Đồ án tốt nghiệp Quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam.doc (Giáo dục)

§Ò ¸n m«n häc A. Lêi nãi ®Çu ViÖt Nam x¸c lËp quan hÖ quèc tÕ trong ®Çu t lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, lµ ®ßi hái bøc xóc cña ®Êt níc. Sau bao nhiªu n¨m ®Êu tranh chèng Ph¸p råi chèng MÜ , cho ®Õn khi gi¶i phãng hoµn toµn MiÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt níc vÒ c¬ b¶n nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn lµ mét nÒn kinh tÕ nghÌo nµn, l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá, manh món, ®êi sèng nh©n d©n v« cïng khã kh¨n , thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi vµo lo¹i thÊp nhÊt thÕ giíi. ViÖt Nam ®ang rÊt cÇn nhiÒu thø cho viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. §Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng khã kh¨n, tËn dông thÕ m¹nh cña hîp t¸c quèc tÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt nwuwocs lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Nhµ níc ViÖt Nam còng ®· nhËn thøc ®îc sù cÇn thiÕt ph¶i më cöa nÒn kinh tÕ vµ tõ sau ®¹i héi §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam lÇn thø VI (1986) chÝnh s¸ch më cöa cña ViÖt Nam ®îc thùc hiÖn. N¨m 1987, luËt ®Çu t níc ngoµi cña ViÖt Nam ra ®êi . Trong thêi gian gÇn ®©y, ho¹t ®éng FDI vµo ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ . Trong ®Ò ¸n nµy, em kh«ng ®i s©u vµo nghiªn cøu nh÷ng thµnh c«ng ®¹t ®îc hay nh÷ng tån t¹i cña ho¹t ®éng FDI t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua nãi chung mµ chØ nghiªn cøu mét khÝa c¹nh cña ho¹t ®éng FDI . §ã lµ vÊn ®Ò Qu¶n lÝ nhµ níc ®èi víi FDI. §©y lµ mét yÕu tè rÊt quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña FDI. Trong thêi gian qua, viÖc thùc hiÖn vai trß qu¶n lÝ nhµ níc víi FDI ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, tuy nhiªn vÉn cßn tån t¹i mét sè tån t¹i §Ò ¸n nµy cã thÓ cã nh÷ng thiÕu xãt, em rÊt mong c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn cho ý kiÕn ®Ó em cã thÓ söa ch÷a, bæ sung nh»m hoµn thiÖn ®Ò tµi. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o §inh §µo ¸nh Thuû ®· híng dÉn em hoµn thµnh ®Ò tµi ! Sinh viªn : NguyÔn Thuú Th¬ng Líp: §Çu t 43A NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 1 §Çu t §Ò ¸n m«n häc NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 2 §Çu t §Ò ¸n m«n häc Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn chung vÒ qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. I. Ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ( FDI) 1. Kh¸i niÖm vµ tÝnh tÊt kh¸ch quan cña FDI 1.1. Kh¸i niÖm §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ h×nh thøc ®Çu t trong ®ã ngêi bá vèn ®Çu t vµ ngêi sö dông vèn lµ mét chñ thÓ. Cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ngêi níc ngoµi ( c¸c chñ ®Çu t ) trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh qu¶n lÝ, sö dông vèn ®Çu t vµ vËn hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t nh»m thu håi ®ñ vèn bá ra. 1.2 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi Trong lÞch sö thÕ giíi, ®Çu t níc ngoµi ®· tõng xuÊt hiÖn ngay tõ thêi tiÒn t b¶n. C¸c c«ng ty cña Anh, Hµ Lan, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha lµ nh÷ng c«ng ty ®i ®Çu trong lÜnh vùc nµy díi h×nh thøc ®Çu t vèn vµo c¸c níc ch©u ¸ ®Ó khai th¸c ®ån ®iÒn vµ cïng víi ngµnh khai th¸c ®ån ®iÒn lµ nh÷ng ngµnh khai th¸c kho¸ng s¶n nh»m cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ngn ghiÖp ë chÝnh quèc. Trong thÕ kû XIX, do qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t b¶n t¨ng lªn m¹nh mÏ, c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lóc bÊy giê ®· tÝch luü ®îc nh÷ng kho¶n t b¶n khæng lå, ®ã lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Çu tiªn cho viÖc xuÊt khÈu t b¶n. Theo nhËn ®Þnh cña Lªnin trong t¸c phÈm “chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng cña chñ nghÜa t b¶n” th× viÖc xuÊt khÈu nãi chung ®· trë thµnh ®Æc trng c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn míi nhÊt vÒ kinh tÕ thêi kú “®Õ quèc chñ nghi·”. TiÒn ®Ò cña viÖc xuÊt khÈu t b¶n lµ “t b¶n thõa” xuÊt hiÖn trong c¸c níc tiªn tiÕn. Nhng thùc chÊt cña vÊn ®Ò ®ã lµ mnét hiÖn tîng kinh tÕ mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, khi mµ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ®· ®¹t ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ xuÊt hiÖn nhu cÇu ®Çu t ra níc ngoµi. §ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt x· héi ®Õn ®ä ®ac vît ra khái khu«n khæ chËt hÑp cña mét quèc gia, h×nh thµnh lªn quy m« s¶n xuÊt trªn ph¹m vi quèc tÕ. Th«ng thêng, nÒn kinh tÕ ë c¸c níc c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn, viÖc ®Çu t ë trong níc kh«ng cßn n÷a. §Ó t¨ng thªm lîi nhuËn, c¸c nhµ t b¶n ë c¸c níc tiªn tiÕn ®· thùc hiÖn ®Çu t ra níc ngoµi, th¬ng lµ vµo c¸c níc l¹c hËu h¬n NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 3 §Çu t §Ò ¸n m«n häc v× ë ®ã c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt cßn rÎ h¬n nªn lîi nhuËn thu ®îc thêng cao h¬n. Ch¼ng h¹n nh vµo thêi ®iÓm ®Çu thÕ kû XX, lîi nhuËn thu ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t ë níc ngoµi íc tÝnh kho¶ng 5% trong mét n¨m, cao h¬n ®Çu t ë trong c¸c níc tiªn tiÕn. Së dÜ nh vËy lµ v× trong c¸c níc cßn l¹c hËu, t b¶n vÉn cßn Ýt, gi¸ ®Êt ®ai t¬ng ®èi thÊp, tiªn c«ng h¹ vµ nguyªn liÖu rÎ. MÆt kh¸c, c¸c c«ng ty t b¶n lín ®ang cÇn nguån nguyªn liÖu vµ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c, ®¶m b¶o cung cÊp æn ®Þnh vµ ®¸ng tin cËy cho viÑc s¶n xuÊt cña hä. §iÒu nµy võa t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty lín thu ®îc lîi nhuËn cao, võa gióp hä gi÷ v÷ng vÞ trÝ ®éc quyÒn. Theo Lªnin th× “xuÊt khÈu t b¶n” lµ mét trong n¨m ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña chñ nghÜa t b¶n, th«ng qua xuÊt khÈu t b¶n, c¸c níc t b¶n thùc hiÖn viªc bãc lét ®èi víi c¸c níc l¹c hËu vµ thêng lµ thuéc ®Þa cña nã. Nhng còng chÝnh Lªnin khi ®a ra “chÝnh s¸ch kinh tÕ míi” ®· nãi r»ng: nh÷ng ngêi Céng s¶n ph¶i biªt lîi dông nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt cña Chñ nhÜa T b¶n th«ng qua h×nh thøc “ t b¶n nhµ níc”. Theo quan ®iÓm nµy nhiÒu níc ®· “chÊp nhËn” phÇn nµo sù bãc lét cña chñ nghÜa t b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, nh thÕ cã thÓ cßn nhanh h¬n lµ tù th©n vËn ®éng hay ®i vay vèn ®Î mua l¹i nh÷ng kü thuËt cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, møc ®é “bãc lét” cña c¸c níc t b¶n cßn phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ cña níc tiÕp nhËn ®Çu t t b¶n. NÕu nh tríc ®©y, ho¹t ®éng xuÊt khÈu t b¶n cña c¸c níc ®Õ quèc chØ ph¶i tu©n theo ph¸p luËt cña chÝnh hä th× ngµy nay c¸c níc tiÕp nhËn ®Çu t ®· lµ c¸c quèc gia ®éc lËp cã chñ quyÒn, ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ph¶i tu©n theo ph¸p luËt, sù qu¶n lý cña chÝnh phñ së t¹i vµ th«ng lÖ quèc tÕ. NÕu c¸c chÝnh phñ cña níc së t¹i kh«ng ph¹m nh÷ng sai lÇm trong qu¶n lý vÜ m«t th× cã thÓ h¹n chÕ ®îc nh÷ng thiÖt h¹i cña ho¹t déng thu hót ®µu t trùc tiÕp níc ngoµi. Muèn thùc hiÖn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo mét níc nµo ®ã, níc nhËn ®Çu t ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn tèi thiÓu nh: c¬ së h¹ tÇng ®ñ ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ h×nh thµnh mét sè ngµnh dÞch vô phô trî phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. ChÝnh v× v©y, c¸c níc ph¸t triÓn thêng NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 4 §Çu t §Ò ¸n m«n häc chän níc nµo cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ t¬ng ®èi ph¸t triÓn h¬n ®Ó ®Çu t tríc. Cßn khi ph¶i ®Çu t vµo c¸c níc l¹c hËu, cha cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi thiÓu cho viÖc tiÕp nhËn ®Çu t níc ngoµi th× c¸c níc ®i ®Çu t còng ph¶i dµnh mét phÇn vèn cho viÖc x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng vµ mét sè lÜnh vùc dÞch vô kh¸c ë møc tèi thiÓu ®ñ ®¸p øng yªu cÇu cña s¶n xuÊt vµ mét phÇn nµo ®ã cho cuéc sèng sinh ho¹t cña b¶n th©n nh÷ng ngêi níc ngoµi ®ang sèng vµ lµm viÖc ë ®ã. Sau mçi chu kú kinh tÕ, nÒn kinh tÕ cña c¸c níc c«ngnhiÖp ph¸t triÓn l¹i r¬i vµo mét cuéc suy tho¸i kinh tÕ. ChÝnh lóc nµy, ®Ó vît qua giai ®o¹n khñng ho¶n vµ t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, ®ßi hái ph¶i ®æi míi t b¶n cè ®Þnh. Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, c¸c níc c«ng nghiÖp cã thÓ chuyÓn c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ cÇn thay thÕ, sang c¸c níc kÐm ph¸t triÓn h¬n vµ sÏ thu håi mét phÇn gi¸ trÞ ®Ó bï ®¾p nh÷ng kho¶n chi phÝ khæng lå cho viÖc mua c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc míi. Nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ nhanh chãng ®i vµo ¸p dông trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, c¸c chu kú kinh tÕ ngµy cµng rót ng¾n l¹i. V× vËy, yªu cÇu ®æi míi m¸y mãc, thiÕt bÞ ngµy cµng cÊp b¸ch h¬n. Ngµy nay, bÊt k× trung t©m kü thuËt tiªn tiÕn nµo còng cÇn ph¶i cã thÞ trêng tiªu thô c«ng nghÖ lo¹i hai, cã nh vËy míi ®¶m b¶o thêng xuyªn ®æi míi kü thuËt- c«ng nghÖ míi. Nguyªn t¾c lîi thÕ so s¸nh cho phÐp ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi lîi dông ®îc nh÷ng u thÕ t¬ng ®èi cña mçi níc, ®em l¹i lîi Ých cho c¶ hai bªn: bªn ®Çu t vµ bªn tiÕp nhËn ®Çu t. Nh÷ng thuËn lîi vÒ kü thuËt cña c¸c c«ng ty cho phÐp nã so s¸nh víi c¸c c«ng ty con cña nã ¬ nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau do viÖc tËn dông t b¶n chuyÓn dÞch còng nh chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña níc ngoµi tíi nh÷ng n¬i mµ gi¸ thµnh thÊp. Xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ x· héi, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi më réng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi ®· l«i kÐo tÊt c¶ c¸c níc vµ c¸c vïng l·nh thæ tõng bíc hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong xu thÕ ®ã, chÝnh s¸ch biÖt lËp ®ãng cöa lµ kh«ng thÓ tån t¹i v× chÝnh s¸ch nµy k×m h·m qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi. Mét quèc gia hay vïng l·nh thæ khã t¸ch biÖt khái thÕ giíi v× nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 5 §Çu t §Ò ¸n m«n häc ®· l«i kÐo con ngêi ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi xÝch l¹i gÇn nhau h¬n vµ díi t¸c ®éng cña quèc tÕ ho¸ kh¸c buéc c¸c níc ph¶i më cña víi bªn ngoµi. V× vËy, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ h÷u hiÖu nhÊt hiÖn nay, ®· vµ ®ang trë thµnh phæ cËp nh mét ph¬ng thøc tiÕn t¹o. Ngµy nay, viÖc huy ®éng vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo mét quèc gia hoÆc mét vïng l·nh thæ ®· vµ ®ang trë thµnh ph¬ng thøc h÷u hiÖu nhÊt, mét yÕu tè quan träng bËc nhÊt trong c¬ cÊu ng©n s¸ch ph¸t triÓn cña mét quèc gia, mét h×nh thøc quan träng vµ phæ biÕn trong mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi sÏ bï ®¾p sù thiÕu hôt vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ lao ®éng gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc ph¸t triÓn. Mét níc ®ang ph¸t triÓn sÏ khai th¸c tiÒm n¨ng vèn cã cña m×nh mét c¸ch cã hiÖu qña h¬n khi nhËn dîc nguån vèn vµ c«ng nghÖ tõ c¸c níc ph¸t triÓn th«ng qua viÖc liªn doanh, hîp doanh vµ c¸c d¹ng ®Çu t BOT,BT,BTO… MÆt kh¸c, c¸c níc ph¸t triÓn sÏ thu ®îc lîi nhuËn cao h¬n khi bá vèn ®Çu t ra níc ngoµi- n¬i cã chi phÝ ®Çu vµo thÊp h¬n trong níc. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cßn gãp phÇn c¶i thiÖn mèi quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a c¸c quèc gia, c¸c quan hÖ vÒ hîp t¸c th¬ng m¹i, vÊn ®Ò m«i trêng, c¸c quan hÖ v¨n ho¸ x· héi kh¸c, t¹o lªn tiÕng nãi chung gi÷a c¸c céng ®ång vµ khu vùc. Nh v©y, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ mét yÕu tè kh¸ch quan. 2. Vai trß cña FDI ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. 2.1 C¸c t¸c ®éng: - T¨ng trëng kinh tÕ: Môc tiªu c¬ b¶n trong thu hót FDI cña níc chñ nhµ lµ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. Môc tiªu nµy ®îc thùc hiÖn th«ng qua t¸c ®éng tÝch cùc cña FDI ®Õn c¸c yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tèc ®é t¨ng trëng: Bæ sung nguån vèn trong níc vµ c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ; tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kü x¶o chuyªn m«n vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng c«ng nghÖ néi ®Þa; ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ t¹o viÖc lµm; thóc ®Èy xuÊt nhËp khÈu vµ tiÕp cËn víi thÞ trêng thÕ giíi; t¹o liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. - Vèn ®Çu t vµ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 6 §Çu t §Ò ¸n m«n häc FDI lµ mét trong nh÷ng nguån quan träng ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt vÒ vèn ngo¹i tª cña c¸c níc nhËn ®Çu t ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. HÇu hÕt cac níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu r¬i vµo c¸i “vßng luÈn quÈn” ®ã lµ: Thu nhËp thÊp dÉn ®ªn tiÕt kiÖm thÊp, v× vËy ®Çu t thÊp råi hËu qu¶ l¹i lµ thu nhËp thÊp. T×nh tr¹ng luÈn quÈn nµy chÝnh lµ “®iÓm nót” khã kh¨n nhÊt mµ c¸c níc nµy ph¶i vît qua ®Ó héi nhËp vµo quü ®¹o t¨ng trëng kinh tÕ hiÖn ®¹i. NhiÒu níc l©m vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ cña sù nghÌo ®ãi bëi lÏ kh«ng lùa chän vµ t¹o ra ®îc ®iÓm ®ét ph¸ chÝnh x¸c mét m¾t xÝch cña “vßng luÈn quÈn” nµy. Trë ng¹i lín nhÊt ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®ã lµ vèn ®Çu t kü thuËt. Vèn ®Çu t lµ c¬ së ®Ó t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm trong níc, ®æi míi c«ng nghÖ, kü thuËt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng… Tõ ®ã t¹o tiÒn ®Ò t¨ng thu nhËp, t¨ng tÝch lòy cho sù ph¸t triÓn cña x· héi. Tuy nhiªn, ®Ó t¹o vèn cho nÒn kinh tÕ nÕu chØ tr«ng chê vµo tÝch lòy néi bé th× hËu qu¶ khã tr¸nh khái sÏ lµ tôt hËu trong sù ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. Do ®ã vèn níc ngoµi sÏ lµ mét “có hÝch” ®Ó gãp phÇn ®ét p¸ c¸i vßng luÈn quÈn ®ã. §Æc biÖt FDI lµ mét nguån quan träng ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn mµ kh«ng g©y nî cho níc nhËn ®Çu t. H¬n n÷a lu«ng vèn nµy cã lîi thÐ h¬n ®èi víi vèn vay ë chç: Thêi h¹n tr¶ nî vèn vay thêng cè ®Þnh vµ d«i khi qu¸ ng¾n so víi mét sè dù ¸n ®Çu t, cßn thêi h¹n cña FDI th× thêng linh ho¹t h¬n. Theo m« h×nh lý thuyÕt “ hai lç hæng” cña Cherery vµ Strout, cã hai c¶n trë chÝnh cho sù t¨ng trëng cña mét quèc gia ®ã lµ: (1) TiÕt kiÖm kh«ng ®ñ ®¸p øng cho nhu cÇu ®Çu t ®îc gäi lµ: “ lç hæng tiÕt kiÖm”. (2) Thu nhËp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu ngo¹i tÖ cho ho¹t ®éng nhËp khÈu ®îc gäi lµ: “ lç hæng th¬ng m¹i”. HÇu hÕt ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn hai lç hæng trªn rÊt lín, v× vËy FDI cßn lµ mét nguån quan träng kh«ng chØ ®Ó bæ sung nguån vèn nãi chung mµ c¶ sù thiÕu hôt vÒ ngo¹i tÖ nãi riªng bëi v× FDI gãp phÇn nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ më réng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña níc nhËn ®Çu t, thu mét phÇn lîi nhuËn tõ c¸c c«ng ty níc ngoµi, thu ngo¹i tÖ tõ c¸c ho¹t déng dÞch vô phôc vô cho FDI. - ChuyÓn giao vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ: NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 7 §Çu t §Ò ¸n m«n häc FDI ®îc coi lµ nguån quan träng ®Ó ph¸t triÓn kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña níc chñ nhµ. Vai trß nµy ®îc thÓ hiÖn qua hai khÝa c¹nh chÝnh lµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s½n cã tõ bªn ngoµi vµo vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña c¸c c¬ së nghiªn cøu, øng dông cña níc chñ nhµ. §©y lµ nh÷ng môc tiªu quan träng ®îc níc chñ nhµ mong ®îi tõ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. ChuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua FDI thêng ®îc thùc hiÖn chñ yÕu bëi c¸c TNCs, díi c¸c h×nh thøc: ChuyÓn giao trong néi bé gi÷a c¸c chi nh¸nh cña mét TNCs vµ chuyÓn giao gi÷a c¸c chi nh¸nh cña c¸c TNCs. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c h×nh thøc nµy thêng ®an xen nhau víi c¸c ®Æc ®iÓm rÊt ®a d¹ng. PhÇn lín c«ng nghÖ ®îc chuyÓn giao gi÷a c¸c chi nh¸nh cña TNCs sang níc ®ang ph¸t triÓn ë h×nh thøc 100% vèn níc ngoµi vµ doanh nghiÖp liªn doanh cã phÇn lín vèn nuíc ngoµi, díi c¸c h¹ng môc chñ yÕu nh nh÷ng tiÕn bé c«ng nghÖ, s¶n phÈm c«ng nghÖ, c«ng nghÖ thiÕt kÕ vµ x©y dùng, kü thuËt kiÓm tra chÊt lîng, c«ng nghÖ qu¶n lý, c«ng nghÖ marketting. Nh×n chung, c¸c TNCs r©t h¹n chÕ chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ míi cã tÝnh c¹ch tranh cao cho c¸c chi nh¸nh cña chóng ë níc ngoµi v× sî lé bÝ mËt hoÆc mÊt b¶n quyÒn c«ng nghÖ do viÖc b¾t tríc, c¶i biÕn hoÆc nh¸i l¹i c«ng nghÖ cña c¸c c«ng ty níc chñ nhµ. MÆt kh¸c, do níc chñ nhµ cßn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu sö dông c«ng nghÖ cña c¸c TNCs. Bªn c¹nh chuyÓn giao c«ng nghÖ s½n cã, th«ng qua FDI c¸c TNCs cßn gãp phÇn tÝch cùc ®èi víi t¨ng cêng n¨ng lùc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña níc chñ nhµ. C¸c kÕt qu¶ cho thÊy phÇn lín c¸c ho¹t ®éng R&D cña c¸c chi nh¸nh TNCs ë níc ngoµi lµ c¶i biÕn c«ng nghÖ cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn sö dông cña ®Þa ph¬ng. Dï v©y, c¸c ho¹t ®éng c¶i tiÕn c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp §TNN ®· t¹o ra nhiÒu mèi quan hÖ liªn kÕt cung cÊp dÞch vô c«ng nghÖ tõ c¸c c¬ sá nghiªn cøu, øng dông c«ng nghÖ trong níc. Nhê ®ã ®· gi¸n tiÕp t¨ng cêng n¨ng lùc ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®Þa ph¬ng. MÆt kh¸c, trong qóa tr×nh sö dông c«ng nghÖ níc ngoµi, c¸c nhµ ®Çu t vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ níc ngoµi, c¸c nhµ ®Çu t vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong níc häc ®îc c¸ch thiÕt kÕ, chÕ t¹o…c«ng nghÖ nguån, sau ®ã c¶i biÕn cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn sö dông cña ®Þa ph¬ng vµ biÕn NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 8 §Çu t §Ò ¸n m«n häc chóng thµnh c«ng nghÖ cña minh. Nhê cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc trªn, kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña níc chñ nhµ ®îc t¨ng cêng, v× thÕ n©ng cao n¨ng suÊt c¸c thµnh tè, nhê ®ã thóc ®Èy ®îc t¨ng trëng. - Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ t¹o viÖc lµm Nguån nh©n lùc cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi c¸c ho¹t ®éng s¶n xu¸t, c¸c vÊn ®Ì x· héi vµ møc ®é tiªu dïng cña d©n c. ViÖc c¶i thiÖn chÊt lîng cuéc s«ng th«ng qua ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc: søc khoÎ, dinh dìng, gi¸o dôc, ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ kü n¨ng qu¶n lý sÏ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông nguån nh©n lùc, n©ng cao ®îc n¨ng suÊt lao ®éng vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kh¸c, nhê ®ã thóc ®Èy t¨ng trëng. Ngoµi ra, t¹o viÖc lµm kh«ng chØ t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng mµ cßn gãp phÇn tÝch cùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. §©y lµ c¸c yÕu tè cã ¶nh hëng r©t lín dÕn tèc ®é t¨ng trëng. FDI ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn c¬ héi t¹o ra c«ng viÖc lµm th«ng qua viÖc cung cÊp viÖc lµm trong c¸c h·ng cã vèn ®Çu t níc ngoµi. FDI cßn t¹o ra nh÷ng c¬ héi viÖc lµm trong nh÷ng tæ chøc kh¸c khi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi mua hang h¸o dÞch vôe tõ c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc, ho¹c thuª hä th«ng qua c¸c hîp ®«ng gia c«ng chÕ biÕn. Thùc tiÔn ë mét sè níc cho thÊy FDI ®· ®ãng gãp tÝch cùc t¹o ra viÑc lµm trong c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®äng nh ngµnh may mÆc, ®iÖn tö, chÕ biÕn. Th«ng qua kho¶n trî gióp tµi chÝnh hoÆc më c¸c líp ®µo t¹o d¹y nghÒ, FDI cßn gãp phÇn quan träng ®èi v¬Ý ph¸t triÓn gi¸o dôc cña níc chñ nhµ trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc ®¹i c¬ng, d¹y nghÒ, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý. NhiÒu nhµ §TNN ®· ®ãng gãp vµo quü ph¸t triÓn gi¸o dôc phæ th«ng, cung cÊp mét sè thiÕt biÕt gi¶ng d¹y cho c¸c c¬ së gi¸o dôc cña níc chñ nhµ, tæ chøc c¸c ch¬ng tr×nh phæ cËp kiÐm thøc cã b¶n cho ngêi lao ®éng b¶n ®Þa lµm viÖc trong dù ¸n (trong ®ã cã nhiÒu lao ®éng ®îc ®i ®µo t¹o ë níc ngoµi). FDI n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña níc chñ nhµ theo nhiÒu h×nh thøc nh c¸c kho¸ häc chÝnh quy, kh«ng chÝnh quy, vµ hoc th«ng qua lµm. Tãm lai, FDI ®em l¹i lîi Ých vÒ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. §©t lµ mät t¸c déng kÐp: t¹o thªm viÖc lµm còng cã nghÜa lµ t¨ng thªm NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 9 §Çu t §Ò ¸n m«n häc thu nhËp cho ngêi lao ®«ng, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng tÝch luü trong níc. Tuy nhiªn, sù ®ãng gãp cña FDI ®çi víi viÖc lµm trong c¸c níc nhËn ®Çu t phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh s¸ch vµ kh¶ n¨ng kü thuËt cña níc ®ã. - Thóc ®Èy xuÊt nhËp khÈu vµ tiÕp cËn víi thÞ trêng thÕ giíi XuÊt nhËp khÈu cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ víi t¨ng tráng kinh tÐ. Mèi quan hÖ nµy ®îc thÓ hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh” xuÊt nhËp khÈu cho phÐp khai th¸c lîi thÕ so s¸nh, hiÖu qu¶ kinh tÕ theo quy m«, thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt; nhËp khÈu bæ sugn c¸c hµng ho¸, dÞch vô khan hiÕm cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng; xuÊt nhËp khÈu cßn t¹o ra c¸c t¸c ®éng ngo¹i øng nh thóc ®Èy trao ®æi th«ng tin dÞch vô, t¨ng cêng kiÕn thøc marketting cho c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa vµ l«i kÐo hä vµo m¹ng líi ph©n phèi toµn cÇu. TÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy sÏ ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng trëng. Th«ng qua FDI, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tiÕp cËn víi thÞ trêng thÕ giíi bëi vi, hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng FDI ®Òu do c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia thùc hiÖn, mµ c¸c c«ng ty nµy cã lîi thÕ trong viÖc tiÕp cËn víi kh¸ch hµng b»ng nh÷ng hîp ®ång dµi h¹n dùa trªn c¬ së thanh thÕ vµ uy tÝn cña hä vÒ chÊt lîng, kiÓu d¸ng s¶n phÈm vµ giao hµng ®óng hÑn. - Liªn kÕt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp Liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®îc biÓu hiÖn chñ yÕu qua tû träng gi¸ trÞ hµng ho¸ (t liÖu s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo), dÞch vô trao ®æi trùc tiÕp tõ c¸c c«ng ty níc ngoµi ë níc chñ nhµ. ViÖc h×nh thµnh c¸c liªn kÕt nµy lµ c¬ së quan träng ®Ó chuûen giao c«ng nghÖ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ thóc ®Èy xuÊt nhËp khÈu cña níc chñ nhµ. Cô thÓ: Qua c¸c ho¹t ®éng cung øng nguyªn vËt liÖu, dÞch vô cho c¸c c«ng ty níc ngoµi s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt cña m×nh (më réng s¶n xuÊt, b¾t chíc quy tr×nh s¶n xuÊt vµ mÉu m· hµng ho¸…). Sau mét thêi gian nh©t ®Þnh c¸c doanh nghiÖp trong níc cã thÓ tù xuÊt nhËp khÈu ®îc. - C¸c t¸c ®éng quan träng kh¸c Ngoµi nh÷ng t¸c ®éng kÓ trªn, FDI cßn t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn t¨ng trëng kinh tÕ nh: chÊt lîng NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 10 §Çu t §Ò ¸n m«n häc m«i trêng, c¹nh tranh vµ ®éc quyÓn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ, héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. MÆc dï chÊt th¶i cña c¸c c«ng ty níc ngoµi, nhÊt lµ trong c¸c ngµnh khai th¸c vµ chÕ t¹o, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng g©y nªn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng trÇm träng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn tuy nhiªn cã nhiÒu nghiªn cøu cho thÊy c¸c TNCs rÊt chó träng vµ tÝch cùc b¶o vÖ m«i trêng h¬n c¸c c«ng ty néi ®Þa. Bëi v×, quy tr×nh s¶n xuÊt cña hä thêng ®îc tiªu chuÈn ho¸ cao nªn dÔ ®¸p øng ®îc c¸c tiªu chuÈn b¶o vÖ m«i trêng cña níc chñ nhµ. H¬n n÷a, c¸c TNCs thêng cã tiÒm lùc tµi chÝnh lín do ®ã cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong xö lý c¸c chÊt th¶i vµ tham gia gãp quü, hç trî tµi chÝnh cho c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng. FDI t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn th«ng qua viÖc thªm vµo c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hoÆc sö dông søc m¹nh cña m×nh ®Î khèng chÕ thÞ phÇn ë níc chñ nhµ. Tõ thóc ®Èy c¹nh tranh, FDI gãp phÇn lµm cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n, nhê ®ã ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ. Nhê cã FDI, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ cña níc chñ nhµ chuyÓn dÞch nhanh chãng theo chiÒu hãng t¨ng nhanh tû träng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô vµ gi¶m tû träng c¸c ngµnh n«ngnghiÖp, khai th¸c trong GDP. FDI lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc quan träng cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ nã cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸- x· héi cña c¸c quèc gia, do ®ã sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc nµy thóc ®Èy sù hoµ nhËp khu vuÑc vµ quèc tÕ cña níc chñ nhµ. 2.2 C¸c t¸c ®éng ®Æc biÖt Bªn c¹nh t¸c ®éng ®Õn ¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh t¨ng trëng kinh tÕ, FDI cßn t¸c ®éng ®Õn c¸c khÝa c¹nh quan träng kh¸c cña ®êi sèng v¨n ho¸, x· héi vµ chÝnh trÞ cña nøoc chñ nhµ. - V¨n ho¸ - x· héi V¨n ho¸- x· héi lµ lÜnh vùc rÊt nh¹y c¶m vµ mang ®Ëm b¶n s¾c cña mçi quèc gia. Khi tiÕp nhËn FDI, cã nghÜa lµ níc chñ nhµ ®· më cña giao lu víi nÒn v¨n ho¸ c¸c d©n téc trªn thÕ giíi. §TNN t¸c ®éng m¹nh vµo mèi quan hÖ gi÷a gi÷ g×n b¶n s¾c cña d©n téc vµ itÕp nhËn nÒn v¨n ho¸ bªn ngoµi ë c¸c mÆt quan träng NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 11 §Çu t §Ò ¸n m«n häc nh: ®æi míi t duy; th¸i ®é vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp; lèi sèng, tËp qu¸n; giao tiÕp øng xö; b×nh ®¼ng giíi vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi. ChÊt lîng cña t duy lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña x· héi. §æi míi t duy tøc lµ ®æi míi c¸ch nghÜ, c¸ch lµm. FDI t¸c ®éng r©t tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh nµy th«ng qua trùc tiÕp ®µo t¹o c¸c nhµ qu¶n lý b¶n ®Þa cã kiÕn thøc kinh doanh hiÖn ®¹i, nh÷ng lao ®éng lµm viÖc trong c¸c c«ng ty níc ngoµi, tiÕp xóc víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ gi¸n tiÕp t¹o ra trong x· héi, nhÊt lµ thÕ hÖ trÎ, mét lèi nghÜ míi cã hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Th¸i ®é vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cã ¶nh hëng rÊt løon ®Ðn hµnh vi vµ chÊt lîng lao ®éng cña mçi c¸ nh©n. Do ho¹t ®éng trong m«i trêng c¹nh tranh gay g¾t, nh÷ng ngêi lµm viÖc trong cac dù ¸n §TNN ph¶i cã th¸i ®é nghjiªm tóc víi c«ng viÖc vµ ®¶m b¶o uy tÝn cao ®èi víi kh¸ch hµng. Nhê ®ã, gãp phÇn quan träng h×nh thµnh nªn phong c¸ch kinh doanh cã v¨n ho¸. §Çu t níc ngoµi ®· lµm thay ®æi ®¸ng kÓ lèi sèng, tËp qu¸n cña c¸c tÇng líp d©n c theo kiÓu hiÖn ®¹i, tiªu dïng c«ng nghiÖp. T¸c phong c«ng nghiÖp ®· buéc ngêi lao ®éng ph¶i tiÕt kiÖm thêi gian cho gia ®×nh vµ sinh ho¹t c¸ nh©n §Çu t níc ngoµi t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn v¨n ho¸ giao tiÕp, øng xö ë níc chñ nhµ. Nh÷ng ngêi lµm viÖc trong khu vùc §TNN hoÆc cã quan hÖ víi c¸c c«ng ty níc ngµoi thêng cã phong c¸ch giao tiÕp lÞch sù vµ th¸i ®é øng xö hoµ nh·, t«n träng ®ång nghiÖp vµ kh¸ch hµng. Phong c¸ch nµy dÇn ®Çn lan to¶ ra c¸c c¸ nh©n trong toµn x· héi. - Chñ quyÒn an ninh quèc gia §TNN chñ yÕu ®îc thùc hiÖn bëi TNCs cã tiÒm lùc m¹nh vÒ tµi chÝnh, khoa häc c«ng nghÖ vµ m¹ng líi ph©n phèi trªn ph¹m vi toµn cÇu. Do ®ã, khi tiÕp nhËn §TNN c¸c níc ®ang ph¸t triÓn rÊt lo ng¹i tríc søc m¹nh cña c¸c c«ng ty nµy cã thÎ can thiÖp vµo chñ quyÒn l·nh thæ, ®e do¹ ®Õn an ninh chÝnh trÞ vµ lµm lòng ®o¹n nÒn kinh tÕ cña m×nh. VÒ mÆt lý thuyÕt, §TNN cã ®e do¹ ®ªn an ninh kinh tÕ cña níc chñ nhµ th«ng qua thao tóng mét sè ngµnh s¶n xuÊt quan träng, nh÷ng hµng ho¸ thiÕt yÕu hoÆc ®Èy m¹nh ®Çu c¬, bu«n lËu, rót chuyÓn vèn ®i n¬i kh¸c… V× môc tiªu theo ®uæi lîi NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 12 §Çu t §Ò ¸n m«n häc nhuËn cao, nªn kh«ng lo¹i trõ mét sè TNCs cã thÓ can thiÖp mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ cña níc chñ nhµ. Do ®ã, ®¶m b¶o t«n träng chñ quyÒn l·nh thæ lµ nguyªn t¾c quan träng hµng ®Çu trong c¸c chÝnh s¸ch, luËt ph¸p thu hót §TNN cña níc chñ nhµ. H¬n n÷a, mÆc dï cã tiÒm lùc m¹nh nhng c¸c TNCs lµ nh÷ng nhµ kinh doanh vµ tµi s¶n lÞa bÞ ph©n t¸n ë nhiÒu níc, trong khi ®ã níc chñ nhµ l¹i cã qu©n ®éi vµ c¸c søc m¹nh cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o chñ quyÒn quèc gia. Tuy cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc kh«ng thÓ phñ nhËn ®èi víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn nh ®· kÓ trªn nhng §TNN vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ: chuyÓn giao c«ng nghÖ cò, c«ng nghÖ kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, gi¸ c¶ ®¾t h¬n thùc tÕ; s¶n xuÊt vµ qu¶ng c¸o s¶n phÈm ¶nh hëng tiªu cùc ®èi víi søc kháe con ngêi nh ( rîu, bia, níc gi¶i kh¸t cã ga, thuèc l¸, thùc phÈm sö dông nhiÒu ho¸ ch©t…); xóc ph¹m nh©n phÈm ngêi lao ®éng, khai th¸c c¹n kiÖt søc lao ®éng cña ngêi lµm thuª; lµm t¨ng kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo gi÷a c¸c c¸c nh©n, gi÷a c¸c vïng. II.Qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. 1. Qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t nãi chung 1.1. Kh¸i niÖm. Qu¶n lÝ ®Çu t lµ sù t¸c ®éng liªn tôc, cã tæ chøc, ®Þnh híng môc tiªu vµo qu¸ tr×nh ®Çu t vµ c¸c yÕu tè ®Çu t b»ng mét hÖ thèng ®ång bé c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ - x· héi , tæ chøc kÜ thuËt vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh»m ®¹t ®îc kÕt qu¶, hiÖu qu¶ ®Çu t, hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi cao nhÊt trong ®iÒu kiÖn cô thÓ x¸c ®Þnh vµ trªn c¬ së vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng quy luËt kh¸ch quan vf quy luËt ®Æc thï cña ®Çu t. 1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t nãi chung vµ c¸c dù ¸n nãi riªng.  §èi víi c¸c dù ¸n d©n lËp : - §Çu ra cña c¸c dù ¸n lµ s¶n phÈm, dÞch vô vµ chÊt th¶i c¸c lo¹i .Víi ®Çu ra lµ chÊt th¶i , rÊt cã h¹i cho søc khoÎ cña céng NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 13 §Çu t §Ò ¸n m«n häc ®ång, nhµ níc kh«ng thÓ bá qua. Ngay c¶ nh÷ng s¶n phÈm hoÆc dÞch vô ®îc t¹o ra tõ dù ¸n còng kh«ng ®¬ng nhiªn lµ cã lîi cho céng ®ång mµ vÉn cã thÓ cã h¹i. V× vËy, nhµ níc ph¶i qu¶n lÝ dù ¸n d©n lËp ®Ó ng¨n ngõa c¸c ¶nh hëng tiªu cùc cña ®Çu ra do dù ¸n g©y nªn. - §Çu vµo cña dù ¸n lµ c¸c yÕu tè mµ sù ho¹t ®éng dù ¸n sÏ sö dông : tµi nguyªn, lao ®éng, m¸y mãc, thiÕt bÞ. ViÖc sö dông c¸c ®Çu vµo ®ã cña dù ¸n sÏ ¶nh hëng ®Õn céng ®ång vÒ nhiÒu mÆt. V× vËy, nhµ níc cÇn ph¶i qu¶n lÝ c¸c dù ¸n d©n lËp ®Ó c©n ®èi c¸c nguån lùc trong nÒn kinh tÕ, tr¸nh rèi lo¹n, thõa thiÕu trong nÒn kinh tÕ. - C¸c ®Æc tÝnh cña mçi c«ng tr×nh do dù ¸n t¹o ra, chØ tiªu kiÕn tróc, kÕt cÊu, ®Þa ®iÓm ph©n bè… cã ý nghÜa chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, quèc phßng, an ninh… rÊt s©u s¾c. V× vËy, nhµ níc cñng ph¶i qu¶n lÝ c¸c dù ¸n d©n lËp trªn c¸c mÆt quy ho¹ch , x©y dùng … - Nhµ níc qu¶n lÝ dù ¸n d©n lËp ®Ó ng¨n ngõa c¸c hiÖn tîng ¸p bøc, bãc lét, bÊt c«ng x¶y ra trong lßng dù ¸n t nh©n.  §èi víi dù ¸n quèc gia Dù ¸n nhµ níc lµ nh÷ng dù ¸n sö dông vèn nhµ níc bá ra hoÆc coi nhu nhµ níc bá ra. ChÝnh v× thÕ, mäi dù ¸n quèc gia ®Òu cã mét ban qu¶n lý dù ¸n kÌm theo. C¸c ban nµy cã thÓ lµ l©m thêi tån t¹i cïng dù ¸n nÕu lµ dù ¸n lín, quan träng, kÐo dµi nhiÒu n¨m. Ban nµy còng cã thÓ thêng nhiÖm tån t¹i ngay c¶ khi kh«ng cã dù ¸n nµo hoÆc cïng lóc qu¶n lý nhiÒu dù ¸n. Nhng sù qu¶n lý cña c¸c ban qu¶n lý dù ¸n cha ph¶i lµ tÊt c¶ sù qu¶n lý cña nhµ níc®èi víi dù ¸n quèc gia mµ c¸c ban qu¶n lý nµy vÉn ph¶i chÞu sù qu¶n lý cña nhµ níc bëi hai lý do sau: - Ban qu¶n lý dù ¸n chØ chuyªn qu¶n víi t c¸ch lµ chñ ®Çu t. Hä lµ ngêi ®¹i diÖn cho nhµ níc vÒ mÆt vèn ®Çu t, cã sø m¹ng lµm cho vèn ®ã sím biÕn thµnh môc tiªu ®Çu t. Cho nªn c¸c ¶nh hëng kh¸c cña dù ¸n kh«ng ®îc hä quan t©m hoÆc kh«ng cã tr¸ch nhiÖm vµ kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng quan t©m. Do ®ã, nÕu kh«ng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc víi c¸c ban qu¶n lý nµy th× c¸c dù ¸n quèc gia trong khi ®eo ®uæi c¸c môc ®Ých chuyªn ngµnh cã thÓ lµm tæn h¹i ®Ðn quèc gia ë c¸c mÆt hä kh«ng lêng hÕt ®îc hoÆc kh«ng quan t©m. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 14 §Çu t §Ò ¸n m«n häc - B¶n th©n c¸c ban qu¶n lý dù ¸n còng kh«ng thùc hiÖn trän vÑn trong tr¸ch nhiÖm ®¹i diÖn së h÷u vèn. Tõ ®ã, sö dông vèn sai môc ®Ých, kÐm hiÖu qu¶, thËm chÝ chiÕm c«ng vi t. 2. Qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 2.1. Vai trß cña qu¶n lý nhµ níc víi FDI M«i trêng quèc tÕ lµ nh nhau víi mçi quèc gia. Nh vËy, c¬ héi vµ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn níc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ lµ nhu nhau. Nhng thùc tÕ viÖc huy ®éng vèn phô thuéc cã tÝnh quyÕt ®Þnh vµo vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung, ®Æc biÖt víi ho¹t ®éng FDI. Vai trß ®ã tríc hÕt thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng t¹o dùng m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn. Sù hÊp dÉn cña m«i trêng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi chÝnh lµ sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, m«i trêng ph¸p lý an toµn, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®¬n gi¶n, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi ph¸t triÓn vµ cã nh÷ng ®Þnh híng ®óng ®¾n khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ an toµn. Nhµ níc cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn FDI. ChØ cã nhµ níc víi quyÒn lùc vµ chøc n¨ng cña m×nh míi cã kh¶ n¨ng t¹o lËp ®îc m«i trêng ®Çu t mang tÝnh c¹nh tranh cao so víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Vai trß qu¶n lý nhµ níc ®èi víi FDI ®îc thÓ hiÖn th«ng qua vai trß cña nhµ níc trong viÖc h×nh thµnh ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn m«i trêng ®Çu t cho sù vËn ®éng cã hiÖu qu¶ FDI.  æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ m«i tr êng kinh tÕ vÜ m« cho sù vËn ®éng vèn FDI: C¸c nhµ ®Çu t chØ cã thÓ s½n sµng bá vèn vµo kinh doanh t¹i mét quèc gia mµ ë ®ã cã sù æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ ®iÒu kiÖn tríc tiªn ®¶m b¶o an toµn cho sù vËn ®éng cña c¸c hµnh vi kinh tÕ. V× vËy æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ yªu cÇu ®Æt ra ®Çu tiªn ®èi víic¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi khi lùa chän mét níc lµ ®Þa bµn ®Çu t. FDI lµ ho¹t ®éng ®Çu t t nh©n. Nhng ho¹t ®éng ®Çu t dï trong níc hay níc ngoµi ®Òu ®îc nhµ níc hç trî díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Ho¹t ®éng nµy h¬n n÷a cßn t¹o ®ùoc sù ®¶m b¶o, hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cua c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ tæ chøc quèc tÕ. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 15 §Çu t §Ò ¸n m«n häc Nhµ níc cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc lùa chän , thùc thi chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ ch¬ng tr×nh ®èi ngo¹i theo híng më réng c¸c quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng víi c¸c níc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ còng nh ®¶m b¶o uy tÝn cña c¸c quèc gia trong céng ®ång quèc tÕ. Quan hÖ ®èi ngo¹i cña nhµ níc nh chiÕc ch×a kho¸ më cöa cho nhµ ®Çu t níc ngoµi t×m kiÕm c¬ héi ®Ó ®Çu t còng nh ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ hç trî cho ho¹t ®éng ®Çu t cña hä. Mét quèc gia kÐm ph¸t triÓn ë giai ®o¹n ®Çu c¶u qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thêng ph¶i ®¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n vµ thö th¸ch lµ c¸n c©n th¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ lu«n trong t×nh tr¹ng th©m hôt nÆng nÒ, m©u thuÉn gi÷a kh¶ n¨ng thanh kho¶n thÊp vµ nhu cÇu ®Çu t lín , mÊt c©n ®èi gi÷a thu chi ng©n s¸ch. ë ®©y thÓ hiÖn vai trß cña nhµ níc trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò l¹m ph¸t, chÝnh s¸ch tµi kho¸, tiÒn tÖ, tØ gi¸ hèi ®o¸i vµ x©y dùng, cñng cè hÖ thèng tµi chÝnh v÷ng m¹nh, t¹o lËp c©n ®èi cung cÇu trong ba lÜnh vùc trªn ®Ó æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ cña nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc, duy tr× tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vµ t¨ng trëng xuÊt khÈu cao, æn ®Þnh trªn c¬ së ®ã ®¶m b¶o sù æn ®Þnh c¸c c©n ®èi vÜ m«.  T¹o lËp m«i trêng ph¸p lý ®¶m b¶o vµ khuyÕn khÝch FDI ®Þnh híng theo chñ tr¬ng ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam, phï hîp víi th«ng lÖ vµ luËt ph¸p quèc tÕ: C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ hiÖn nay ë níc ta lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch vµ c¸c c«ng cô qu¶n lý kh¸c. Nhµ níc ®ãng mét vai trß ®iÒu hµnh kinh tÕ vÜ m« ( ®Þnh híng, ®iÒu tiÕt, hç trî) nh»m ph¸t huy c¸c mÆt tÝch cùc ng¨n ngõa c¸c mÆt tiªu cùc cña ho¹t ®éng FDI. C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi, c¸c c«ng ty níc ngoµi ho¹t ®éng ë ViÖt Nam mang t c¸ch ph¸p nh©n ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt ViÖt Nam. Do vËy, c¸c ®Þnh híng kinh tÕ quan träng ®èi víi ho¹t ®éng FDI ®Ó phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc cÇn ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh cña luËt ph¸p, chÝnh s¸ch cña nhµ níc. Khi luËt ph¸p, chÝnh s¸ch ®îc x©y dùng ®óng ®¾n, phï hîp, c«ng t¸c chØ ®¹o ®iÒu hµnh NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 16 §Çu t §Ò ¸n m«n häc thùc thi nghiªm tóc th× sÏ ®¹t ®îc c¸c ®Þnh híng vµ môc tiªu qu¶n lý cña nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng FDI. Ngîc l¹i, nÕu nh÷ng ®Þnh híng vµ môc tiªu qu¶n lý kh«ng ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ th× tríc hÕt lµ do sù cha hoµn chØnh trong chÕ ®Þnh ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vµ trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh thùc hiÖn c¸c chÕ ®Þnh ®îc ban hµnh. HÖ thèng ph¸p luËt cµng hoµn chØnh, phï hîp víi c¸c th«ng lÖ cña khu vùc vµ quèc tÕ, kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong hay ngoµi níc, c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc ngµy cµng ®¬n gi¶n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t th× m«i trêng ®Çu t cµng cã tÝnh c¹nh tranh cao vµ cµng cã kh¶ n¨ng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.  X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi vµ ®¶m b¶o an toµn cho sù vËn ®éng cña FDI: C¬ së h¹ tÇng kinh tÕ- x· héi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña nhµ ®Çu t, lµ c¬ së h×nh thµnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ- kü thuËt cña c¸c dù ¸n ®Çu t. C¬ së h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn cung cÊp c¸c dÞch vô th«ng tin ®Ó më réng quan hÖ th¬ng m¹i, giao lu hµng ho¸, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®Çu vµo, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cho nhµ ®Çu t. V× vËy, ®©y lµ yÕu tè t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo sù quyÕt ®Þnh cña nhµ ®Çu t khi lùa chän ®Þa ®iÓm ®Çu t. §èi víi quèc gia ®ang ph¸t triÓn, tr×nh ®é c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi yªu kÐm. V× vËy vai trß cña nhµ níc lµ hÕt søc quan träng trong viÖc huy ®éng vµ ph©n bæ c¸c nguån vèn tËp trung ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi. Ho¹t ®éng ®Çu t lµ ho¹t ®éng mang tÝnh rñi ro vµ ë chõng mùc nhÊt ®Þnh cã tÝnh m¹o hiÓm, cµng rñi ro vµ m¹o hiÓm h¬n, khi ®Çu t ë níc ngoµi. V× vËy, mét ®Êt níc cã sù ®¶m b¶o cao vÒ trËt tù an toµn x· héi sÏ lµm cho c¸c nhµ ®Çu t yªn t©m vÒ sù an toµn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña m×nh khi bá vèn kinh doanh ë mét quèc gia kh¸c. Nhµ níc víi vai trß quan träng trong viÖc x©y dùng mét triÕt lý kinh doanh hiÖn ®¹i, tiÕn tiÕn mang b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam, thÊm nhuÇn t tëng cña ®¶ng:” ViÖt Nam muèn lµ b¹n vµ lµ ®èi NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 17 §Çu t §Ò ¸n m«n häc t¸c tin cËy cña c¸c níc trong céng ®ång quèc tÕ, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. 2.2. Chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc víi FDI  Dù b¸o Chøc n¨ng dù b¸o ®îc thÓ hiÖn trªn c¬ së c¸c th«ng tin chÝnh x¸c vµ c¸c kÕt luËn khoa häc. Dù b¸o lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc ®èi víi c¸c dù ¸n FDI vµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Cã thÓ nãi nÕu thiÕu chøc n¨ng dù b¸o, c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng FDI sÏ kh«ng mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt cña mét ho¹t ®éng qu¶n lý khoa häc còng nhu kh«ng thÓ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c môc tiªu qu¶n lý. Ho¹t ®éng dù b¸o bao gåm dù b¸o t×nh h×nh thÞ trêng hµng ho¸, dÞch vô, lao ®éng, thÞ trêng vèn trong vµ ngoµi níc, xu híng ph¸t triÓn, t×nh h×nh c¹nh tranh trong khu vùc vµ thÕ giíi, chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña c¸c chÝnh phñ … §Ó tiÕn hµnh tèt chøc n¨ng dù b¸o cÇn sö dông c¸c c«ng cô dù b¸o kh¸c nhau vµ nªn tiÕn hµnh dù b¸o tõ nh÷ng nguån th«ng tin kh¸c nhau.  §Þnh híng Kinh tÕ thÞ trêng kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc lo¹i trõ vai trß cña kÕ ho¹ch ho¸ mµ tr¸i l¹i rÊt cÇn sù ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt cña nhµ níc th«ng qua c¸c c«ng cô, chiÕn lîc, môc tiªu, ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, qui ho¹ch. Chøc n¨ng ®Þnh híng cña nhµ níc tríc hÕt thÓ hiÖn ë viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc, tõ ®ã x¸c ®Þnh ph¬ng híng, nhiÖm vô kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong tõng thêi kú. Trªn c¬ së chiÕn lîc ph¸t triÓn dµi h¹n vµ kÕ ho¹ch trong tõng thêi kú x©y dùng c¸c ph¬ng ¸n, môc tiªu, ch¬ng tr×nh hµnh ®éng quèc gia, qui ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã tiÕn hµnh qui ho¹ch thu hót c¸c nguån vèn cho viÖc thùc hiÖn c¸c ph¬ng ¸n, môc tiªu, ch¬ng tr×nh quèc gia. C«ng t¸c ®Þnh híng cña nhµ níc víi FDI ph¶i ®îc cô thÓ ho¸ b»ng viÖc x©y dùng danh môc c¸c dù ¸n kªu gäi vèn ®Çu t níc ngoµi, x¸c ®Þnh c¸c lÜnh vùc u tiªn, ®Þa ®iÓm u tiªn FDI. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Þnh híng thu hót FDI vµo c¸c lÜnh vùc u tiªn, ®Þa bµn u tiªn thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, nhµ níc cÇn vËn dông c¸c c«ng cô kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 18 §Çu t §Ò ¸n m«n häc  B¶o hé vµ hç trî Nhµ níc lµ chñ thÓ qu¶n lý cao nhÊt lµ ngêi ®¹i diÖn cho quyÒn lîi cña c¶ céng ®ång quèc gia. V× vËy chØ cã nhµ níc míi cã ®ñ t c¸ch, søc m¹nh, tiÒm lùc ®Ó b¶o vÖ cho quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ cña c¸c nh©n ngêi níc ngoµi. Chøc n¨ng b¶o hé cña nhµ níc ®îc thùc hiÖn tríc hÕt ë viÖc b¶o hé quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ lîi nhuËn hîp ph¸p cña nhµ ®Çu t níc ngoµi. Bëi v× së h÷u lµ nguån gèc lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng bªn c¹nh chøc n¨ng b¶o hé nhµ níc cßn cã chøc n¨ng hç trî cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. MÆc dï c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Òu lµ c¸c nhµ kinh doanh cã kinh nghiÖm nhng khi hä kinh doanh ë mét quèc gia kh¸c vÉn cÇn cã sù hç trî cña níc chñ nhµ. Khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ nhµ ®Çu t níc ngoµi cÇn cã sù hç trî cña nhµ níc vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm, thÞ trêng vèn, thÞ trêng lao ®éng.  Tæ chøc vµ ®iÒu hµnh §Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng nµy ph¶i x©y dùng thèng nhÊt tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thÝch hîp trªn c¬ së phèi hîp nhÞp nhµng, ¨n khíp vµ tèi u c¸c chøc n¨ng qu¶n lý cña c¸c bé phËn trong bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng FDI. §ång thêi cÇn cã sù phèi hîp tèt nhÊt trong hÖ thèng c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc trong viÖc ban hµnh c¸c qui ph¹m ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n vµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi nh»m b¶o vÖ lîi Ých, b¶o hé s¶n xuÊt trong níc vµ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng FDI.  KiÓm tra vµ gi¸m s¸t C¨n cø vµo chÕ ®é, chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch vµ c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc kiÓm tra ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt, lÖch l¹c trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n triÓn khai vµ thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t ®Ó cã biÖn ph¸p ®a c¸c ho¹t ®éng nµy vËn ®éng theo qui ®Þnh thèng nhÊt. Ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t cßn lµ c«ng cô ph¶n håi th«ng tin quan träng ®Ó chÝnh phñ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ møc ®é hîp lý cña nh÷ng chÝnh s¸ch, qui ®Þnh ®· ®îc ban hµnh. Ngoµi ra ho¹t ®éng kiÓm tra, thanh tra gi¸m s¸t cßn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 19 §Çu t §Ò ¸n m«n häc th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trong khi triÓn khai vµ ®a dù ¸n vµo ho¹t ®éng. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t níc ngoµi kh«ng tån t¹i ®éc lËp mµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. ChØ cã thÓ qu¶n lý tèt c¸c ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi khi c¸c chøc n¨ng qu¶n lý ®îc thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé vµ thuÇn nhÊt. 2.3. Néi dung cña qu¶n lý nhµ níc víi FDI §Ó ®¹t ®îc môc tiªu, thùc hiÖn vai trß, chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc trong viÖc ®Þnh híng, t¹o dùng m«i trêng, ®iÒu tiÕt hç trî vµ kiÓm tra kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng FDI, néi dung qu¶n lý nhµ níc ®èi víi FDI bao gåm nh÷ng ®iÓm chñ yÕu sau:  X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng luËt vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn FDI bao gåm söa ®æi, bæ sung luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam c¸c v¨n b¶n híng dÉn thùc hiÖn còng nh c¸c v¨n b¶n ph¸p qui c¸c ®Ó ®iÒu chØnh b»ng ph¸p luËt c¸c quan hÖ ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam nh»m ®Þnh híng FDI theo môc tiªuu ®Ò ra.  X©y dùng quy ho¹ch theo tõng ngµnh, tõng s¶n phÈm, tõng ®Þa ph¬ng trong ®ã cã quy ho¹ch thu hót FDI ®¬ng nhiªn ph¶i dù trªn qui ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. Tõ ®ã x¸c ®inh danh môc c¸c dù ¸n u tiªn kªu gäi vèn ®Çu t níc ngoµi, ban hµnh c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt, chuÈn mùc ®Çu t.  VËn ®éng híng dÉn c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc trong viÖc x©y dùng dù ¸n ®Çu t, lËp hå s¬ dù ¸n, ®µm ph¸n, kÝ kÕt hîp ®ång, thÈm ®Þnh vµ cÊp giÊy phÐp.  Qu¶n lÝ c¸c dù ¸n ®Çu t sau khi cÊp giÊy phÐp - §iÒu chØnh, xö lý c¸c vÊn ®Ò cô thÓ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, gi¶i quyÕt nh÷ng ¸ch t¾c cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. - KiÓm tra, kiÓm so¸t viÖc tu©n thñ theo ph¸p luËt cña c¸c cÊp c¸c, c¸c nghµnh cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t, kiÓm tra kiÓm so¸t vµ xö lý nh÷ng vi ph¹m cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn theo qui ®Þnh cña nhµ níc vÒ giÊy phÐp ®Çu t, c¸c cam kÕt cña c¸c nhµ ®Çu t.  §µo t¹o ®éi ngò lao ®éng ViÖt Nam ®¸p øng nhu cÇu cña qu¸ tr×nh hîp t¸c ®Çu t tõ ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t ë c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t ®Õn ®éi ngò c¸c NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 20 §Çu t §Ò ¸n m«n häc nhµ qu¶n lý kinh tÕ tham gia trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi còng nh ®éi ngò lao ®éng kü thuËt ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc nµy. C¸n bé qu¶n lý lµ kh©u träng t©m cña ho¹t ®éng qu¶ lý, cã vai trß cùc k× quan träng trong qu¶n lý vÒ ®Çu t. Môc tiªu ®Æt ra ®èi víi FDI, chñ tr¬ng, ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµ nhµ níc, c¸c quan hÖ ph¸p luËt cã liªn quan ®ªn khu vùc FDI cã ®îc thùc hiÖn hay kh«ng phô thuéc vµo n¨ng lùc tæ chøc, ®iÒu hµnh, tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ luËt ph¸p, kh¶ n¨ng vËn dông s¸ng t¹o vµ t©m huyÕt cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t. V× vËy, ®éi ngò c¸n bé nµy cÇn ®îc tuyÓn chän phï hîp víi yªu cÇu vµ thêng xuyªn ®îc ®µo t¹o ®Ó n©ng cao tr×nh ®é, kiÕn thøc chuyªn m«n vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc, tinh thÇn tù hµo, tù cêng dan téc, d¸m hi sinh lîi Ých c¸ nh©n v× sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. 2.4. HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng FDI  Quèc héi: lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt, cã tr¸ch nhiÖm phª chuÈn vµ ban hµnh hÖ thèng luËt ph¸p cã liªn quan ®Õn ®Çu t, quyÕt ®Þnh ®êng lèi, chiÕn lîc vµ c¸c chñ tr¬ng ®Çu t.  ChÝnh phñ: cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý toµn diÖn vµ thèng nhÊt lÜnh vùc ®Çu t.  C¸c bé: - Bé kÕ ho¹ch ®Çu t: + Tr×nh ChÝnh phñ c¸c dù luËt, ph¸p lÖnh, v¨n b¶n qui ph¹m cã liªn quan ®Õn ®Çu t. + X¸c ®Þnh ph¬ng híng vµ c¬ cÊu vèn ®Çu t ®Ó ®¶m b¶o sù c©n ®èi gi÷a ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi. + CÊp giÊy phÐp ®Çu t vµ híng dÉn víi c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t níc ngoµi. + Qu¶n lý nhµ níc vÒ viÖc lËp, kiÓm tra,xÐt duyÖt c¸c dù ¸n quy ho¹ch, ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. - Bé x©y dùng: + Thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ x©y dùng, nghiªn cøu c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý x©y dùng, qui ho¹ch ®« thÞ vµ n«ng th«n. + Ban hµnh c¸c tiªu chuÈn qui ph¹m, qui chuÈn x©y dùng. + Theo dâi, kiÓm tra chÊt lîng c¸c c«ng tr×nh NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 21 §Çu t §Ò ¸n m«n häc - Bé tµi chÝnh: + Nghiªn cøu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ níc vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông ng©n hµng trong ®Çu t vµ x©y dùng. + Gi¸m s¸t c¸c tæ chøc tÝn dông vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô, huy ®éng vèn, cho vay vèn, b¶o l·nh vay, b¶o l·nh thanh to¸n, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®éng, b¶o l·nh dù thÇu. - C¸c bé cã liªn quan: + C¸c bé qu¶n lý ngµnh vÒ ®Êt ®ai, tµi nguyªn, c«ng nghÖ, m«i trêng, th¬ng m¹i, b¶o tån b¶o tµng di tÝch di s¶n v¨n ho¸, quèc phßng, an ninh, phßng ch¸y ch÷a ch¸y… Cã tr¸ch nhiÖm xem xÐt vµ cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn dù ¸n. 3. Kinh nghiÖm qu¶n lý nhµ níc víi FDI cña mét sè níc trªn thÕ giíi 3.1. Th¸i Lan Th¸i Lan lµ mét trong nh÷ng níc cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång víi ViÖt Nam vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn (®Êt ®ai, khÝ hËu, tµi nguyªn…), vÒ x· héi (mét sè tËp qu¸n, nhan v¨n, d©n sè ®«ng vµ phÇn lín sèng ë n«ng th«n, dung lîng thÞ trêng tiÒm n¨ng lín…) vµ vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ (cã u thÕ ph¸t triÓn mét nªn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi, c«ng nghiÖp cßn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp…). Nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ Th¸i Lan ®· ®¹t n®îc sù ph¸t triÓn thuéc lo¹i nhanh trong khu vùc. Trong sù ph¸t triÓn ®ã cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña ®Çu trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña Th¸i Lan cã häc gi¶ ®· cho r»ng:” nÕu kh«ng cã nguån ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi trong 20 n¨m qua, Th¸i Lan kh«ng thÓ x©y dùng ®îc mét nÒn t¶ng kinh tÕ v÷ng m¹nh nh hiÖn nay”[17,381]. Chóng ta còng thõa nhËn r»ng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ Th¸i Lan trë thµnh nh÷ng “ng«i sao” míi cña khu vùc §«ng ¸. ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· rÊt khÐo lÐo trong viÖc kÕt hîp ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi víi chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ cña tõng thêi k×. §Ó cã thÓ triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t nhanh, thuËn lîi vµ cã hiÖu qu¶, ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch m¹nh c¸c NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 22 §Çu t §Ò ¸n m«n häc nguån vèn tron níc cïng tham gia ®©u t víi c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Tû lÖ vèn trong níc trong c¸c dù ¸n nµy lªn tíi 71,7% (thêi k× 1960-1985) vµ 71,6% (thêi k× 1986-1995)[47,134]. VÒ chÝnh s¸ch tiÕp nhËn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cña Th¸i Lan ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸ th«ng tho¸ng vµ cã søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t. 3.2. Trung Quèc Sau 20 n¨m (1979-1999) thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch më cöa, kinh tÕ Trung Quèc ®· d¹t ®ùoc nhiÒu thµnh tùu to lín, thu hót sù chó ý cña nhiÒu ngwofi trªn thÕ giíi. Thêi kú 1979-1994 tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ b×nh qu©n 9,3%/n¨m; tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu t¨ng b×nh qu©n 16,2%/n¨m; S¶n lîng c¸c s¶n phÈm chñ yÕu còng ®Òu t¨ng víi tèc ®é nhanh. Cho dÕn nay, tong øng víi c¸c thêi kú, nÒn kinh tÕ Trung Quèc vÉn dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ tèc ®é t¨ng trëng. VÞ thÕ vµ ¶nh hëng cña Trung Quèc ®ang ngµy cµng n©ng lªn râ rÖt. NhiÒu nhµ kinh tÕ nhËn ®Þnh r»ng, tõ nay ®Õn hÕt thËp niªn ®Çu thÕ kû XXI vÉn lµ thêi kú ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ Trung Quèc. Mét trong nh÷ng yÕu tè chi phèi m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn kinh tÕ Trung Quèc 20 n¨m qua lµ sù thµnh c«ng trong viÖc thu hót ®Çu t níc ngoµi. §èi víi Trung Quèc, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thùc sù trë thµnh ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn vµ chÝnh nã ®· lµm ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. NÕu ®Õn n¨m 1991, Trung Quèc chØ ®øng thø 13 trªn thÕ giíi vµ thø 3 trong c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vÒ thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi th× chØ 2 n¨m sau (1993) Trung Quèc ®· ®øng thø 2 trªn thÕ giíi ( sau Mü ) vµ ®øng ®Çu c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vÒ lÜnh vùc nµy. N¨m 1993 vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®¨ng kÝ vµo Trung Quèc lµ 111,436 tû USD, trong ®ã vèn thùc hiÖn lµ 33, 767 tû USD. §©y lµ mét kû lôc cha tõng cã trªn thÕ giíi. NÕu lîng vèn ®Çu t trùc tiÕp thùc hiÖn ë Trung Quèc tÝnh ®Õn n¨m 1992 ®¹t møc 50,9 tû USD th× ®Õn n¨m 1998 ®· lªn tíi 259,858 tû USD. Nh v©y, trong thêi kú 20 n¨m (1979-1998) tÝnh b×nh qu©n ë Trung Quèc mçi n¨m cã tíi gÇn 13 tû USD vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi ®îc thùc hiÖn ( b»ng 11,8 lÇn vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thùc hiÖn b×nh qu©n trong thêi k× 1988-1999 t¹i ViÖt Nam). NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 23 §Çu t §Ò ¸n m«n häc Nãi ®Õn sù thµnh c«ng cña Trung Quèc trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y còng cã nghÜa lµ nãi ®Õn sù thµnh c«ng trong viÖc qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch më cöa cña hä. ViÖc më cöa víi bªn ngoµi ®îc Trung Quèc x¸c ®Þnh “ lµ mét quèc s¸ch c¬ b¶n l©u dµi”, nªn hä chñ tr¬ng “ ra søc n©ng cao møc ®é më cöa víi bªn ngoµi”, “ tÝch cùc lîi dông vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi mét c¸ch hiÖu qu¶”… Thùc tÕ cho thÊy, nhê cã chÝnh s¸ch më cöa hîp lý nªn viÖc thu hót vµ sö dông ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cña Trung Quèc r©t hiÖu qu¶. Mét sè chñ tr¬ng, biÖn ph¸p lín mµ Trung Quèc ®ang sö dông ®èi víi ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi hiÖn nay theo híng sau: - T¨ng cêng c¶i c¸ch thÓ chÕ kinh tÕ trong níc phï hîp víi tèc ®é më cöa ®èi ngo¹i, t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong níc víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. - LËp qui ho¹ch ngµnh nghÒ vµ vïng l·nh thæ ®èi víi ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. - T¨ng cêng qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. - Cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng ®Ó më réng viÖc thu hót c¸c nhµ ®Çu t ngêi Hoa ë níc ngoµi chuyÓn vèn vÒ ®Çu t t¹i Trung Quèc. Më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng, t¹o m«i trêng kinh doanh thuËn lîi, sö dông c¸c chÝnh s¸ch u ®·i phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña tõng thêi kú. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 24 §Çu t §Ò ¸n m«n häc I. Thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng FDI t¹i ViÖt Nam trong thêi gian qua. 1. Thùc tr¹ng thu hót FDI §Õn hÕt n¨m 2003 ®· co 4986 dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc cÊp gi©y phÐp ®Çu t vµo ViÖt Nam, víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 44.533 triÖu USD. TÝnh b×nh qu©n mçi n¨m ViÖt Nam cÊp phÐp cho 311 dù ¸n víi møc binh qu©n 1 dù ¸n 2.783,3 triÖu USD vèn ®¨ng ký. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam trong 16 n¨m qua biÓu hiÖn kh¸ râ nÐt cña mét ®éng th¸i thiÕu æn ®Þnh: Tõ khi b¾t ®Çu triÓn khai (1988) vËn ®«ng theo xu híng t¨ng nhanh ®Õn 1995, 1996 ( c¶ vÒ sè dù ¸n còng nh vèn ®¨ng ký). Nhng b¾t ®Çu tõ n¨m 1997, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam l¹i vËn ®éng theo xu híng gi¶m dÇn, cho ®Õn n¨m 1999 lµ n¨m cã lîng vèn FDI ®¨ng ký ë møc thÊp nhÊt kÓ tõ n¨m 1992. §Õn n¨m 2000, n¨m 2001 t×nh h×nh FDI vµo ViÖt Nam tuy ®· cã sù chuyÓn biÕn theo chiÒu híng tèt h¬n, nhng sang n¨m 2002 th× chiÒu híng ®ã kh«ng nh÷ng kh«ng ®îc duy tr× mµ l¹i diÔn biÕn xÊu ®i mét c¸ch kh¸ râ. N¨m 2002 tuy lµ n¨m ®¹t ®Ønh cao vÒ sè lîng dù ¸n nhng l¹i lµ ®¹t ®iÓm “cùc tiÓu” vÒ lîng vèn ®Çu t. V× vËy ®©y còng lµ n¨m cã qui m« b×nh qu©n cña dù ¸n ë møc cùc tiÓu kÓ tõ tríc tíi nay. Vèn FDI ®¨ng ký ®Çu t vµo ViÖt Nam n¨m 2002 b»ng 49,55% møc b×nh qu©n cña c¶ thêi ký 16 n¨m (1998-2003) vµ chØ b»ng 16,2% cña n¨m cã møc vèn ®¨ng ký cao nhÊt ( 1996). NÕu theo sè lîng vèn ®¨ng ký th× qui m« dù ¸n b×nh qu©n cña thêi kú 1998-2003 lµ h¬n 8,93 triÖu USD /1 dù ¸n. MÆc dï ®©y còng chØ thuéc lo¹i qui m« trung b×nh nhng l¹i cã vÊn ®Ò rÊt ®¸ng quan t©m lµ qui m« b×nh quan dù ¸n theo vèn ®¨ng ký cña nhiÒu n¨m vÉn ë møc thÊp h¬n, ®Æc biÖt qui m« b×nh qu©n cña c¸c dù ¸n ®îc phª duyÖt n¨m 2002 l¹i nhá ®i mét c¸ch ®ét ngét (1,99 triÖu USD/ 1dù ¸n). VÒ qui m« cña c¸c dù ¸n FDI n¨m 2002, b»ng 22,35% qui m« b×nh qu©n cña thêi kú 1988-2003 vµ chØ b»ng 7,6% møc b×nh qu©n cña n¨m cao nhÊt (1996). N¨m 2003 t×nh h×nh ®· cã chuyÓn biÕn kh¶ quan h¬n n¨m 2002 (tuy sè dù ¸n cã gi¶m ®i, nhng sè vèn ®Çu t ®· t¨ng lªn), NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 25 §Çu t §Ò ¸n m«n häc nhng còng cha ®¹t ®îc møc nh n¨m 2001 (n¨m 2003 so víi n¨m 2001 tuy cã sè dù ¸n ®Çu t b»ng 123,51%; nhng do tæng sè vèn ®¨ng ký chØ b»ng 61,93% nªn quy m« b×nh qu©n cña mét dù ¸n còng chØ b»ng 50,14%). Quan s¸t bøc tranh tæng thÓ vÒ møc ®é hÊp dÉn cña c¸c ngµnh ®èi víi FDI cña c¶ thêi k× 1988-2003 ta thÊy: C«ng nghiÖp vÉn lµ lÜnh vùc thu hót FDI nhiÒu nhÊt (chiÕm 56,8% tæng lîng vèn ®¨ng ký, 66,8% tæng sè dù ¸n), trong ®ã chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp nÆng (chiÕm 22,2% vèn ®¨ng ký vµ 27,6% sè dù ¸n). TiÕp ®Õn lµ dÞch vô (chiÕm 36,2% tæng sè vèn ®¨ng ký vµ 19,4% sè dù ¸n) vµ thÊp nhÊt lµ n«ng-l©m nghiÖp, thuû s¶n (xem b¶ng 1) B¶ng 1: FDI t¹i ViÖt Nam 1988-2003 theo ngµnh kinh tÕ (C¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc) Ngµnh Sè dù ¸n Vèn ®Çu t (USD) 1.C«ng nghiÖp 2.849 22.983.233. 183 1.931.109.7 30 6.050.109.7 30 8.981.951.7 24 2.540.121.4 26 3.479.417.0 82 2.860.016.7 48 2.600.812.0 95 259.204.653 14.655.682. 435 2.585.280.3 96 3.283.535.6 35 606.050.000 DÇu khÝ 29 CN nhÑ 1.155 CN nÆng 1.177 CN thùc phÈm 209 X©y dùng 279 2. N«ng l©m nghiÖp N«ng l©m nghiÖp Thuû s¶n 3. DÞch vô 586 GTVT Bu chÝnh 115 Kh/s¹n-Du lÞch 143 Tµi chÝnhng©n hµng 492 94 829 47 NguyÔn Thuú Th¬ng 43A % tæng vèn 56,8 % tæng dù ¸n 66,8 4,8 0,7 14,9 27,1 22,2 27,6 6,3 4,9 8,6 6,5 7,1 13,7 6,4 11,5 0,6 36,2 2,2 19,4 6,4 2,7 8,1 3,4 1,5 1,1 26 Vèn thùc hiÖn (USD) 16.212.762. 451 4.552.178.9 63 2.712.071.7 94 5.462.140.4 76 1.547.295.0 61 1.939.076.1 57 1.528.314.1 92 1.403.801.7 69 124.512.423 6.274.054.9 31 1.036.128.9 51 2.007.161.2 10 599.934.640 % vèn thùc hiÖn 68 §Çu t 19 11 23 6 8 6 6 1 26 4 8 2 §Ò ¸n m«n häc VH- Y tÕ – Gi¸o dôc XD khu ®« thÞ míi XD v¨n phßng c¨n hé XD h¹ tÇng KCN, KCX DÞch vô kh¸c Tæng sè 145 626.366.412 1,5 3,4 227.525.006 1 3 2.466.674.0 00 3.460.501.1 61 895.625.046 6,1 0,1 6.294.598 0,03 8,5 2,3 7 2,2 0,4 1.598.424.1 36 521.225.700 731.649.785 40.498.932. 366 1,8 100 6,1 100 277.360.690 24.015.131. 574 1 100 99 19 258 4.264 2 Nguån: Côc ®Çu t níc ngoµi – Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t. So s¸nh FDI vµo c¸c lÜnh vùc ta thÊy: VÒ qui m« b×nh qu©n cña dù ¸n th× c¸c dù ¸n ®Çu t vµo lÜnh vùc dÞch vô thêng cã qui m« lín h¬n, tiÕp ®Õn lµ c¸c dù ¸n thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp, cßn c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp thêng cã quy m« nhá h¬n c¶. VÒ tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n cho thÊy: c¸c dù ¸n thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp cã tiÕn ®é thùc hiÖn nhanh nhÊt, tiÕp ®Õn lµ c¸c dù ¸n thuéc lÜnh vùc dÞch vô vµ chËm nhÊt lµ c¸c dù ¸n thuéc lÜnh vùc n«ng nghiÖp . VÒ ®Þa bµn ®Çu t: §Æc ®iÓm t¬ng ®èi næi bËt vµ cã lÏ còng gièng mét sè níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c lµ c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi vÉn gthêng tËp trung chñ yÕu vµo mét sè ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng vµm«i trßng kinh tÕ – x· héi. Møc ®é chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng vÒ thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ t¬ng ®èi lín vµ ®ång thuËn víi møc thuËn lîi cña c¸c yÕu tè kinh tÕ- x· héi vµ c¬ së h¹ tÇng. NÕu tÝnh theo sè vèn ®Çu t cßn hiÖu lùc cña c¶ thêi k× 19882003, th× chØ s¸u ®Þa ph¬ng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n ®· chiÕm tíi 70,95% tæng sè vèn ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam [TP. Hå ChÝ Minh víi sè vèn ®¨ng ký 10.734 triÖu USD (chiÕm 24,1% tæng sè vèn ®¨ng ký cña c¶ níc) sèliÖu t¬ng øng cña c¸c ®Þa ph¬ng tiÕp theo nh sau: Hµ Néi: 7.578,9 (17,02%); §ång Nai: 6.422,7 (14,42%); B×nh D¬ng 3.357,4 (7,54%); Bµ RÞa – Vòng Tµu: 2.051,4 (4,61%); vµ H¶i Phßng: 1.453,8(3,26%) VÒ c¸c h×nh thøc ®Çu t: Vµo thêi k× ®Çu ViÖt Nam thùc thi chÝnh s¸ch kªu gäi ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, liªn doanh lµ h×nh NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 27 §Çu t §Ò ¸n m«n häc thøc ®îc c¸c nhµ ®Çu t sö dông phá biÕn nhÊt. H×nh thøc nµy thêng chiÕm tíi kho¶ng 40% sè dù ¸n vµ 59% vèn ®¨ng ký. Së dÜ nh vËy lµ do thêi kú ®Çu, c¸c thñ tôc ®Ó triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n cßn ®ßi hái nhiÒu giÊy tê, l¹i ph¶i th«ng qua nhiÒu kh©u, nhiÒu nÊc, vµ rÊt phøc t¹p, trong khi ®ã ngêi níc ngoµi cßn Ýt hiÓu biÕt vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· häi vµ ph¸t luËt cña ViÖt Nam, hä thêng gÆp khã kh¨n trong giao dÞch, quan hÖ cïng mét lóc víi kh¸ nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng cña ViÖt Nam ®Ó cã ®îc ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn triÓn khai x©y dùng c¬ b¶n còng nh tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t. Tronghoµn c¶nh nh vËy, ®a sè c¸c nhµ ®Çu t thÝch lôa chän h×nh thøc liªn doanh ®Ó ®èi t¸c bªn ViÖt Nam ®øng ra lo c¸c thñ tôc ph¸p lý cho sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp hiÖu qu¶ h¬n. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng trong m«i trêng ®©u t ë ViÖt Nam, c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t ch©u ¸ cã ®iÒu kiÖn ®Ó hiÓu biÕt h¬n vÒ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, phong tôc tËp qu¸n vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng kinh doanh ë ViÖt Nam. Sù am hiÓu cña c¸c nhµ ®Çu t ®îc n©ng lªn trong ®iÒu kiÖn c¸c thñ tôc cÊp phÐp cña ViÖt Nam ®ang tõng bíc ®îc c¶i tiÕn theo híng ngµy cµng ®¬n gi¶n h¬n tríc, vµ cïng víi sù xuÊt hiÖn nh÷ng tæ chøc t vÊn gióp c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi thùc hiÖn cac thñ tôc triÓn khai, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c dù ¸n t¬ng ®èi cã hiÖu qu¶. V× vËy, nhu cÇu cã ®èi t¸c cã ®èi t¸c ViÖt Nam ®Ó tiÕn hµnh thñ tôc, ®èi víi nhµ ®Çu t níc ngoµi ®· gi¶m ®i mét c¸ch ®¸ng kÓ. Kh«ng nh÷ng thÕ, khi tham gia liªn doanh do kh¶ n¨ng cña phÝa ViÖt Nam thêng yÕu c¶ vÒ vèn ®ãng gãp lÉn c¸n bé qu¶n lý, mÆt kh¸c nhiÒu nhµ ®Çu t níc ngoµi kh«ng muèn chia sÎ quyÒn ®iÒu hµnh doanh nghiÖp víi bªn VIÖt Nam nªn hä thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i cã ®èi t¸c ViÖt Nam trong ho¹t ®éng ®Çu t. Do ®ã, sè dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam theo h×nh thøc liªn daonh ®· gi¶m xuèng (chØ cßn 26,99% sè dù ¸n vµ 44,97% vèn ®Çu t), ®ång thêi h×nh thøc doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi ®ang ngµy cµng cã xu híng t¨ng lªn c¶ tuyÖt ®èi lÉn t¬ng ®èi. NÕu thêi kú ®Çu chØ cã gÇn 10% sè dù ¸n vµ vèn ®¨ng ký ho¹t ®éng theo h×nh thøc doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi th× ®Õn nay con sè ®ã ®· t¨ng lªn tíi 69,21% sè dù ¸n vµ 42,10% vèn ®¨ng ký. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 28 §Çu t §Ò ¸n m«n häc H×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®Õn nay chØ chiÕm 3,66% sè dù ¸n vµ 9,54% sè vèn ®Çu t, chñ yÕu trong c¸c lÜnh vùc th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ vµ dÞch vô viÔn th«ng, in Ên vµ ph¸t hµnh b¸o chÝ. Tõ n¨m 1993, ViÖt Nam b¾t ®Çu ¸p dông h×nh thøc “hîp ®ång x©y dùng- kinh doanh- chuyÓn giao (BOT), cho ®Õn nay h×nh thøc ®Çu t nµy còng chØ chiÕm 0,14% sè dù ¸n vµ 3,38 vèn ®Çu t. VÒ c¸c ®èi t¸c níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam thêi kú 1988 – 2003: NÕu tÝnh theo c¸c dù ¸n FDI cßn hiÖu lùc th× ®Õn nay hiÖn cßn 64 níc vµ vïng l·nh thæ cã c¸c dù ¸n ®Çu t ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Trong sè ®ã, cã b¶y níc cã tæng sè vèn ®Çu t ®¨ng ký vµ ®· ®îc cÊp phÐp ®Çu t vµo ViÖt Nam trªn 2 tû USD lµ: Xinhgapo, §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Hång K«ng, Ph¸p, British Virgin Islands. Tæng sè vèn ®Çu t cña b¶y ®èi t¸c nµy ®· chiÕm tíi 71,43% tæng lîng vèn FDI ®¨ng ký ®Çu t vµo ViÖt Nam (trong ®ã Xinhgapo chiÕm 18,18%, §µi Loan chiÕm 14,54%, NhËt B¶n chiÕm 11,04%, Hµn Quèc chiÕm 9,97%, H«ng K«ng chiÕm 7,43%, Ph¸p chiÕm 5,22%, British Virgin Islands chiÕm 5,05%). NÕu theo tæng møc ®Çu t trªn 1tû USD th× cã thªm n¨m níc: Hµ Lan, Th¸i Lan, V¬ng quèc Anh, Hoa Kú, Malaixia (trong ®ã Hµ Lan chiÕm 4,35%, Th¸i Lan chiÕm 3,47%, V¬ng quèc Anh chiÕm 2,91%, Hoa Kú chiÕm 2,81%, vµ Malaixia chiÕm 2,73%). Nh vËy nÕu chØ tÝnh riªng 12 níc cã vèn ®Çu t trªn 1 tû USD trªn ®©y ®· chiÕm tíi 87,7% tæng sè vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Sè liÖu trªn cho thÊy ®· cã nhiÒu nhµ ®Çu t xuÊt ph¸t tõ c¸c níc t¬ng ®èi ph¸t triÓn cã dù ¸n ®Çu t t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam hiÖn nay th× sù cã mÆt cña c¸c nhµ ®Çu t thuéc c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín cha nhiÒu. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng chØ b¸o quan träng khi chóng ta thùc thi c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn viÖc c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t cña ViÖt Nam. 2. T×nh h×nh thùc hiÖn cña c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt Nam §Õn hÕt n¨m 2003, cã 1.200 dù ¸n sau mét thêi gian triÓn khai s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ ®· ®Ò nghÞ ChÝnh phñ NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 29 §Çu t §Ò ¸n m«n häc ViÖt Nam cÊp phÐp t¨ng vèn, më réng s¶n xuÊt. Tæng sè vèn ®· ®îc phª duyÖt t¨ng thªm lµ 8,825 triÖu USD (b»ng 19,82% tæng sè vèn ®¨ng ký vµ b»ng 24,07% sè dù ¸n ®îc cÊp giÊy phÐp) Tæng sè vèn cña c¸c dù ¸n hÕt thêi h¹n thùc hiÖn hîp ®ång 628 triÖu USD (b»ng 1,46% tæng sè vèn ®¨ng ký); sè vèn thuéc c¸c dù ¸n ®· gi¶i thÓ lµ 9.974 triÖu USD (b»ng 23,2% tæng sè vèn ®¨ng ký). §Õn hÕt n¨m 2003 tæng sè vèn ®· thùc hiÖn b»ng 53,58% cña tæng sè vèn ®¨ng ký. Trong ®iÒu kiÖn cña mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, kÕt cÊu h¹ tÇng l¹c hËu, cc¸c nguån lùc còng nh chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t níc ngoµi cßn nhiÒu biÕn ®éng, thÞ trêng ph¸t triÓn cha ®Çy ®ñ……. th× tû lÖ vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thùc hiÖn ®îc ë møc nh vËy lµ kh«ng thÊp. VÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng, c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ theo h×nh thøc hîp ®ång ph©n chia s¶n phÈm vµ dÞch vô viÔn th«ng theo h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ nh÷ng dù ¸n ho¹t ®éng ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt. Së dÜ nh vËy lµ nhê c¸c dù ¸n lo¹i nµy, c¸c nhµ ®Çu t kh«ng ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc ®Êt ®ai, x©y dùng,… cßn vÒ n¨ng lùc th× hÇu hÕt c¸c dù ¸n lo¹i nµy ®Òu do c¸c nhµ ®Çu t lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cã thÕ m¹nh vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ. VÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, c¸c dù ¸n Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh cã tiÕn ®é thùc hiÖn nhanh h¬n c¶, tiÕp ®Õn lµ c¸c doanh nghiÖp liªn doanh, cßn c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c h×nh thøc BOT vµ c¸c doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi cã tiÕn ®é thùc hiÖn chËm nhÊt . II. Thùc tr¹ng vÒ viÖc thùc hiÖn vai trß qu¶n lý nhµ níc víi FDI 1. Nhµ níc t¹o lËp m«i trêng ®Çu t 1.1. T¹o lËp m«i trêng chÝnh trÞ æn ®Þnh. §øng tríc khã kh¨n, th¸ch thøc, nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p cña t×nh h×nh thÕ giíi vµ khu vùc, §¶ng vµ nhµ níc ta ®· lu«n kiªn ®Þnh môc tiªu c¸ch m¹ng vµ vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa MacLªnin , t tëng Hå ChÝ Minh, trªn c¬ së ®ã x©y dùng c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®æi míi. §¶ng vµ Nhµ níc ®· kh«ng ngõng cñng NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 30 §Çu t §Ò ¸n m«n häc cè quèc phßng gi÷ v÷ng an ninh quèc gia trªn c¬ së ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña khèi §¹i ®oµn kÕt toµn d©n, cña c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng. ChÝnh v× v©y, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi níc, ViÖt Nam cã ®êng lèi chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch kinh tÕ nhÊt qu¸n, néi bé l·nh ®¹o , §¶ng vµ nhµ níc ®oµn kÕt nhÊt trÝ ( kh¸c víi mét sè níc trong khu vùc cã nh÷ng thêi ®Øªm kh¸c nhau trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn, c¸c phe ph¸i l·nh ®¹o tiÕn hµnh lËt ®æ b¾t bí g©y mÊt æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn chung). §©y lµ yÕu tè cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh cho sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ, c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý, c¶i tæ bé m¸y hµnh chÝnh, thùc hiÖn nhÊt qu¸n c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« nh»m t¹o ra m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi. 1.2. M«i trêng ph¸p luËt  Qóa tr×nh h×nh thµnh hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ FDI. V¨n b¶n ®Çu tiªn cña chÝnh phñ níc céng hoµ x· héi chñ nghi· ViÖt Nam quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n ®iÒu chØnh b»ng ph¸p luËt c¸c quan hÖ FDI t¹i ViÖt Nam lµ ®iÒu lÖ ®Çu t cña níc ngoµi t¹i ViÖt Nam ( ban hµnh kÌm nghÞ dÞnh 115-CP ngµy 18/4/1977). Bíc sang giai ®o¹n c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trêng më quèc héi kho¸ 8 ®· th«ng qua luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµo ngµy 29/12/1987. Thêi kú ®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt níc, viÖc thu hót FDI vµo ViÖt Nam cµng cã ý nghÜa quan träng. Ho¹t ®éng hîp t¸c ®Çu t víi níc ngoµi ®øng tríc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc míi. LuËt ®Çu t níc ngoµi tiÕp tôc ®îc hoµn thiÖn vµ ®îc quèc héi khãa IX níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua ngay 12/11/1996. Cïng víi qu¸ tr×nh hoµn thiÖn luËt ®Çu t níc ngoµi, nhµ níc ViÖt Nam ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n luËt nh: luËt dÇu khÝ, luËt ®Êt ®ai, luËt d©n sù, luËt ng©n s¸ch, luËt b¶o vÖ m«i trêng, luËt th¬ng m¹i..., ph¸p luËt vÒ quyÒn vµ nghÜa vô tæ chøc cña c¸ nh©n níc ngoµi thuª ®Êt t¹i ViÖt Nam, ®ång thêi ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy híng dÉn thi hµnh ph¸p luËt nh c¸c nghÞ ®Þnh quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam, c¸c th«ng t híng dÉn cña bé, ngµnh. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 31 §Çu t §Ò ¸n m«n häc §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m tõ 1997-2000, tríc t×nh h×nh FDI vµo ViÖt Nam liªn tôc suy gi¶m, nhµ nì tiÕp tôc ®æimíi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu hót vµ triÓn khai FDI. chÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 12/CP ngµy 18/2/1997 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt ®µu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996, nghÞ ®Þnh 10/CP/1998 ngµy 23/11/1998 vÒ mét sè biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ ®¶m b¶o ho¹t ®éng FDI t¹i ViÖt Nam kÌm theo danh môc c¸c lÜnh vùc, ®Þa bµn khuyÕn khÝch vµ ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®µu t, nghÞ ®Þnh 62/1998/N§-CP ngµy 15/8/1998 vÒ ®Çu t theo hîp ®ång BOT –BTO –BT ¸p dông ®íi víi ho¹t ®éng FDI. §Ó n©ng cao h¬n n÷a hiÖu lùc qu¶n lý cña c¸c chÝnh s¸ch ®¶m b¶o vµ chÝnh s¸ch ®Çu t, c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh , th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, víng m¾c vµ gi¶m thiÓu rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiªp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, xo¸ bá sù can thiÖp kh«ng cÇn thiÕt c¶u c¸c c¬ quan nhµ níc vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh»m t¨ng cêng tÝnh hÊp dÉn vµ c¹nh tranh cña m«i trêng ®Çu t ViÖt Nam. Cho ®Õn nay, cã trªn 100 v¨n b¶n ph¸p quy cô thÓ ho¸ híng dÉn luËt ®Çu t níc ngoµi. ngoµi c¸c v¨n b¶n luËt vµ v¨n b¶n ph¸p quy trong níc qu¶n lý vÒ FDI, nhµ níc ®· ký kÕt nh÷ng ®iÒu íc liªn quan. §¸ng chó ý lµ c¸c hiÖp ®Þnh cÊp chÝnh phñ vÒ tr¸nh ®¸nh thuÕ 2 lÇn, c«ng íc thµnh lËp tæ chøc ®¶m b¶o ®Çu t ®a biªn ( MIGA), c«ng íc Niuoãc n¨m 1958 vÒ c«ng nhËn thi hµnh c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµi níc ngoµi, c¸c hiÖp ®Þnh tÝn dông, tµi chÝnh kÝ kÕt gi÷a chÝnh phñ ViÖt Nam víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh ng©n hµng quèc tÕ hoÆc víi chÝnh phñ níc ngoµi. ViÖt Nam gia nhËp ASEAN, APEC , tham gia AFTA vµ ký kÕt hiÖp ®Þnh khung vÒ ®Çu t ASEAN, ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü vµ ®Ö ®¬n xin gia nhËp WTO, tÊt c¶ nh÷ng cè g¾ng ®ã cña ViÖt Nam nh»m n©ng cao tÝnh ph¸p lý cña m«i trêng ®Çu t ë ViÖt Nam hoµ nhËp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Thêi kú võa qua, nh nhËn xÐt cña ng©n hµng thÕ giíi, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc ®i v÷ng ch¾c trong c¶i c¸ch ph¸p luËt vµ t¹o ra khung ph¸p lý phôc vô cho sô nghiÖp ®æi míi kinh tÕ, trong ®ã cã khung ph¸p luËt ®èi víi FDI.  T×nh h×nh thùc hiÖn. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 32 §Çu t §Ò ¸n m«n häc Cïng víi c¸c ho¹t ®éng t¹o lËp m«i trêng chÝnh tri, kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, c¸c ho¹t ®éng ®iÒu hµnh trùc tiÕp (nh quy ho¹ch thu hót FDI, xóc tiÕn ®Çu t, thÈm ®Þnh cÊp giÊy phÐp ®µu t vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t), qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®· t¹o ra khung ph¸p lý ®¶m b¶o vµ khuyÕn khÝch cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam theo môc tiªu vµ ®Þnh híng cña nhµ níc. C¸c kÕt qña ®¹t ®îc vÒ sè dù ¸n ®îc cÊp phÐp ®Çu t, tæng sè vèn ®Çu t, ®Þa bµn ®Çu t, c¸c ®èi t¸c níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam lµ kh¸ kh¸ch quan.  VÒ quan hÖ ph¸p luËt h×nh thµnh víi c¸c dù ¸n ®Çu t: LuËt ®Çu t níc ngoµi quy ®inh ba h×nh thøc ®Çu t chñ yÕu. §ã lµ: hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, doanh nghiÖp liªn doanh, doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi. C¶ ba h×nh thøc trªn ®Òu ®íc c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi lùa chän vËn dông. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã hiÖn tîng lµ nhiÒu doanh nghiÖp liªn doanh chuyÓn ®æi thµnh doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi hoÆc 100% vèn trong níc. Trong thêi gian qua, FDI ®Çu t díi h×nh thøc 100% vèn níc ngoµi cã xu híng t¨ng lªn cïng víi sù chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t níc ngoµi liªn doanh sang lo¹i h×nh 100% vèn níc ngoµi. §iÒu ®ã phÇn nµo ph¶n ¸nh m«i trêng kinh doanh ë níc ta lµ kh¸ thuËn lîi. Bëi v× th«ng thêng khi m«i trêng kinh doanh khã kh¨n phøc t¹p vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, ®é rñi ro cao, nhµ ®Çu t níc ngoµi thêng lùa chän h×nh thøc liªn doanh ®Ó phÝa ®èi t¸c níc chñ nhµ ®øng ra gi¶i quyªt c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ chia sÎ rñi ro. Cßn khi m«i trêng kinh doanh thuËn lîi h¬n, ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i, nhµ ®Çu t níc ngoµi lùa chän h×nh thøc kinh doanh 100% vèn níc ngoµi. Theo bé kÕ ho¹ch - ®Çu t, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp liªn doanh sau khi chuyÓn thµnh doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi ®Òu tiÕp tôc triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n. VÝ dô: c«ng ty Cocacola Ch¬ng D¬ng chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t tõ th¸ng 10/1998, n¨m 1999 t¨ng trëng 30%, nép ng©n s¸ch trªn 3 triÖu USD. C«ng ty bia Poster §µ N½ng ( tríc ®©y lµ c«ng ty bia BGI §µ N½ng) sau khi chuyÓn ®æi vÉn tiÕp tôc t¨ng trëng 60%/n¨m ®ang chiÕm lÜnh thÞ trêng §µ N½ng vµ MiÒn Trung. ViÖc chuyÓn ®æi doanh NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 33 §Çu t §Ò ¸n m«n häc nghiÖp liªn doanh sang doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi ®Òu x¶y ra ë c¸c doanh nghiÖp liªn doanh kÐm hiÖu qu¶, thua lç kÐo dµi. Nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Òn thua lç trong c¸c doanh nghiÖp liªn doanh lµ do ®èi t¸c nãc ngoµi ®eo ®uæi nh÷ng môc tiªu chiÕn lîc dµi h¹n, do tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸n bé ViÖt Nam trong liªn doanh cha ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hoÆc lµ kh«ng n¾m b¾t ®îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nªn kh«ng b¶o vÖ ®îc lîi Ých cña phÝa ViÖt Nam hoÆc lµ ®Êu tranh bÊt hîp t¸c víi níc ngoµi. Nhng dï thua lç do nguyªn nh©n nµo th× ®ång vèn cña ®èi t¸c ViÖt Nam mµ chñ yÕu lµ doanh nghiÖp nhµ nícvÉn bÞ tiªu hao vµ ngan s¸ch nhµ níc ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ cña c¸c liªn doanh sau khi chuyÓn ®æi trong khi doanh nghiÖp 100% vèn nøoc ngoµi sau chuyÓn ®æi ®Òu tiÕp tôc triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n vµ më réng s¶n xuÊt.  VÒ t×nh h×nh htùc hiÖn ph¸p luËt trong qu¶nlý tµi chÝnh, ngo¹i hèi, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ b¶o vÖ m«i trßng, qu¶n lý sö dông lao ®éng… còng ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qña nhÊt ®Þnh nhng vÉn tån t¹i nhiÒu bÊt cËp. §iÒu nay sÏ ®îc nªu kü h¬n trong thùc trang vÒ qu¶n lý nhµ níc trong qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n. 1.3. M«i trêng kinh tÕ vÜ m«  KiÒm chÕ cã hiÖu qu¶ n¹n l¹m ph¸t, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn. ChØ sè l¹m ph¸t lµ chØ tiªu tæng qu¸t ®¸nh gi¸ møc ®é æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. sau mét thËp niªn l¹m ph¸t cao( 2 con sè) liªn tôc trong 3 n¨m (1986 – 1989) l¹m ph¸t 3 con sè víi hiÖu qu¶ tiªu cùc, nÒn kinh tÕ níc ta l©m vµo khñng ho¶ng kÐo dµi nh÷ng n¨m 1980. Tõ n¨m 1989 ®· chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi ®îc ®Æc trng bëi hai c¬n sèt l¹m ph¸t. Cho ®Õn nay l¹m ph¸t ®· gi¶m xuèng cßn mét con sè. §iÒu ®¸ng chó ý lµ nhµ níc cã thÓ kiÓm so¸t ®îc l¹m ph¸t. So víi n¨m 1996, møc t¨ng gi¸ n¨m 1997 chØ lµ 3,6%. N¨m 1998 tuy gÆp nh÷ng khã kh¨n vÒ thiªn tai møc l¹m ph¸t chØ dõng l¹i ë 9,2%. Trong ®ã yÕu tè chñ yÕu lµm t¨ng gi¸ n¨m 1998 lµ do t¨ng gi¸ l¬ng thùc (+23,1%) t¨ng gi¸ USD (+16,2%) Nh vËy cho ®Õn n¨m 1998 chóng ta ®· ®¹t ®îc môc tiªu khèng chÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t. Møc l¹m ph¸t gi¸ c¶ hµng ho¸ NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 34 §Çu t §Ò ¸n m«n häc tiªu dïng vµ dÞch vô n¨m 1999 chØ ë møc 2%, ë khÝa c¹nh æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, hÇu hÕt c¸c chØ tiªu ®Òu ®¹t vµ thËm chÝ vît kÕ ho¹ch dù kiÕn. Béi chi ng©n s¸ch gi÷ ë møc díi 5% GDP, c¸n c©n xuÊt khÈu gÇn nh c©n b»ng. Trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t møc 11,2 tû USD, t¨ng h¬n 20% so víi n¨m 1998. cã thÓ nãi trªn bÒ næi cña ®êi sèng kinh tÕ – x· héi nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« dêng nh rÊt v÷ng vµng. Tuy nhiªn, ®»ng sau sù æn ®Þnh ®ã l¹i Èn chøa nh÷ng nguy c¬ xuÊt hiÖn triÖu chøng thiÓu ph¸t, mét c¨n bÖnh cha tõng gÆp ë ViÖt Nam. ThËt ra, t×nh h×nh gi¶m gi¸ còng ®· tõng xuÊt hiÖn tõ vµi ba n¨m nay nhng trong thêi gian rÊt ng¾n vµ tæng møc l¹m ph¸t c¶ n¨m cao, duy n¨m 1999 thêi gian rít gi¸ liªn tôc kÐo dµi h¬n 8 th¸ng , l¹i g¾n liÒn víi t×nh tr¹ng gi¸ c¶ hÇu hÕt mäi lo¹i hµng ho¸ ( trõ dÇu má) trªn thÞ trêng thÕ giíi ®Òu gi¶m cßn ë trong níc hµng ho¸ tån kho kh¸ nhiÒu. Sù nguéi l¹nh cña thÞ trêng vµ gi¸ c¶ g©y ra nh÷ng khã kh¨n vÒ mÆt c«ng ¨n viÖc lµm, thu nhËp vµ ®êi sèng. Nhµ níc ®· thùc hiÖn mét sè c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch cÇu nh h¹ l·i su©t ng©n hµng, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®¹i ®Çu t th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh ®îc nhµ níc tµi trî… nhng vÉn cha kh¾c phôc ®îc hiÖn tîng thiÓu ph¸t. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn sím cã c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt ®Ó khëi ®éng l¹i nhÞp ®é ®Çu t, duy tr× tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.  Thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t cã sù kiÓm so¸t cña nhµ níc Trong nhiÒu thËp niªn ( ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 80) nhµ níc ViÖt Nam ®· thùc thi mét chÝnh s¸ch tØ gi¸ cè ®Þnh vµ cè g¾ng æn ®Þnh theo tØ gi¸ danh nghÜa ®· lµm cho tØ gi¸ hèi ®o¸i ph¶n ¸nh gi¸ trÞ ®ång tiÒn d©n téc qu¸ cao so víi gi¸ trÞ thùc tÕ dÉn ®Õn viÖc h¹n chÕ xuÊt khÈu, k×m h·m xuÊt khÈu ph¸t triÓn. §©y lµ mét bµi häc thùc tiÔn trong thËp niªn 80 cña níc ta. Tõ n¨m 1989 ViÖt Nam ®· thùc thi mét c¬ chÕ tØ gi¸ th¶ næi cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc, tøc lµ kh«ng cøng nh¾c theo mét tØ gi¸ cè ®Þnh vµ còng kh«ng ®Ó tØ gi¸ biÕn ®éng mét c¸chd ®ét ngét g©y t¸c h¹i cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. viÖc thùc thi mét chÝnh s¸ch tØ gi¸ hèi ®o¸i nh vËy. ®· thùc sù gióp c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu cã hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng kinh doanh, khuyÕn NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 35 §Çu t §Ò ¸n m«n häc khÝch s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. Tõ ®ã t¹o triÓn väng cho vÊn ®Ò huy ®éng vèn níc ngoµi.  Gi¶i quyÕt th©m hôt ng©n s¸ch Trong thêi gian qua. ®èi víi ViÖt Nam viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th©m hôt ng©n s¸ch ®· ®îc nhµ níc ®Æt lªn hµng ®Çu trong nç lùc cña chÝnh phñ nh»m tõng bíc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Nhµ níc ®· thùc hiÖn chñ tr¬ng kiÓm so¸t chÆt chÏ ng©n s¸ch. BiÓu hiÖn sinh ®éng lµ viÖc ban hµnh luËt ng©n s¸ch – lµ c¬ së ph¸p luËt cho ho¹t ®éng thu chi ng©n s¸ch, tõng bíc cè g¾ng gi¶m møc th©m hôt ng©n s¸ch. §Æc biªt trong n¨m 1997 vµ 1998 tríc t×nh tr¹ng hÕt søc khã kh¨n cña ho¹t ®éng thu ng©n s¸ch trong bèi c¶nh ®ang x¶y ra khñng ho¶ng kinh tÕ trong khu vùc, nhµ níc ®· liªn tôc cã c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ®¶m b¶o ®ñ vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn, kinh tÕ t¨ng trëng ë møc tèi ®a. Tuy t×nh h×nh th©m hôt ng©n s¸ch cã gi¶m ®i nhng vÉn ë møc cao. §Ó bï ®¾p béi chi ng©n s¸ch nhµ níc, chÝnh phñ ®· ph¶i t¨ng cêng vay vèn trong vµ ngoµi níc, trong ®ã vay vèn níc ngoµi chiÕm mét tØ träng t¬ng ®èi lín. Tuy nhiªn, vÒ dµi h¹n, biÖn ph¸p vay vèn níc ngoµi ®Ó ®Çu t nÕu kh«ng quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ toµn diÖn cña ®Çu t, kh«ng cã biÖn ph¸p thu håi vèn mét c¸ch kiªn quyÕt th× sÏ lµm cho nî níc ngoµi t¨ng dÉn ®Õn mÊt uy tÝn trong thanh to¸n quèc tÕ vµ còng cã thÓ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn khñng ho¶ng tiÒn tÖ. Khi ®ã sÏ kh«ng thÓ vay tiÕp ®Ó bï ®¾p béi chi ng©n s¸ch.  Ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh lµm c¬ së æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« HÖ thèng tµi chÝnh cã mét vµi trß quan träng trong viÖc huy ®éng c¸c kho¶n tiÕt kiÖm tõ c¸c nguån d thõa vµ ph©n bæ c¸c nguån vèn cho c¸c ®èi tîng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t, trong ®ã cã c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Trong thêi gian qua ë ViÖt Nam cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ, hÖ thèng tµi chÝnh chñ yÕu lµ hÖ thèng ng©n hµng ®îc c¶i c¸ch thµnh hai cÊp 1.4. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi cho sù vËn ®éng FDI  T¨ng tû träng ng©n s¸ch cho XD c¬ së h¹ tÇng NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 36 §Çu t §Ò ¸n m«n häc Trong nh÷ng n¨m qua nhµ níc ®· ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc më réng c¸c mèi quan hÖ ngo¹i giao víi chÝnh phñ c¸c níc, t¹o mèi quan hÖ thiÖn c¶m víi ViÖt Nam trong céng ®ång tæ chøc quèc tÕ. V× vËy, nguån ODA mµ c¸c níc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trä cho níc ta ngµy cµng t¨ng. Do ®ã, nguån vèn trùc níc ngoµi ®Çu t vµo nÒn kinh tÕ kh«ng ngõng t¨ng lªn. NÕu n¨m 1990, vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cña nhµ níc chØ lµ 2418,6 tØ VND th× n¨m 1999 t¨ng lªn 48720,5 tØ VND. Tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cña nhµ níc b×nh qu©n trong thêi k× nµy lµ 118,4%/n¨m. Cã nh÷ng n¨m tèc ®é t¨ng tíi 170,9% so víi n¨m tríc. Tuy nhiªn phÇn lín vèn ®Çu t cña nhµ níc lµ dµnh cho khu vùc ®« thÞ vµ c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n kh¸c. ChÝnh v× vËy c¸c khu vùc ®« thi cña níc ta cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn vµ phån vinh. Trong khi ®ã nguån vèn ng©n s¸ch ®Çu t cho n«ng th«n tuy t¨ng vÒ mÆt tuyÖt ®èi nhng tû träng ngµy cµng gi¶m. NÕu tû träng vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cho n«ng nghiÖp n¨m 1998 lµ 15,2% trong tæng vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cña nhµ níc th× n¨m 1999 chØ cßn 9,7%. Trong khi ®ã tèc ®é t¨ng cña tæng vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cña c¶ níc lµ h¬n 20 lÇn. Sù sót gi¶m nµy lµ nguyªn nh©n cña sù tr× trÖ, kÐm ph¸t triÓn vÒ c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n trong nh÷ng n¨m qua so víi ®« thÞ. §ång thêi ®ã còng lµ nguyªn nh©n cña sù kÐm hÊp dÉn ®èi víi c¸c nguån vèn ®Çu t kh¸c cña x· héi trong ®ã cã FDI.  T¨ng cêng huy ®éng FDI cho §T XDCB díi h×nh thøc BOT §Ó t¨ng cêng huy ®éng vèn ®Çu t cho x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, nhµ níc ®· kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo c¬ së h¹ tÇng kü thuËt díi h×nh thøc BOT. §Çu t díi h×nh thøc BOT ®îc nhµ níc cho phÐp tõ khi ban hµnh luËt söa ®æi, luËt ®Çu t níc ngoµi n¨m 1992 vµ ®îc cô thÓ ho¸ b»ng nghÞ ®Þnh sè 27/CP ngµy 23/11/1993 cña chÝnh phñ ban hµnh qui chÕ ®Çu t theo h×nh thøc hîp ®ång x©y dùng- kinh doanh- chuyÓn giao. §Ó khuyÕn khÝch h¬n n÷a c¸c nhµ ®Çu t vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, luËt ®Çu t níc ngoµi 1996 ®· ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 37 §Çu t §Ò ¸n m«n häc thøc ®Çu t theo lo¹i h×nh nµy. §ã lµ h×nh thø BOT, BTO, BT. Trong nghÞ ®Þnh 62/1998/N§- CP ngµy 15/8/1998 ban hµnh quy chÕ ®Çu t theo h×nh thøc hîp ®ång x©y dùng- kinh doanh – chuyÓn giao, hîp ®ång x©y dùng- chuyÓn giao-kinh doanh vµ hîp ®ång x©y dùng – chuyÓn giao ¸p dông cho ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Theo quy chÕ nµy nh÷ng ®iÒu kiÖn u ®·i nhÊt ®èi víi ho¹t ®éng FDI ®· ®îc giµnh cho nhµ ®Çu t díi h×nh thøc nµy. Do nh÷ng ®iÒu kiÖn u ®·i vµ ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®Çu t cïng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c vÒ ®Çu t, ngµy cµng cã nhiÒu nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t theo h×nh thøc BOT.  X©y dùng KCX - KCN ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t NhËn thøc ®îc sù cÇn thiÕt vµ vai trß quan träng cña h×nh thøc ®Çu t nµy, ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu më cöa, nhµ níc ®· chó träng quan t©m hoµn thiÖn m«i trêng ph¸p lý, quy ho¹ch ph¸t triÓn vµ tæ chøc x©y dùng KCX-KCN. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 12 n¨m 1999, c¶ níc cã 67 KCN, KCX vµ KCNC ®îc thµnh lËp víi diÖn tÝch lµ 10454 ha( cha kÓ KCN Dung QuÊt cã diÖn tÝch lµ 14000 ha) trong ®ã: + 3 KCX ( T©n ThuËn-Linh Trung – H¶i Phßng) + 1 KCNC Hoµ L¹c + 63 KCN. KCN ®îc cÊp giÊy phÐp tËp trung c¶ 3 miÒn, nhiÒu nhÊt lµ Nam Bé 40 cßn MiÒn B¾c chØ cã 13 vµ MiÒn Trung cã 14 KCN. 27 trong 61 tØnh thµnh phè cã KCN trong ®ã tËp trung nhiÒu ë vïng tø gi¸c kinh tÕ träng ®iÓm phÝa nam thµnh phè HCM, §ång Nai, Bµ RÞa – Vòng Tµu vµ B×nh D¬ng. Cã thÓ nãi, ®Õn nay c¸c KCN ®· trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong c¬ cÊu kinh tÕ ViÖt Nam. Ho¹t ®éng cña nã ®· vµ ®ang ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Trong cac KCN vµ KCX hiÖn ®· cã 548 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, tæng sè vèn ®Çu t ®¨ng ký lµ 6363 triÖu USD (cha kÓ dù ¸n liªn doanh víi Nga x©y dùng nhµ m¸y läc dÇu sè 1 Dung QuÊt cã sè vèn ®Çu t 1,3 tØ USD), vèn thùc hiÖn kho¶ng 2820 triÖu USD, mét sè chi nh¸nh cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 38 §Çu t §Ò ¸n m«n häc t níc ngoµi vµ gÇn 250 doanh nghiÖp t nh©n víi vèn ®Çu t 13 ngh×n tØ VND. Ngoµi ra, khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt cßn t¹o ra sù t¸c ®éng qua l¹i víi doanh nghiÖp ngoµi KCN vµ KCX. Quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai khu vùc nµy la quan hÖ cung øng vËt t, nguyªn vËt liÖu vµ hµng ho¸ tiªu dïng. Mèi quan hÖ nµy ngµy cµng ph¸t triÓn. Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn cña KCN, KCX ë níc ta hiÖn nay cßn nhiÒu h¹n chÕ: + Tríc hÕt, quy ho¹ch KCN, KCX cha hîp lý dÉn ®Õn viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kh«ng theo quy ho¹ch ph¸t triÓn chung mµ ch¹y theo sè lîng, phong trµo, cha tÝnh ®Õn hiÖu qu¶, dÉn ®Õn tØ lÖ diÖn tÝch ®Êt quy ho¹ch vµ c¬ së h¹ tÇng cho thuª thÊp, kho¶ng 20% so víi diÖn tÝch ®Êt quy ho¹ch (2000ha/10000ha) vµ 32% so víi quü ®Êt dµnh cho KCN. T×nh tr¹ng nµy kÐo dµi nhiÒu n¨m dÉn ®Õn g©y l·ng phÝ vµ ø ®äng vèn ®Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, l·ng phÝ nguån nh©n lùc. Trong 25 ban qu¶n lý KCN ®îc thµnh lËp th× chØ cã 10 ban qu¶n lý ®îc ®i vµo ho¹t ®éng sè cßn l¹i kh«ng cã viÖc lµm. VÉn cßn t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c tØnh, c¸c vïng trong níc vµ ngay c¶ trong cïng tØnh còng cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c c¬ quan cÊp gi©y phÐp cho c¸c dô ¸n trong vµ ngoµi KCN. Víi t×nh h×nh c¹nh tranh nh vËy , cã thÓ lµm gi¶m c¨n bÖnh quan liªu, thñ tôc rêm rµ cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc. Tuy nhiªn vÉn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu chÝnh ®¸ng cña nhµ ®Çu t. MÆt kh¸c sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh còng cã thÓ ph¸ vì quy ho¹ch ®Çu t cña t×nh, cña vïng vµ c¶ níc nÕu kh«ng cã sù chØ ®¹o chÆt chÏ tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trung ¬ng. + Quy ho¹ch ph¸t triÓn KCN kh«ng g¾n víi quy ho¹ch ®Çu t ngu«n nh©n lùc vµ b¶o vÖ m«i trêng, quy ho¹ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho c¸c khu ngoµi KCN phôc vô ¨n ë, sinh ho¹t, vui ch¬i, gi¶i trÝ, häc tËp… cña ngêi lao ®éng. V× vËy ph¸t sinh c¸c vÊn ®Ò nh: thiÕu lao ®éng cung cÊp cho KCN, KCX g©y « nhiÔm m«i trêng, g©y t¸c ®éng tiªu cùc nhiÒu mÆt.  Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, t¹o c¹nh tranh cho m«i tr êng ®Çu t NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 39 §Çu t §Ò ¸n m«n häc Trong nh÷ng n¨m võa qua, §¶ng vµ nhµ níc ®· kh«ng ngõng quan t©m ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Tríc hÕt, ®îc thÓ hiÖn ë viÖc t¨ng tØ lÖ chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc-®µo t¹o tõ 1% (n¨m 1991) lªn 2,3% (n¨m 1996) vµ 2% trong c¸c n¨m tõ 1997-1999. Cïng víi viÖc t¨ng tØ lÖ chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc- ®µo t¹o, nhµ níc ®· cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó huy ®éng nguån vèn trong d©n còng nh cña nhµ níc ®Ó ®Çu t cho gi¸o dôc-®µo t¹o. Cã biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng ®éi ngò gi¸o viªn, giµnh nh÷ng u tiªn thÝch ®¸ng ®èi víi ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c gi¸o dôc ®µo t¹o ®Ó cã ®îc ®éi ngò gi¸o viªn yªu nghÒ vµ kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc- ®µo t¹o. ChÝnh v× vËy, chÊt lîng lao ®éng níc ta ®îc n©ng cao ®¸p øng phÇn nµo nhu cÇu vÒ lao ®éng cã chuyªn m«n, kü thuËt cho nÒn kinh tÕ nãi chung còng nh khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi nãi riªng. Tuy nhiªn, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc níc ta cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò bÊt cËp sau: + Thø nhÊt, nguån nh©n lùc t¨ng nhanh, c¬ cÊu trÎ nhng chÊt lîng kh«ng cao: d©n sè tuæi lao ®éng níc ta t¨ng nhanh tõ 33,9 triÖu ngêi n¨m 1999 lªn gÇn 50 triÖu n¨m 2003 b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 1,1 triÖu ngêi ( gÇn 2,65%/n¨m) t¹o møc cung lín vÒ lùc lîng lao ®éng. Trong sè lao ®éng cã trªn 26 triÖu ngêi thuéc nhãm tõ 15-34 tuæi (nhãm cã nhiÒu u thÕ vÒ søc khoÎ, häc vÊn, tÝnh n¨ng ®éng). §©y lµ mét yÕu tè lîi thÕ trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Tuy nhiªn, chÊt lîng nguån lao ®éng cßn thÊp, cha ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. T×nh tr¹ng thÓ lùc, tr×nh ®é häc vÊn vµ kü n¨ng lao ®éng cña ngêi lao ®éng cßn nhiÒu bÊt cËp. Tr×nh ®é häc vÊn cña d©n sè trong tuæi lao ®éng ®· t¨ng lªn vµ ë møc kh¸ nhng cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c¸c vïng. Tû lÖ biÕt ch÷ chung cña c¶ níc lµ t¬ng ®èi cao, sè n¨m ®i häc v¨n ho¸ phæ th«ng ®· t¨ng nhng sè n¨m ®µo t¹o nghÒ l¹i rÊt thÊp nªn lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt (gåm tõ s¬ cÊp ®Õn chuyªn m«n sau ®¹i häc) tuy cã xu híng t¨ng lªn hµng n¨m (4.4 triÖu n¨m 1996 ®Õn 5.2 triÖu n¨m 1999) nhng tû lÖ ®ã so víi tæng sè lao ®éng l¹i thÊp ( 12.29% n¨m 1996 vµ13.87% n¨m 1999). §iÒu ®ã cho thÊy sau 4 n¨m, tØ lÖ lao ®éng cã chuyªn m«n kÜ thuËt chØ t¨ng ®îc thªm 1.56%. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 40 §Çu t §Ò ¸n m«n häc Nh vËy cho ®Õn nay vÉn cßn gÇn 86% lao ®éng kh«ng cã chuyªn m«n kÜ thuËt. TØ lÖ lao ®éng kh«ng qua ®µo t¹o so víi tæng lao ®éng lµm viÖc trong nÒn kinh tÕ níc ta con qu¸ thÊp. Tãm l¹i, tr×nh ®é kÜ thuËt, tay nghÒ kÜ n¨ng, kinh nghiÖm qu¶n lý cña ®éi ngò lao ®éng ViÖt Nam cßn rÊt thÊp ®ång thêi ý thøc kû luËt vµ tinh thÇn hîp t¸c lµm viÖc tËp thÓ cha cao. §éi ngò c¸n bé khoa häc tuy cã tiÒm n¨ng trÝ tuÖ cao, tiÕp thu nhanh tri thøc míi nhng cßn thiÕu sù liªn kÕt, thiÕu tinh thÇn hîp t¸c vµ thiÕu c¸n bé ®Çu ®µn, c¸n bé giái vÒ kinh tÕ, qu¶n lý, tµi chÝnh, ng©n hµng, nh÷ng c«ng tr×nh s, kü s thùc hµnh giái… + Thø hai, c¬ cÊu nguån nh©n lùc níc ta ph¸t triÓn kh«ng phï hîp víi nhu cÇu vÒ c¬ cÊu lao ®éng cña nÒn kinh tÕ còng nh kh«ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ lao ®éng cña khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Mét nghÞch lý lµ: trong khi tØ lÖ lao ®éng thÊt nghiÖp cña nÒn kinh tÕ cao, hµng n¨m sè sinh viªn tèt nghiÖp ra trêng kh«ng t×m ®îc viÖc lµm th× rÊt nhiÒu doanh nghiÖp (c¶ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi) cã nhu cÇu tuyÓn dông lao ®éng kü thuËt vµ qu¶n lý cã tr×nh ®é nhng kh«ng ®îc ®¸p øng. VÝ dô: KCN §ång Nai mçi n¨m cÇn 60000 lao ®éng cã tay nghÒ trong ®ã 10% lµ trung cÊp kü thuËt, 60% lµ thî lµnh nghÒ, 2530% lµ lao ®éng phæ th«ng nhng trªn thùc tÕ chØ ®¸p øng 9,2% lao ®éng kü thuËt. ë §ång Nai c¸c doanh nghiÖp cÇn tuyÓn 35000 lao ®éng lµm viÖc nhng 6 trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm chØ giíi thiÖu 10000 ngêi. ë thµnh phè HCM, theo ®iÒu tra cña viÖn kinh tÕ ë 400 doanh nghiÖp vµ cña sæ lao ®éng th¬ng binh x· héi t¹i 650 doanh nghiÖp vÒ nhu cÇu lao ®éng n¨m 1998-2000 cho thÊy thiÕu trªn 27% chuyªn gia kü thuËt vµ 33% c«ng nh©n kü thuËt. Trong khi ®ã, doanh nghiÖp thõa 17% lao ®éng kh«ng cã tay nghÒ, riªng doanh nghiÖp nhµ níc thõa trªn 30%. Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh trªn lµ do c«ng t¸c dù b¸o cña nhµ níc vÒ nhu cÇu lao ®éng kÓ c¶ sè lîng vµ c¬ cÊu cha tèt dÉn ®Õn viÖc qui ho¹ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho nÒn kinh tÕ cha hîp lý, ®Æc biÖt lµ quy ho¹ch ®µo t¹o båi dìng c¸n bé qu¶n lý trong c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ FDI. Sè c¸n bé cã n¨ng lùc trong lÜnh vùc nµy cµng thiÕu do nhµ níc thùc hiÖn chñ tr¬ng uû quyÒn cÊp giÊy phÐp ®Çu t, qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 41 §Çu t §Ò ¸n m«n häc cho c¸c tØnh thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng vµ ban qu¶n lý c¸c KCN-KCX. Kh«ng chØ thiÕu c¸n bé qu¶n lý nhµ níc cã tr×nh ®é chuyªn m«n n¨ng lùc vµ phÈm chÊt trong c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t níc ngoµi, sè lao ®éng tham gia qu¶n lý trong c¸c doanh ngiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi còng nh lao ®éng kü thuËt, ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ còng kh«ng d¸p øng ®îc nhu cÇu cña khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi. §ã chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng thiÖt h¹i lín cña ®èi t¸c ViÖt Nam trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi khi tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ, h¹ch to¸n kinh doanh… Ngêi lao ®éng chØ ®îc hëng l¬ng thÊp v× do n¨ng suÊt lao ®éng thÊp v× kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. Còng ch×nh v× vËy, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ph¶i sö dông lao ®éng níc ngoµi vµ hä ®îc hëng l¬ng cao h¬n so víi lao ®éng ViÖt Nam rÊt nhiÒu. Cuèi cïng lµ sù thiÖt h¹i cña nhµ níc ViÖt Nam vÒ thÊt thu ng©n s¸ch. Nh×n mét c¸ch tæng thÓ lµ sù thiÖt h¹i cña ®Êt níc ViÖt Nam khi tham gia hîp ®Çu t víi níc ngoµi. 2.Qu¶n lý nhµ níc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n FDI §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ho¹t ®éng díi h×nh thøc dù ¸n ®Çu t. Nh vËy, dù ¸n ®Çu t lµ ®èi tîng qu¶n lý trùc tiÕp cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Çu t níc ngoµi. Qu¶n lý dù ¸n ®Çu t ®îc thùc hiÖn theo mét chu kú tõ qu¶n lý kh©u h×nh thµnh dù ¸n ®Çu t ®Õn kh©u thÈm ®Þnh cÊp giÊy phÐp, triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n theo giÊy phÐp ®· ®îc cÊp, qu¶n lý khi dù ¸n ®i vµo ho¹t ®éng vµ kÕt thóc dù ¸n. trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng qu¶n lý trùc tiÕp cña nhµ níc víi FDI ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù vËn ®éng cña c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t níc ngoµi nh»m thùc thi chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña §¶ng vµ nhµ níc vÒ FDI. 2.1. Giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t  Ban hµnh danh môc dù ¸n kªu gäi hîp t¸c ®Çu t víi níc ngoµi: X©y dùng vµ ban hµnh danh môc dù ¸n kªu gäi hîp t¸c ®Çu t víi níc ngoµi lµ ho¹t ®éng cùc kú quan trong cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc ®Ó ®Þnh híng ho¹t ®éng FDI phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ. Theo ®¸nh gi¸ chung, danh môc dù ¸n do bé kÕ ho¹ch - ®Çu t, c¸ch ngµnh, së kÕ ho¹ch ®Èu t, ®Þa ph¬ng x©y dùng cßn ë NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 42 §Çu t §Ò ¸n m«n häc d¹ng s¬ sµi cha ®ñ hÊp dÉn ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Néi dung cña c¸c dù ¸n ®Çu t cßn qu¸ chung chung, cha ®a ra ®îc th«ng sè kü thuËt chÝnh x¸c ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi t×m hiÓu c¬ héi ®Çu t. C¸c dù ¸n míi chØ dõng l¹i ë viÖc ®¸nh gi¸ s¬ bé, nªu lªn c¬ héi ®Çu t. Do thiÕu qui ho¹ch ®ång bé vµ chÝnh s¸ch b¶o hé trong níc, kh«ng cã chÝnh s¸ch ®Þnh híng râ rµng, FDI chØ tËp trung vµo mét sè ngµnh cã kh¶ n¨ng sinh lîi nhanh, nh÷ng ngµnh kh«ng thùc sù cÇn thiÕt, nh÷ng ngµnh mµ trong níc ®· cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ ®¸p øng nhu cÇu. V× vËy, ®· t¹o ra ¸p lùc kh«ng ®¸ng cã cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong lÜnh vùc nµy nh ngµnh s¶n xuÊt thùc phÈm, ®å uèng, bét giÆt, l¾p r¸p ®iÖn tö. Trong cuéc c¹nh tranh víi c¸c chµng khæng lå, doanh nghiÖp trong níc nÕu kh«ng ®îc chuÈn bÞ sÏ bÞ mÊt thÞ phÇn cña m×nh. VÝ dô: c«ng nghiÖp ®iÖn tö liªn doanh víi níc ngoµi t¨ng 30%, lËp tøc khu vùc trong níc gi¶m 5 % vµ t¬ng tù nh vËy víi c¸c ngµnh kh¸c. Nh vËy c«ng t¸c ban hµnh danh môc dù ¸n kªu gäi ®Çu t níc ngoµi ®· cã nh÷ng biÕn chuyÓn nhng cha theo kÞp yªu cÇu thùc tiÔn. HiÖn tr¹ng ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam ®ßi hái c«ng t¸c nµy ph¶i cã sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt.  Xúc tiến đầu tư, và hướng dẫn hợp tác đầu tư nước ngoài - Xúc tiến đầu tư là hoạt động của các cơ quan quản lí nhà nước về đầu tư nước ngoài để gọi vốn cho các dự án đầu tư theo dự định. Nó bao gồm hoạt động tuyên truyền, quảng cáo về chính sách thu hút đầu tư của nhà nước Việt Nam, các dự án kêu gọi vốn đầu tư của Việt Namđối với các nhà đầu tư nước ngoài. Trong thời gian qua, bộ kế hoạch đầu tư đã tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến đầu tư một cách độc lập hoặc phối hợp với các bộ các ngành có liên quan như bộ Thương Mại, bộ Khoa Học Công Nghệ Và Môi Trường, phòng công nghệ và thương mại Việt Nam, báo đầu tư, đài truyền hình Việt Nam, mang internet để tổ chức các diễn đàn, hội thảo và triển lãm, tuyên truyền, giới thiệu các văn bản đầu từ nước ngoài, sách hưỡng dẫn đầu tư nước ngoài. Năm 1999 triển khai thành lập bộ phận xúc tiến đầu tư tại các bộ, ngành, tổng công ty, các cơ quan đại diện của nước ta tại một số địa bàn trọng điểm của nước ngoài để chủ động vận động thu hút FDI. - Hướng dẫn phía Việt Nam hợp tác đầu tư nước ngoài NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 43 §Çu t §Ò ¸n m«n häc  Để hoạt động hớp tác đầu tư nước ngoài tiến hành nhanh chóng và có hiệu quả, quản lý nhà nước phải hướng dẫn phía Việt Nambao gồm các bộ, ngành, UBND cấp tỉnh, doanh nghiệp Việt Namđược phép hợp tác đầu tư nước ngoài. Theo quy đinh tại điều 2 nghị định 12/CP ngày 18-2-1997, các doanh nghiệp Việt Namthuộc mọi thành phần kinh tế và các tổ chức của Viêt Nam thuộc đối tượng nêu tại điều 65 của luật đầu tư nước ngoài tại Việt Namđáp ứng các điều kiện do chính phủ quy định đựơc quyền chủ động tìm kiếm, lựa chọn đối tác nước ngoài. Đối với những dự án quan trọng, các bộ, UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm lựa chọn, bố trí đối tác Việt Namđủ năng lực chuyên môn và tài chính để hợp tác với đối tác nước ngoài, cần phải tổ chức tốt việc lựa chọn đối tác nước ngoài bằng các biện pháp thích hợp như đấu thầu, lựa chọn, sử dụng nhiều biện pháp để kiểm tra năng lực tài chính, tư cách pháp lý của đối tác. Nhà nước quy định các điều kiện về tư cách pháp nhân, sở hữu tài sản góp vốn, trình độ quản lý với doanh nghiệp nhà nước thuộc các thành phần kinh tế hợp tác với nước ngoài. Đối với một số ngành nghề đòi hỏi chuyên mông sâu như tài chính, ngân hang và một số ngành công nghiệp then chốt, doanh nghiệp Việt Namphải có kinh nghiệm và có khả năng sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực này. * Nhà nước thực hiện thẩm định và cấp giấy phép đầu tư nhằm định hướng hoạt động FDI theo chiến lược phát triển kinh tế. Công tác thẩm định hồ sơ dự án là hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền tiến hành nhằm xem xét một cách khách quan khoa học và toàn diện các nội dung của dự án ảnh hưởng trực tiếp tới tính hớp pháp, khả thi và tình hiệu quả của dự án để ra quyết định đầu tư. Để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài, nhà nước có những cải tiến về thủ tục thẩm định, cấp giấy phép đầu tư, quy định rõ trách nhiệm quyền hạn và thời gian cụ thể đối với từng cấp được quyền thẩm định cấp giấy phép đầu tư với dự án FDI. Quản lý nhà nước trong lĩnh vực này đã có những cải cách mang tính đột phá. Việc cấp giấy phép đầu tư được thực hiện theo một trong hai quy trình: + Đăng kí cấp giấy phép đầu tư + Thẩm định cấp giấy phép đầu tư 2.2.§iÒu hµnh cña nhµ níc trong giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n . Trong giai đoạn này, hoạt động quản lý nhà nước nhằm tạo điều kiện cho các nhà đầu tư đã được cấp giấy phép tổ chức triển khai dự án đầu tư. Trong thời gian qua, hoạt động diều hành của cơ quan quản lý nhà nước trong giai đoạn này còn nhiều bất cập. Do phân công trách nhiệm không rõ rang, lúng túng dẫn đến buông lỏng quản lý làm cho dự án hoạt động không đúng mức, gấy khó khăn phiền hà NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 44 §Çu t §Ò ¸n m«n häc cho triển khai dự án. Hoạt động quản lý nhà nước còn thiếu hoặc chưa chú ý tới việc sử dụng các công cụ quản lý hữu hiệu như kiểm toán giám định, nghiệm thu, đấu thầu. Một số vấn đề về thủ tục cấp đất, thủ tục xây dựng cũng là những nổi cộm gây chậm chễ trong triển khai dự án.  Về tổ chức bộ máy nhân sự: Quản lý nhà nước liên quan đến tổ chức nhân sự của doanh nghiệp và đại diện cho các bên trong hợp doanh thông qua hoạt động của phía Việt Nam trong liên doanh, đặc biệt là khi phía Việt Nam là cơ quan hoặc doanh ghiệp nhà nước. Thành viên bên Việt Nam trong hội đồng quản trị doanh nghiệp và trong điều phối hợp tác kinh doanh chịu trách nhiệm trước doanh nghiệp Việt Nam hợp tác với nước ngoài về việc thực thi các quyết định của doanh nghiệp và của cơ quan nhà nước có thẩm quyền liên doanh, trong việc thực thi pháp luật và theo dõi kiểm tra hoạt động của liên doanh theo đúng quy định của giấy phép đầu tư, của pháp luật vn . Thành viên của Việt Nam trong liên doanh giữ trọng trách lớn, vùa phái cùng đối tác nước ngoài điều hành sản xuất kinh doanh có hiệu quả, vừa phải đại diện cho Việt Nambảo vệ quyền lợi phía Việt Nam và của nhà nước VN . Việc bố trí nhân sự là thành viên của bên Việt Nam trong hội đồng quản trị của doanh nghiệp liên doanh là do đề bạt từ doanh nghiệp hoặc do từ cơ quan Việt Namđược nhà nước cho phép góp vốn bằng quyền sử dụng đất. Đối với nhiều dự án bên Việt Nam liên doanh hoạt động trọng lĩnh vực không liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh với nước ngoài. Mặt khác lĩnh vực hợp tác đầu tư với nước ngoài là một lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ, các nhà đầu tư nước ngoài là những người vừa giàu kinh nghiệm trong quản lý điều hành, vừa lắm thủ thuật. Vì vậy, cán bộ Việt Namđược bố trí nhiều người nhưng không đáp ứng được nhu cầu và không làm tròn được nhiệm vụ.  Cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư. Doanh nghiệp Việt Nam có vốn đầu tư nước ngoài nộp hồ sơ xin phép sử dụng đất theo quy định tại chương IV nghị định 12/CP và thông tư 679/TT của tống cục địa chính ngày 15/5/1997. Vấn đề cho thuê đất thực hiện dự án đầu tư theo phản ánh của nhà đầu tư nước ngoài còn có những tồn tại sau: + Giá thuê đất ở Việt Namcòn ở mức cao so với nhiều nứơc trong khu vực. Nếu tính cả chi phí đền bù, giải toả thì giá đất bị đấy lên cao. Đây là một yếu tố làm giảm sực cạnh tranh thu hút đầu tư. + Thủ tục cấp đất còn phức tạp, kéo dài. Theo sự phản ánh của một số doanh nghiệp tại Hà Nội, để có được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phải qua 11 cơ NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 45 §Çu t §Ò ¸n m«n häc quan với 8 chữ kí, trùng lặp nhiều lần của các nhà lãnh đạo cơ quan chức năng thành phố như phó chủ tịch thành phố (2 người) – 3 lần, giám đốc sở địa chính – 3 lần, kiến trúc sư trưởng thành phố - 2 lần. 2.2.Điều hành của nhà nước khi dự an FDI đi vào hoạt động. * Điều hành của nhà nước về xuất nhập khẩu đối với dự án FDI. Công tác quản lý xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã đảm bảo thực hiện được chính sách xuất nhập khẩu của nhà nước đối với khu vực FDI, đảm bảo được những ưu đãi khuyến khích của nhà nước về nhập khẩu thiết bị, máy móc, vật tư và các phương tiện vận tải chuyên dùng phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài cũng như ngày càng tạo điều kiện thuật lợi hơn cho hoạt động nhập khẩu nguyên phụ liệu để sản xuất và xuất khẩu hàng hoá. Trong những năm qua, công tác điều hành xuất nhập khẩu của Việt Namđã có những cải tiến đáng kể như xoá bỏ giấy phép xuất nhập khẩu theo từng chuyến hang, cho phép các doanh nghiệp kể cả các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ cần có giấy phép kinh doanh là có thể tham gia xuất nhập khẩu hang hoá theo giấy phép chứng nhận đăng kí kinh doanh sau khi đã đăng kí mà số doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu tại các cục hải quan tỉnh, thành phố. Các doanh nghiệp có đăng kí kinh doanh có thể xuất khẩu mặt hàng mới không nằm trong giấy phép kinh doanh. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài mở rộng cơ hội kinh doanh của mình và có thể phát huy được thế mạnh về khai thác thị trường xuất khẩu. Mặt khác cùng với việc phân quyền cấp giấy phép kinh doanh và quản lý FDI của bộ kế hoạch - đầu tư cho uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố, ban quản lý khu công nghiệp, bộ thương mại và tổng cục hải quan cùng thực hiện phân quyền, điều hành xuất nhập khẩu cho các cơ quan địa phương tạo điều kiện giải quyết nhanh chóng các thủ tục xuất nhập khẩu cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Công tác điều hành xuất nhập khẩu trong những năm qua đã ngày càng tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của khu vực FDI, đã phat huy được phần nào lợi thế trong xuất khẩu của khu vực này. Chính vì vậy, hoạt động xuất khẩu của khu vực FDI đã góp phần tăng nhanh kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước. Nếu như ở giai đoạn 1988-1991, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài mới xuất khẩu được 52 triệu USD thì năm 1995 là 400 triệu USD và năm 1999 là 2577 triệu USD, nâng tỉ trọng giá trị kim ngạch xuất khẩu của khu vực FDI trong tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của Việt Namtừ 2,5% năm 1991, 4,3% năm 1992 lên 22,4% năm 1999. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 46 §Çu t §Ò ¸n m«n häc Điều đáng chú ý là trong giai đoạn vừa qua nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đang trong quá trình xây dựng, chuẩn bị sản xuất hoặc sản xuất thử nên ở khu vực này vẫn còn tình trạng nhập siêu. Hai năm 1995, 1996 mỗi năm nhập siêu trên 1 tỉ USD, từ năm 1997 nhập siêu giảm: Năm 1997 là 900 triệu USD, năm 1998 là 686 triệu USD, 1999 là 825 triệu USD. Tỷ trọng nhập siêu khu vực FDI thường chiếm trên 30% tổng nhập siêu của Việt Nam. Hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đang có những biểu hiện sản xuất kinh doanh theo hướng sản xuất hang hoá thay thế hang nhập khẩu. Theo thống kê chính thức của bộ thương mại, tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của FDI năm 1999 là 2,577 tỉ USD so với doanh thu là 4,6 tỷ USD thì tỉ lệ giá trị kim ngạch xuất khẩu chiếm 56% so với doanh thu. Nhưng trong tổng kim ngạch xuất khẩu thì xuất khẩu dầu thô là 2,019 tỉ USD. Như vậy tỷ lệ xuất khẩu các mặt hang còn lại (0.558 tỷ USD) chỉ là 21,6%. Như vậy gần 80% sản phẩm của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài được tiêu thụ trên thị trường nội địa. NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 47 §Çu t §Ò ¸n m«n häc N¨m 1991 1. Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu 52 cña khu vùc cã FDI 2. Gi¸ trÞ kim ng¹ch nhËp khÈu cña khu vùc cã FDI 3. Chªnh lÖch xuÊt nhËp khÈu cña khu vùc cã FDI 4. Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu 2089 cña ViÖt Nam 5. Gi¸ trÞ kim ng¹ch nhËp khÈu 2338 cña ViÖt Nam 6. Chªnh lÖch xuÊt nhËp khÈu -251 cña ViÖt Nam 7. Tû träng gi¸ trÞ xuÊt khÈu 2.5 khu vùc cã vèn ®Çu t FDI / tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu viÖt nam (%) 8. Tû träng gi¸ trÞ nhËp khÈu khu vùc cã vèn ®Çu t FDI / tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu viÖt nam (%) 9. Tû träng nhËp siªu cña khu vùc FDI / tæng nhËp siªu ViÖt NguyÔn Thuú Th¬ng 1992 122 1993 257 1994 232 1995 440 1996 1790 1997 1982 1998 2577 1999 3220 - - 600 1468 2890 2668 3398 4350 - - -368 -1028 -900 -286 -821 -1030 2580 2985 4054 7255 9185 9361 11523 14300 2540 3924 5825 11143 11592 11445 11636 15200 40 -963 -1771 -3888 4.35 8.6 5.7 - - - - 48 -2407 -2134 -113 -900 10.8 19.5 21.7 22.4 23.2 10.3 18.3 24.9 23.2 -29.2 32.9 20.7 32.3 37.4 32.1 72.6 114.4 §Çu t 43A §Ò ¸n m«n häc Nam Nguån : Niªn gi¸m thèng kª 1998- NXB Thèng kª Hµ Néi, T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o th¸ng1 n¨m 2001. NguyÔn Thuú Th¬ng 49 §Çu t 43A §Ò ¸n m«n häc Như vậy việc cân bằng xuất nhập khẩu và tiến tới xuất siêu là mục tiêu mang tính nguyên tắc mà các nhà quản lý vĩ mô phải kiên quyết đeo đuổi trong hoạt động điều tiết của mình đối với hoạt động kinh doanh của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Bởi vì nó là một trong những yếu tố đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô lâu dài. - Quản lý nhà nước về sử dụng lao động trong khu vực FDI. Tính đến tháng 9 năm 2003 các doanh nghiếp có vốn đầu tư nước ngoài đã thu htú trên 40 vạn lao động Viẹt Nam trực tiếp làm việc tại khu vực này với thu nhập hang trăm triệu USD. Đồng thời tạo việc làm và thu nhập cho hàng chục vạn lao động trong các ngành phục vụ và dịch vụ khác. Theo dự toán sơ bộ của các nhà kinh tế, số vốn cần có để tạo ra một chỗ làm của khu vực trong nước là 20 đến 25 triệu đồng (tương đương với 2000$) trong khi đó ở khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chỉ số vốn thực hiện trên một lao động lớn hơn nhiều lần: năm 1994 là 32.000 $, năm 1996 là 59.000$. Điều này phản ánh là việc làm trong khu vực có vốn đầu tư nước ngoài sử dụng ngày càng nhiều công nghệ tiên tiến hơn so với các khu vực kinh tế khác. Đây là cơ sở để nâng cao năng suất lao động. Một số kết quả về số lượng và chất lượng việc làm mà khu vực FDI tạo ra cũng như thu nhập của người lao động Việt Namlàm việc trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thể hiện những thành công trong công tác quản lý nhà nước về sử dụng lao động trong lĩnh vực này: + Công tác quản lý đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động được chấp hành tốt. Đa số lao động Việt Namlàm việc trong khu vực này đều được đào tạo tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoặc được gửi đi đào tạo lại ở nước ngoài để đáp ứng nhu cầu sử dụng các thiết bị công nghệ sản xuất mới, ngành nghề mới. + Quan hệ lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài từng bước được cải thiện. Phần lớn các nhà đầu tư nước ngoài đều nhận thức được rằng muốn phát triển sản xuất kinh doanh, làm ăn lâu dài ở Việt Namphải quan tâm đến quyền lợi và điều kiện làm việc của người lao động, phải hợp tác với người lao động, nhất là các tổ chức công đoàn cơ sở tại các doanh nghiệp. Tuy nhiên sử dụng lao động trong khu vực FDI còn có những hiện tượng chưa tuân thủ theo pháp luật như vi phạm vấn đề trả lương, thời gian lao động, về sử dụng lao động không kí hợp đồng lao động và đặc biệt vi phạm về nhân phẩm. Một trong nhưng nguyên nhân của những tồn tại đó là do công tác quản lý nhà nước về vấn đề này còn có hạn chế: NguyÔn Thuú Th¬ng 43A 50 §Çu t §Ò ¸n m«n häc + Hệ thống văn bản pháp luật về quản lý sử dụng lao động trong khu vực FDI tuy được ban hành đầy đủ nhưng những quy định này được thể hiện ở những văn bản khác nhau khiến việc tìm hiểu và vận dụng gặp nhiều khó khăn, đặc biết với người nước ngoài và ...

Đồ án tốt nghiệp Quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam

Nội dung