Nội dung

Tiết 43 TV: CÂU GHÉP I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Nắm được đặc điểm của câu ghép, cách nối các vế câu ghép. - Biết sử dụng câu ghép phù hợp với yêu cầu giao tiếp. II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng: 1.Kiến thức: -Nắm được đặc điểm của câu ghép. -Nắm được cách nối các vế câu câu ghép. 2.Kĩ năng: - Phân biệt câu ghép với câu đơn và mở rộng thành phần câu. - Sử dụng câu ghép phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp. - Nối được các vế của câu ghép theo yêu cầu. 3. Thỏi độ: Phân biệt câu ghép với câu đơn và mở rộng thành phần câu. * Phương pháp: Thuyết trình, thảo luận nhóm, đàm thoại,… III. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên:-Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách bài tập, sách thiết kế bài giảng. -Bảng phụ, bút viết bảng, các ví dụ. 2. Học sinh:-Đọc sách, tìm hiểu bài. -Tìm các ví dụ tương tự. * Phương pháp: Thuyết trình, thảo luận nhóm, đàm thoại,… IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Không kiểm tra. 3.Bài mới: HĐ CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG I. Đặc điểm của câu ghép: GV: Cho HS đọc đoạn trích, sgk. (H) Xác định các cụm C-V trong những câu in đậm! 1- Tôi // quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy / nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi / mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. 2- Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi // âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. 3- Cảnh vật chung quanh tôi // đều thay đổi, vì chính lòng tôi // đang có sự thay đổi lớn: hôm 1.VÝ dô: nay tôi // đi học (H) Về số lượng cụm C-V, ba câu này có gì khác nhau? - Câu 2 có 1 cụm C-V; câu 1,3 có nhiều cụm C-V. - Câu 2 có 1 cụm C-V; câu 1,3 có nhiều cụm CV. * Phân tích: (H) Phân tích cấu tạo của câu (1,3) - Câu 1 có 3 cụm C-V; 2 cụm CV nhỏ nằm trong cụm C-V lớn. (2 cụm C-V nhỏ làm phụ ngữ cho động từ quên và động từ nảy nở). - Câu 3 có 3 cụm C-V, các cụm C-V không bao chứa nhau. (cụm C-V cuối cùng giải thích cho cụm C-V thứ hai) HS Trình bày kết quả phân tích ở hai bước trên vào bảng mẫu: Kiểu cấu tạo câu Câu có một cụm C-V Kiểu cấu tạo câu Câu có hai hoặc nhiều Câu có một cụm C-V Cụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớn Câu có hai Cụm C-V nhỏ nằm trong cụm cụm C-V Các cụm C-V không bao chứa nhau hoặc nhiều cụm C-V C-V lớn Các cụm C-V không bao chứa nhau (H) Dựa vào kiến thức đã học hãy cho biết đâu là câu ghép? Câu nào không phải là câu ghép? Vì sao? - Câu 1 là câu ghép vì các cụm C-V không bao chứa nhau - Câu 2 và 3 không phải là câu ghép vì C©u 2 có 1 Cụm C-V (câu đơn). Câu 3 có nhiều cụm chủ vị nhưng có cụm C-V nhỏ nằm trong cụm CV lớn (H) Vậy, thế nào là câu ghép? - Câu 1 là câu ghép vì các cụm C-V không bao chứa nhau - Câu 2 và 3 không phải là câu ghép vì Cau2 có 1 Cụm C-V (ccâu đơn). Câu 3 có nhiều cụm chủ vị nhưng có cụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớn. 2: Ghi nhí: SGK ( 112) - Câu ghép là câu có hai hoặc nhiều cụm chủ vị không bao chứa nhau (hay nằm ngoài nhau). Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. (H) Phân tích cấu trúc cú pháp của các câu sau: II. Cách nối các vế câu: a.Trời // mưa to quá nên tôi // không đi học được. 1. VÝ dô. b.Vì trời // mưa to quá nên tôi // không đi học được. c.Trời // mưa to qua, tôi // không đi học đợc d.Trời // càng mưa to, đường // càng lầy lội. (H) Các câu trên thuộc kiểu câu gì? - Các câu trên đều là những câu ghép. (H) Các vế nhau được nối với nhau như thế nào? Dùng quan hệ từ, dùng cặp quan hệ từ, dùng dấu phẩy, cặp từ hô ứng… (H) Có những cách nào để nối các vế câu trong câu ghép? - Các cách nối các vế trong câu ghép: - Dùng những từ có tác dụng nối: + Nối bằng quan hệ từ; + Nối bằng một cặp quan hệ từ; + Nối bằng cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi với nhau (cặp từ hô ứng) - Không dùng từ nối: trong trtường hợp này giữa các vế câu cần có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm 2. Ghi nhí: SGK GV: Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu cña bµi III.Luyện tập: tËp 1: Bài 1: (H) T×m c©u ghÐp trong c¸c ®o¹n trÝch trong SGK? Cho biÕt trong mçi c©u ghÐp, c¸c vÕ c©u ®îc nèi víi nhau b»ng nh÷ng c¸ch nµo? a.- U van Dần, u lạy Dần! (dấu phẩy) a.- U van Dần, u lạy Dần! (dấu phẩy) - Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa. (dấu phẩy) - Chị con có đi, u mới có - Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị tiền nộp sưu, thầy Dần mới được nữa. (dấu phẩy) về với Dần chứ! (dấu phẩy) - Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy - Sáng ngày người ta đánh Dần mới được về với Dần chứ! (dấu phẩy) trói thầy Dần như thế, Dần có - Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần thương không? (dấu phẩy) như thế, Dần có thương không? (dấu phẩy) - Nếu Dần không buông - Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông lí vào đây, ông trói nốt cả u, cả Dần đấy. ông trói nốt cả u, cả Dần đấy. (dấu phẩy) (dấu phẩy) b. C« t«i døt c©u, cæ häng t«i ®· nghÑn ø khãc kh«ng ra tiÕng (dÊu phÈy) - gi¸ nh÷ng hñ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ t«i lµ mét vËt nh hßn ®¸ hay côc thuû tinh, ®Çu mÈu gç,(th×) t«i quyÕt vå lÊy ngay mµ c¾n, mµ nhai, mµ nghiÕn cho k× n¸t vôn míi th«i (nèi b»ng dÊu phÈy cã thÓ thay dÊu phÈy b»ng tõ th×). b. C« t«i døt c©u, cæ häng t«i ®· nghÑn ø khãc kh«ng ra tiÕng (dÊu phÈy) - gi¸ nh÷ng hñ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ t«i lµ mét vËt nh hßn ®¸ hay côc thuû tinh, ®Çu mÈu gç, (th×) t«i quyÕt vå lÊy ngay mµ c¾n, mµ nhai, mµ nghiÕn cho k× n¸t c. T«i l¹i im lÆng cói ®Çu xuèng ®Êt: vôn míi th«i (nèi b»ng dÊu lßng t«i cµng th¾t l¹i, khoÐ m¾t t«i ®· phÈy cã thÓ thay dÊu cay cay (nèi b»ng dÊu hai chÊm). phÈy b»ng tõ th×). d. H¾n lµm nghÒ ¨n trém nªn vèn c. T«i l¹i im lÆng cói ®Çu kh«ng a l·o H¹c bëi v× l·o l¬ng thiÖn xuèng ®Êt: lßng t«i cµng qu¸. (nèi b»ng quan hÖ tõ bëi v×). th¾t l¹i, khoÐ m¾t t«i ®· cay cay (nèi b»ng dÊu hai chÊm). d. H¾n lµm nghÒ ¨n trém nªn vèn kh«ng a l·o H¹c bëi v× l·o l¬ng thiÖn qu¸. (nèi b»ng quan hÖ tõ bëi v×). Bài 2: a.Vì trời mưa to nên đường rất trơn. Gäi hs ®äc yªu cÇu cña bµi tËp 2: (H) H·y ®Æt c©u ghÐp víi quan hÖ tõ ®· cho? a.Vì trời mưa to nên đường rất trơn. b.Nếu Nam chăm học thì nó sẽ thi đỗ. c.Tuy nhà khá xa nhưng Bắc vẫn đi học đúng giờ. d.Không những Vân học giỏi mà cô ấy còn rất b.Nếu Nam chăm học thì nó sẽ thi đỗ. c.Tuy nhà khá xa nhưng Bắc vẫn đi học đúng giờ. d.Không những Vân học giỏi mà cô ấy còn rất khéo tay. Bài 3: a.- Trời mưa to nên đường lầy khéo tay. lội. Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu cña bµi tËp 3 (H) ChuyÓn nh÷ng c©u ghÐp em võa ®Æt ®îc thµnh nh÷ng c©u ghÐp míi b»ng mét trong hai c¸ch sau: a. Bá bít mét quan hÖ tõ. b. §¶o l¹i trËt tù c¸c vÕ c©u. - Đường lầy lội vì trời mưa to. b.- Nam chăm học thì nó sẽ thi đỗ. - Nam sẽ thi đỗ nếu nó chăm học. c.- Nhà khá xa nhưng Bắc vẫn đi học đúng giờ. a.- Trời mưa to nên đường lầy lội. - Đường lầy lội vì trời mưa to. b.- Nam chăm học thì nó sẽ thi đỗ. - Nam sẽ thi đỗ nếu nó chăm học. c.- Nhà khá xa nhưng Bắc vẫn đi học đúng giờ. - Bắc vẫn đi học đúng giờ dù nhà khá xa. - Bắc vẫn đi học đúng giờ dù nhà khá xa. d.- Vân học giỏi mà cô ấy còn rất khéo tay. - Vân chẳng những khéo tay mà cô ấy học rất giỏi. *BTVN: 4,5 d.- Vân học giỏi mà cô ấy còn rất khéo tay. - Vân chẳng những khéo tay mà cô ấy học rất giỏi. IV. Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối: a. Củng cố: - Hãy đặt một câu ghép. Thay đổi các cách nối các vế câu . - Cho HS đọc lại toàn bộ nội dung hai ghi nhớ. 2. Dặn dò. -Yêu cầu HS: - Học bài-Làm bài tập. Chuẩn bị bài: Tìm hiểu chung về văn thuyết minh * ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH: ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………