặt vấn đề, tác giả đã lập luận thuyết minh trên các ý chính nào, tương ứng với mçi đoạn văn bản nào? - Tác giả lập luận qua 3 ý chính tương ứng với 3 đoạn văn. - Tác giả lập luận qua 3 ý chính tương ứng với 3 đoạn văn. 1- Vấn đề dân số được nhìn nhận từ bài toán cổ để thấy dân số phát triển theo cấp số nhân. 1- Vấn đề dân số được nhìn nhận từ bài toán cổ để thấy dân số phát triển theo cấp số nhân. 2- Bài toán dân số được tính toán từ câu chuyện trong kinh thánh. 3- Vấn đề dân số được nhìn nhận từ thực tế sinh sản của người phụ nữ theo Hội nghị tại Cai rô (Ai Cập) (H) Em có thể tóm tắt bài toán cổ như thế nào? 2- Bài toán dân số được tính toán từ câu chuyện trong kinh thánh. 3- Vấn đề dân số được nhìn nhận từ thực tế sinh sản của người phụ nữ theo Hội nghị tại Cai rô (Ai Cập) - Cã mét bµn cê gåm 64 «. - §Æt 1 h¹t thãc vµo « thø nhÊt, « thø 2 - Tổng số thóc thu được có thể phủ khắp bề mặt trái đất. ®Æt hai h¹t thãc, c¸c « tiÕp cø thÕ nh©n ®«i. - Tổng số thóc thu được có thể phủ khắp bề mặt trái đất. (H) Tác giả đưa bài toán cổ vào để lập luận về bài toán dân số có tác dụng g×? Bài toán cổ số gạo tăng dần theo cấp số nhân. Ban đầu ai cũng tưởng dễ thực hiện. Nó tương ứng với sự phát triển dân số hiện nay => một con số khúng khiếp. Cách đặt vấn đề như vậy có (H)Tác giả đưa câu chuyện trong kinh thánh vào để tác dụng gây hứng thú người đọc. lập luận về bài toán dân số có tác dụng g×? - Tác giả đưa câu chuyện trong kinh thánh vào để cho thấy nếu hiện nay mỗi gia đình chỉ có hai con thì năm 1995 sẽ là 5,63 tỷ người. So với bài toán cổ, con số này xÊp xỉ ô thứ 30. Có tác dụng giúp người đọc lưu ý đến sự phát triển dân số hiện nay. (H) Các số liệu thuyết minh ở đây có tác dông gì? Các số liệu thuyết minh ở đây có tác dung giúp cho người đọc thấy sự phát triển dân số nhanh chóng mà có suy nghĩ trong hành động của mình. . GV: Gọi hs đọc phần 3 thân bài. (H) Tác giả dùng thống kê để thuyết minh dân số tăng từ khả năng sinh sản của ngừơi phụ nữ đã đạt được mục đích gì? - Cắt nghĩa được vấn đề gia tăng dân số từ khả năng sinh sản tự nhiên của người phụ nữ => Cảnh báo nguy cơ tiềm ẩn của sự tăng dân số và cái gốc của vấn đề hạn chế tăng dân số là vấn đề SĐCKH (H) Theo thống kê của Hội nghị Cai rô, các nước có tỷ lệ sinh con cao thuộc các châu lục nào? - Các nước đó thuộc Châu Phi, Châu Á. (trong đó VN) - Cắt nghĩa được vấn đề gia tăng dân số từ khả năng sinh sản tự nhiên của người phụ nữ => Cảnh báo nguy cơ tiềm ẩn của sự tăng dân số và cái gốc của vấn đề hạn chế tăng dân số là vấn đề SĐCKH - Các nước đó thuộc Châu Phi, Châu Á. (trong đó VN) - Rất nhiều các nước đó trong tình trạng nghèo nàn lạc hậu - Dân số tăng kìm hãm sự phát (H) Em hiểu gì về thực trạng kinh tế của các nước triển kinh tế, kìm hãm sự phát đó? Từ đó rút ra kết luận quan hệ giữa sự phát triển triển xã hội là nguyên nhân dân số và sự phát triển kinh tế? dẫn đến nhèo nàn lạc hậu. - Rất nhiều các nước đó trong tình trạng nghèo nàn lạc hậu - Dân số tăng kìm hãm sự phát triển kinh tế, kìm hãm sự phát triển xã hội là nguyên nhân dẫn đến nghèo nàn lạc hậu (H) Em học tập được gì từ cách lập luận của tác giả trong phần thân bài? - Lý lẽ đơn giản chứng cứ đầy đủ. Vận dụng các phương pháp thuyết minh như: Thống kê, so sánh, phân tích kết hợp các dấu câu. (H) D©n sè t¨ng nã cã ¶nh hëng g× tíi m«i trêng sèng vµ sinh ho¹t cña chóng ta kh«ng? - Lý lẽ đơn giản chứng cứ đầy đủ. Vận dụng các phương pháp thuyết minh như: Thống kê, so sánh, phân tích kết hợp các dấu câu. - D©n sè t¨ng, thu hÑp dÇn m«i trêng sèng cña con ngêi, con ngêi sÏ thiÕu ®Êt sèng. - D©n sè t¨ng ®i liÒn víi c¸c hiÓm ho¹ vÒ ®¹o ®øc, kinh tÕ v¨n ho¸, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¸ nh©n vµ céng ®ång... GV: Gọi hs đọc phần kết bài. 3- Kết bài: (H) Em hiểu thế nào về lời nói của tác giả “đừng để cho ... càng tốt”? - Nếu số sinh theo cấp số nhân của bài toán cổ thì đến lúc nào đó con người sẽ không đất sống => phải SĐCKH để hạn chế sự gia tăng dân số trên toàn cầu. - Nếu số sinh theo cấp số nhân của bài toán cổ thì đến lúc nào đó con người sẽ không đất sống => phải SĐCKH để hạn chế sự gia tăng dân số trên toàn cầu. (H) Tại sao tác giả cho rằng: “Đó là con đường tồn tại hay không tồn tại của lòai người”? - Muốn sống con người cần đất đai. Đất đai thì không sinh ra, con người ngày một nhiều. Do đó con người cần phải - Muốn sống con người cần đất đai. Đất đai thì không sinh ra, con người ngày một nhiều. Do đó con người cần phải KHHGĐ KHHGĐ (H) Qua những lời lẽ đó, tác giả đã bộc lộ quan điểm và thái độ của m×nh về vấn đề DS và - Nhận thức rõ vấn đề gia tăng dân số là một hiểm họa. KHHGĐ như thế nào ? - Nhận thức rõ vấn đề gia tăng dân số là một hiểm họa. Có trách nhiệm với cộng đồng . Có trách nhiệm với cộng đồng . Trân trọng cuộc sống tốt đẹp của con ngừời. Trân trọng cuộc sống tốt đẹp của con ngừời (H) Em h·y nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n? Hs tr¶ lêi, ®äc néi dung phÇn ghi nhí trong SGK. III. Tæng kÕt: §èi víi phÇn luyÖn tËp gi¸o viªn ®a ra 4 phiÕu häc tËp to vµ chia líp ra lµm 4 nhãm ®Ó ho¹t ®éng mçi nhãm 1 c©u hái. Nhãm 1: Bµi v¨n ®em l¹i cho em nh÷ng hiÓu biÕt g× vÒ vÊn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. Nhãm 2: Con ®êng tèt nhÊt ®Ó h¹n chÕ gia t¨ng d©n sè lµ g×? * Ghi nhí: (SGK 132) IV. LuyÖn tËp: Nhãm 3: V× sao gia t¨ng d©n sè cã tÇm quan träng hÕt søc to lín ®èi víi t¬ng lai nh©n lo¹i, nhÊt lµ ®èi víi c¸c d©n téc cßn nghÌo nµn, l¹c hËu? Nhãm 4: Em cã hiÓu biÕt g× vÒ sù gia t¨ng d©n sè ë ®Þa ph¬ng em vµ t¸c ®éng cña nã tíi ®êi sèng kinh tÕ, v¨n ho¸? Cho häc sinh th¶o luËn nhãm nhanh trong 5 phót vµ sau ®ã gäi häc sinh tr×nh bµy bµi, hãm kh¸c nhËn xÐt vµ gi¸o viªn tæng hîp ý kiÕn – treo b¶ng phô chèt l¹i néi dung. IV/- Hướng dẫn học ở nhà: 1.Củng cố:Nắm được phương pháp thuyết minh của TG qua nội dung của bài học 2. Dặn dò: Học bài, làm bài ở nhà.Chuẩn bị bài Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm. * ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH: ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………