Nội dung

LuËn v¨n tèt nghiÖp Danh môc s¬ ®å, b¶ng biÓu S¬ ®å 1: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n ..............5 S¬ ®å 2: Tæ chøc chøng tõ nhËp kho.......................................10 S¬ ®å 3: Tæ chøc chøng tõ xuÊt kho........................................10 S¬ ®å 4: Tr×nh tù h¹ch to¸n hµng tån kho (KKTX)....................13 S¬ ®å 5: Tr×nh tù h¹ch to¸n hµng tån kho (KK§K).....................14 S¬ ®å 6: Dßng vËn ®éng cña chu tr×nh hµng tån kho.............19 S¬ ®å 7: Bé m¸y qu¶n lý t¹i CIMEICO........................................42 B¶ng 1: Môc tiªu kiÓm to¸n hµng tån kho.................................20 B¶ng 2: Mét sè chØ tiªu t¹i CIMEICO...........................................41 B¶ng 3: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty E...................53 B¶ng 4: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty E........................54 B¶ng 5: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty F...................55 B¶ng 6: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty F.........................55 B¶ng 7: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty H...................56 B¶ng 8: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty H........................56 B¶ng 9: B¶ng x¸c ®Þnh tÝnh nh¹y c¶m.....................................57 B¶ng 10: B¶ng x¸c ®Þnh møc träng yÕu kÕ ho¹ch t¹i c«ng ty F 59 B¶ng 11: Tæng hîp hµng tån kho c«ng ty F................................72 B¶ng 12: Tæng hîp hµng tån kho c«ng ty H...............................72 B¶ng 13: Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm kª nguyªn vËt liÖu t¹i c«ng ty E .................................................................................................. 78 B¶ng 14: B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty E...............82 B¶ng 15: Th x¸c nhËn hµng göi b¸n cña c«ng ty E.....................83 B¶ng 16: B¶ng c©u hái vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé..............95 B¶ng 17: C¸c møc rñi ro.............................................................97 B¶ng 18: C¸c chØ tiªu ph©n tÝch däc hµng tån kho..................98 B¶ng 19: B¶ng kª chªnh lÖch.....................................................99 B¶ng 20: B¶ng kª x¸c minh........................................................99 MÉu biÓu 1: B¶ng tæng hîp hµng tån kho c«ng ty E................71 MÉu biÓu 2: GiÊy lµm viÖc sè 2E...............................................73 Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 1 LuËn v¨n tèt nghiÖp MÉu biÓu 3: GiÊy lµm viÖc sè 2H...............................................75 MÉu biÓu 4: GiÊy lµm viÖc sè 3H...............................................76 MÉu biÓu 5: GiÊy lµm viÖc sè 3E...............................................80 MÉu biÓu 6: GiÊy lµm viÖc sè 4E...............................................84 MÉu biÓu 7: GiÊy lµm viÖc sè 5E...............................................86 MÉu biÓu 8: GiÊy lµm viÖc sè 6H...............................................87 MÉu biÓu 9: GiÊy lµm viÖc sè 3F...............................................87 MÉu biÓu 10: GiÊy lµm viÖc sè 4F.............................................88 MÉu biÓu 11: GiÊy lµm viÖc sè 4H.............................................89 MÉu biÓu 12: GiÊy lµm viÖc sè 5H.............................................89 Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 2 LuËn v¨n tèt nghiÖp Danh môc tõ viÕt t¾t DiÔn gi¶i Hµng tån kho…………………………………………………… B¸o BCTC c¸o tµi chÝnh……………………………………………….. Kª khai thêng kª ®Þnh vèn GVHB TS kú………………………………………………… Gi¸ KKTX KK§K xuyªn………………………………………….. KiÓm Tõ viÕt t¾t HTK TSL§ KSNB hµng b¸n……………………………………………….. NVL CP Tµi BCKQKD s¶n…………………………………………………………… Tµi s¶n BC§KT lu ®éng…………………………………………………. KiÓm so¸t néi bé………………………………………………… Nguyªn vËt liÖu…………………………………………………. Chi phÝ…………………………………………………………… B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh .......................................................... B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n .................................................................... Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 3 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lêi më ®Çu Trong ®iÒu kiÖn bíc ®Çu héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi, m«i trêng kinh doanh ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕn dÇn ®Õn thÕ æn ®Þnh. NhiÒu c¬ héi míi më ra cho c¸c doanh nghiÖp, ®i kÌm víi ®ã lµ nh÷ng th¸ch thøc, nh÷ng rñi ro kh«ng thÓ nÐ tr¸nh. Ngµnh kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n ®éc lËp nãi riªng còng kh«ng n»m ngoµi xu híng ®ã. Tõ tríc ®Õn nay, B¸o c¸o tµi chÝnh lu«n lµ ®èi tîng chñ yÕu cña kiÓm to¸n ®éc lËp. B¸o c¸o tµi chÝnh lµ tÊm g¬ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng còng nh mäi khÝa c¹nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c th«ng tin ®a ra trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i lu«n ®¶m b¶o tÝnh trung thùc, hîp lý. Trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, hµng tån kho thêng lµ mét kho¶n môc cã gi¸ trÞ lín, c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh xoay quanh hµng tån kho rÊt phong phó, phøc t¹p. Sù phøc t¹p Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 4 LuËn v¨n tèt nghiÖp nµy ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n còng nh viÖc ghi chÐp hµng ngµy, lµm t¨ng kh¶ n¨ng x¶y ra sai ph¹m ®èi víi hµng tån kho. Thªm vµo ®ã, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp thêng cã xu híng ph¶n ¸nh t¨ng gi¸ trÞ hµng tån kho so víi thùc tÕ nh»m môc ®Ých t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n doanh nghiÖp, minh chøng cho viÖc më réng quy m« s¶n xuÊt hay tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trong t¬ng lai… C¸c sai ph¹m x¶y ra ®èi víi hµng tån kho cã ¶nh hëng tíi rÊt nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng phÇn hµnh quan träng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Lµ sinh viªn chuyªn ngµnh kiÓm to¸n, qua kú thùc tËp t¹i C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam (CIMEICO VIETNAM), em ®· cã ®îc ®iÒu kiÖn tèt ®Ó tiÕp cËn thùc tÕ, vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ trong nhµ trêng vµo thùc tiÔn ®Ó trªn c¬ së ®ã cñng cè kiÕn thøc, ®i s©u t×m hiÓu vµ n¾m b¾t c¸ch thøc tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n trong tõng lo¹i h×nh. Trªn c¬ së ®ã em ®· chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh do C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn”. Néi dung chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn chÝnh: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 5 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam. Ch¬ng III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho. Do ph¹m vi nghiªn cøu cßn cã nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, v× vËy em rÊt mong nhËn ®îc sù quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn cña TS Chu Thµnh- §H KTQD, Anh NguyÔn §¾c Thµnh- Phã Gi¸m ®èc - Trëng phßng NghiÖp vô KiÓm to¸n sè 1 t¹i CIMEICO vµ c¸c anh chÞ trong C«ng ty ®· gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh Hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. I. Kh¸i qu¸t vÒ kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh: 1.Kh¸i niÖm chung: Cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ ho¹t ®éng kiÓm to¸n nhng nh×n chung kiÓm to¸n ®îc hiÓu lµ viÖc x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cÇn ®îc kiÓm to¸n b»ng hÖ thèng ph¬ng ph¸p kü thuËt cña kiÓm to¸n chøng tõ vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ do c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é nghiÖp vô t¬ng xøng thùc hiÖn trªn c¬ së hÖ thèng ph¸p lý cã hiÖu lùc. KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ mét ho¹t ®éng ®Æc trng cña kiÓm to¸n, víi môc tiªu cô thÓ lµ “®a ra ý kiÕn x¸c nhËn r»ng B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®îc lËp trªn c¬ së chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn), cã tu©n thñ ph¸p luËt liªn quan, cã ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu hay kh«ng” (theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam 200/11). DiÔn gi¶i cô thÓ nh÷ng môc tiªu ®îc nªu trong ChuÈn mùc nh sau: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 7 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Môc tiªu tæng qu¸t: ®îc hiÓu lµ t×m kiÕm b»ng chøng kiÓm to¸n ®Ó ®a ra ý kiÕn vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý cña th«ng tin tr×nh bµy trªn B¶ng khai tµi chÝnh. - Môc tiªu kiÓm to¸n chung: lµ viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè tiÒn ghi trªn c¸c chu tr×nh, trªn c¬ së c¸c cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña nhµ qu¶n lý vÒ nh÷ng th«ng tin thu ®îc qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n (®ång thêi xem xÐt c¶ tíi c¸c môc tiªu chung kh¸c bao gåm môc tiªu cã thùc, ®Çy ®ñ trän vÑn, môc tiªu vÒ tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc, môc tiªu vÒ ®Þnh gi¸ hay ph©n lo¹i tr×nh bµy, môc tiªu vÒ quyÒn vµ nghÜa vô). §èi tîng trùc tiÕp cña kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh lµ c¸c B¶ng khai tµi chÝnh, B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc ®Þnh nghÜa trong ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam 200/ 04 nh sau: B¸o c¸o tµi chÝnh lµ hÖ thèng c¸c b¸o c¸o ®îc lËp theo chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn) ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh chñ yÕu cña ®¬n vÞ. Ngoµi ra, B¶ng khai tµi chÝnh cßn bao gåm nh÷ng b¶ng kª khai cã tÝnh ph¸p lý kh¸c nh B¶ng kª khai tµi s¶n c¸ nh©n, B¶ng kª khai tµi s¶n ®Æc biÖt… C¸c b¶ng khai nµy ®Òu chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin ®îc lËp t¹i mét thêi ®iÓm cô thÓ trªn c¬ së tµi liÖu kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt. HiÓu theo c¸ch kh¸c, c¸c chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh chøa ®ùng nhiÒu mèi quan hÖ theo nh÷ng híng kh¸c nhau nh: gi÷a néi dung kinh tÕ cña chØ tiªu nµy víi chØ tiªu kh¸c, gi÷a chu tr×nh nµy víi chu tr×nh kh¸c… ViÖc nhËn diÖn ®èi tîng kiÓm to¸n vµ ph©n tÝch mèi quan hÖ c¸c th«ng tin, chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh lµ rÊt quan träng v× nã ¶nh hëng ®Õn viÖc lùa chän c¸ch tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Cã 2 c¸ch c¬ Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 8 LuËn v¨n tèt nghiÖp b¶n ®Ó tiÕp cËn B¸o c¸o tµi chÝnh thµnh c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n: ph©n theo chu tr×nh hoÆc ph©n theo chu tr×nh, do ®ã còng cã 2 c¸ch tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh *KiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh theo chu tr×nh: c¸c kiÓm to¸n viªn ph©n chia m¸y mãc tõng chu tr×nh hay mét sè chu tr×nh theo thø tù trong B¸o c¸o tµi chÝnh vµo mét phÇn hµnh. C¸ch tiÕp cËn nµy ®¬n gi¶n song kh«ng cã hiÖu qu¶ do t¸ch biÖt nh÷ng chu tr×nh ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau nhng l¹i cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. *KiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh theo chu tr×nh: lµ c¸ch ph©n chia th«ng dông h¬n c¨n cø vµo mèi liªn hÖ chÆt chÏ lÉn nhau gi÷a c¸c chu tr×nh, c¸c qu¸ tr×nh cÊu thµnh, c¸c yÕu tè trong mét chu tr×nh chung cña ho¹t ®éng tµi chÝnh. Theo ®ã, kiÓm to¸n viªn quan niÖm r»ng cã nhiÒu chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, thÓ hiÖn sù liªn kÕt gi÷a c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, cã thÓ lÊy vÝ dô nh: c¸c chØ tiªu “Hµng tån kho- Gi¸ vèn- Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh” thÓ hiÖn mèi quan hÖ cña c¸c qu¸ tr×nh tõ khi mua vµo, s¶n xuÊt ®Õn lóc tiªu thô thµnh phÈm… Theo ®ã, kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh thêng bao gåm c¸c chu tr×nh c¬ b¶n sau: - KiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn. - KiÓm to¸n tiÒn mÆt (t¹i kÐt, t¹i ng©n hµng hoÆc ®ang chuyÓn). - KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 9 LuËn v¨n tèt nghiÖp - KiÓm to¸n tiÒn l¬ng vµ nh©n viªn. - KiÓm to¸n Hµng tån kho. - KiÓm to¸n vèn b»ng tiÒn. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chu tr×nh ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å: S¬ ®å 1: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n. Vèn b»ng tiÒn B¸n hµng thu tiÒn TiÕp nhËn vµ hoµn tr¶ vèn Mua hµng thanh to¸n TiÒn l­ ¬ng vµ nh©n viªn Hµng tån kho Qua ®ã cã thÓ thÊy chu tr×nh hµng tån kho cã quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c chu tr×nh kh¸c, chØ kh¸c ë gãc ®é trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. §Æc biÖt lµ mèi quan hÖ mËt thiÕt víi chu tr×nh Mua hµngthanh to¸n, tiÒn l¬ng nh©n viªn, b¸n hµng- thu tiÒn. §ã lµ nh÷ng chu tr×nh, nh÷ng ®Çu mèi quan träng víi c¶ kh¸ch hµng vµ c«ng ty kiÓm to¸n. Cô thÓ h¬n, trong c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp, kÕt qu¶ cña hµng tån kho kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn c¸c Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 10 LuËn v¨n tèt nghiÖp chØ tiªu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n mµ cßn ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi kiÓm to¸n, kÕt qu¶ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho gióp c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ kÕt hîp, ®èi chiÕu vµ kiÓm tra kÕt qu¶ cña c¸c chu tr×nh kh¸c (mua hµng, tiÒn l¬ng..) tõ ®ã tiÕt kiÖm ®îc thêi gian, chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c. ChÝnh tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu trªn, c¸c kiÓm to¸n viªn lu«n x¸c ®Þnh kiÓm to¸n hµng tån kho lµ träng t©m khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. 2. Ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n tµi chÝnh. KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Æc trng cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung do ®ã ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn, kiÓm to¸n tµi chÝnh còng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ (kiÓm to¸n c¸c quan hÖ c©n ®èi, ®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic) vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ (KiÓm kª, thùc nghiÖm, ®iÒu tra). Do mçi lo¹i kiÓm to¸n cã chøc n¨ng cô thÓ kh¸c nhau, ®èi tîng kiÓm to¸n kh¸c nhau vµ quan hÖ chñ thÓ, kh¸ch thÓ kiÓm to¸n kh¸c nhau nªn c¸ch thøc kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n trªn còng kh¸c nhau. Trong kiÓm to¸n tµi chÝnh, c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n ®îc triÓn khai theo híng kÕt hîp l¹i hoÆc chi tiÕt h¬n tuú t×nh huèng cô thÓ trong suèt qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n, ngêi ta chia c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n thµnh hai lo¹i: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 11 LuËn v¨n tèt nghiÖp - C¸c thö nghiÖm c¬ b¶n: ®©y lµ viÖc thÈm tra l¹i c¸c th«ng tin biÓu hiÖn b»ng tiÒn ph¶n ¸nh trªn c¸c b¶ng tæng hîp th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ theo tr×nh tù x¸c ®Þnh. - Thö nghiÖm tu©n thñ: lµ ph¬ng ph¸p dùa vµo kÕt qu¶ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé khi hÖ thèng nµy tån t¹i vµ cã hiÖu lùc (®Ó biÕt ®îc hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tån t¹i cã hiÖu lùc th× ph¶i kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng nµy). Do ®èi tîng cô thÓ cña kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ c¸c B¸o c¸o kÕ to¸n vµ c¸c b¶ng tæng hîp tµi chÝnh ®Æc biÖt kh¸c, c¸c b¶ng tæng hîp nµy võa chøa ®ùng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ tæng qu¸t võa ph¶n ¸nh cô thÓ tõng lo¹i tµi s¶n, nguån vèn víi nh÷ng biÓu hiÖn vÒ kinh tÕ, ph¸p lý vµ ®îc lËp theo tr×nh tù x¸c ®Þnh. KiÓm to¸n tµi chÝnh ph¶i h×nh thµnh nh÷ng tr¾c nghiÖm ®ång thêi kÕt hîp víi viÖc sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n ®Ó ®a ra ý kiÕn ®óng ®¾n vÒ c¸c b¶ng tæng hîp nµy. Trong kiÓm to¸n tµi chÝnh cã ba lo¹i tr¾c nghiÖm: - Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc: lµ c¸ch thøc vµ tr×nh tù rµ so¸t c¸c nghiÖp vô hoÆc c¸c ho¹t ®éng cô thÓ trong quan hÖ víi sù tån t¹i vµ cã hiÖu lùc cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, tríc hÕt lµ hÖ thèng kÕ to¸n. Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc bao gåm hai lo¹i: + Tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i: ®©y lµ c¸ch thøc, tr×nh tù rµ so¸t nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ trÞ trong hÖ thèng kÕ to¸n, híng tíi “®é tin cËy cña th«ng tin” cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. + Tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu: lµ c¸ch thøc, tr×nh tù rµ so¸t nh÷ng thñ tôc kÕ to¸n hoÆc thñ tôc qu¶n lý cã liªn quan ®Õn ®èi tîng kiÓm to¸n. Tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu ®îc sö dông t¬ng ®èi ®a d¹ng, tËp trung chñ yÕu vµo viÖc ®¸nh gi¸ sù hiÖn diÖn cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ híng tíi môc tiªu lµ ®¶m b¶o sù tu©n thñ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 12 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d: lµ c¸ch thøc kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p c©n ®èi, ph©n tÝch, ®èi chiÕu trùc tiÕp víi kiÓm kª, ®iÒu tra thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy cña c¸c sè d cuèi kú ë Sæ c¸i ghi vµo B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hoÆc B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. §©y lµ c¸ch thøc chñ yÕu KiÓm to¸n viªn thu thËp b»ng chøng tõ c¸c nguån ®éc lËp, b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp theo c¸ch nµy cã ®é tin cËy cao. - Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch (thñ tôc ph©n tÝch): Lµ c¸ch thøc xem xÐt c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ vµ xu híng biÕn ®éng cña chØ tiªu kinh tÕ th«ng qua viÖc kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p ®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic, c©n ®èi gi÷a trÞ sè b»ng tiÒn cña cïng mét chØ tiªu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c hoÆc gi÷a chØ tiªu tæng hîp víi bé phËn cÊu thµnh. Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch ®îc sö dông ë nhiÒu giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. 3.Kh¸i qu¸t quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh: Trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, ®Ó thu thËp ®îc ®Çy ®ñ b»ng chøng kiÓm to¸n cã gi¸ trÞ ®Ó lµm c¨n cø cho kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, kinh tÕ, tÝnh hiÖu lùc cña tõng cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i x©y dùng ®îc quy tr×nh cô thÓ cho cuéc kiÓm to¸n ®ã. Th«ng thêng, mçi quy tr×nh kiÓm to¸n ®îc chia thµnh 3 bíc: 1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n 2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n 3. KÕt thóc kiÓm to¸n Bíc 1: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 th× kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 13 LuËn v¨n tèt nghiÖp lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong ®ã m« t¶ ph¹m vi dù kiÕn vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®Çy ®ñ, chi tiÕt ®Ó lµm c¬ së cho ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. Trong bíc c«ng viÖc nµy, b¾t ®Çu tõ th mêi kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ t×m hiÓu kh¸ch hµng víi môc ®Ých h×nh thµnh hîp ®ång hoÆc ®a ra ®îc kÕ ho¹ch chung. KiÓm to¸n viªn cÇn thu thËp c¸c th«ng tin cô thÓ vÒ kh¸ch hµng, t×m hiÓu ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé … Bªn c¹nh ®ã, trong khi lËp kÕ ho¹ch, c«ng ty kiÓm to¸n còng ph¶i cã sù chuÈn bÞ vÒ ph¬ng tiÖn vµ nh©n viªn cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®· x©y dùng. Bíc 2: Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. C¸c kiÓm to¸n viªn sÏ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt thÝch øng víi tõng ®èi tîng cô thÓ ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh nµy lµ viÖc triÓn khai mét c¸ch chñ ®éng vµ tÝch cùc c¸c kÕ ho¹ch, ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n nh»m ®a ra ý kiÕn x¸c thùc vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh dùa vµo c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ, cã gi¸ trÞ. §©y lµ giai ®o¹n c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®îc h×nh thµnh tõ c¸c lo¹i tr¾c nghiÖm, lµ thñ tôc kiÓm so¸t, thñ tôc ph©n tÝch vµ thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Thñ tôc kiÓm to¸n ®îc h×nh thµnh rÊt ®a d¹ng vµ c¨n cø vµo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng, tõ ®ã ®i ®Õn quyÕt ®Þnh sö dông c¸c thñ tôc kh¸c nhau. NÕu c¸c ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ kiÓm so¸t néi bé lµ cã hiÖu lùc th× c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ tiÕp Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 14 LuËn v¨n tèt nghiÖp tôc thùc hiÖn c«ng viÖc víi tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu, ®ång thêi víi viÖc x¸c minh thªm nh÷ng sai sãt cã thÓ cã. Trong trêng hîp ngîc l¹i, kiÓm to¸n viªn sÏ sö dông tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i trªn quy m« lín. Quy m«, tr×nh tù còng nh c¸c ph¬ng ph¸p kÕt hîp cô thÓ phô thuéc rÊt lín vµo kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n cña c¸ nh©n kiÓm to¸n viªn. Bíc 3: KÕt thóc kiÓm to¸n, lµ lóc kiÓm to¸n viªn ®a ra kÕt luËn kiÓm to¸n. C¸c kÕt luËn nµy n»m trong b¸o c¸o hoÆc biªn b¶n kiÓm to¸n. §Ó ®a ra ®îc nh÷ng ý kiÕn chÝnh x¸c, kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cô thÓ nh: xem xÐt c¸c kho¶n nî ngoµi dù kiÕn, xem xÐt c¸c sù kiÖn x¶y ra sau ngµy kÕt thóc niªn ®é, xem xÐt tÝnh liªn tôc trong ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, thu thËp th gi¶i tr×nh cña Ban Gi¸m ®èc… Cuèi cïng, kiÓm to¸n viªn tæng hîp kÕt qu¶, lËp nªn B¸o c¸o kiÓm to¸n ®ång thêi cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau khi lËp B¸o c¸o kiÓm to¸n. Tïy theo kÕt qu¶, c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ ®a ra 1 trong 4 ý kiÕn: chÊp nhËn toµn phÇn, chÊp nhËn tõng phÇn, ý kiÕn kh«ng chÊp nhËn vµ ý kiÕn tõ chèi. II. KiÓm to¸n chu tr×nh Hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh: 1. Kh¸i qu¸t chung vÒ hµng tån kho: Hµng tån kho lµ mét chu tr×nh quan träng trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, trong phÇn nµy ta sÏ xÐt ®Òn nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n hµng tån kho, tõ sæ s¸ch Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 15 LuËn v¨n tèt nghiÖp ®Õn c¸c tµi kho¶n ®îc sö dông còng nh ph¬ng ph¸p theo dâi, h¹ch to¸n vµ ghi sæ hµng tån kho. Cô thÓ: 1.1. Kh¸i niÖm: Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ hµng tån kho (ISA2) vµ ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 02 “Hµng tån kho” th× hµng tån kho lµ nh÷ng tµi s¶n: + §îc gi÷ ®Ó b¸n trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh thêng; + §ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh dë dang; + Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô. Tõ ®ã cã thÓ thÊy cã nhiÒu tiªu thøc ®îc sö dông ®Ó ph©n lo¹i hµng tån kho. Tríc hÕt ph¶i thÊy ®îc hµng tån kho lµ tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp biÓu hiÖn díi h×nh th¸i vËt chÊt, cã thÓ ®îc mua ngoµi hoÆc tù s¶n xuÊt ®Ó phôc vô vµo môc ®Ých s¶n xuÊt. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× hµng tån kho bao gåm: hµng hãa mua vÒ chê b¸n (cã hµng hãa tån kho, hµng mua ®ang ®i trªn ®êng, hµng göi b¸n, hµng göi ®i gia c«ng chÕ biÕn). Cßn ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng tån kho cã thÓ bao gåm nh÷ng lo¹i sau: nguyªn- nhiªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån kho, göi ®i gia c«ng chÕ biÕn vµ ®· mua ®ang ®i trªn ®êng, s¶n phÈm dë dang (lµ nh÷ng s¶n phÈm cha hoµn thµnh vµ ®· hoµn thµnh nhng cha lµm thñ tôc nhËp kho), chi phÝ dÞch vô dë dang, thµnh phÈm hoµn thµnh chê b¸n. 1.2. KÕ to¸n hµng tån kho: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 16 LuËn v¨n tèt nghiÖp 1.2.1. C«ng t¸c tæ chøc chøng tõ: Tæ chøc chøng tõ lµ viÖc tæ chøc vËn dông ph¬ng ph¸p chøng tõ trong ghi chÐp kÕ to¸n ®Ó ban hµnh chÕ ®é chøng tõ vµ vËn dông chÕ ®é ®ã. §ång thêi, tæ chøc chøng tõ còng lµ viÖc thiÕt kÕ khèi lîng c«ng t¸c kÕ to¸n vµ h¹ch to¸n kh¸c nhau trªn hÖ thèng chøng tõ hîp lý, hîp ph¸p theo mét quy tr×nh lu©n chuyÓn nhÊt ®Þnh. §èi víi hµng tån kho th× c«ng t¸c tæ chøc chøng tõ bao gåm chøng tõ nhËp kho vµ xuÊt kho. Quy tr×nh tæ chøc ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å: S¬ ®å 2: Tæ chøc chøng tõ nhËp kho. Nh÷ng ngêi cã liªn Ng­êi nhËp kho Ban kiÓm nghiÖ m C¸n bé cung øng NghiÖp vô nhËp kho C¸c bíc c«ng viÖc vµ chøng §Ò nghÞ nhËp kho Biªn b¶n kiÓm nghiÖ m PhiÕu nhËp kho Phô tr¸ch phßng cung tiªu Ký duyÖt Thñ kho KÕ to¸n HTK B¶o qu¶n vµ l­u tr÷ NhËp kho vµ ghi thÎ kho Ghi sæ kÕ to¸n S¬ ®å 3: Tæ chøc chøng tõ xuÊt kho Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 17 LuËn v¨n tèt nghiÖp Nh÷ng ng­êi cã liªn quan NghiÖ p vô xuÊt kho C¸c b­íc c«ng viÖc vµ chøng tõ kÌm theo Ng­êi ®Ò nghÞ xuÊt kho Gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr­ëng C¸n bé cung øng §Ò nghÞ xuÊt kho DuyÖ t xuÊt kho PhiÕu xuÊt kho Thñ kho KÕ to¸n HTK B¶o qu¶n vµ l­u tr÷ 1.2.2. Tæ chøc sæ kÕ to¸n: XuÊt kho vµ ghi thÎ kho Ghi sæ kÕ to¸n §Ó theo dâi, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn hµng tån kho, doanh nghiÖp ph¶i tù x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng tµi kho¶n cã kh¶ n¨ng bao qu¸t ®îc toµn bé nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp còng ph¶i thiÕt lËp hÖ thèng sæ s¸ch hîp lý bëi sæ kÕ to¸n chÝnh lµ sù cô thÓ hãa ph¬ng ph¸p ®èi øng tµi kho¶n trong thùc tÕ cña c«ng t¸c kÕ to¸n. Sæ kÕ to¸n bao gåm nhiÒu lo¹i tïy thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý nhng lu«n bao gåm 2 lo¹i c¬ b¶n lµ sæ chi tiÕt vµ sæ tæng hîp. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn hµnh th× doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong sè c¸c h×nh thøc ghi sæ sau: NhËt ký chung, Chøng tõ ghi sæ, NhËt ký- Sæ c¸i, NhËt ký chøng tõ… 1.2.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 18 LuËn v¨n tèt nghiÖp TÝnh gi¸ hµng tån kho lµ c«ng viÖc rÊt quan träng trong tæ chøc h¹ch to¸n hµng tån kho, ®ã lµ viÖc dïng tiÒn ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña hµng tån kho. * C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho: - §èi víi nguyªn vËt liÖu, dông cô, hµng ho¸ nhËp kho: Gi¸ cña hµng tån kho ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ mua vµo: Gi¸ Gi¸ thù = ghi + Chi ChiÕt Hµng phÝ - khÊu th- - mua ThuÕ + nhËp c trªn thu ¬ng bÞ khÈu TÕ ho¸ Mua m¹i tr¶ l¹i (nÕu ®¬n cã) - §èi víi nguyªn vËt liÖu, dông cô, hµng ho¸ xuÊt kho: Gi¸ vËt t hµng ho¸ nhËp kho ®îc ghi theo gi¸ thùc tÕ nhng ®¬n gi¸ cña c¸c lÇn nhËp vµo nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau lµ kh¸c nhau, do ®ã khi xuÊt kho kÕ to¸n cã nhiÖm vô ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ vËt t hµng ho¸ xuÊt kho. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ sau ®Ó ¸p dông cho viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt cho tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng tån kho hoÆc riªng tõng lo¹i:  Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh;  Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn;  Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc;  Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc;  Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp; Møc ®é chÝnh x¸c cña c¸c ph¬ng ph¸p tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ n¨ng lùc nghiÖp vô cña kÕ to¸n viªn vµ trang thiÕt bÞ xö lý th«ng tin cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn dï lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nµo th× doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®¶m b¶o ®îc tÝnh thèng nhÊt vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®èi víi tõng lo¹i vËt t hµng ho¸ Ýt nhÊt lµ trong mét kú kÕ to¸n, nÕu cã thay ®æi phHoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 19 LuËn v¨n tèt nghiÖp ¬ng ph¸p tÝnh gi¸ th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã sù gi¶i tr×nh hîp lý. 1.2.4. Tæ chøc h¹ch to¸n hµng tån kho: §Ó chuÈn bÞ ghi chÐp c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng tån kho, c¸c doanh nghiÖp ®Òu x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng tµi kho¶n bao qu¸t vÒ hµng tån kho gåm nh÷ng tµi kho¶n c¬ b¶n: TK 151, TK 152, TK 153, TK 154…, c¸c tµi kho¶n tËp hîp chi phÝ nh TK 621, TK 622, TK 627… KÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp dùa vµo hÖ thèng c¸c chøng tõ gèc, sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp c¸c lo¹i vËt t, b¸o c¸o nhËp- xuÊt- tån vËt t ®Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n, ghi chÐp. C«ng t¸c h¹ch to¸n hµng tån kho bao gåm h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp: a, H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho: H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho ®ßi hái ph¶n ¸nh c¶ vÒ gi¸ trÞ, sè lîng, chÊt lîng cña tõng lo¹i vËt t, hµng hãa theo tõng kho b¶o qu¶n vµ tõng ngêi phô tr¸ch. Thùc tÕ hiÖn nay cã 3 ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt vÒ hµng tån kho lµ: ph¬ng ph¸p thÎ song song, ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµ c¸ch h¹ch to¸n theo sæ sè d. Trong ®ã h¹ch to¸n theo thÎ song song ®îc ¸p dông t¬ng ®èi réng r·i do cã c¸ch ghi chÐp kh«ng phøc t¹p, tr¸nh sù trïng l¾p. b, H¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho: Cã 2 c¸ch ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho, lµ kª khai thêng xuyªn hoÆc kiÓm kª ®Þnh kú. Tïy theo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý hay tr×nh ®é kÕ to¸n viªn, quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é kÕ to¸n Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 20 LuËn v¨n tèt nghiÖp mµ mçi ®¬n vÞ sÏ lùa chän cho m×nh mét ph¬ng ph¸p thÝch hîp nhÊt. - Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng tån kho mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc trªn c¬ së c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p nµy ®îc tr×nh bµy trong s¬ ®å 4. - Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: kh«ng theo dâi vËt t mét c¸ch thêng xuyªn mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho ®Çu vµ cuèi kú trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh lîng tån kho thùc tÕ cña doanh nghiÖp. Cô thÓ c¸c doanh nghiÖp sö dông ph¬ng ph¸p nµy cã c¸ch h¹ch to¸n tu©n theo s¬ ®å 5. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 21 LuËn v¨n tèt nghiÖp Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 22 LuËn v¨n tèt nghiÖp 1.3. §Æc ®iÓm Hµng tån kho vµ nh÷ng ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c kiÓm to¸n: Hµng tån kho chiÕm mét tû träng rÊt lín trong tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ còng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 23 LuËn v¨n tèt nghiÖp c«ng t¸c kÕ to¸n còng nh ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Cã ®îc nhËn xÐt nh trªn lµ do nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña hµng tån kho, cô thÓ nh sau: - Hµng tån kho cã tû lÖ lín trong tæng tµi s¶n lu ®éng cña mét doanh nghiÖp, lµ chu tr×nh chñ yÕu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nªn rÊt dÔ x¶y ra nh÷ng sai sãt hoÆc gian lËn lín, g©y ¶nh hëng träng yÕu vÒ chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh. - Hµng tån kho rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, ®îc b¶o qu¶n vµ qu¶n lý t¹i nhiÒu ®Þa ®iÓm (kho) kh¸c nhau, do nhiÒu ngêi phô tr¸ch vËt chÊt (thñ kho). §iÒu kiÖn b¶o qu¶n ®èi víi tõng lo¹i hµng tån kho lµ rÊt kh¸c nhau. ChÝnh v× thÕ, thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm so¸t vËt chÊt, kiÓm kª vÒ chÊt lîng còng nh gi¸ trÞ lµ rÊt phøc t¹p, kh¶ n¨ng x¶y ra sai sãt, gian lËn lµ nhiÒu h¬n so víi c¸c tµi s¶n kh¸c. Cô thÓ: cã nhiÒu hµng tån kho rÊt khã ph©n lo¹i vµ ®Þnh gi¸ nh c¸c linh kiÖn ®iÖn tö phøc t¹p, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng dë dang hay kim khÝ qóy…(®ßi hái cã ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia nªn mang tÝnh chñ quan cao). - Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó ®Þnh gi¸ hµng tån kho, ngay c¶ víi mçi lo¹i hµng tån kho còng cã thÓ x©y dùng c¸ch tÝnh kh¸c nhau nh ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn, ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh hay ph¬ng ph¸p nhËp tríc- xuÊt tríc (FIFO)… Víi mçi c¸ch tÝnh sÏ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ kh¸c nhau, bªn c¹nh ®ã viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho l¹i cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ vèn hµng b¸n, ¶nh hëng träng yÕu tíi viÖc x¸c ®Þnh lîi nhuËn thuÇn trong n¨m tµi chÝnh. V× vËy ®Ó thu thËp ®îc b»ng chøng Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 24 LuËn v¨n tèt nghiÖp kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu lùc, c¸c kiÓm to¸n viªn khi thùc hiÖn kiÓm to¸n ph¶i n¾m b¾t ®îc ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho mµ kh¸ch hµng ®ang sö dông cïng víi viÖc ¸p dông nã trong thùc tiÔn. Thùc tÕ hiÖn nay vÉn cßn cã nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ¸p dông nhÊt qu¸n c¸ch x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng tån kho gi÷a c¸c niªn ®é kÕ to¸n, ®iÒu nµy rÊt dÔ dÉn ®Õn nh÷ng sai sãt ®¸ng kÓ. - Hµng tån kho còng nh nhiÒu lo¹i tµi s¶n kh¸c, ph¶i chÞu ¶nh hëng cña hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh (bÞ h háng sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, dÔ bÞ lçi thêi…). §iÒu nµy yªu cÇu c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ vÒ tõng lo¹i hµng tån kho cã trong doanh nghiÖp còng nh xu híng biÕn ®éng cña chóng, tõ ®ã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®îc gi¸ trÞ hao mßn cña tõng lo¹i. - Chu tr×nh hµng tån kho cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi c¸c chu tr×nh kh¸c, v× vËy khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, ph¶i cã sù xem xÐt mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chu tr×nh nµy, do cã thÓ x¶y ra nh÷ng sai sãt mang tÝnh chÊt d©y chuyÒn gi÷a c¸c giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 1.4. C¸c chøc n¨ng cña Hµng tån kho víi qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé trong doanh nghiÖp: Nh phÇn 1.3 ®· nªu, ®Æc ®iÓm næi bËt cña hµng tån kho lµ cã liªn quan ®Õn nhiÒu chu tr×nh kh¸c trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, do vËy chu tr×nh nµy cã nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n sau: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 25 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Chøc n¨ng mua hµng; - Chøc n¨ng nhËn hµng; - Chøc n¨ng lu kho vËt t, hµng hãa; - Chøc n¨ng xuÊt kho; - Chøc n¨ng s¶n xuÊt; - Chøc n¨ng lu kho thµnh phÈm; - Chøc n¨ng xuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô. Tïy theo ®Æc ®iÓm cô thÓ trong quy tr×nh ho¹t ®éng còng nh môc tiªu qu¶n lý cña tõng thêi ®iÓm mµ mçi doanh nghiÖp x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hµng tån kho hîp lý ®Ó kiÓm so¸t tèt nhÊt dßng vËn ®éng cña hµng tån kho, ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp gi÷a c¸c bé phËn trong viÖc kiÓm tra. Theo ®ã, qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé ®îc thùc hiÖn theo tõng chøc n¨ng cô thÓ cña chu tr×nh hµng tån kho. 1.4.1. Chøc n¨ng mua hµng: Qu¸ tr×nh mua hµng lµ mét bé phËn n»m trong chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n. §Æc ®iÓm chung cña nghiÖp vô nµy lµ chóng ®îc thùc hiÖn bëi bé phËn cung øng c¨n cø vµo giÊy ®Ò nghÞ mua hµng ®· ®îc phª duyÖt, bé phËn nµy sÏ lËp ®¬n ®Æt hµng hoÆc tháa thuËn c¸c hîp ®ång mua hµng. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi viÖc mua hµng cña doanh nghiÖp sÏ ®îc thiÕt lËp ®¶m b¶o tÝnh h÷u hiÖu, cã thÓ bao gåm c¸c bíc c«ng viÖc c¬ b¶n sau: - ThiÕt lËp kÕ ho¹ch mua hµng dùa trªn c¬ së kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch tiªu thô s¶n phÈm, kÕ ho¹ch dù tr÷ hµng tån kho. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 26 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Sö dông c¸c phiÕu yªu cÇu cã ®¸nh sè thø tù tríc. Quy ®Þnh thñ tôc xÐt duyÖt yªu cÇu mua, phiÕu yªu cÇu mua ph¶i ghi râ n¬i yªu cÇu, sè lîng vµ chñng lo¹i hµng hãa. - PhiÕu yªu cÇu ®îc chuyÓn tíi phßng thu mua ®Ó lµm c¨n cø lËp ®¬n ®Æt mua hµng göi ®Õn n¬i cung cÊp ®· ®îc lùa chän. §¬n ®Æt hµng ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu rè vÒ sè lîng, chñng lo¹i, quy c¸ch hµng hãa hoÆc dÞch vô yªu cÇu. §ång thêi ®¬n ®Æt hµng sÏ ®îc chuyÓn cho c¸c bé phËn cã liªn quan nh bé phËn kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n, bé phËn nhËn hµng ®Ó kiÓm tra ®èi chiÕu. - Cã sù ph©n t¸ch tr¸ch nhiÖm gi÷a ngêi yªu cÇu, ngêi lËp hãa ®¬n vµ ngêi quyÕt ®Þnh viÖc mua hµng ®ã. 1.4.2. Chøc n¨ng nhËn hµng, lu kho: NghiÖp vô nµy ®îc b¾t ®Çu b»ng viÖc nhËp kho hµng mua, lËp biªn b¶n giao nhËn hµng, còng n»m trong chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n. TÊt c¶ hµng hãa sÏ ®îc chuyÓn tíi bé phËn kho, bé phËn nµy tiÕn hµnh nhËp kho. Thñ kho lËp phiÕu nhËp kho ghi râ sè lîng, quy c¸ch cña hµng thùc nhËp, ghi sæ vµ chuyÓn cho kÕ to¸n lµm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi chøc n¨ng nhËn hµng, lu kho gåm: - Hµng hãa nhËn vÒ ph¶i ®îc kiÓm tra c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng bëi mét bé phËn ®éc lËp víi bé phËn mua hµng vµ bé phËn lu kho ®îc gäi lµ Phßng nhËn hµng. Phßng nhËn hµng cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh sè lîng hµng nhËn, kiÓm ®Þnh chÊt lîng cã phï hîp víi yªu cÇu trong ®¬n ®Æt hµng hay kh«ng, ®ång thêi còng Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 27 LuËn v¨n tèt nghiÖp lo¹i bá nh÷ng hµng hãa bÞ lçi, kÐm phÈm chÊt… Sau ®ã lËp Biªn b¶n nhËn hµng (phiÕu nhËn hµng) chuyÓn tíi bé phËn kho. - Ph¶i cã sù c¸ch ly vÒ tr¸ch nhiÖm gi÷a ngêi ghi sæ vµ ngêi qu¶n lý kho hµng. - HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ph¶i ®îc thiÕt kÕ bao gåm c¶ thñ tôc kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ cña c¸c chøng tõ hµng tån kho, tÝnh to¸n l¹i c¸c chøng tõ gèc, ®èi chiÕu chøng tõ gèc víi sæ kÕ to¸n hµng tån kho, ®èi chiÕu gi÷a c¸c lo¹i sæ víi nhau ®Ó ®¶m b¶o viÖc ghi ®óng, ghi ®ñ vµ kÞp thêi nghiÖp vô hµng tån kho. 1.4.3. Chøc n¨ng xuÊt kho vËt t, hµng hãa: Bé phËn kho ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé sè hµng hãa mµ m×nh qu¶n lý, do ®ã tÊt c¶ c¸c trêng hîp xuÊt vËt t, hµng hãa ®Òu ph¶i cã phiÕu yªu cÇu sö dông ®· ®îc phª duyÖt hay ph¶i cã ®¬n ®Æt hµng. C¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho thñ kho vµ kÕ to¸n vËt t ghi sæ vµ h¹ch to¸n. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc: - PhiÕu yªu cÇu xuÊt kho ph¶i ®îc lËp dùa trªn mét ®¬n ®Æt hµng s¶n xuÊt hay ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng bªn ngoµi. PhiÕu nµy ®îc lËp thµnh 3 liªn: giao cho bé phËn cã nhu cÇu sö dông vËt t, giao cho thñ kho vµ 1 liªn giao cho phßng kÕ to¸n. - Hµng hãa xuÊt kho ph¶i ®îc kiÓm tra vÒ chÊt lîng. - Cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ nguyªn t¾c phª duyÖt vËt t, hµng hãa xuÊt kho. Cã sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm c«ng viÖc gi÷a ngêi xuÊt kho vµ ngêi lËp phiÕu yªu cÇu. 1.4.4. Chøc n¨ng s¶n xuÊt: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 28 LuËn v¨n tèt nghiÖp S¶n xuÊt lµ giai ®o¹n quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, chÝnh v× thÕ nã ®ßi hái ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ tõ kh©u kÕ ho¹ch vµ lÞch tr×nh s¶n xuÊt, ®îc x©y dùng tõ íc to¸n vÒ nhu cÇu ®èi víi s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp còng nh c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ hµng tån kho hiÖn cã. §Çu ra cña giai ®o¹n s¶n xuÊt lµ thµnh phÈm hoÆc s¶n phÈm dë dang. KiÓm so¸t néi bé ®èi víi viÖc s¶n xuÊt ®îc thiÕt lËp b»ng c¸ch gi¸m s¸t sè lîng s¶n phÈm ®Çu ra ®Ó ®¶m b¶o r»ng viÖc s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së c¸c yÕu tè ®Çu vµo sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ hîp lý. Qua ®ã cã thÓ thÊy c«ng viÖc kiÓm so¸t néi bé chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ sù kÕt hîp gi÷a kiÓm so¸t chi phÝ s¶n xuÊt t¹i bé phËn s¶n xuÊt víi bé phËn xuÊt kho, cô thÓ: - T¹i bé phËn s¶n xuÊt: sö dông c¸c chøng tõ cã ®¸nh sè thø tù tríc ®Ó theo dâi viÖc sö dông nguyªn vËt liÖu ®ång thêi kiÓm so¸t phÕ liÖu nÕu cã, c¸c b¶ng chÊm c«ng c«ng nh©n s¶n xuÊt ®Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. C¸c tµi liÖu nµy còng bao gåm b¸o c¸o sè lîng thµnh phÈm, b¸o c¸o kiÓm ®Þnh chÊt lîng s¶n phÈm. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé còng ph¶i quy ®Þnh râ ngêi thùc hiÖn ghi chÐp giÊy tê kiÓm so¸t còng nh quy ®Þnh râ vÒ ngêi lËp, ngêi göi, c¸c bé phËn nhËn ®îc b¸o c¸o s¶n xuÊt. - T¹i bé phËn xuÊt kho: (®· tr×nh bµy phÇn 1.3.3). 1.4.5. Chøc n¨ng lu kho: S¶n phÈm sau khi hoµn thµnh, qua kh©u kiÓm ®Þnh nÕu kh«ng ®îc chuyÓn ®i tiªu thô th× sÏ nhËp kho ®Ó chê b¸n. Giai Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 29 LuËn v¨n tèt nghiÖp ®o¹n nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã phiÕu nhËp kho, ®èi víi doanh nghiÖp cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tèt th× mçi lo¹i thµnh phÈm sÏ ®îc theo dâi trªn tõng hå s¬ riªng biÖt. Qu¸ tr×nh kiÓm so¸t thµnh phÈm ®îc coi nh mét phÇn trong chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn. - C«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé víi viÖc lu kho thµnh phÈm ®îc tiÕn hµnh t¬ng tù nh kiÓm so¸t néi bé víi c«ng viÖc lu kho vËt t, hµng hãa. 1.4.6. Chøc n¨ng xuÊt kho thµnh phÈm ®i tiªu thô: Qu¸ tr×nh nµy lµ mét m¾t xÝch quan träng cña chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn, trong ®ã qua ®Þnh thµnh phÈm cña doanh nghiÖp chØ ®îc xuÊt ra khái kho khi ®· cã sù phª chuÈn hay c¨n cø ®Ó xuÊt kho thµnh phÈm, cô thÓ lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng hoÆc hîp ®ång kinh tÕ. Khi xuÊt kho ph¶i cã phiÕu xuÊt kho do thñ kho lËp, bé phËn vËn chuyÓn sÏ cã phiÕu vËn chuyÓn hµng (VËn ®¬n). - KiÓm so¸t néi bé ®èi víi chøc n¨ng xuÊt kho thµnh phÈm ®îc thÓ hiÖn trong viÖc sö dông c¸c chøng tõ vËn chuyÓn, c¸c hãa ®¬n b¸n hµng ®îc ®¸nh sè thø tù tõ tríc, trong viÖc so¸t xÐt thÈm ®Þnh c¸c chøng tõ xuÊt… (vÝ dô: phiÕu vËn chuyÓn ®îc lËp thµnh 3 liªn, liªn 1 lu ë phßng tiÕp vËn, liªn 2 göi ®Õn bé phËn tiªu thô kÌm §¬n ®Æt hµng ®Ó lµm c¨n cø ghi hãa ®¬n cho kh¸ch hµng, liªn 3 ®Ýnh kÌm theo hµng hãa trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn). Ngoµi ra cßn cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc kÕ to¸n ph¶n ¸nh hµng xuÊt kho trªn phiÕu xuÊt kho, sæ kÕ to¸n hµng Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 30 LuËn v¨n tèt nghiÖp tån kho hay sù ph©n c«ng ph©n nhiÖm gi÷a bé phËn kho vµ bé phËn kÕ to¸n… NhËn xÐt: C¸c chøc n¨ng cña hµng tån kho thÓ hiÖn qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng tån kho, cã thÓ kh¸i qu¸t nh s¬ ®å sau: S¬ ®å 6: Dßng vËn ®éng cña chu tr×nh hµng tån kho §¬n ®Æt mua hµng NhËn mua hµng NhËp kho NhËp kho NVL hµng hãa XuÊ t §a NVL vµo s¶n NhË xuÊt p kho kho NhËp kho thµnh phÈm XuÊ t kho XuÊt thµnh phÈm, hµng hãa giao XuÊt kho ®èi víi hµng hãa KiÓm so¸t néi bé ®èi víi hµng tån kho lµ viÖc thiÕt kÕ c¸c c«ng viÖc ®Ó kiÓm so¸t víi tõng chøc n¨ng, tõng giai ®o¹n cô thÓ cña hµng tån kho. KiÓm to¸n viªn thu thËp nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ vÒ c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé cña doanh nghiÖp vÒ chu tr×nh nµy, tõ ®ã tiÕn hµnh thiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t hay c¸c tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu ®Ó x¸c minh tÝnh hiÖn h÷u cña c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®ã. C¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t sÏ t¹o c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi hµng tån kho cña ®¬n vÞ, ®©y lµ bíc c«ng viÖc mang tÝnh b¾t buéc trong giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n hµng tån kho. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 31 LuËn v¨n tèt nghiÖp 2. Môc tiªu kiÓm to¸n hµng tån kho: - Môc tiªu hîp lý chung: c¨n cø vµo nh÷ng th«ng tin thu thËp ®îc qua kh¶o s¸t thùc tÕ kh¸ch hµng cïng cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ xem xÐt ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè tiÒn ghi trªn c¸c chu tr×nh. ChÝnh v× thÕ môc tiªu ®¸nh gi¸ sù hîp lý chung sÏ híng tíi kh¶ n¨ng sai sãt cô thÓ cña c¸c sè tiÒn ®ã. Cô thÓ trong chu tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho th× môc tiªu híng tíi nh sau: tÊt c¶ c¸c hµng hãa tån kho ®Òu biÓu hiÖn hîp lý trªn thÎ kho, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n; tÊt c¶ c¸c sè d hµng tån kho trªn B¶ng c©n ®èi hµng tån kho vµ b¶ng liÖt kª hµng tån kho lµ hîp lý. - Môc tiªu chung kh¸c: c¸c môc tiªu nµy ®îc cô thÓ trong b¶ng sau B¶ng 1: Môc tiªu kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho. C¬ së Môc tiªu ®èi víi nghiÖp vô Môc tiªu ®èi víi sè d dÉn liÖu Sù hiÖn- C¸c nghiÖp vô mua hµng ®· ghi Hµng tån kho ®îc ph¶n ¸nh trªn h÷u sæ thÓ hiÖn sè hµng ho¸ ®îc b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ thùc sù hoÆc mua trong kú ph¸t - C¸c nghiÖp vô kÕt chuyÓn hµng sinh ®· ghi sæ ®¹i diÖn cho sè hµng tån t¹i tån kho ®îc chuyÓn tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c hoÆc tõ loµi nµy sang lo¹i kh¸c - C¸c nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ ®· ghi sæ ®¹i diÖn cho sè hµng TÝnh tån kho ®· xuÊt b¸n trong kú TÊt c¶ c¸c nghiÖp vô mua, kÕt Sè d tµi kho¶n “Hµng tån kho” ®· Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 32 LuËn v¨n tèt nghiÖp trän chuyÓn vµ tiªu thô hµng tån kho bao hµm tÊt c¶ c¸c nguyªn vËt vÑn x¶y ra trong kú ®Òu ®· ®îc ph¶n liÖu, ¸nh trªn sæ s¸ch, b¸o c¸o kÕ to¸n c«ng cô, dông cô, s¶n phÈm, hµng ho¸ hiÖn cã t¹i thêi ®iÓm lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n QuyÒn Trong kú, doanh nghiÖp cã quyÒn Doanh nghiÖp cã quyÒn ®èi víi vµ ®èi víi sè hµng tån kho ®· ghi sæ sè d hµng tån kho t¹i thêi ®iÓm nghÜa vô §o lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n l- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµ hµng Sè d hµng tån kho ph¶i ®îc ph¶n êng vµ ho¸ thu mua, gi¸ thµnh s¶n phÈm, ¸nh ®óng gi¸ trÞ thùc hoÆc gi¸ tÝnh s¶n phÈm dë dang ph¶i ®îc x¸c trÞ thuÇn cña nã vµ tu©n theo gi¸ ®Þnh chÝnh x¸c vµ phï hîp víi quy c¸c nguyªn t¾c chung ®îc thõa ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n vµ nhËn nguyªn t¾c kÕ to¸n chung ®îc thõa nhËn Tr×nh C¸c nghiÖp vô liªn quan tíi hµng Sè d hµng tån kho ph¶i ®îc bµy vµ tån kho ph¶i ®îc x¸c ®Þnh vµ ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp ®óng vÞ khai ph©n lo¹i ®óng ®¾n trªn hÖ trÝ trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. b¸o thèng B¸o c¸o tµi chÝnh Nh÷ng khai b¸o cã liªn quan ®Õn sù ph©n lo¹i, c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ vµ ph©n bæ hµng tån kho ph¶i thÝch ®¸ng 3. Ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n ¸p dông trong kiÓm to¸n hµng tån kho: Nh c¸c chu tr×nh kh¸c trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho còng ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n nãi chung trong ®ã chó träng h¬n ®Õn c¸c ph¬ng ph¸p: kiÓm kª, ®iÒu tra, c©n ®èi... Cã sù kh¸c biÖt trªn lµ do ®Æc ®iÓm cña hµng tån kho, tõ ®ã c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i thu thËp b»ng chøng c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. Cã thÓ vÝ dô trong c¸c giai ®o¹n sau: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 33 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Trong giai ®o¹n ®Çu quan s¸t vËt chÊt, kiÓm to¸n viªn sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª (®èi víi c¸c mÉu hµng tån kho chi tiÕt theo tõng kho hµng, tõng lo¹i hµng) vµ ®iÒu tra (®èi víi c¸c lo¹i hµng hãa kh«ng ph¶i cña ®¬n vÞ hay c¸c lo¹i hµng tån kho ®· lçi thêi, gi¶m gi¸ trÞ…) ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh chÝnh x¸c cña cuéc kiÓm kª, nhËn diÖn vÒ ph¬ng diÖn vËt chÊt hµng tån kho. Ngoµi ra trong giai ®o¹n nµy kiÓm to¸n viªn cã thÓ sö dông thªm ph¬ng ph¸p pháng vÊn, göi th x¸c nhËn ®Ó ghi chó c¸c vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan. - Trong giai ®o¹n kiÓm tra c«ng t¸c kÕ to¸n hµng tån kho, sö dông ph¬ng ph¸p c©n ®èi ®Ó thùc hiÖn so s¸nh c¸c sè liÖu gi÷a sæ s¸ch víi thùc tÕ, gi÷a c¸c lo¹i sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp… Trong c¸c bíc c«ng viÖc cßn l¹i, kiÓm to¸n viªn sÏ ¸p dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p ®Ó thu ®îc c¸c b»ng chøng ®Çy ®ñ vµ x¸c thùc. 4. Néi dung kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh: KiÓm to¸n hµng tån kho còng tu©n theo quy tr×nh c¬ b¶n gåm 3 bíc: lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. Tïy theo c¸c ®Æc ®iÓm cô thÓ t¹i tõng kh¸ch hµng mµ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n cã thÓ thay ®æi linh ho¹t tuy nhiªn c¸c kiÓm to¸n viªn lu«n ®i theo mét tr×nh tù c¬ b¶n ®îc tr×nh bµy cô thÓ: 4.1.LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 34 LuËn v¨n tèt nghiÖp Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300: “KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp cho mäi cuéc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp mét c¸ch thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o bao qu¸t hÕt c¸c khÝa c¹nh träng yÕu cña cuéc kiÓm to¸n; ph¸t hiÖn gian lËn, rñi ro vµ nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn; vµ ®¶m b¶o cuéc kiÓm to¸n ®îc hoµn thµnh ®óng thêi h¹n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n trî gióp kiÓm to¸n viªn ph©n c«ng c«ng viÖc cho trî lý kiÓm to¸n vµ phèi hîp víi c¸c chuyªn gia kh¸c ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n.” KÕ ho¹ch kiÓm to¸n thêng ®îc triÓn khai theo c¸c bíc sau: 4.1.1. ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Quy tr×nh kiÓm to¸n chØ thùc sù b¾t ®Çu khi kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n tiÕp nhËn mét kh¸ch hµng, trªn c¬ së th mêi kiÓm to¸n , kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh ®èi tîng sÏ phôc vô trong t¬ng lai vµ tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc: ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n, nhËn diÖn c¸c lý do kiÓm to¸n, lùa chän ®éi ngò nh©n viªn kiÓm to¸n, ph©n c«ng c«ng viÖc cô thÓ cho tõng nh©n viªn dùa trªn c¸c phÇn c«ng viÖc cña kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho. 4.1.2.LËp kÕ ho¹ch chiÕn lîc. a.Thu thËp th«ng tin c¬ së: KiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sai sãt träng yÕu, ®a ra ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ møc träng yÕu, thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ më réng c¸c thñ tôc kiÓm to¸n kh¸c.Nh÷ng th«ng tin vÒ hµng tån kho cÇn ®¹t ®îc trong giai ®o¹n nµy bao gåm: - T×m hiÓu ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng (®îc thùc hiÖn ë ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n chung); - Xem xÐt l¹i kÕt qu¶ kiÓm to¸n phÇn hµnh hµng tån kho cña lÇn kiÓm to¸n tríc (nÕu cã); - Tham quan nhµ xëng, kho b·i b¶o qu¶n hµng tån kho; - Thu thËp th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch kÕ to¸n hµng tån kho cña kh¸ch hµng; Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 35 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Dù kiÕn nhu cÇu sö dông chuyªn gia nÕu thÊy hµng tån kho cña doanh nghiÖp cã nh÷ng chñng lo¹i ®Æc biÖt cÇn cã ý kiÕn cña chuyªn gia. §©y chØ lµ nh÷ng th«ng tin c¬ së vµ kiÓm to¸n viªn kh«ng b¾t buéc ph¶i hiÓu s©u s¾c vÒ nã nh nh÷ng ngêi qu¶n lý doanh nghiÖp, tuy nhiªn nh÷ng th«ng tin nµy ¶nh hëng ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ tæng qu¸t B¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung vµ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho nãi riªng còng nh viÖc ®a ra møc íc lîng vÒ tÝnh träng yÕu, rñi ro kiÓm to¸n, do ®ã kiÓm to¸n viªn ph¶i cã ®îc nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ c¸c ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. b.Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng: Môc ®Ých cña viÖc thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng lµ gióp cho kiÓm to¸n viªn n¾m b¾t ®îc quy tr×nh mang tÝnh chÊt ph¸p lý cña kh¸ch hµng ¶nh hëng ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng. C¸ch thøc thu thËp chñ yÕu lµ th«ng qua pháng vÊn ®èi víi ban gi¸m ®èc C«ng ty kh¸ch hµng. C¸c th«ng tin cÇn thu thËp bao gåm: - GiÊy phÐp thµnh lËp vµ ®iÒu lÖ C«ng ty. - C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kiÓm to¸n, biªn b¶n thanh tra kiÓm tra cña n¨m hiÖn hµnh hoÆc mét vµi n¨m tríc. - Biªn b¶n cña c¸c cuéc häp cæ ®«ng, häp héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban gi¸m ®èc cña C«ng ty kh¸ch hµng. Nh÷ng biªn b¶n nµy thêng chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin quan träng cã liªn quan tíi cæ tøc, tíi hîp nhÊt, gi¶i thÓ, chuyÓn nhîng mua b¸n… Nh÷ng th«ng tin nµy cã ¶nh hëng quan träng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ tr×nh bµy trung thùc nh÷ng th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. - C¸c hîp ®ång vµ c¸c cam kÕt quan träng gióp cho kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng d÷ kiÖn cã ¶nh hëng quan träng ®Õn viÖc h×nh thµnh nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh, gióp kiÓm to¸n viªn tiÕp cËn víi nh÷ng ho¹t ®éng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, nh÷ng Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 36 LuËn v¨n tèt nghiÖp khÝa c¹nh ph¸p lý cã ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña kh¸ch hµng. c.Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch : Thñ tôc ph©n tÝch lµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ c¸c th«ng tin tµi chÝnh ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc nghiªn cøu c¸c mèi quan hÖ ®¸ng tin cËy gi÷a c¸c d÷ liÖu tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh, nã bao hµm c¶ viÖc so s¸nh sè liÖu trªn sæ víi c¸c sè liÖu íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn. C¸c thñ tôc ph©n tÝch ®îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n vµ thêng ®îc thùc hiÖn ë trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng tån kho, viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch lµ cÇn thiÕt do hµng tån kho thêng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ chñng lo¹i, c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt, s¶n xuÊt, tiªu thô xuÊt hiÖn víi sè lîng lín vµ thêng xuyªn, c¸c nghiÖp vô cµng ®a d¹ng vµ víi sè lîng lín th× kh¶ n¨ng x¶y ra sai sãt vµ gian lËn cµng lín. C¸c thñ tôc ph©n tÝch ë ®©y chñ yÕu ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c sè liÖu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Cô thÓ: - So s¸nh sè liÖu vÒ møc biÕn ®éng sè d hµng tån kho cuèi niªn ®é nµy so víi hµng tån kho cuèi niªn ®é tríc tÝnh theo sè tuyÖt ®èi hoÆc sè t¬ng ®èi. - So s¸nh gi¸ b¸n b×nh qu©n s¶n phÈm cña c«ng ty víi gi¸ b¸n b×nh qu©n ngµnh, so s¸nh dù tr÷ hµng tån kho b×nh qu©n cña c¸c c«ng ty cïng ngµnh cã cïng ®iÒu kiÖn kinh doanh còng nh quy m« hay c«ng nghÖ s¶n xuÊt. - So s¸nh sè liÖu thùc tÕ cña kh¸ch hµng vµ sè liÖu kÕ ho¹ch ®Æt ra nh: møc tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú víi chi phÝ kÕ ho¹ch, víi ®Þnh møc chi phÝ nguyªn vËt liÖu cña mét ®¬n vÞ s¶n phÈm thùc tÕ so víi kÕ ho¹ch. ViÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n sÏ gióp kiÓm to¸n viªn cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc néi Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 37 LuËn v¨n tèt nghiÖp dung c¬ b¶n cña cuéc kiÓm to¸n gióp kiÓm to¸n viªn khoanh vïng träng yÕu, ®¸nh gi¸ møc träng yÕu, rñi ro tiÒm tµng, rñi ro kiÓm to¸n hµng tån kho còng nh tæng thÓ B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc kiÓm to¸n. d.§¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n: ë c¸c bíc trªn, kiÓm to¸n viªn míi chØ thu thËp c¸c th«ng tin mang tÝnh kh¸ch quan vÒ kh¸ch hµng, ®Õn bíc nµy kiÓm to¸n viªn ph¶i c¨n cø vµo c¸c th«ng tin ®· thu thËp ®îc ®Ó ®¸nh gi¸, nhËn xÐt nh»m ®a ra mét kÕ ho¹ch phï hîp.  §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu: Träng yÕu lµ kh¸i niÖm vÒ tÇm cì (®é lín) vµ b¶n chÊt cña c¸c sai ph¹m kÓ c¶ bá sãt cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh hoÆc ®¬n lÎ hoÆc tõng nhãm mµ trong bèi c¶nh cô thÓ nÕu dùa vµo c¸c th«ng tin nµy ®Ó xÐt ®o¸n th× kh«ng thÓ chÝnh x¸c hoÆc sÏ rót ra nh÷ng kÕt luËn sai lÇm. Môc ®Ých cña viÖc ®¸nh gi¸ møc träng yÕu lµ ®Ó íc tÝnh møc ®é sai sãt cña B¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ chÊp nhËn ®îc, x¸c ®Þnh ph¹m vi cña cuéc kiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ ¶nh hëng c¸c sai sãt lªn B¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh b¶n chÊt, thêi gian vµ ph¹m vi c¸c kh¶o s¸t (c¸c thö nghiÖm) trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n sè 320, tÝnh träng yÕu cÇn ®îc xem xÐt qua c¸c bíc: - ¦íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu. - Ph©n bæ íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu cho tõng chu tr×nh. - ¦íc tÝnh sai sè vµ so s¸nh víi quy m« vÒ tÝnh träng yÕu ®· ®îc ph©n bæ cho tõng chu tr×nh. - Khi tæng hîp c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n, chñ nhiÖm kiÓm to¸n tiÕn hµnh so s¸nh sai sè tæng hîp íc tÝnh víi íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu.  §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 38 LuËn v¨n tèt nghiÖp §èi víi chu tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn sÏ íc tÝnh møc träng yÕu cÇn ph©n bæ cho hµng tån kho c¨n cø vµo tû träng hµng tån kho trong B¸o c¸o tµi chÝnh vµ møc rñi ro cña c¸c chu tr×nh hµng tån kho theo ®¸nh gi¸ s¬ bé cña kiÓm to¸n viªn, kinh nghiÖm kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn vµ chi phÝ kiÓm to¸n. Rñi ro kiÓm to¸n hµng tån kho lµ møc rñi ro mong muèn ®¹t ®îc sau khi hoµn tÊt viÖc thu thËp b»ng chøng vÒ hµng tån kho. Rñi ro nµy thêng ®îc x¸c ®Þnh phô thuéc vµo hai yÕu tè: møc ®é mµ theo ®ã ngêi sö dông bªn ngoµi tin tëng vµo B¸o c¸o tµi chÝnh; kh¶ n¨ng kh¸ch hµng sÏ gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh sau khi B¸o c¸o kiÓm to¸n ®îc c«ng bè. M« h×nh ph©n tÝch rñi ro kiÓm to¸n: AR = IR x CR x DR Trong ®ã: AR _ rñi ro kiÓm to¸n: lµ rñi ro mµ kiÓm to¸n viªn mong muèn ®¹t ®îc sau khi hoµn tÊt viÖc thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n. IR _ rñi ro tiÒm tµng: lµ kh¶ n¨ng tõng nghiÖp vô, tõng chu tr×nh trong B¸o c¸o tµi chÝnh chøa ®ùng sai sãt träng yÕu khi tÝnh riªng rÏ hoÆc tÝnh hép, mÆc dï cã hay kh«ng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Rñi ro tiÒm tµng ®èi víi hµng tån kho xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña hµng tån kho nh: ®a d¹ng, b¶o qu¶n ë nhiÒu n¬i, sù khã kh¨n trong x¸c ®Þnh gi¸ trÞ, chÊt lîng hµng tån kho… ¦íc tÝnh rñi ro tiÒm tµng ®èi víi hµng tån kho dùa trªn c¸c yÕu tè chñ yÕu sau: b¶n chÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng, tÝnh trung thùc cña Ban gi¸m ®èc, kÕt qu¶ kiÓm to¸n c¸c lÇn tríc, c¸c íc tÝnh kÕ to¸n vµ quy m« cña sè d tµi kho¶n hµng tån kho. CR _ rñi ro kiÓm so¸t: lµ kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c sai ph¹m träng yÕu do hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng kh«ng ho¹t ®éng hoÆc ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ do ®ã kh«ng ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn c¸c sai ph¹m nµy. Khi ®¸nh gi¸ møc rñi ro kiÓm so¸t ®èi víi hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn sÏ ®a ra ®¸nh gi¸ Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 39 LuËn v¨n tèt nghiÖp møc rñi ro kiÓm so¸t cao nÕu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶. DR _ rñi ro ph¸t hiÖn: lµ kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c sai sãt hoÆc gian lËn trªn B¸o c¸o tµi chÝnh mµ kh«ng ®îc ng¨n chÆn hay ph¸t hiÖn bëi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé còng nh kh«ng ®îc kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. §©y lµ trêng hîp kiÓm to¸n viªn ®· ¸p dông ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thiÕt song vÉn cã kh¶ n¨ng kh«ng ph¸t hiÖn hÕt ®îc c¸c sai sãt träng yÕu cã thÓ cã ®èi víi hµng tån kho. Trong bíc nµy kiÓm to¸n viªn chñ yÕu x¸c ®Þnh møc rñi ro tiÒm tµng vµ khi lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho chu tr×nh hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i chó ý r»ng rñi ro tiÒm tµng thêng x¶y ra nhiÒu ®èi víi c¬ së dÉn liÖu vÒ sù hiÖn h÷u hoÆc ph¸t sinh vµ c¬ së dÉn liÖu tÝnh gi¸ vµ ®o lêng. Khi h¹ch to¸n ®èi víi chu tr×nh hµng tån kho, doanh nghiÖp thêng cã xu híng tr×nh bµy gi¸ trÞ hµng tån kho cao h¬n so víi thùc tÕ b»ng c¸ch ghi t¨ng sè lîng hoÆc ghi t¨ng ®¬n gi¸. Møc ®é träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n cã mèi quan hÖ ngîc chiÒu nhau, nÕu møc träng yÕu ®îc ®¸nh gi¸ cµng cao th× rñi ro kiÓm to¸n cµng thÊp vµ ngîc l¹i. ViÖc x¸c ®Þnh møc träng yÕu vµ rñi ro t¬ng ®èi phøc t¹p, ®ßi hái kiÓm to¸n viªn ph¶i cã ®ñ tr×nh ®é còng nh kinh nghiÖm ph¸n ®o¸n. e.T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t: ViÖc t×m hiÓu nghiªn cøu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t lµ mét phÇn c«ng viÖc cã ý nghÜa quan träng trong mét cuéc kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ trong kiÓm to¸n tµi chÝnh. KiÓm to¸n viªn ph¶i cã mét sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ ®Ó x¸c ®Þnh b¶n chÊt, thêi gian vµ ph¹m vi cña c¸c cuéc kh¶o s¸t ph¶i thùc hiÖn. Khi t×m hiÓu c¬ cÊu kiÓm to¸n néi bé cña kh¸ch hµng vÒ hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn cÇn t×m hiÓu vÒ c¸c vÊn Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 40 LuËn v¨n tèt nghiÖp ®Ò: m«i trêng kiÓm so¸t hµng tån kho, hÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho, c¸c thñ tôc kiÓm so¸t hµng tån kho, kiÓm to¸n néi bé.  M«i trêng kiÓm so¸t hµng tån kho: bao gåm toµn bé nh©n tè bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp, t¸c ®éng ®Õn viÖc thiÕt kÕ, ho¹t ®éng vµ xö lý d÷ liÖu cña c¸c lo¹i h×nh kiÓm so¸t néi bé. KiÓm to¸n viªn cÇn t×m hiÓu c¸c th«ng tin: - Xem xÐt quan ®iÓm cña Ban gi¸m ®èc vÒ viÖc qu¶n lý hµng tån kho. - Xem xÐt vÒ c¬ cÊu nh©n sù cã phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ qu¶n lý hµng tån kho hay kh«ng, viÖc tæ chøc c¸c bé phËn chøc n¨ng, c¸c c¸ nh©n trong bé phËn ®ã cã ®¸p øng ®îc yªu cÇu qu¶n lý hµng tån kho. - Xem xÐt ®Õn tÝnh trung thùc, tr×nh ®é cña ®éi ngò b¶o vÖ, ghi chÐp, kiÓm tra kiÓm so¸t hµng tån kho. - Xem xÐt c«ng ty kh¸ch hµng cã chÞu sù phô thuéc c¸c ®¬n vÞ kh¸c vÒ cung cÊp vËt t, hµng ho¸ vµ tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸.  HÖ thèng kÕ to¸n: - Xem xÐt hÖ thèng chøng tõ gèc sö dông trong c«ng t¸c qu¶n lý hµng tån kho cã ®îc lu tr÷ vµ b¶o qu¶n mét c¸ch hîp lý kh«ng. - C«ng viÖc ghi chÐp nghiÖp vô nhËp, xuÊt kho vËt t, thµnh phÈm, hµng ho¸ nh thÕ nµo, ®îc ph©n c«ng cho ai, ngêi ®ã cã ®¶m nhiÖm c¸c c«ng viÖc kh¸c, cã liªn quan ®Õn kÕ to¸n thanh to¸n… - Sù kh¸c biÖt gi÷a sè liÖu thùc tÕ kiÓm kª víi sè liÖu trªn sæ s¸ch kÕ to¸n khi bÞ ph¸t hiÖn cã ®îc gi¶i quyÕt kÞp thêi kh«ng.  C¸c thñ tôc kiÓm so¸t: - KiÓm to¸n viªn ph¶i kiÓm tra viÖc ph©n chia tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng cña chu tr×nh. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 41 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Cã tån t¹i mét phßng thu mua hµng ®éc lËp chuyªn thùc hiÖn tr¸ch nhiªm mua c¸c nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, hµng ho¸ kh«ng. - VËt t hµng ho¸ cã ®îc kiÓm so¸t vµ cÊt tr÷ bëi bé phËn kho ®éc lËp kh«ng, cã ®¶m b¶o ®Çy ®ñ sù phª duyÖt trong tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô mua vµo vµ xuÊt kho vËt t hµng ho¸ kh«ng.  KiÓm to¸n néi bé: KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh xem xÐt ®¬n vÞ kh¸ch hµng cã tæ chøc bé phËn kiÓm to¸n néi bé kh«ng, bé phËn nµy cã nhiÖm vô nh thÕ nµo vÒ viÖc kiÓm so¸t hµng tån kho vµ viÖc kiÓm tra kiÓm so¸t cã ®îc thùc hiÖn theo ®óng quy tr×nh kh«ng. §Ó thu thËp c¸c th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thñ tôc nh: quan s¸t kho b·i; pháng vÊn nh©n viªn, Ban gi¸m ®èc; quan s¸t c¸c thñ tôc nhËp, xuÊt hµng; xem xÐt hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n hµng tån kho, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho, ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, thñ tôc kiÓm kª hµng tån kho. Tõ c¸c th«ng tin thu thËp ®îc vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ s¬ bé rñi ro kiÓm so¸t. Møc rñi ro kiÓm so¸t víi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña chu tr×nh hµng tån kho ®îc ®a ra trªn c¬ së liªn hÖ víi tæng thÓ c¸c chu tr×nh trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. Khi kiÓm to¸n viªn ®a ra møc rñi ro kiÓm so¸t thÊp tøc lµ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®èi víi hµng tån kho lµ h÷u hiÖu do ®ã khi kiÓm to¸n cã thÓ gi¶m ®îc c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt sè d ®èi víi chu tr×nh hµng tån kho vµ ngîc l¹i. f.ThiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n: Theo chuÈn mùc KiÓm to¸n quèc tÕ sè 310: ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n lµ tËp hîp c¸c híng dÉn cho c¸c thµnh viªn tham gia kiÓm to¸n, lµ ph¬ng tiÖn ®Ó kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n còng cã thÓ bao gåm c¸c môc tiªu kiÓm to¸n cho tõng chu tr×nh, c¸c íc tÝnh thêi gian cÇn thiÕt ®Ó Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 42 LuËn v¨n tèt nghiÖp kiÓm tra tõng chu tr×nh hay ®Ó thùc hiÖn tõng thñ tôc kiÓm to¸n. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho ®îc thiÕt kÕ gåm: ThiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t; ThiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm ph©n tÝch; ThiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. 4.2. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho: 4.2.1.Thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t: Thö nghiÖm kiÓm so¸t chØ ®îc thùc hiÖn sau khi ®· t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi ®¸nh gi¸ ban ®Çu lµ kh¸ch thÓ kiÓm to¸n cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ho¹t ®éng cã hiÖu lùc. Khi ®ã thñ tôc kiÓm so¸t ®îc triÓn khai nh»m thu thËp c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n vµ thiÕt kÕ vÒ c¸c ho¹t ®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 500: “Thö nghiÖm kiÓm so¸t (kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t) lµ viÖc kiÓm tra ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n vÒ sù thiÕt kÕ phï hîp vµ sù vËn hµnh h÷u hiÖu cña hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé”. C¸c thñ tôc kiÓm so¸t vÒ hµng tån kho ®îc thùc hiÖn trong viÖc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ thêng tËp trung vµo chøc n¨ng chÝnh cña chu tr×nh hµng tån kho lµ c¸c nghiÖp vô mua vËt t hµng ho¸; c¸c nghiÖp vô xuÊt kho vËt t hµng ho¸; c¸c nghiÖp vô s¶n xuÊt vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt; nghiÖp vô lu kho vËt t hµng ho¸.  §èi víi nghiÖp vô mua vËt t hµng ho¸: KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc sau: - Xem xÐt cã tån t¹i mét phßng ®éc lËp chuyªn thùc hiÖn nghiÖp vô mua hµng nhng kh«ng ®¶m nhiÖm viÖc quyÕt ®Þnh mua hµng, hoÆc Ýt nhÊt ph¶i cã mét ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t mét c¸ch hîp lý ®èi víi tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô mua. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 43 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Xem xÐt viÖc sö lý ®¬n ®Æt hµng cã ®óng theo quy tr×nh hay kh«ng, kiÓm tra sù hiÖn diÖn cña chøng tõ ®Ó ®¶m b¶o sù cã thËt cña c¸c nghiÖp vô mua hµng vµ viÖc mua hµng lµ cÇn thiÕt. - KiÓm tra dÊu hiÖu cña sù phª chuÈn c¸c nghiÖp vô mua hµng, dÊu hiÖu kiÓm so¸t néi bé trªn c¸c ho¸ ®¬n cña ngêi b¸n, b¸o c¸o nhËn hµng, phiÕu yªu cÇu mua, ®¬n ®Æt mua hµng. - Theo dâi mét chuçi c¸c ®¬n ®Æt mua vµ b¸o c¸o nhËn hµng ®Ó ®¶m b¶o c¸c nghiÖp vô mua ®Òu ®îc ghi sæ.  §èi víi c¸c nghiÖp vô xuÊt kho vËt t hµng ho¸: - KiÓm tra tÝnh cã thËt cña c¸c yªu cÇu sö dông vËt t hµng ho¸ b»ng viÖc kiÓm tra l¹i c¸c phiÕu yªu cÇu vµ sù phª duyÖt ®èi víi c¸c phiÕu yªu cÇu ®ã. KiÓm tra sè lîng trªn phiÕu xuÊt cã khíp víi yªu cÇu sö dông vËt t hµng ho¸ ®· ®îc phª duyÖt kh«ng. - KiÓm tra c¸c chøng tõ sæ s¸ch cã liªn quan ®Õn viÖc h¹ch to¸n nghiÖp vô xuÊt vËt t hµng ho¸ nh lÖnh s¶n xuÊt, ®¬n ®Æt mua hµng, phiÕu xuÊt kho vµ c¸c sæ chi tiÕt, sæ phô. - KiÓm tra c¸c ch÷ ký nhËn trªn phiÕu xuÊt kho vËt t hµng ho¸ hoÆc dÊu vÕt cña c«ng t¸c kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n cña ®¬n vÞ. - Xem xÐt tÝnh ®éc lËp cña thñ kho vµ ngêi giao hµng, ngêi nhËn hµng, nh©n viªn kÕ to¸n kho, sù ®éc lËp cña ngêi lµm nhiÖm vô kiÓm tra chÊt lîng hµng víi ngêi giao hµng vµ ngêi s¶n xuÊt.  §èi víi c¸c nghiÖp vô s¶n xuÊt vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: NghiÖp vô s¶n xuÊt ®îc xem lµ nghiÖp vô träng t©m trong chu tr×nh hµng tån kho. §Ó ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®èi víi nghiÖp vô nµy, kiÓm to¸n viªn thêng thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t sau: - Xem xÐt viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ theo dâi s¶n xuÊt ë c¸c ph©n xëng, quy tr×nh vµ c¸ch thøc lµm viÖc cña nh©n viªn Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 44 LuËn v¨n tèt nghiÖp thèng kª ph©n xëng, sù gi¸m s¸t cña qu¶n ®èc ph©n xëng cã thêng xuyªn vµ chÆt chÏ kh«ng. - Xem xÐt viÖc ghi chÐp nhËt ký s¶n xuÊt cña tõng bé phËn kiÓm tra chÊt lîng ë ph©n xëng vµ tÝnh ®éc lËp cña bé phËn nµy víi bé phËn kiÓm nhËn hµng nhËp kho. - Xem xÐt qu¸ tr×nh kiÓm so¸t c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c dÊu hiÖu kiÓm tra sæ s¸ch kÕ to¸n chi phÝ vµ sù ®éc lËp gi÷a ngêi ghi sæ kÕ to¸n hµng tån kho víi ngêi qu¶n lý hµng tån kho. - Xem xÐt quy tr×nh, thñ tôc kiÓm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cã tu©n thñ tÝnh nguyªn t¾c vµ nhÊt qu¸n gi÷a kú nµy víi kú tríc kh«ng, ®ång thêi xem xÐt sù gi¸m s¸t trong viÖc ®¸nh gi¸ vµ kiÓm kª s¶n phÈm dë dang.  §èi víi c¸c nghiÖp vô lu kho: NghiÖp vô lu kho còng lµ mét nghiÖp vô quan träng trong chu tr×nh hµng tån kho do vËy viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t ®èi víi c¸c nghiÖp vô lu kho ph¶i ®îc thùc hiÖn mét c¸ch cÈn träng vµ thÝch ®¸ng. 4.2.2. Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch: Th«ng qua c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®Ó kiÓm tra tÝnh hîp lý chung cña c¸c con sè, kiÓm to¸n viªn cã thÓ ph¸t hiÖn vÒ kh¶ n¨ng cã sai ph¹m träng yÕu vÒ hµng tån kho. §Ó thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch, tríc hÕt kiÓm to¸n viªn rµ so¸t l¹i vÒ ngµnh nghÒ cña kh¸ch hµng ®Ó n¾m ®îc t×nh h×nh thùc tÕ còng nh xu híng chung cña ngµnh gióp kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ ®îc chÝnh x¸c h¬n vÒ hµng tån kho. C¸c thñ tôc ph©n tÝch ®îc kiÓm to¸n viªn sö dông chñ yÕu trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n bao gåm: ph©n tÝch däc vµ ph©n tÝch ngang.  Ph©n tÝch ngang (ph©n tÝch xu híng): - Rµ so¸t mèi quan hÖ gi÷a sè d hµng tån kho víi sè hµng mua trong kú, lîng s¶n xuÊt ra, sè lîng hµng tiªu thô trong kú nh»m ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c sù thay ®æi hµng tån kho. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 45 LuËn v¨n tèt nghiÖp - So s¸nh sè d hµng tån kho n¨m nay víi n¨m tríc, sè d hµng tån kho thùc tÕ so víi ®Þnh møc trong ®¬n vÞ. - So s¸nh chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ kú nµy víi kú tríc vµ víi tæng chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch ®Ó thÊy sù biÕn ®éng cña tæng chi phÝ s¶n xuÊt gi÷a c¸c kú. - So s¸nh gi¸ thµnh ®¬n vÞ thùc tÕ cña kú nµy víi kú tríc, so s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ vµ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. Thñ tôc nµy gióp kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn nh÷ng sù t¨ng gi¶m bÊt thêng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm sau khi ®· lo¹i bá sù ¶nh hëng cña biÕn ®éng gi¸ c¶ nh»m t×m hiÓu nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù thay ®æi ®ã.  Ph©n tÝch däc (ph©n tÝch tû suÊt): - So s¸nh tû lÖ hµng tån kho trong tµi s¶n lu ®éng cña C«ng ty ®Ó xem xÐt xu híng biÕn ®éng TrÞ gi¸ hµng tån kho Tû träng HTK trong TSL§ = Tæng TS L§ - §Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý cña gi¸ vèn hµng b¸n vµ ®Ó ph©n tÝch hµng ho¸ hoÆc thµnh phÈm ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng hµng tån kho ®· cò, l¹c hËu, kiÓm to¸n viªn cã thÓ sö dông chØ tiªu: Tæng l·i gép Tû suÊt l·i gép = Tæng doanh thu Tæng GVHB Tû lÖ quay vßng HTK = Sè d HTK b×nh qu©n NÕu tû lÖ lîi nhuËn qu¸ thÊp hoÆc tû lÖ hµng tån kho qu¸ cao so víi dù kiÕn cña kiÓm to¸n viªn th× cã thÓ ®¬n vÞ kh¸ch hµng ®· khai t¨ng GVHB vµ khai gi¶m gi¸ hµng tån kho. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 46 LuËn v¨n tèt nghiÖp Bªn c¹nh nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh, c¸c th«ng tin phi tµi chÝnh còng cã thÓ gióp kiÓm to¸n viªn kiÓm tra sù hîp lý cña hµng tån kho. Ch¼ng h¹n kiÓm to¸n viªn cã thÓ so s¸nh gi÷a sè lîng hµng tån kho trong kho ®îc ghi trªn sæ víi diÖn tÝch cã thÓ chøa cña kho ®ã, nÕu vît qu¸ søc chøa cña kho th× rÊt cã thÓ hµng tån kho ®· bÞ ghi t¨ng sè lîng. C¨n cø vµo nh÷ng b»ng chøng thu ®îc th«ng qua thñ tôc ph©n tÝch kiÓm to¸n viªn sÏ ®Þnh híng nh÷ng thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi hµng tån kho cÇn thùc hiÖn. 4.2.3. Thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt: Thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt hµng tån kho ®Ó ®èi chiÕu sè liÖu ph¸t sinh cña c¸c tµi kho¶n hµng tån kho vµ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt trong h¹ch to¸n hµng tån kho, ®èi chiÕu sè d trªn tµi kho¶n hµng tån kho víi sè liÖu kiÓm kª thùc tÕ ®ång thêi xem xÐt trªn sæ theo dâi vËt t sö dông ë ph©n xëng s¶n xuÊt. KiÓm to¸n viªn còng cÇn cã sù kh¶o s¸t xem cã sù thay ®æi trong viÖc sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ cña doanh nghiÖp vµ ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n. a. KiÓm to¸n c«ng t¸c kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô s¶n xuÊt vµ chi phÝ hµng tån kho. §©y lµ c«ng viÖc ®îc chó träng nhÊt trong nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt khi thùc hiÖn chi phÝ hµng tån kho v× c¸c chi phÝ s¶n xuÊt chiÕm mét tû träng rÊt lín trong tæng chi phÝ (kho¶ng 70% tæng chi phÝ ph¸t sinh cña doanh nghiÖp). Trong tæng chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngoµi phÇn chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu cßn cã nhiÒu chi phÝ kh¸c ph¸t sinh nh chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung, c¸c chi phÝ kh¸c nhau th× ®îc tæ chøc h¹ch to¸n kh¸c nhau. Khi kiÓm to¸n hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt sau: - KiÓm tra tÝnh hîp lý cña c¸c chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n sö dông còng nh viÖc sö dông c¸c sæ s¸ch chøng tõ ®ã. C¸c nghiÖp Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 47 LuËn v¨n tèt nghiÖp vô ghi sæ ph¶i cã c¨n cø hîp lý, c¸c nghiÖp vô ®· ghi sæ ®Òu thùc sù ®· diÔn ra vµ ®îc ph¶n ¸nh víi gi¸ trÞ thùc tÕ ®· ph¸t sinh. - KiÓm tra tÝnh ®éc lËp cña ngêi ghi sæ vµ ngêi qu¶n lý hµng tån kho. - Xem xÐt sù phï hîp gi÷a nguyªn vËt liÖu thùc tÕ xuÊt ®Ó sö dông víi sè nguyªn vËt liÖu xuÊt ®îc ph¶n ¸nh trong sæ kÕ to¸n b»ng c¸ch ®èi chiÕu yªu cÇu sö dông vËt t hoÆc b¸o c¸o sö dông vËt t víi sè vËt t thùc tÕ sö dông; ®èi chiÕu gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho trªn tµi kho¶n nguyªn vËt liÖu víi tæng sè nguyªn vËt liÖu trªn c¸c tµi kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, tµi kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ c¸c tµi kho¶n liªn quan kh¸c. Ngoµi ra kiÓm to¸n viªn cã thÓ so s¸nh víi ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu cho mét s¶n phÈm ®Ó kiÓm tra. - CÇn chó ý tíi tÝnh nhÊt qu¸n trong h¹ch to¸n chi phÝ gi÷a c¸c kú kÕ to¸n ®èi víi viÖc ph©n lo¹i bé phËn (trùc tiÕp s¶n xuÊt, s¶n xuÊt chung, b¸n hµng, qu¶n lý doanh nghiÖp) chÞu phÝ. Bªn c¹nh ®ã còng cã thÓ ®èi chiÕu khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh cña mét vµi c«ng nh©n viªn xem cã phï hîp víi viÖc h¹ch to¸n c¸c tµi kho¶n cã liªn quan kh«ng. - Xem xÐt tÝnh hîp lý cña ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao ®ang ¸p dông vµ tÝnh nhÊt qu¸n trong viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p ®ã víi c¸c niªn ®é tríc. ViÖc tÝnh khÊu hao cã ®Çy ®ñ vµ theo ®óng quy ®Þnh kh«ng? ViÖc ghi sæ chi phÝ khÊu hao cã ®óng tõng bé phËn sö dông kh«ng? Xem xÐt viÖc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸. - Xem xÐt ®èi chiÕu sè liÖu trªn TK 154 víi c¸c TK 621, TK 622, TK 627 ®Ó kiÓm tra sù ®óng ®¾n trong viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi chiÕu TK 155 víi TK 632 ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng nhÇm lÉn, sai sãt cã thÓ cã. b. Quan s¸t kiÓm kª vËt chÊt hµng tån kho: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 48 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÓm kª hµng tån kho vµ qu¶n lý viÖc kiÓm kª hµng tån kho kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô cña kiÓm to¸n viªn mµ ®ã lµ nhiÖm vô cña ban qu¶n lý kh¸ch hµng, nhiÖm vô cña kiÓm to¸n viªn lµ quan s¸t viÖc kiÓm kª hµng tån kho cã ®îc thùc hiÖn ®óng vµ chÝnh x¸c kh«ng. Quan s¸t kiÓm kª vËt chÊt hµng tån kho lµ c«ng viÖc mµ kiÓm to¸n viªn ph¶i cã mÆt t¹i thêi ®iÓm mµ cuéc kiÓm kª hµng tån kho ®îc tiÕn hµnh, quan s¸t viÖc thùc hiÖn kiÓm kª cña nh÷ng ngêi tham gia kiÓm kª nh»m x¸c ®Þnh sù tån t¹i vËt chÊt vµ tÝnh chÝnh x¸c cña hµng tån kho kiÓm kª còng nh c¸c v©n ®Ò liªn quan ®Õn hµng tån kho nh: quyÒn së h÷u, chÊt lîng hµng tån kho. Thñ tôc kiÓm to¸n sö dông trong qu¸ tr×nh quan s¸t vËt chÊt hµng tån kho chñ yÕu lµ: ®èi chiÕu trùc tiÕp, quan s¸t vµ ®iÒu tra (trao ®æi, pháng vÊn víi nh©n viªn, göi th x¸c nhËn ®èi víi bªn thø 3). Tr×nh tù thùc hiÖn:  KiÓm tra c¸c híng dÉn vÒ kiÓm kª hµng tån kho: - So¸t xÐt l¹i kÕ ho¹ch kiÓm kª; - Xem xÐt thêi ®iÓm kiÓm kª, ph¬ng ph¸p kiÓm kª, nh÷ng lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt; - Thu thËp danh s¸ch t×m hiÓu vÒ nh©n viªn kiÓm kª vµ kiÓm tra c¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®èi víi nh©n viªn kiÓm kª (tÝnh ®éc lËp, …);  Chøng kiÕn kiÓm kª hµng tån kho: thêng ph¶i ®èi chiÕu thùc tÕ thùc hiÖn víi kÕ ho¹ch kiÓm kª ®· ®Æt ra. Ngoµi ra cÇn chó ý: - KiÓm tra l¹i b»ng c¸ch chän mÉu; - Sö dông mÉu kiÓm kª ®Ó tiÕp tôc kiÓm tra liªn quan ®Õn viÖc ghi chÐp trªn sæ kÕ to¸n; - Thu thËp nh÷ng th«ng tin vÒ khãa sæ ®Ó ng¨n chÆn viÖc ghi thªm vµo. §ång thêi hoµn tÊt viÖc ghi chÐp chøng tõ cha ®îc ghi ®Ó kiÓm kª; Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 49 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Lµm râ hµng tån kho cña ®¬n vÞ nhng ®îc lu gi÷ ë bªn thø 3 vµ nh÷ng hµng tån kho mµ ®¬n vÞ nhËn gi÷ hé; - X¸c ®Þnh lîng hµng tån kho kÐm phÈm chÊt, h háng, lçi thêi, thõa (thiÕu) trong kiÓm kª; - Ghi chÐp l¹i kÕt qu¶ gi¸m s¸t kiÓm kª vµ ®èi chiÕu víi sè lîng hµng tån kho thùc tÕ sæ s¸ch vµ t×m hiÓu nguyªn nh©n chªnh lÖch. c. KiÓm to¸n qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ vµ ghi sæ hµng tån kho: KiÓm to¸n qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ vµ ghi sæ hµng tån kho lµ mét phÇn quan träng cña kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho, liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a ra c¸c kÕt luËn vÒ gi¸ trÞ hµng tån kho ®îc tr×nh bµy trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. Trong bíc nµy, kiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh râ c¬ së vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®èi víi hµng tån kho, viÖc tÝnh gi¸ ®ã cã tu©n theo c¸c chuÈn mùc ®îc chÊp nhËn réng r·i kh«ng. ViÖc kiÓm to¸n qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ vµ ghi sæ hµng tån kho ®îc thùc hiÖn qua c¸c bíc : - §¸nh gi¸ c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cña doanh nghiÖp trong viÖc ®Þnh gi¸ vµ ghi sæ hµng tån kho. Xem xÐt dÊu hiÖu kiÓm tra cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vÒ c¸c c«ng viÖc tÝnh to¸n vµ h¹ch to¸n trªn sæ, xem xÐt B¶ng ®Þnh møc chi phÝ tiªu chuÈn, dù to¸n chi phÝ, dÊu hiÖu kiÓm tra vµ ph©n tÝch biÕn ®éng chi phÝ vît ®Þnh møc. - So s¸nh c¸c nghiÖp vô ghi trªn sæ nhËt ký mua hµng víi c¸c ho¸ ®¬n cña ngêi b¸n, b¸o c¸o nhËn hµng,…vµ thùc hiÖn tÝnh to¸n l¹i c¸c th«ng tin tµi chÝnh trªn ho¸ ®¬n ngêi b¸n. - Xem xÐt ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng xuÊt kho ®ang ®îc sö dông vµ xem xÐt ph¬ng ph¸p ®ã cã ®îc sö dông nhÊt qu¸n kh«ng, nÕu cã sù thay ®æi vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ th× ph¶i gi¶i tr×nh trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. - Chän mÉu mét sè mÆt hµng, tiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a ho¸ ®¬n, chøng tõ xuÊt kho vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ ®Ó kh¼ng ®Þnh Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 50 LuËn v¨n tèt nghiÖp tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô xuÊt kho ®· ®îc vµo sæ ®Çy ®ñ, thùc hiÖn tÝnh to¸n l¹i gi¸ ®èi víi mét sè mÆt hµng ®· chän vµ so s¸nh víi kÕt qu¶ tÝnh to¸n cña doanh nghiÖp, t×m sai lÖch (nÕu cã). - §èi víi hµng tån kho mµ doanh nghiÖp tù s¶n xuÊt th× ph¶i kiÓm tra qu¸ tr×nh tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kiÓm tra c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®îc ph©n bæ ®óng ®èi tîng cha vµ viÖc tÝnh to¸n ®· chÝnh x¸c cha. + §èi víi CP nguyªn vËt liÖu: kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh chän mÉu mét sè vËt t xuÊt kho s¶n xuÊt, kiÓm tra viÖc kÕt chuyÓn chi phÝ vµo CP s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®· chÝnh x¸c vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ cha. Xem xÐt ®èi chiÕu víi c¸c sæ s¸ch liªn quan ®Ó ®¶m b¶o viÖc ghi sæ ®óng ®¾n. + §èi víi CP nh©n c«ng trùc tiÕp: thùc hiÖn t¬ng tù nh kiÓm tra ®èi víi CP nguyªn vËt liÖu, so s¸nh chi phÝ theo thêi gian lao ®éng ®Þnh møc víi chi phÝ theo giê lao ®éng thùc tÕ cña mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. + §èi víi CP s¶n xuÊt chung: kiÓm tra c¸c chi phÝ ph¸t sinh ë ph©n xëng sÏ ®îc kÕt chuyÓn sang TK 154 cã chÝnh x¸c vµ thùc sù ph¸t sinh kh«ng. + §èi víi CP s¶n xuÊt dë dang cuèi kú: kiÓm to¸n viªn xem xÐt ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cña doanh nghiÖp, ®ång thêi xem xÐt qu¸ tr×nh tÝnh to¸n ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cã chÝnh x¸c kh«ng. Thùc tÕ cho thÊy c¸c bíc c«ng viÖc nªu trªn cã thÓ ®îc kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh khi thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch còng nh c¸c tr¾c nghiÖm tu©n thñ ®èi víi hµng tån kho. Trong trêng hîp mét sè hµng tån kho cã kü thuËt ®Æc biÖt mµ kiÓm to¸n viªn kh«ng ®¸nh gi¸ vµ kiÓm tra ®îc th× cã thÓ mêi mét sè chuyªn gia bªn ngoµi tham gia, khi ®ã kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt ®Õn tÝnh ®éc lËp cña c¸c chuyªn gia víi c«ng ty kh¸ch hµng còng nh tr×nh ®é chuyªn m«n cã ®¶m b¶o ®é tin cËy kh«ng. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 51 LuËn v¨n tèt nghiÖp 4.3. KÕt thóc kiÓm to¸n: 4.3.1.Xem xÐt vµ gi¶i thÝch c¸c ph¸t hiÖn kiÓm to¸n: KiÓm to¸n viªn xem xÐt c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n vµ nh÷ng ¶nh hëng cña nã tíi B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc kiÓm to¸n vµ thiÕt kÕ nh÷ng thñ tôc kiÓm to¸n bæ sung nh»m h¹n chÕ tèi ®a rñi ro kiÓm to¸n. Trong bíc nµy kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh xem xÐt l¹i c¸c b¸o c¸o néi bé, c¸c sæ s¸ch vµ biªn b¶n ®îc lËp sau ngµy lËp B¸o c¸o tµi chÝnh, thu thËp th kiÕn nghÞ do kh¸ch hµng göi cho kiÓm to¸n viªn… C¸c b»ng chøng mµ kiÓm to¸n viªn thu thËp ®îc khi kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho vµ c¸c phÇn hµnh kh¸c sÏ ®îc tËp hîp l¹i vµ chuyÓn cho trëng nhãm kiÓm to¸n, trëng nhãm sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra, so¸t xÐt l¹i toµn bé qu¸ tr×nh kiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ tÝnh ®Çy ®ñ cña c¸c b»ng chøng thu thËp ®îc. Sau khi xem xÐt, ®¸nh gi¸ l¹i c¸c b»ng chøng thu thËp ®îc, kiÓm to¸n viªn sÏ ®a ra ý kiÕn r»ng B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®¶m b¶o trung thùc vµ hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu kh«ng, cã tho¶ m·n c¸c môc tiªu kiÓm to¸n kh«ng. NÕu cã sai ph¹m th× ph¶i ®a ra c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, chñ nhiÖm kiÓm to¸n sÏ c¨n cø vµo ®¸nh gi¸ møc träng yÕu ®Ó ®a ra ý kiÕn thÝch hîp. §ång thêi kiÓm to¸n viªn còng ph¶i nªu lªn nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n t¹i ®¬n vÞ mµ kiÓm to¸n viªn cho r»ng cã ¶nh hëng träng yÕu ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh. 4.3.2.Ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th qu¶n lý: Sau khi tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n cña c¸c phÇn hµnh, kiÓm to¸n viªn ®a ra ý kiÕn x¸c nhËn vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý cña B¸o c¸o tµi chÝnh còng nh viÖc tu©n thñ chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh trªn B¸o c¸o kiÓm to¸n. Sau khi cuéc kiÓm to¸n kÕt thóc, kiÓm to¸n viªn vÉn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm xem xÐt c¸c sù kiÖn cã thÓ x¶y ra sau khi ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n ®èi víi B¸o c¸o tµi chÝnh. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 52 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c«ng ty kiÓm to¸n T vÊn x©y dùng viÖt nam. I. Giíi thiÖu chung vÒ C«ng ty kiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam (CIMEICO VIETNAM): 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña CimeicoVietNam: TiÒn th©n cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ t vÊn x©y dùng ViÖt Nam lµ C«ng ty TNHH Th¬ng m¹i vµ x©y dùng Phíc ThuËn, thµnh Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 53 LuËn v¨n tèt nghiÖp lËp ngµy 26 th¸ng 06 n¨m 1999 theo giÊy chøng nhËn §KKD sè 0102000752, ®îc cÊp bëi phßng §KKD- Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t Hµ Néi. Ngµy ®Çu thµnh lËp C«ng ty víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 1.000.000.000®, ®¨ng ký ho¹t ®éng kinh doanh trªn c¸c lÜnh vùc bao gåm: - Bu«n b¸n t liÖu s¶n xuÊt, t liÖu tiªu dïng (chñ yÕu lµ vËt t, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghiÖp, x©y dùng, giao th«ng, trang thiÕt bÞ b¶o hé lao ®éng, thiÕt bÞ v¨n phßng, giÊy c¸c lo¹i). - Bu«n b¸n khÝ ®èt hãa láng. - Bu«n b¸n vËt liÖu x©y dùng. - X©y dùng c«ng nghiÖp vµ d©n dông, thi c«ng san lÊp mÆt b»ng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, thñy lîi. - X©y l¾p c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn ®Õn 35KV. - VËn chuyÓn hµng hãa, hµnh kh¸ch. - DÞch vô giíi thiÖu viÖc lµm (tuyÓn chän, cung øng lao ®éng cho c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp). - In c¸c s¶n phÈm bao b×, c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn in. - §¹i lý mua, ®¹i lý b¸n, ký göi hµng hãa. Vµo ngµy 31/ 12/ 2001, C«ng ty chÝnh thøc bæ sung thªm dÞch vô kiÓm to¸n ®éc lËp, dÞch vô t vÊn thuÕ, tµi chÝnh, kÕ to¸n, cæ phÇn hãa doanh nghiÖp (cïng víi ngµnh khai th¸c vµ chÕ biÕn kho¸ng s¶n) vµo c¸c lÜnh vùc kinh doanh. §ång thêi lµ viÖc ®æi tªn thµnh C«ng ty TNHH kiÓm to¸n, t vÊn vµ th¬ng m¹i ViÖt Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 54 LuËn v¨n tèt nghiÖp Nam, tªn viÕt t¾t lµ ATIC VIETNAM. Vèn ®iÒu lÖ ®îc t¨ng lªn lµ 2.000.000.000®. §Õn ®¨ng ký thay ®æi lÇn thø 6 (ngµy11/ 10/ 2002), C«ng ty ®æi tªn thµnh C«ng ty TNHH KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam, tªn gäi nµy ®îc gi÷ nguyªn ®Õn hiÖn nay. Tõ lÇn thay ®æi thø 10, C«ng ty ho¹t ®éng víi sè vèn ®iÒu lÖ lµ 2.000.000.000®. LÇn thay ®æi gÇn ®©y nhÊt, tªn viÕt t¾t ®æi chÝnh thøc thµnh CIMEICO VIETNAM, trô së chÝnh ®Æt t¹i sè 07, ®êng §µo TÊn, phêng Ngäc Kh¸nh, quËn Ba §×nh, Hµ Néi. Thµnh viªn gãp vèn cña C«ng ty bao gåm 3 ngêi trong ®ã Chñ tÞch Héi ®ång thµnh viªn kiªm Tæng Gi¸m §èc lµ ¤ng NguyÔn §øc Lîi. Ngoµi ra C«ng ty cßn cã 2 chi nh¸nh ®Æt t¹i Phó Thä (chuyªn vÒ t vÊn x©y dùng khai th¸c ®¸ phôc vô c«ng tr×nh) vµ TP Hå ChÝ Minh (thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh lµ chñ yÕu víi c¸c lÜnh vùc ®a d¹ng). T¹i v¨n phßng, ho¹t ®éng thêng xuyªn vµ chñ yÕu lµ kiÓm to¸n vµ t vÊn tµi chÝnh. Tæng hîp nh÷ng dÞch vô ®ang ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch thêng xuyªn t¹i C«ng ty hiÖn nay: DÞch vô t vÊn vÒ tµi chÝnh, kÕ to¸n vµ kiÓm tãan lµ lo¹i h×nh dÞch vô míi, xuÊt hiÖn ë níc ta vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90. Tuy tham gia vµo thÞ trêng cha l©u (tõ n¨m 1999), trong thêi gian ®Çu cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n nhng tÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i, b»ng sù nç lùc cïng víi chÊt lîng vµ uy tÝn cña c¸c dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng, CIMEICO ®· chiÕm ®îc thÞ phÇn t¬ng ®èi trong lÜnh vùc nµy, gåm c¸c ngµnh chñ yÕu sau: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 55 LuËn v¨n tèt nghiÖp 1. DÞch vô kiÓm to¸n: - KiÓm to¸n theo luËt ®Þnh vµ kiÓm to¸n tµi chÝnh; - KiÓm to¸n ho¹t ®éng; - KiÓm to¸n quyÕt to¸n vèn ®Çu t; - §¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé; - B¸o c¸o thÈm ®Þnh; - C¸c ®¸nh gi¸ vµ x¸c nhËn ®Æc biÖt; - KiÓm tra b¸o c¸o qóy vµ c¸c b¸o c¸o gi÷a kú; - ChuÈn bÞ vµ tæng hîp b¸o c¸o tµi chÝnh. 2. DÞch vô ®¸nh gi¸ tµi s¶n: tuy lµ mét dÞch vô t¬ng ®èi míi nhng gi÷ mét vai trß quan träng do cã nhiÖm vô x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n doanh nghiÖp phôc vô cho viÖc chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u cña c«ng ty, tham gia thÞ trêng chøng kho¸n, gãp vèn liªn doanh... Ngoµi ra C«ng ty cßn tiÕn hµnh dÞch vô x¸c ®Þnh tû lÖ néi ®Þa hãa, dÞch vô kiÓm to¸n vay vèn Ng©n hµng. 3. DÞch vô t vÊn tµi chÝnh: ®îc tiÕn hµnh song song víi 2 dÞch vô nªu trªn do chóng cã mèi liªn quan mËt thiÕt víi nhau. Cã thÓ kÓ ®Õn mét sè khÝa c¹nh chñ yÕu nh: - X¸c ®Þnh c¬ cÊu vµ chiÕn lîc kinh doanh; - T vÊn thiÕt lËp hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp; - T vÊn qu¶n lý tiÕt kiÖm chi phÝ cña doanh nghiÖp; - T vÊn qu¶n lý tiÒn l¬ng vµ nh©n sù; - T vÊn lËp dù ¸n kh¶ thi cho c¸c doanh nghiÖp trong giai ®o¹n ®Çu; Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 56 LuËn v¨n tèt nghiÖp - T vÊn ®Çu t, lùa chän ph¬ng ¸n kinh doanh cho doanh nghiÖp; - T vÊn thµnh lËp doanh nghiÖp; - T vÊn cæ phÇn hãa doanh nghiÖp hay c¸c ph¬ng ¸n ®Ó doanh nghiÖp tham gia thÞ trêng chøng kho¸n. 4. DÞch vô kiÓm to¸n x©y dùng c¬ b¶n: - DÞch vô kiÓm to¸n, quyÕt to¸n x©y dùng c¬ b¶n; - DÞch vô t vÊn hoµn thiÖn hå s¬ quyÕt to¸n XDCB; - DÞch vô t vÊn gi¸m s¸t c¸c c«ng tr×nh XDCB, giao th«ng, thñy lîi. 5. DÞch vô kÕ to¸n: - T vÊn lùa chän h×nh thøc tæ chøc ghi sæ vµ tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n; - T vÊn lËp b¸o c¸o tµi chÝnh; - TuyÓn chän nh©n viªn kÕ to¸n vµ kÕ to¸n trëng cho c¸c doanh nghiÖp; 6. DÞch vô ®µo t¹o: - Tæ chøc khãa häc vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n cho c¸c ®¬n vÞ phï hîp víi nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n ViÖt Nam; - §µo t¹o kÕ to¸n néi bé cho c¸c tæ chøc cã nhu cÇu. 7. DÞch vô tµi chÝnh doanh nghiÖp: bao gåm c¸c ho¹t ®éng nh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, c¬ cÊu l¹i hÖ thèng, ®µm ph¸n, chu chuyÓn tµi chÝnh hay t vÊn vÒ tµi chÝnh, t vÊn vÒ ph¸p luËt, tuyÓn dông nh©n viªn… Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 57 LuËn v¨n tèt nghiÖp 8. DÞch vô t vÊn thuÕ: CIMEICO lu«n cã ®Çy ®ñ nguån lùc cho lÜnh vùc thuÕ vµ qu¶n lý Nhµ níc ®Ó s½n sµng cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng dÞch vô vÒ thuÕ bao gåm: - §¸nh gi¸ ph©n tÝch thuÕ: C«ng ty sÏ xem xÐt sæ s¸ch cña kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ xem c¸c giao dÞch cã tu©n thñ theo Ph¸p luËt hiÖn hµnh hay kh«ng? Sau ®ã C«ng ty sÏ lËp b¸o c¸o nãi râ nh÷ng ®iÒu ®· ph¸t hiÖn víi kiÕn nghÞ kÌm theo. - Gióp ®ì trong viÖc kiÓm to¸n thuÕ: th«ng qua viÖc gióp ®ì kh¸ch hµng chuÈn bÞ danh s¸ch kiÓm tra ®èi víi sæ s¸ch, chøng tõ cã thÓ cÇn cho cuéc kiÓm to¸n; liªn l¹c víi c¸c kiÓm to¸n viªn thuÕ ®Ó kiÓm tra. Khi kÕt thóc, C«ng ty ®a ra nh÷ng ®ãng gãp ý kiÕn cho biªn b¶n cña ®ît kiÓm to¸n thuÕ do c¸c kiÓm to¸n viªn thuÕ tiÕn hµnh. - §¨ng ký, tÝnh to¸n vµ kª khai thuÕ ph¶i nép víi c¬ quan thuÕ. §¬n vÞ còng cã thÓ th«ng b¸o cho kh¸ch hµng kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm thuÕ vµ tËn dông thêi gian cho phÐp ®Ó tr¶ thuÕ vµ ®îc hoµn tr¶ l¹i thuÕ nÕu cã. Tuy c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i C«ng ty míi chØ ®îc tiÕn hµnh tõ n¨m 2001 nhng dÞch vô KiÓm to¸n ®éc lËp cña C«ng ty ®· ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶, ®em l¹i nguån doanh thu chÝnh cho doanh nghiÖp. CimeicoVN ®· ®îc c«ng nhËn lµ C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn chuyªn nghiÖp, ho¹t ®éng hîp ph¸p trong c¸c lÜnh vùc t vÊn thuÕ, tµi chÝnh hay t vÊn qu¶n lý… t¹i ViÖt Nam. Cã thÓ nhËn thÊy râ h¬n qua danh môc c¸c kh¸ch hµng chÝnh cña C«ng ty trong thêi gian qua, ph¹m vi kh¸ch hµng tr¶i réng tõ B¾c vµo Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 58 LuËn v¨n tèt nghiÖp Nam, tõ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®Õn c¸c DN nhµ níc, c¸c dù ¸n do chÝnh phñ c¸c níc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trî… §Æc biÖt trong lÜnh vùc kiÓm to¸n x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, c«ng ty ®· cã kinh nghiÖm thùc tÕ ®· thùc hiÖn c¸c gãi thÇu trong 4 n¨m trë l¹i ®©y (tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2004). CIMEICO ®· thùc hiÖn kiÓm tãan cho trªn 100 doanh nghiÖp, ngoµi ra cßn cã c¸c dù ¸n trong níc vµ quèc tÕ. §Æc biÖt trong n¨m 2003- 2004, c«ng ty ®· tiÕn hµnh kiÓm tãan x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®Ó cæ phÇn hãa cho trªn 30 doanh nghiÖp, cã thÓ vÝ dô nh: - Cty cæ phÇn §«ng ¸ (Thanh Hãa)- PhÝ dÞch vô 50.000.000® - Cty §Çu t th¬ng m¹i L¹ng S¬n- PhÝ dÞch vô 30.000.000® - Cty C¬ ®iÖn Thñ §øc HCM- PhÝ dÞch vô 38.500.000®… Nh÷ng ®¬n ®Æt hµng vÒ dÞch vô kiÓm to¸n liªn tiÕp trong c¸c n¨m gÇn ®©y ®· ®em l¹i cho C«ng ty nguån thu nhËp ®¸ng kÓ, thÓ hiÖn qua c¸c con sè vÒ doanh thu t¨ng lªn ®¸ng kÓ: B¶ng 2: Mét sè chØ tiªu t¹i CIMEICO qua c¸c n¨m. N¨m Doanh thu Tæng chi LN tríc thuÕ phÝ 2002 1,950,260,00 1,750,380,00 0 2003 2004 0 2,186,234,00 1,783,741,00 0 199,880,000 402,493,000 0 2,560,437,00 2,015,628,00 Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 544,809,000 59 LuËn v¨n tèt nghiÖp 0 0 NhËn xÐt: Th«ng qua c¸c chØ tiªu nªu trªn ta nhËn thÊy qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc theo chiÒu híng ®i lªn. Doanh thu qua c¸c n¨m ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ chøng tá C«ng ty ®· x¸c ®Þnh ®îc cho m×nh chiÕn lîc ph¸t triÓn t¬ng ®èi toµn diÖn. ThÞ trêng trong níc ®· chÊp nhËn vai trß cña C«ng ty kh«ng nh÷ng lµ 1 c«ng ty kiÓm to¸n ®¬n thuÇn mµ cßn lµ mét nhµ t vÊn kinh doanh, tµi chÝnh ®¶m b¶o ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu kh¾t khe nhÊt. Lîi nhuËn t¨ng lªn qua c¸c n¨m chøng tá C«ng ty ®· cã ®îc chç ®øng æn ®Þnh trªn thÞ trêng ®ång thêi còng cho thÊy møc l¬ng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty ®ang ngµy cµng n©ng cao, ®êi sèng æn ®Þnh h¬n. 2. Bé m¸y tæ chøc qu¶n lý t¹i CIMEICO: CIMEICO VIETNAM ®¨ng ký thµnh lËp lµ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã hai thµnh viªn trë lªn v× vËy nã mang nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña C«ng ty TNHH, thÓ hiÖn ë c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lý ®îc chia t¸ch theo s¬ ®å sau: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 60 LuËn v¨n tèt nghiÖp S¬ ®å 6: Bé m¸y qu¶n lý t¹i CIMEICO Ban gi¸m ®èc Chi nh¸nh t¹i Phó Thä V¨n phßng C«ng ty Chi nh¸nh t¹i TP HCM Phßng kÕ to¸n Phßng nghiÖp vô kiÓm to¸n 1 Phßng nghiÖp vô kiÓm to¸n 2 Gi¶i thÝch s¬ ®å nªu trªn: - Ban Gi¸m ®èc gåm cã 3 thµnh viªn (®ång thêi lµ c¸c thµnh viªn trong Héi ®ång thµnh viªn gãp vèn) trong ®ã ®øng ®Çu lµ Tæng Gi¸m §èc kiªm Chñ tÞch Héi ®ång thµnh viªn, cã nhiÖm vô bao qu¸t toµn bé ho¹t ®éng cña C«ng ty. Tæng Gi¸m §èc lµ ngêi ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh hµng ngµy cña ®¬n vÞ, tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh doanh vµ kÕ ho¹ch ®Çu t ®ång thêi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô ®îc giao, ®îc ñy nhiÖm ®Çy ®ñ quyÒn h¹n cÇn thiÕt ®Ó qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 61 LuËn v¨n tèt nghiÖp Bªn c¹nh ®ã cã 2 Phã Gi¸m ®èc gióp viÖc cho Tæng Gi¸m §èc, ®iÒu hµnh mét sè lÜnh vùc c«ng t¸c, chÞu tr¸ch nhiÖm tríc toµn C«ng ty vµ ph¸p luËt vÒ lÜnh vùc c«ng t¸c ®îc giao. Ban Gi¸m ®èc ®¶m nhiÖm c«ng viÖc tæ chøc hµnh chÝnh do quy m« cña C«ng ty cßn nhá, ®ã lµ: theo dâi, qu¶n lý vÒ nh©n sù, chÕ ®é lao ®éng tiÒn l¬ng, c«ng t¸c ®µo t¹o nh©n viªn còng nh viÖc ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh khen thëng theo chÕ ®é hiÖn hµnh. Ban Gi¸m §èc còng thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc hµnh chÝnh qu¶n trÞ thêng xuyªn cña V¨n phßng C«ng ty. Do quy m« C«ng ty cßn h¹n chÕ nªn Ban Gi¸m ®èc ®ång thêi thùc hiÖn chøc n¨ng cña Ban kiÓm so¸t néi bé c¸c ho¹t ®éng cña C«ng ty. Nhng ®©y kh«ng ph¶i lý do khiÕn cho ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé kÐm hiÖu qu¶, ngîc l¹i Ban Gi¸m ®èc ®· ®Ò ra nh÷ng qui chÕ, quy ®Þnh mang tÝnh chÊt néi bé. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn ®îc tiÕn hµnh rÊt hiÖu qu¶, thÓ hiÖn trong c¸c m¶ng sau: * Cã sù ph©n c«ng, ph©n nhiÖm trong tæ chøc, tr¸nh chång chÐo c«ng viÖc * C¸c quy chÕ ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh ®îc tiÕn hµnh thuËn lîi: + Qui chÕ qu¶n lý tµi chÝnh + C¸c quy ®Þnh vÒ møc c«ng t¸c phÝ, vÒ viÖc thanh to¸n, chÕ ®é l¬ng… - Phßng kÕ to¸n cã chøc n¨ng: + LËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh qóy, n¨m. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 62 LuËn v¨n tèt nghiÖp + Qu¶n lý nguån vèn cña C«ng ty ®ång thêi tæ chøc cÊp ph¸t vèn cho c¸c chi nh¸nh theo kÕt qu¶ kinh doanh. + DuyÖt kÕ ho¹ch thu chi tµi vô cho c¸c chi nh¸nh. + Thùc hiÖn nghi· vô nép Ng©n s¸ch Nhµ níc vµ c¸c c¬ quan chñ qu¶n. + KiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng kinh tÕ ë c¸c chi nh¸nh. + LËp b¸o c¸o kÕ to¸n chung cña C«ng ty theo qóy, n¨m. + ThiÕt lËp c¸c th chµo hµng vµ göi chóng ®Õn kh¸ch hµng, lËp dù to¸n vµ thanh quyÕt to¸n c¸c hîp ®ång kiÓm tãan còng nh c¸c hîp ®ång kinh tÕ kh¸c. C«ng ty h¹ch to¸n theo nguyªn t¾c kÕ to¸n tËp trung, mäi nghiÖp vô ph¸t sinh dï ë ®Þa ®iÓm nµo ®Òu ®îc chuyÓn vÒ bé phËn kÕ to¸n t¹i V¨n phßng. KÕ to¸n t¹i Chi nh¸nh cã tr¸ch nhiÖm thiÕt lËp, tËp hîp c¸c chøng tõ ban ®Çu ®Ó chuyÓn sè liÖu cña ®¬n vÞ m×nh cho kÕ to¸n t¹i C«ng ty th«ng qua c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú hoÆc theo tõng h¹ng môc, tõng ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh. KÕ to¸n t¹i C«ng ty sÏ tËp hîp chøng tõ ph¸t sinh ë Chi nh¸nh cïng víi V¨n phßng ®Ó ghi chÐp vµ ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch thÝch hîp. - 2 phßng nghiÖp vô kiÓm to¸n: gåm c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é, ®¸p øng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn nh÷ng hîp ®ång kiÓm to¸n vµ c¸c yªu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. 2 phßng nghiÖp vô nµy ®ång thêi tiÕn hµnh ho¹t ®éng t vÊn vµ Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 63 LuËn v¨n tèt nghiÖp nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c trong ph¹m vi kiÓm to¸n cho phÐp (theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt). NhËn xÐt: Do quy m« cña C«ng ty cßn nhá nªn bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty ®· lu«n ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c«ng viÖc, bé m¸y qu¶n lý ®îc tæ chøc chÆt chÏ theo c¬ cÊu tËp trung, ®iÒu nµy ph¸t huy ®îc tèi u tÝnh n¨ng, t¸c dông cña tõng bé phËn còng nh hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Ban l·nh ®¹o. Tuy nhiªn trong t¬ng lai, khi më réng thÞ trêng còng nh ph¹m vi ho¹t ®éng, m« h×nh nªu trªn cÇn cã nhiÒu thay ®æi phï hîp víi nhu cÇu. Ban Gi¸m §èc C«ng ty ®· nhËn thÊy nh÷ng h¹n chÕ cña m« h×nh trªn khi më réng doanh nghiÖp, chÝnh v× vËy C«ng ty ®· bíc ®Çu cã nh÷ng dù kiÕn thay ®æi, cã thÓ nãi ®Õn: - C«ng t¸c tæ chøc hµnh chÝnh sÏ giao cho 1 Phã Gi¸m ®èc ®¶m nhiÖm, ngêi nµy sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi, qu¶n lý vÒ nh©n sù, lao ®éng tiÒn l¬ng, tr¸nh sù chång chÐo c«ng viÖc trong Ban Gi¸m ®èc C«ng ty. - Nªn lËp phßng kinh doanh riªng biÖt víi phßng kÕ to¸n, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc lËp vµ göi th chµo hµng ®Õn víi kh¸ch hµng, gióp c¸c chi nh¸nh vÒ vÊn ®Ò chuyªn m«n còng nh cã sù thèng kª, tæng hîp ®Þnh kú vÒ c¸c ®¬n ®Æt hµng, c¸c gãi thÇu mµ C«ng ty tham gia còng nh c¸c hîp ®ång ®· vµ ®ang ®îc tiÕn hµnh. - VÒ nghiÖp vô kiÓm to¸n, sÏ thµnh lËp ra phßng KiÓm to¸n X©y dùng c¬ b¶n, phßng t vÊn (tµi chÝnh, kÕ to¸n, Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 64 LuËn v¨n tèt nghiÖp thuÕ…) riªng biÖt do nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n XDCB còng nh qu¸ tr×nh t vÊn. §Ó thùc hiÖn ®îc kÕ ho¹ch nªu trªn, Ban gi¸m ®èc còng nh mäi thµnh viªn trong C«ng ty cÇn cã sù chuÈn bÞ kü cµng vÒ c¬ së còng nh ®µo t¹o, t×m kiÕm nguån nh©n lùc. Kh¾c phôc nhîc ®iÓm, ph¸t huy nh÷ng u ®iÓm hiÖn cã lu«n ®îc C«ng ta x¸c ®Þnh lµ ph¬ng híng tèt nhÊt ®Ó hoµn thiÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. 3. Kh¸i qu¸t chung vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n t¹i C«ng ty: CIMEICO VIETNAM ®îc c«ng nhËn lµ c«ng ty kiÓm to¸n t vÊn chuyªn nghiÖp ho¹t ®éng hîp ph¸p trong lÜnh vùc: t vÊn thuÕ, t vÊn tµi chÝnh, kÕ to¸n, t vÊn qu¶n lý… t¹i ViÖt Nam. Sè lîng nh©n viªn t¹i C«ng ty lµ 25 ngêi cã tr×nh ®é cö nh©n kinh tÕ, cö nh©n luËt ®îc ®µo t¹o chÝnh quy t¹i ViÖt Nam vµ níc ngoµi trong ®ã cã 05 KiÓm to¸n viªn quèc gia ®îc Bé Tµi chÝnh cÊp chøng chØ KiÓm to¸n viªn (CPA), cã tõ 04 ®Õn 08 n¨m kinh nghiÖm lµm viÖc t¹i c¸c C«ng ty kiÓm to¸n cã uy tÝn ë ViÖt Nam còng nh c¸c C«ng ty kiÓm to¸n quèc tÕ cã trô së t¹i ViÖt Nam. C¸c KiÓm to¸n viªn lµm viÖc t¹i 2 phßng nghiÖp vô, mçi phßng gåm 8 ngêi, ®îc chia lµm 3 nhãm. Trëng phßng kiÓm to¸n sÏ xem xÐt thµnh viªn trong mçi nhãm ®Ó cã sù linh ho¹t ®èi víi tõng hîp ®ång kiÓm to¸n cô thÓ. Trong mçi mét nhãm sÏ cã 1 KiÓm to¸n viªn chÝnh phô tr¸ch vµ thêng cã 2 trî lý kiÓm to¸n. Do sè lîng kiÓm to¸n viªn tuy ®· ®¸p øng ®ñ yªu cÇu ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm to¸n (Ph¸p luËt quy ®Þnh lµ tõ 3 ®Õn 5 ngêi) nhng vÉn cha ®ñ so víi yªu cÇu cña c«ng viÖc nªn KiÓm to¸n viªn Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 65 LuËn v¨n tèt nghiÖp quèc gia sÏ tham gia chØ ®¹o toµn bé. Khi th chµo hµng ®îc chÊp nhËn, Ban Gi¸m ®èc sÏ ®a ra quyÕt ®Þnh xem nhãm kiÓm to¸n viªn nµo ®îc thùc hiÖn, thùc hiÖn cho kh¸ch hµng nµo? Do tÝnh n¨ng ®éng nghÒ nghiÖp nªn c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ lu©n chuyÓn víi nhau ®Ó thµnh lËp nªn nhãm míi tïy theo hoµn c¶nh còng nh n¨ng lùc cña tõng ngêi hay tÝnh chÊt cña mçi hîp ®ång. Trong trêng hîp Hîp ®ång lín còng cã thÓ ghÐp c¸c nhãm nhá l¹i víi nhau ®Ó cïng nhau thùc hiÖn. Khi tiÕn hµnh thùc hiÖn, trëng nhãm sÏ cã quyÕt ®Þnh giao viÖc cô thÓ cho tõng nh©n viªn. Bªn c¹nh ®ã lµ ®éi ngò céng t¸c viªn thêng xuyªn trªn 15 ngêi cã bÒ dµy kinh nghiÖm vÒ kÕ to¸n tµi chÝnh bëi hä ®· vµ ®ang gi÷ nh÷ng chøc danh chñ chèt vÒ kÕ to¸n tµi chÝnh t¹i c¸c Tæng C«ng ty lín nh Tæng C«ng ty §iÖn lùc, Tæng C«ng ty Than, Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam…, Bé tµi chÝnh, Tæng Côc ThuÕ, Bé Th¬ng M¹i… Sù tham gia cña c¸c chuyªn viªn, c¸c céng t¸c viªn trong c«ng t¸c hç trî, t vÊn, so¸t xÐt lé tr×nh qu¶n lý cña c«ng ty kh¸ch hµng sÏ trë nªn v« cïng cÇn thiÕt do viÖc qu¶n lý vµ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng nh lËp dù to¸n, lËp kÕ ho¹ch kinh doanh ng¾n h¹n, dµi h¹n ngµy cµng trë nªn khã kh¨n do m«i trêng kinh doanh mÊt æn ®Þnh. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ lµ “Nguyªn t¾c ®éc lËp, kh¸ch quan vµ bÝ mËt sè liÖu cña kh¸ch hµng” víi ph¬ng ch©m “uy tÝn, chÊt lîng” lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh hµng ®Çu cho sù tån t¹i vµ thµnh c«ng cña C«ng ty. C¸c nghiÖp vô chÝnh ®îc tiÕn hµnh bao gåm: Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 66 LuËn v¨n tèt nghiÖp - T vÊn kÕ to¸n - Tham gia ®Êu thÇu vµ thùc hiÖn x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DN ®Ó cæ phÇn hãa - KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh - KiÓm to¸n c¸c dù ¸n ®Çu t (quyÕt to¸n ®Çu t dù ¸n hoµn thµnh) - KiÓm to¸n c¸c h¹ng môc ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh… §Ó cã thÓ cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng dÞch vô cã chÊt lîng cao, C«ng ty lu«n ph¶i ®¶m b¶o cã ®îc nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng nh: m«i trêng ph¸p lý, xu híng thÞ trêng, c¸c vÊn ®Ò vÒ thuÕ nh thuÕ nhµ thÇu, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng… §¸p øng ®îc yªu cÇu ®ã, C«ng ty kh«ng chØ ®¸p øng ®îc yªu cÇu kiÓm to¸n theo luËt ®Þnh mµ cßn lµm t¨ng gi¸ trÞ cho kh¸ch hµng th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé. Nh÷ng c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh lu«n ®¶m b¶o ph¬ng ch©m lµ kh«ng ngõng t×m hiÓu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c rñi ro cña kh¸ch hµng, nh÷ng hiÓu biÕt nµy sÏ ®Þnh híng cho kiÓm to¸n viªn trong viÖc x©y dùng chiÕn lîc kiÓm to¸n, cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng hiÓu biÕt, ý kiÕn vµ nh÷ng kiÕn nghÞ cã gi¸ trÞ. 3.2. Quy tr×nh kiÓm to¸n chung: DÞch vô kiÓm to¸n lµ lo¹i h×nh dÞch vô cña CIMEICO vµ còng lµ lo¹i h×nh kinh doanh cã tÝnh nh¹y c¶m cao v× thÕ ®Ó Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 67 LuËn v¨n tèt nghiÖp hoµn thµnh môc tiªu ®¶m b¶o chÊt lîng dÞch vô còng nh ®¶m b¶o quyÒn lîi cho kh¸ch hµng, C«ng ty ®· x©y dùng cho m×nh mét quy tr×nh kiÓm to¸n chung. Tõ ®ã, ®èi víi mçi mét hîp ®ång, kh¸ch hµng cô thÓ C«ng ty sÏ cã sù linh ho¹t trong ¸p dông. Quy tr×nh nµy bao gåm 3 giai ®o¹n: 3.2.1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nh sau: - Thu thËp c¸c v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng; - T×m hiÓu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh, bé m¸y tæ chøc vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé; - Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®Ó nhËn thÊy c¸c yÕu ®iÓm cña kh¸ch hµng trªn B¸o c¸o tµi chÝnh; - §¸nh gi¸ s¬ bé vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng, rµ so¸t nhanh viÖc ghi chÐp chøng tõ sæ s¸ch; - X¸c ®Þnh môc tiªu kiÓm to¸n, néi dung vµ ph¹m vi kiÓm to¸n; - §¸nh gi¸ träng yÕu, rñi ro kiÓm to¸n cña tõng chu tr×nh; - Dù kiÕn thêi gian vµ sè nh©n viªn tham gia cuéc kiÓm to¸n; - TÝnh to¸n gi¸ phÝ kiÓm to¸n vµ c¸c chi phÝ phô kh¸c; - Th¬ng thuyÕt vµ ký hîp ®ång víi kh¸ch hµng; - Dù kiÕn kÕ ho¹ch chi tiÕt: c¸c c«ng viÖc cô thÓ ph¶i thùc hiÖn, c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt nghiÖp vô ®îc ¸p dông Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 68 LuËn v¨n tèt nghiÖp ®Ó kiÓm to¸n, tr×nh tù tiÕn hµnh c¸c bíc c«ng viÖc, c¸c ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n thùc hiÖn. 3.2.2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n: Trong giai ®o¹n nµy, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n ®Ó thu thËp, ®¸nh gi¸ c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n vµ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· lËp. C«ng t¸c thu thËp b»ng chøng ®îc tiÕn hµnh th«ng qua viÖc kÕt hîp c¸c kü thuËt mang l¹i sù ®¶m b¶o cÇn thiÕt cho viÖc ®a ra ý kiÕn kiÓm to¸n còng nh ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng, cô thÓ ®ã lµ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n theo chuÈn mùc, ph©n tÝch quy tr×nh ho¹t ®éng vµ c¸c ph©n tÝch ®¸nh gi¸ chuyªn m«n. ViÖc ®¸nh gi¸ quy tr×nh kinh doanh sÏ cho phÐp KiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh ®îc møc ®é hiÖu qu¶ cña ®¬n vÞ trong viÖc kiÓm so¸t rñi ro. C¸c thñ tôc sÏ ®Æc biÖt tËp trung vµo ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c rñi ro cã liªn quan ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh cïng c¸c ®¸nh gi¸ chuyªn m«n cña Ban qu¶n lý trong viÖc theo dâi vµ kiÓm so¸t c¸c rñi ro nµy. 3.2.3. KÕt thóc kiÓm to¸n: C¸c c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn: - Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n; - Th¶o luËn víi kh¸ch hµng vÒ kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ xö lý c¸c sai ph¹m ®îc ph¸t hiÖn; - LËp dù th¶o B¸o c¸o kiÓm to¸n (nªu ra c¸c ý kiÕn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc kiÓm to¸n) vµ Th qu¶n lý (nªu ra c¸c vÊn ®Ò ®îc ghi nhËn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cïng c¸c kiÕn nghÞ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®îc nªu ra); Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 69 LuËn v¨n tèt nghiÖp - Göi vµ trao ®æi thèng nhÊt dù th¶o B¸o c¸o, th qu¶n lý víi Ban Gi¸m ®èc C«ng ty kh¸ch hµng; - Thèng nhÊt vµ ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. Nh×n chung quy tr×nh kiÓm to¸n cña CIMEICO ®· tu©n thñ chÆt chÏ c¸c quy ®Þnh cña hÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam còng nh c¸c ChuÈn mùc KiÓm to¸n quèc tÕ tõ giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch cho ®Õn giai ®o¹n cuèi cïng lµ ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n. II. Thùc tiÔn chu tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho do C«ng ty kiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn: §Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh kinh tÕ vµ tÝnh hiÖu lùc cña tõng cuéc kiÓm to¸n còng nh thu thËp ®îc ®Çy ®ñ b»ng chøng cã gi¸ trÞ ®Ó lµm c¨n cø cho kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn, khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho, cuéc kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh theo 3 bíc c¬ b¶n. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n mµ CIMEICO x©y dùng còng dùa trªn c¸c bíc: lËp kÕ ho¹ch- thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. Díi ®©y lµ thùc tiÔn quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho do C«ng ty tiÕn hµnh t¹i 2 nhãm kh¸ch hµng: - Nhãm kh¸ch hµng thùc hiÖn kiÓm to¸n thêng xuyªn: gåm c«ng ty DÖt lôa E… - Nhãm kh¸ch hµng thùc hiÖn kiÓm to¸n n¨m ®Çu tiªn: c«ng ty ThÐp F, c«ng ty Th¬ng m¹i H… 1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: 1.1 ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: Quy tr×nh kiÓm to¸n sÏ ®îc b¾t ®Çu khi kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n thu nhËn mét kh¸ch hµng. Thu nhËn kh¸ch Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 70 LuËn v¨n tèt nghiÖp hµng lµ mét qu¸ tr×nh bao gåm viÖc liªn l¹c gi÷a kiÓm to¸n viªn vµ kh¸ch hµng, sau ®ã lµ sù ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n viªn vÒ kh¶ n¨ng chÊp nhËn yªu cÇu kiÓm to¸n ®ã. Dùa vµo nh÷ng hiÓu biÕt s¬ bé vÒ quy m« vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, Ban gi¸m ®èc C«ng ty sÏ lùa chän ®éi ngò nh©n viªn cho phï hîp. Th«ng thêng mét nhãm kiÓm to¸n gåm 3 - 4 nh©n viªn, ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng cã quy m« lín th× sè nh©n viªn trong nhãm kiÓm to¸n sÏ nhiÒu h¬n ®Ó phï hîp víi khèi lîng c«ng viÖc. §ång thêi trong bíc nµy Ban gi¸m ®èc sÏ hoµn tÊt viÖc ký kÕt hîp ®ång víi c«ng ty kh¸ch hµng. * §èi víi C«ng ty DÖt lôa E: C«ng ty DÖt lôa E lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh trùc thuéc Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam. C«ng ty E tiÕn hµnh kiÓm to¸n mét c¸ch thêng xuyªn ®Ó cã ®îc hÖ thèng nh÷ng nhËn ®Þnh chÝnh x¸c vÒ ho¹t ®éng kinh doanh qua c¸c n¨m. Hµng tån kho lµ chu tr×nh träng yÕu nªn rÊt ®îc c¸c kiÓm to¸n viªn chó träng khi tiÕn hµnh c«ng viÖc. * §èi víi C«ng ty ThÐp F: C«ng ty F lµ C«ng ty cã 100% vèn níc ngoµi, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh thÐp. Trong n¨m 2004 ®· x¶y ra mét sè biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ trªn thÞ trêng thÐp vµ ®iÒu nµy ®· ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng cña C«ng ty. Ban gi¸m ®èc C«ng ty thùc hiÖn kiÓm to¸n nh»m n©ng cao c«ng t¸c kÕ to¸n còng nh kh¼ng ®Þnh tÝnh chung thùc vµ hîp lý cña B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc lËp. * §èi víi C«ng ty Th¬ng m¹i H: C«ng ty Th¬ng m¹i H lµ mét doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh mÆt hµng ®iÖn tö, th¬ng m¹i… Trong n¨m 2004, doanh thu cña c«ng ty t¨ng lªn râ rÖt do nhu cÇu cña thÞ trêng t¨ng m¹nh do ®ã doanh nghiÖp cã nhu cÇu tiÕn hµnh kiÓm to¸n ®Ó cã ®îc c¸i nh×n tæng quan nhÊt vÒ phÝa ®¬n vÞ còng nh cho c¸c nhµ ®Çu t trong t¬ng lai. Ban Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 71 LuËn v¨n tèt nghiÖp Gi¸m ®«c c«ng ty ®· cã sù liªn hÖ víi c«ng ty kiÓm to¸n Cimeico tõ cuèi th¸ng 12 n¨m 2004 ®Ó cã sù chuÈn bÞ, t¹o ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh n¨m 2004 còng chÝnh lµ n¨m ®Çu tiªn thùc hiÖn kiÓm to¸n. 1.2 Thu thËp th«ng tin c¬ së: Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 “LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n”, trong giai ®o¹n nµy kiÓm to¸n viªn sÏ thu thËp hiÓu biÕt vÒ ngµnh nghÒ, c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng, hÖ thèng kÕ to¸n, kiÓm so¸t néi bé vµ c¸c bªn liªn quan ®Õn kh¸ch hµng ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro phôc vô cho viÖc lªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Nh×n chung, hµng tån kho t¹i c¸c doanh nghiÖp ®Òu bao gåm: nguyªn vËt liÖu chÝnh ®îc ph¶n ¸nh trªn TK 152, c¸c lo¹i c«ng cô dông cô trªn TK 153, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang trªn TK 154, thµnh phÈm trªn TK 155, hµng hãa tån kho trªn TK 156… Tïy theo tõng trêng hîp, cã n¬i cßn sö dông TK 157 ®Ó ph¶n ¸nh. Cô thÓ ®èi víi 2 nhãm nªu trªn: *1.2.1. §èi víi c¸c kh¸ch hµng thêng xuyªn: Do lµ kh¸ch hµng thêng xuyªn cña CIMEICO nªn t¹i CIMEICO ngay tõ th¸ng 08 hµng n¨m, c¸c nhãm trëng ®· cã tr¸ch nhiÖm liªn hÖ víi ®¬n vÞ ®Ó ®Ò nghÞ ký hîp ®ång cho n¨m hiÖn hµnh. Do ®ã, c¸c th«ng tin chung vÒ ®¬n vÞ sÏ ®îc kiÓm to¸n viªn thu thËp trong Hå s¬ kiÓm to¸n chung (lu t¹i Cimeico). C«ng ty E ®îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 233/CNnTCL§ ngµy 24/03/1993 cña Bé trëng Bé C«ng nghiÖp nhÑ (nay lµ Bé C«ng nghiÖp). §¬n vÞ chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ Qóy II/ 1993 theo giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh sè 106064 ngµy 13/04/1993 do Träng tµi kinh tÕ tØnh A cÊp, giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu sè 1.02.1.009/GP ngµy 08/08/1993 do Bé Th¬ng m¹i cÊp. Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho …… 72 LuËn v¨n tèt nghiÖp Tõ ngµy 31/12/2003, C«ng ty ho¹t ®éng víi 4 xÝ nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc lµ: xÝ nghiÖp dÖt, nhuém, hÊp vµ xÝ nghiÖp dÞch vô. LÜnh vùc ho¹t ®éng chÝnh cña E lµ: - S¶n xuÊt lôa, v¶i vµ quÇn ¸o c¸c lo¹i; - Kinh doanh hµng dÖt may, dÞch vô; - DÞch vô tæng hîp, kinh doanh kh¸ch s¹n t¹i SÇm S¬n; - XuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp. Ph¹m vi ho¹t ®éng rÊt réng, trªn toµn quèc vµ cã giao dÞch thêng xuyªn víi c¸c c«ng ty may mÆc t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc, mét sè níc §«ng ¢u… Trô së chÝnh ®îc ®Æt t¹i thµnh phè Nam §Þnh. Mét sè th«ng tin c¬ së vÒ hµng tån kho t¹i E: - Nguyªn vËt liÖu: ph¶n ¸nh trªn TK 152 gåm sîi cotton, sîi t¬ t»m, sîi nguyªn liÖu pha len, sîi Peco… - C«ng cô dông cô trong kho: ph¶n ¸nh trªn TK 153 gåm nh÷ng c«ng cô dông cô dïng trong v¨n phßng nh: quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng, m¸y kh©u cò, m¸y thêng,… - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ph¶n ¸nh trªn TK 1541 (chi phÝ gia c«ng bªn ngoµi) vµ TK 1542 (chi phÝ gia c«ng néi bé). - Thµnh phÈm ph¶n ¸nh trªn TK 155 gåm: c¸c lo¹i v¶i, hµng dÖt may hoµn thµnh theo hîp ®ång. - Hµng hãa tån kho ph¶n ¸nh trªn TK 156 gåm: nguyªn ...