Động lực tăng trưởng chưa đủ lớn của Việt Nam

pdf
Số trang Động lực tăng trưởng chưa đủ lớn của Việt Nam 143 Cỡ tệp Động lực tăng trưởng chưa đủ lớn của Việt Nam 1 MB Lượt tải Động lực tăng trưởng chưa đủ lớn của Việt Nam 0 Lượt đọc Động lực tăng trưởng chưa đủ lớn của Việt Nam 1
Đánh giá Động lực tăng trưởng chưa đủ lớn của Việt Nam
4.8 ( 20 lượt)
Nhấn vào bên dưới để tải tài liệu
Đang xem trước 10 trên tổng 143 trang, để tải xuống xem đầy đủ hãy nhấn vào bên trên
Chủ đề liên quan

Nội dung

Chuyªn ® Ò nghiªn cøu kinh tÕ tö nh© n Sè 8 ®éng lùc t¨ng trÖ ëng chÖ a ®ñ lín cña viÖ t nam: KÕt qu¶ ®iÒu tra 95 doanh nghiÖp s¶n xuÊt tö nh©n cã qui m« lín t¹i ViÖt Nam Leila Webster Vµ Markus Taussig Th¸ng 6 n¨m 1999 1 2 Lêi c¸m ¬n § Ó hoµn thµnh b¸o c¸o nµy, c¸c t¸c gi¶ ®· dùa nhiÒu vµo sù gióp ®ì cña rÊt nhiÒu ngö êi, ®Æc biÖ t lµ c¸c gi¸m ®èc c¸c doanh nghiÖ p ®ö îc ®iÒu tra - nh÷ng ngö êi ®· ®ång ý tham gia pháng vÊn. Chóng t«i sÏ kh«ng thÓ hoµn thµnh ®ö îc b¸o c¸o nµy nÕu kh«ng cã sù cëi më cña c¸c gi¸m ®èc doanh nghiÖ p tµi ba nµy, nh÷ng ngö êi ®· giµnh thêi gian quÝb¸u cña m×nh ®Ó chia sÎ víi chóng t«i c©u chuyÖ n kinh doanh cña hä. C¸c t¸c gi¶ b¸o c¸o xin c¸m ¬n c« Nghiª m Kh¸nh HiÒn vµ c« § µo thÞLiª n, hai c¸n bé cña MPDF ®· giµnh nhiÒu thêi gian nãi chuyÖ n qua ®iÖ n tho¹i víi c¸c gi¸m ®èc doanh nghiÖ p, lö u t©m tíi mä i chi tiÕt cÇn thiÕt cña qu¸ tr×nh ®iÒu tra, vµ lµm viÖ c tËn t×nh vö ît qu¸ thêi gian lµm viÖ c th«ng thö êng. Mét c«ng viÖ c rÊt quan träng lµ x©y dùng C¬ së D÷ liÖ u c¸c Doanh nghiÖ p cña MPDF, ®ö îc thùc hiÖ n dö íi sù gi¸m s¸t cña c¸n bé phô tr¸ch th«ng tin cña MPDF lµ c« Lª ThÞBÝch H¹nh. Th«ng tin bæ xung thª m cña c¸c c¸n bé ®Çu tö cña MPDF vµ cña Gi¸m ®èc Chö ¬ng tr×nh MPDF, «ng Thomas Davenport, còng rÊt quÝb¸u ®èi víi c«ng tr×nh nµy cña chóng t«i. Chóng t«i còng xin c¸m ¬n anh Sam Korsmoe vµ c« Quúnh Trang Phö ¬ng NguyÔn, ®· cïng gãp sø c víi anh Trö ¬ng Th¸i Dòng cña MPDF vµ víi c¸c t¸c gi¶ b¸o c¸o tham gia thùc hiÖ n pháng vÊn, còng nhö c¸c c¸n bé trîgióp pháng vÊn Phan Xu©n Khoa, Lª Minh Dòng, NguyÔn NhËt Lam, Hoµng Huy Th«ng. C¸c c¸n bé pháng vÊn ®· ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn, nhËn xÐt c¸ nh©n v« cïng quÝ b¸u, gióp chóng t«i hoµn thiÖ n b¸o c¸o nµy. C¸c ý kiÕn ®ãng gãp ®èi víi b¶n th¶o ®Çu tiª n cña c¸c «ng L©m Hoµng Léc cña Ng©n hµng Thö ¬ng m¹i Cæ phÇn ¸ ch©u, «ng Ari Kokko cña trö êng § ¹i häc Kinh tÕ Stockholm, «ng Ray Mallon cña ViÖ n Qu¶n lý Kinh tÕ Trung ö ¬ng, «ng James Riddel cña ViÖ n Ph¸t triÓn Quèc tÕ Harvard, bµ Nilgun Tas cña UNIDO vµ «ng Patrick Belser, chuyª n gia tö vÊn cña Ng©n hµng ThÕ giíi, còng nhö cña c¸c c¸n bé pháng vÊn chÝnh, ®· ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho b¶n b¸o c¸o nµy. Chóng t«i xin ®Æc biÖ t c¸m ¬n anh DiÖ p Hoµi Nam cña c«ng ty DÞch vô V¨n phßng vµ Tö vÊn § Çu tö vµ «ng John R. Davis cña c«ng ty White & Case ®· tö vÊn cho chóng t«i vÒ luËt ®Êt ®ai cña ViÖ t Nam. C¸c t¸c gi¶ b¸o c¸o xin hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi vÊn ®Ò chö a ®óng hoÆc chö a râ trong b¶n b¸o c¸o. Cuèi cïng, c¸c t¸c gi¶ b¸o c¸o xin c¸m ¬n Chö ¬ng tr×nh Häc bæ ng Fulbright ®· tµi trî cho anh Markus Taussig thùc hiÖ n nghiª n cø u vÒ khu vùc tö nh©n cña ViÖ t Nam. 3 Giíi thiÖu VÊn ®Ò ph¸t triÓn khu vùc tö nh©n t¹i ViÖ t Nam thö êng chñ yÕu ®ö îc bµn ®Õn nhö lµ vÊn ®Ò tö nh©n ho¸, hay theo c¸ch gäi ö a chuéng cña ngö êi ViÖ t Nam lµ cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖ p nhµ nö íc. Tuy nhiª n, do cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖ p nhµ nö íc lµ mét qu¸ tr×nh phø c t¹p vµ mÊt nhiÒu thêi gian, mét sè chuyª n gia quan s¸t ®· b¾t ®Çu nhÊn m¹nh tíi tÇm quan trä ng cña viÖ c nu«i dö ìng c¸c c«ng ty ViÖ t Nam nhö lµ mét gi¶i ph¸p song song, nÕu kh«ng nãi lµ thay thÕ cho gi¶i ph¸p cæ phÇn ho¸, ®Ó ph¸t triÓn khu vùc tö nh©n t¹i ViÖ t Nam. § iÒu nµy ®· dÉ n tíi c¸c c©u hái: hiÖ n nay khu vùc tö nh©n ®ang ho¹t ®éng ë ViÖ t Nam víi mø c ®é nµo, vµ khu vùc tö nh©n nµy cÇn lµm g× ®Ó t¨ng trö ëng m¹nh. C¸c doanh nghiÖ p tö nh©n hiÖ n ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖ t Nam ®· ®ö îc trang bÞg×®Ó cã thÓ ®ãng vai trß chÝnh trong sù t¨ng trö ëng cña ViÖ t Nam? ViÖ c ®æ i míi chÝnh s¸ch cña ViÖ t Nam cÇn ®Æt ö u tiª n vµo nh÷ng chÝnh s¸ch g×®Ó gióp Ých ®ö îc nhiÒu nhÊt cho c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n ViÖ t Nam? C«ng tr×nh nghiª n cø u nµy cho thÊy nh÷ng kÕt qu¶ kh¸c nhau. Mét mÆt, sù t¨ng trö ëng vÒ sè lö îng c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n ®· b¾t ®Çu gi¶m vµ tû träng cña khu vùc tö nh©n trong GDP ®· b¾t ®Çu tr×trÖ . Nhö ng mÆt kh¸c, cho tíi nay khu vùc tö nh©n vÉ n lµ khu vùc t¹o ra sø c t¨ng trö ëng cao nhÊt vÒ c«ng ¨n viÖ c lµm, vµ ®iÒu nµy ph¶n ¸nh xu hö íng cña c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n ViÖ t Nam ngµy cµng dùa nhiÒu vµo ö u thÕ c¹nh tranh cña ViÖ t Nam lµ lao ®éng. § ång thêi, kÕt qu¶ nghiª n cø u còng cho thÊy râ sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu cña khu vùc tö nh©n t¹i ViÖ t Nam, hiÖ n chñ yÕu tËp trung t¹i khu vùc miÒn Nam vµ c¸c khu vùc thµnh thÞ, vµ c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt chñ yÕu chØ tËp trung vµo mét sèÝt ngµnh s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. C«ng tr×nh nghiª n cø u nµy cho thÊy mét thùc tÕ r»ng t¹i ViÖ t Nam cã mét nhãm c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n thµnh c«ng. KÕt qu¶ nghiª n cø u còng x¸c nhËn r»ng m«i trö êng kinh doanh kh«ng thuËn lîi cña ViÖ t Nam kh«ng nh÷ng chØ h¹n chÕ mµ cßn bãp mÐo sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n. C¸c ö u thÕ cña doanh nghiÖ p nhµ nö íc vµ t×nh tr¹ng bÞ c« lËp ra khái c¸c thÞ trö êng toµn cÇu ®· ®Èy c¸c nhµ ®Çu tö tö nh©n t¹i ViÖ t Nam vµo t×nh thÕ ph¶i chen ch©n nhau trong mét kho¶ng kh«ng chËt hÑ p - tø c lµ phÇn lín chØ ho¹t ®éng trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖ p cã gi¸ trÞ gia t¨ng tö ¬ng ®èi thÊp. Trong bèi c¶nh nhö vËy, nh×n chung c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n ViÖ t Nam sÏ dÔ bÞ t¸c ®éng khi mø c lîi nhuËn cña häbÞsuy gi¶m nhanh vµ thÞtrö êng toµn cÇu biÕn ®éng. B¶n b¸o c¸o nµy miª u t¶ chi tiÕt c¸c thö th¸ch mµ c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt lín nhÊt cña ViÖ t Nam - ®éng lùc t¨ng trö ëng hiÖ n chö a ®ñ lín cña ViÖ t Nam - ®ang ph¶i ®ö ¬ng ®Çu. 4 I. Môc tiªu vµ phö ¬ng ph¸p ® iÒu tra A. Môc tiªu 1.01. C«ng tr×nh ®iÒu tra khu vùc kinh tÕ tö nh©n ViÖ t Nam cña MPDF cã hai môc tiª u chÝnh: (i) X¸c ®Þnh hiÖ n tr¹ng vµ c¸c vÊn ®Ò cña c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt tö nh©n ë ViÖ t Nam nh»m gióp häcã ®ö îc sù hç trîh÷u hiÖ u h¬n cña c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ, c¸c thÓ chÕ thÞtrö êng, vµ c¸c chö ¬ng tr×nh trîgióp ë cÊp ®é doanh nghiÖ p; vµ (ii) HiÓu s©u h¬n vÒ nh÷ng mÆt m¹nh vµ mÆt yÕu cña c¸c nhµ doanh nghiÖ p thµnh ®¹t thuéc lµn sãng ph¸t triÓn thø nhÊt t¹i ViÖ t Nam, ®Æc biÖ t xem xÐt tíi viÖ c hä®· s· n sµng hay chö a trong vai trß ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh t¨ng trö ëng vµ t¹o viÖ c lµm trong nh÷ng n¨m tíi. Ngoµi ra, c«ng tr×nh ®iÒu tra nghiª n cø u nµy cßn cã thª m môc tiª u x¸c ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu tö kh¶ thi míi cho MPDF vµ gióp cung cÊp thª m th«ng tin vÒ sø mÖ nh vµ c¸c dÞch vô cña chö ¬ng tr×nh MPDF. B. Phö ¬ng ph¸p luËn1 1.02. C¸ch tiÕp cËn. Cuéc ®iÒu tra nµy chØ tËp trung vµo nh÷ng doanh nghiÖ p s¶n xuÊt néi ®Þa, cã ®¨ng kÝvµ ®a phÇn tö nh©n, sö dông tõ 100 lao ®éng trë lª n. H¬n n÷a, cuéc ®iÒu tra nµy chØ khoanh l¹i trong sè c¸c doanh nghiÖ p ®ãng t¹i 3 tØnh phÝa B¾c lµ Hµ Néi, H¶i Phßng vµ Th¸i B×nh, thµnh phè § µ N½ng ë miÒn Trung, vµ 3 tØnh phÝa Nam lµ Hå ChÝMinh, § ång Nai vµ B×nh Dö ¬ng. Cuéc ®iÒu tra dù kiÕn pháng vÊn tæ ng céng 100 doanh nghiÖ p. 1.03. ViÖ c quyÕt ®Þnh chØ ®iÒu tra c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n lín, nghÜa lµ nh÷ng doanh nghiÖ p cã tõ 100 lao ®éng trë lª n, xuÊt ph¸t tõ mét sè c©n nh¾c chÝnh. Thø nhÊt, khi xem xÐt l¹i nh÷ng cuéc ®iÒu tra khu vùc tö nh©n ®· thùc hiÖ n trö íc ®©y ë ViÖ t Nam, cã thÓ thÊy r»ng hiÖ n cã rÊt Ýt th«ng tin vÒ c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n lín.2 Thø 1 Nh×n chung, c¸ch tiÕp cËn, ph- ¬ng ph¸p luËn vµ c©u hái ®iÒu tra ®Òu ® - îc trùc tiÕp khai th¸c tõ nh÷ng cuéc kh¶o s¸t t- ¬ng tù do Leila Webster tiÕn hµnh håi ®Çu thËp kØ 1990 vÒ c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt cña khu vùc tnh©n míi næ i ë Ba Lan, Hung-ga-ry, TiÖ p Kh¾c vµ Nga còng nh- ë Gha-na vµ Li B¨ng. T¹i b¸o c¸o nµy, chóng t«i cã so s¸nh víi c¸c c«ng ty t- ¬ng ø ng ë § «ng ¢ u khi thÊy cÇn thiÕt. 2 Theo hiÓu biÕt cña c¸c t¸c gi¶, cho tíi nay, cuéc kh¶o s¸t toµn diÖ n nhÊt vÒ c¸c c«ng ty t- nh©n ViÖ t Nam ®- îc Tr- êng Kinh tÕ Xtèc-kh«m hîp t¸c víi Bé Lao ®éng cña ViÖ t Nam tiÕn hµnh n¨m 1997. Cuéc kh¶o s¸t nµy xem xÐt cô thÓ nh÷ng c«ng ty cã d- íi 100 lao ®éng t¹i c¸c tØnh Hµ Néi, H¶i Phßng vµ Hµ T©y ë phÝa B¾c, vµ c¸c tØnh Hå ChÝ Minh vµ Long An ë phÝa Nam (xem Maud Hemlin, Bhargavi Ramaurthy vµ Per Ronnas, Gi¶i phÉ u vµ ®éng th¸i cña ngµnh s¶n xuÊt t- nh©n qui m« nhá ë ViÖ t Nam", lo¹t Tµi liÖ u lµm viÖc vÒ Kinh tÕ vµ Tµi chÝnh, sè 236, th¸ng N¨m 1998). C¸c cuéc kh¶o s¸t t- ¬ng tù kh¸c gåm cã: James Riedel vµ Ch- ¬ng TrÇn, "Khu vùc tnh©n ®ang næ i lª n vµ c«ng cuéc c«ng nghiÖ p hãa ë ViÖ t Nam", th¸ng T- 1997; Masahiko Ebashi vµ nh÷ng ng- êi kh¸c, "ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖ p võa vµ nhá vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖ p hç trîë ViÖ t Nam", th¸ng T¸m 1997; Ph¹m Gia H¶i (biª n tËp), "184 doanh nghiÖ p võa vµ nhá ®- îc kh¶o s¸t ë ViÖ t Nam: B¸o c¸o ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch", Hµ Néi: GTZ/VICOOPSME, th¸ng Ba 1996. Phßng Th- ¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖ p ViÖ t Nam còng ®· tiÕn hµnh nhiÒu cuéc kh¶o s¸t vÒ kh¸ ®«ng c¸c c«ng ty t- nh©n, nh- ng míi chØ c«ng bè mét Ýt kÕt qu¶ ph©n tÝch cô thÓ vÒ khu vùc t- nh©n. 5 hai, nÕu suy ngÉm kÜ chóng ta sÏ thÊy râ h¬n nh÷ng ö u thÕ cña viÖ c xem xÐt nh÷ng doanh nghiÖ p thµnh ®¹t nhÊt ë ViÖ t Nam so víi viÖ c xem xÐt ®¬n thuÇn mäi doanh nghiÖ p tö nh©n ViÖ t Nam: cô thÓ, nhãm c¸c doanh nghiÖ p thµnh c«ng nµy sÏ gióp chóng ta hiÓu râ nh÷ng ®iÒu kiÖ n tiª n quyÕt ®Ó mét doanh nghiÖ p cã thÓ thµnh c«ng trong m«i trö êng kinh tÕ hiÖ n nay cña ViÖ t Nam. C¸c t¸c gi¶ cña c«ng tr×nh nghiª n cø u nµy còng muèn biÕt râ h¬n vÞthÕ cña c¸c doanh nghiÖ p thµnh c«ng thuéc lµn sãng thø nhÊt nµy vµ hiÖ n c¸c doanh nghiÖ p nµy ®· ®ö îc chuÈn bÞ nhö thÕ nµo ®Ó cã thÓ trë thµnh nÒn t¶ng cho mét khu vùc tö nh©n bÒn v÷ng t¹i ViÖ t Nam. Thø ba, x©y dùng mét c¬ së d÷ liÖ u gÇn nhö hoµn chØnh vÒ céng ®ång doanh nghiÖ p tö nh©n qui m« lín sÏ gióp chóng ta cã thÓ chä n ra mét mÉ u bÊt k×, trong khi ®ã, nÕu kh¶o s¸t toµn bé khu vùc doanh nghiÖ p tö nh©n th×l¹i kh«ng thÓ thùc hiÖ n ®ö îc viÖ c nµy. Vµ thø tö , MPDF chñ yÕu quan t©m tíi nh÷ng doanh nghiÖ p tö nh©n võa vµ lín, vµ viÖ c tËp trung vµo c¸c ®èi tö îng tö ¬ng tù nhö vËy sÏ lµm cho c«ng tr×nh nghiª n cø u nµy cã gi¸ trÞh÷u Ých trùc tiÕp cho MPDF. 1.04. Lý gi¶i cña viÖ c giíi h¹n cuéc ®iÒu tra nµy vµo nh÷ng doanh nghiÖ p ®· ®¨ng kÝ lµ: râ rµng sù t¨ng trö ëng kinh tÕ nhanh chãng vµ bÒn v÷ng ë ViÖ t Nam ph¶i dùa chñ yÕu vµo sù t¨ng trö ëng cña c¸c doanh nghiÖ p, ®Æc biÖ t lµ c¸c c¬ së c«ng nghiÖ p nhÑ cã sö dông nhiÒu lao ®éng. Nhö ®· thÊy râ t¹i nhiÒu nö íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c khu vùc kinh tÕ kh«ng chÝnh thø c (kh«ng ®¨ng ký) chÝnh lµ nguån t¹o thu nhËp v« gi¸, nhÊt lµ ®èi víi bé phËn d©n chóng cã thu nhËp thÊp vµ khã kh¨n. Vµ trª n thùc tÕ cã mét tû lÖ nhÊt ®Þnh c¸c doanh nghiÖ p ®· b¾t ®Çu sù nghiÖ p cña m×nh víi tö c¸ch nh÷ng doanh nghiÖ p kh«ng chÝnh thø c. § ång thêi, chóng ta còng cÇn nhËn thø c râ nh÷ng h¹n chÕ cña khu vùc kinh tÕ kh«ng chÝnh thø c trong viÖ c ®ãng gãp vµo t¨ng trö ëng, cô thÓ lµ: nh×n chung c¸c doanh nghiÖ p nµy chö a ®¹t hiÖ u qu¶ cao trong s¶n xuÊt hµng hãa do qui m« nhá, vµ Ýt khi trë thµnh nguån cung cÊp c«ng ¨n viÖ c lµm chñ yÕu do rÊt Ýt doanh nghiÖ p cã kh¶ n¨ng t¨ng trö ëng lín tíi mø c cã thÓ thuª vµ tr¶ lö ¬ng cho thËm chÝ chØ mét lao ®éng. C¸c doanh nghiÖ p nhµ nö íc ViÖ t Nam vÉ n tiÕp tôc chiÕm lÜnh khu vùc s¶n xuÊt, nhö ng nh×n chung kh«ng thÓ coi c¸c doanh nghiÖ p nµy lµ ®èi tö îng tiª n phong ®i ®Çu cña qóa tr×nh t¨ng trö ëng kinh tÕ trong tö ¬ng lai v× nhiÒu nguyª n nh©n liª n quan tíi tÝnh hiÖ u qu¶ mµ chóng ta ®· biÕt râ . 1.05. Cuéc ®iÒu tra nµy chØ tËp trung vµo c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt v×mét lÝdo ®¬n gi¶n lµ: nh×n chung, c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt lµ c¸c doanh nghiÖ p ®· ®Çu tö nhiÒu vèn nhÊt, vµ do vËy sÏ chÞu nhiÒu rñi ro nhÊt trong qu¸ tr×nh t¨ng trö ëng.3 H¬n n÷a, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt ë ViÖ t Nam ®Òu tham gia vµo c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, phï hîp víi thÕ m¹nh so s¸nh cña ViÖ t Nam vÒ lao ®éng, vµ nh÷ng doanh nghiÖ p nµy cã lîi thÕ nhiÒu nhÊt trong viÖ c tiÕp tôc thu hót thª m lao ®éng trong thêi gian tíi. Vµ, Ýt ai nghi ngê vÒ viÖ c con ®ö êng t¨ng trö ëng cña ViÖ t Nam ph¶i dùa 3 Chóng ta sÏ cÇn ph¶i xem xÐt sím ®Õn sù t¨ng tr- ëng cña c¸c ngµnh dÞch vô ë ViÖ t Nam. 6 nhiÒu vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, nhÊt lµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖ p nhÑ sö dông nhiÒu lao ®éng. 1.06. Cã hai yÕu tè dÉ n tíi quyÕt ®Þnh giíi h¹n tiÕn hµnh cuéc ®iÒu tra nµy t¹i 7 ®Þa phö ¬ng nª u trª n. Thø nhÊt, c¸c sè liÖ u thèng kª cÊp tØnh do Tæ ng côc Thèng kª cña ViÖ t Nam cung cÊp cho thÊy hÇu nhö 3/4 c¸c doanh nghiÖ p lín ®Òu ho¹t ®éng t¹i 7 ®Þa phö ¬ng nµy, vµ nhö vËy sù thiª n lÖ ch do sù lùa chän tiª u ®iÓm vÒ ®Þa lÝnµy sÏ kh«ng lín.4 Thø hai, sÏ khã kh¶ thi nÕu chóng ta muèn tiÕn hµnh mét cuéc ®iÒu tra trª n qui m« toµn quèc t¹i mét nö íc cã diÖ n tÝch nhö ViÖ t Nam. 1.07. Tæng mÉ u c¸c doanh nghiÖp dù kiÕn ®iÒu tra. Bö íc ®Çu tiª n ®Ó thùc hiÖ n cuéc ®iÒu tra nµy lµ x©y dùng mét C¬ së D÷ liÖ u c¸c Doanh nghiÖ p ®a phÇn tö nh©n cña ViÖ t Nam cã sö dông tõ 100 lao ®éng trë lª n, bëi lÏ cho tíi nay t¹i ViÖ t Nam chö a cã mét danh s¸ch ®ö îc coi lµ ®Çy ®ñ vÒ c¸c doanh nghiÖ p nµy. C¬ së D÷ liÖ u nµy ®ö îc x©y dùng b»ng c¸ch kÕt hîp c¸c danh s¸ch doanh nghiÖ p lÊy tõ nhiÒu nguån, trong ®ã cã: • C¸c c¬ quan thèng kª , së lao ®éng, côc thuÕ, vµ së kÕ ho¹ch-®Çu tö cña c¸c ®Þa phö ¬ng; • C¸c c¬ quan bö u ®iÖ n ®Þa phö ¬ng; • C¸c c¬ së d÷ liÖ u trª n CD-ROM cña Bé V¨n hãa-Th«ng tin vµ Phßng Thö ¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖ p ViÖ t Nam; • Tæ ng Liª n ®oµn Lao ®éng ViÖ t Nam; • C¸c danh b¹ doanh nghiÖ p ®· ®ö îc xuÊt b¶n. MPDF thuª hai c«ng ty tö vÊn ®Õn c¸c tØnh cã ®«ng doanh nghiÖ p tö nh©n nhÊt vµ lËp danh b¹ tÊt c¶ nh÷ng doanh nghiÖ p ®ñ tiª u chuÈn ®iÒu tra mµ häcã thÓ 1.08. H×nh1.1: C¬ së D÷ liÖu cña MPDF vÒ c¸c Doanh nghiÖp S¶n xuÊt cã Qui m« lín, ph© n theo ® Þa danh ( 457 doanh nghiÖp) 249 Hå ChÝMinh 46 B×nh D- ¬ng 41 Hµ Néi 28 §ång Nai 12 H¶i Phßng 9 §µ N½ng Th¸i B×nh 7 B×nh §Þnh 6 Nam §Þnh 6 53 C¸c ®Þa ph- ¬ng kh¸c 0 50 100 150 (Sèdoanh nghiÖp) 7 200 250 * C¸c doanh nghiÖp cã qui m« lín ®Þnh nghÜa ë ®©y lµ nh÷ng doanh nghiÖp ®a phÇ n tö nh©n vµ ®a phÇ n ViÖt Nam, cã sö dông tõ 100 lao ®éng trë lªn. t×m ®ö îc. Nh÷ng danh s¸ch míi nµy sau ®ã ®ö îc kÕt hîp víi c¸c danh b¹ doanh nghiÖ p ®· cã, vµ lo¹i bá nh÷ng phÇn trïng nhau. Nh©n viª n cña MPDF gäi ®iÖ n tho¹i cho tõng doanh nghiÖ p cã tª n trong C¬ së D÷ liÖ u míi lËp ®Ó ®¶m b¶o sù chÝnh x¸c cña c¸c th«ng tin c¬ b¶n.5 1.09. C¬ së D÷ liÖ u hoµn chØnh cña MPDF vÒ c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n cã ®¨ng kÝvµ cã sö dông tõ 100 lao ®éng trë lª n bao gåm 682 doanh nghiÖ p, trong ®ã 457 doanh nghiÖ p (67%) lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt.6 Con sè c¸c doanh nghiÖ p cã sö dông tõ 300 lao ®éng trë lª n lµ 198, trong ®ã 152 lµ c¬ së s¶n xuÊt.7 Nhö vËy, c¸c con sè nµy cho thÊy 100 doanh nghiÖ p mµ MPDF dù kiÕn chän mÉ u ®· ®¹i diÖ n cho 20% tæ ng sè c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt tö nh©n cì lín cña ViÖ t Nam. H×nh 1.2: C¬ së D÷ liÖu cña MPDF vÒ c¸c Doanh nghiÖp S¶n xuÊt cã Qui m« lín, ph© n theo Ngµnh (457 doanh nghiÖp) 159 DÖt vµ May 71 Thùc phÈm & Gi¶i kh¸t 65 Gç 39 C¸c s¶n phÈm phi kim lo¹i kh¸c 34 Da 22 Cao su vµ chÊt dÎo Kim lo¹i c¬ b¶n 9 Ho¸ chÊt 9 49 C¸c s¶n phÈm kh¸c 0 20 40 60 80 100 120 140 160 * C¸c doanh nghiÖp cã qui m« lín ®Þnh nghÜa ë ®©y lµ nh÷ng doanh nghiÖp ®a phÇ n tö nh©n vµ ®a phÇ n ViÖt Nam, cã sö dông tõ 100 lao ®éng trë lªn. 1.10. Chän mÉ u. C¸c doanh nghiÖ p ®iÒu tra ®ö îc chän tõ tæ ng mÉ u c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt (nhö nª u trª n) t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, § ång Nai vµ B×nh Dö ¬ng ë phÝa 4 ViÖc ph©n tÝch c¸c sè liÖ u cña Tæ ng côc Thèng kª cho thÊy r»ng ®Õn cuèi n¨m 1998, 7 tØnh nµy chiÕm 73% tæ ng sèc¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt t- nh©n cã sö dông tõ 100 lao ®éng trë lª n. 5 Chóng t«i ph¸t hiÖ n ra r»ng tØ lÖ lçi th«ng tin trong c¸c c¬ së d÷ liÖ u hiÖ n cã rÊt cao, hÇu hÕt lµ th«ng tin l¹c hËu. 6 So s¸nh víi c¸c sèliÖ u chÝnh thø c cña chÝnh phñ th×thÊy c¬ së d÷ liÖ u cña MPDF nh×n chung lµ hoµn chØnh. Sè liÖ u cña Tæ ng côc Thèng kª cho thÊy trª n toµn quèc cã tæ ng sè 622 c«ng ty t- nh©n cã sö dông tõ 100 lao ®éng trë lª n, trong ®ã 465 lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt. 7 Sè liÖ u cña Tæ ng côc Thèng kª lµ: cã tæ ng sè190 c«ng ty t- nh©n cã sö dông tõ 300 lao ®éng trë lª n. 8 Nam; § µ N½ng ë miÒn Trung; vµ Hµ Néi, H¶i Phßng vµ Th¸i B×nh ë phÝa B¾c. Sè lö îng c¸c doanh nghiÖ p ®ö îc lùa chän tõ khu vùc H×nh 1.3: Ph© n bè mÉu ® iÒu tra theo khu vùc phÝa B¾c vµ miÒn §i ® Þa lý Trung nhiÒu h¬n so víi tû träng cña c¸c doanh H¶i Phßng Th¸i B×nh nghiÖ p thuéc hai khu T.p Hå ChÝMinh 6% 5% vùc nµy trong tæ ng 35% Hµ Néi mÉ u c¸c doanh nghiÖ p, 23% v× nÕu chän qu¸ nhiÒu doanh nghiÖ p ®ãng trª n ®Þa bµn thµnh phè §µ N½ng Hå ChÝMinh sÏ dÔ t¹o 3% B×nh D- ¬ng §ång Nai Ên tö îng r»ng hÇu hÕt 14% 14% c¸c doanh nghiÖ p ®Òu tËp trung ë ®ã, vµ nhö vËy sÏ Ýt cã ®iÒu kiÖ n ®Ó so s¸nh c¸c doanh nghiÖ p theo tõng khu vùc. MÉ u ®iÒu tra cßn ®ö îc chia nh¸nh theo qui m« doanh nghiÖ p, nh»m cã thÓ so s¸nh mét sè lö îng tö ¬ng ®ö ¬ng c¸c doanh nghiÖ p cã sö dông tõ 100 ®Õn 299 lao ®éng víi c¸c doanh nghiÖ p cã sö dông tõ 300 lao ®éng trë lª n. 1.11. Ban ®Çu, 144 doanh nghiÖ p ®ö îc lùa chän mét c¸ch ngÉ u nhiª n: miÒn Nam cã 45 doanh nghiÖ p cã 100-299 lao ®éng, 45 doanh nghiÖ p cã tõ 300 lao ®éng trë lª n; miÒn Trung, cã 7 doanh nghiÖ p cã 100-299 lao ®éng, 1 doanh nghiÖ p cã tõ 300 lao ®éng trë lª n;8 vµ miÒn B¾c cã 25 doanh nghiÖ p cã 100-299 lao ®éng, vµ 19 doanh nghiÖ p cã tõ 300 lao ®éng trë lª n.9 MPDF ®· göi cho gi¸m ®èc c¸c doanh nghiÖ p ®ö îc lùa chän thö do Gi¸m ®èc chö ¬ng tr×nh MPDF ký, ®Ò nghÞhätham gia cuéc ®iÒu tra, gi¶i thÝch sø mÖ nh vµ nh÷ng dÞch vô cña MPDF, vµ hø a sÏ göi cho häb¶n b¸o c¸o cuèi cïng. Bø c thö nµy ®ö îc göi kÌm theo mét phong b× cã d¸n tem, ghi s½n ®Þa chØ vµ phiÕu tr¶ lêi, trong ®ã cã yª u cÇu häx¸c nhËn nh÷ng d÷ liÖ u c¬ b¶n vÒ doanh nghiÖ p cña m×nh vµ cho biÕt häcã thÓ tham gia vµo cuéc ®iÒu tra hay kh«ng. Mét tuÇn sau ®ã, nh©n viª n cña MPDF gä i ®iÖ n tho¹i tíi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖ p ®· ®ö îc lùa chän nµy. 1.12. Khi biÕt râ r»ng nhãm 144 doanh nghiÖ p ®ö îc lùa chän tõ ®Çu nµy sÏ kh«ng ®¸p ø ng ®ö îc môc tiª u lùa chä n 100 doanh nghiÖ p mÉ u cña MPDF, kho¶ng 100 doanh nghiÖ p n÷a ®· ®ö îc chä n thª m mét c¸ch ngÉ u nhiª n tõ C¬ së D÷ liÖ u vµ ®ö îc c¸c c¸n bé cña MPDF liª n hÖ b»ng c¸ch kÕt hîp c¶ göi thö , fax vµ gäi ®iÖ n tho¹i. Cuèi cïng, MPDF ®· liª n hÖ víi gÇn 250 doanh nghiÖ p, tö ¬ng ®ö ¬ng víi kho¶ng 2/3 tæ ng sè doanh nghiÖ p cïng lo¹i ë c¸c tØnh ®ö îc chän. 8 8 c«ng ty nµy lµ toµn bé c¸c doanh nghiÖ p s¶n xuÊt t- nh©n cìlín cña § µ N½ng. 19 c«ng ty cã tõ 300 lao ®éng trë lª n nµy chÝnh lµ toµn bé c¸c c«ng ty thuéc lo¹i nµy ë Hµ Néi, H¶i Phßng vµ Th¸i B×nh. 9 9 1.13. § iÒu quan trä ng trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra lµ ph¶i lu«n lö u ý tíi nh÷ng doanh nghiÖ p kh«ng n»m trong mÉ u ®iÒu tra còng nhö nh÷ng t¸c ®éng cã thÓ cã ®èi víi nh÷ng kÕt qu¶ vµ kÕt luËn cña viÖ c ®iÒu tra do viÖ c lo¹i c¸c doanh nghiÖ p ®ã ra khái mÉ u ®iÒu tra. Thø nhÊt, viÖ c lo¹i trõ tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖ p cã dö íi 100 lao ®éng cã nghÜa lµ mét sè doanh nghiÖ p sö dông nhiÒu vèn vµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng cã doanh thu kh¸ lín ®· bÞ lo¹i trõ khái mÉ u ®iÒu tra. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖ p lín t¹i nh÷ng tØnh ngoµi nh÷ng tØnh tiÕn hµnh ®iÒu tra còng kh«ng ®ö îc tÝnh ®Õn. Nh÷ng doanh nghiÖ p lín kh¸c cã thÓ còng ®· bÞlo¹i ra khái mÉ u ®iÒu tra cßn bao gåm nh÷ng doanh nghiÖ p cã dö íi 100 lao ®éng chÝnh thø c nhö ng cã nhiÒu lao ®éng kh«ng chuyª n (part-time) vµ/hoÆc lao ®éng theo mïa vô. Thø hai, nh÷ng doanh nghiÖ p tõ chèi tham gia ®iÒu tra cã thÓ lµ nh÷ng doanh nghiÖ p sî h· i, nghi ngê hoÆc tù tin h¬n nh÷ng doanh nghiÖ p kh¸c. Thø ba, viÖ c chØ chä n mÉ u ®èi víi c¸c doanh nghiÖ p ®· cã ®¨ng kÝcòng lo¹i trõ nh÷ng doanh nghiÖ p chö a ®¨ng kÝ, vµ mét sè ngö êi cã thÓ lËp luËn r»ng c¸c doanh nghiÖ p chØ ®i ®¨ng kÝkhi hämuèn xin vay vèn, xin xuÊt khÈu, vµ xin giÊy tê liª n quan tíi quyÒn sö dông ®Êt. Trong chõng mùc lËp luËn nµy lµ ®óng th×mét sè doanh nghiÖ p lín nhö ng chö a ®¨ng kÝcã thÓ ®· bÞlo¹i trõ. Vµ, tÊt nhiª n, rÊt nhiÒu doanh nghiÖ p nhµ nö íc nhá h¬n, trong thùc tÕ vËn hµnh rÊt gièng nhö c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n xÐt tõ gãc ®é ®Þnh nghÜa mµ nãi, ®· kh«ng cã mÆt trong mÉ u ®iÒu tra nµy. 1.14. MÉ u ®iÒu tra cuèi cïng gåm cã 95 doanh nghiÖ p, trong ®ã cã 5 doanh nghiÖ p chö a ®ñ sè lao ®éng tèi thiÓu lµ 100 ngö êi.10 H×nh 1.4: Ph© n bæ mÉu ® iÒu tra theo Qui m« MÉ u nµy gåm 59 doanh doanh nghiÖp nghiÖ p ë phÝa Nam vµ 500 lao ®éng trë lª n 33 doanh nghiÖ p ë phÝa 29% B¾c. ViÖ c chØ cã 3 doanh nghiÖ p ë miÒn Trung kh«ng cho phÐp Ýt h¬n 300 lao ®éng chóng t«i rót ra ®ö îc 50% nhiÒu kÕt luËn vÒ khu 300 – 499 lao ®éng vùc tö nh©n ë miÒn 21% Trung. ViÖ c ph©n mÉ u ®iÒu tra theo qui m« doanh nghiÖ p ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n, vµ mÉ u ®iÒu tra cuèi cïng gåm cã 5 doanh nghiÖ p cã sè lao ®éng thÊp h¬n 100 mét chót, 39 doanh nghiÖ p cã 100-299 lao ®éng, vµ 51 doanh nghiÖ p cã 300 lao ®éng trë lª n.11 Nhãm mÉ u ®iÒu tra cuèi cïng bao gåm 32 doanh nghiÖ p dÖ t may, ph¶n 10 Trª n thùc tÕ, c¸c c¸n bé pháng vÊn ®· tíi gÆp 105 doanh nghiÖ p, trong ®ã cã 10 doanh nghiÖ p kh«ng ®¸p ø ng ®- îc c¸c tiª u chÝcña cuéc ®iÒu tra. 11 C¸c nh©n viª n tham gia ®iÒu tra cho biÕt nh×n chung nh÷ng doanh nghiÖ p lín h¬n tá ra Ýt lo ng¹i h¬n c¸c doanh nghiÖ p nhá trong viÖ c tham gia vµo cuéc kh¶o s¸t. 10
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.