Nội dung

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1 Lêi nãi ®Çu Mét ®iÓm kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a kinh tÕ thÞ trêng vµ kinh tÕ tËp trung bao cÊp lµ vÊn ®Ò xem xÐt gi¸ trÞ, gi¸ trÞ sö dông vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng. NÒn kinh tÕ tËp trung khi s¶n xuÊt s¶n phÈm thiªn vÒ gi¸ trÞ sö dông ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn kÜ thuËt vµ sè lîng ®Ò ra theo kÕ ho¹ch nhng khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng th× c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vËn ®éng theo qui luËt gi¸ trÞ: s¶n phÈm muèn c¹nh tranh th× hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt cµng thÊp cµng tèt. Lý do nµy khiÕn viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n lµ ®Ò tµi cÇn quan t©m cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. Muèn gi¸ thµnh h¹ th× chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i gi¶m. Trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp, ®ßi hái ph¶i ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c c¸c mÆt hiÖu n¨ng, hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh. Th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp lµm c¬ së cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ doanh nghiÖp nªn yªu cÇu ph¶i kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. §iÒu nµy cµng qu¸n triÖt h¬n trong h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. Thùc tiÔn lu«n biÕn ®æi, ®Æt ra yªu cÇu vÒ lý luËn còng nh chÕ ®é kÕ to¸n lu«n ph¶i söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi thùc tiÔn vµ th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ. Ngay trong thùc tiÔn, do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan, viÖc ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng, ®ñ theo yªu cÇu nhÊt lµ viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. NhËn thøc ®îc tÝnh cÊp thiÕt vµ tÇm quan träng ®ã, em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh” cho chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò gåm ba phÇn chÝnh: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh. Ch¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh. §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy, em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o – TS. NguyÔn N¨ng Phóc cïng sù gióp ®ì, Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 2 chØ b¶o cña c¸c c¸n bé Phßng KÕ to¸n - Tµi chÝnh cña C«ng ty. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì quý b¸u ®ã. MÆc dï ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu song do thêi gian thùc tËp ng¾n, tr×nh ®é h¹n chÕ nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, kÝnh mong sù c¶m th«ng vµ ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«, b¹n bÌ vµ c¸c anh chÞ trong Phßng KÕ to¸n – Tµi chÝnh ®Ó chuyªn ®Ò hoµn thiÖn h¬n. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 3 Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu Ch¬ng I : Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp I. Chi phÝ s¶n xuÊt 1. Kh¸i niÖm 2 .Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 2.1. C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ 2.2.C¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ 2.3. C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh 2.4. C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ víi ®èi tîng chÞu chi phÝ II. Gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. Kh¸i niÖm 2. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm 3. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 3.1. Theo thêi ®iÓm vµ nguån sè liÖu h×nh thµnh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh 3.2. Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ III. NhiÖm vô cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm IV. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt - tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm víi c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp V. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹nh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 1. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 1.1. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm 1.2. C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt 1.3. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt 1.4. C¨n cø vµo c¸c yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 2.1. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng 1 5 5 5 6 6 7 8 8 10 10 11 12 12 12 13 13 14 14 14 15 15 15 15 15 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp viÖc 2.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 2.3. Ph¬ng ph¸p liªn hîp h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 2.4. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc 3. Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm VI. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 2.1. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp 2.2. Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ 2.3. Ph¬ng ph¸p hÖ sè 2.4. Ph¬ng ph¸p tû lÖ 2.5. Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô 2.6. Ph¬ng ph¸p liªn hîp 3. Ph¬ng ¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong mét sè lo¹i h×nh doanh nghiÖp 3.1. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n 3.2. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng 3.3. Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc 3.4. Doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, kiÓu chÕ biÕn liªn tôc VII. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn 1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp 2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung 4. H¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc 5. H¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ 6. H¹ch to¸n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt 6.1. H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng 6.2. H¹ch to¸n thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt 7. H¹ch to¸n vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt phô 7.1. Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¶n ®¬n 7.2. Ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau mét lÇn 7.3. Ph¬ng ph¸p ®¹i sè 4 16 16 16 16 17 17 17 18 18 18 19 20 20 20 20 20 21 21 22 22 24 25 27 28 29 29 30 31 32 33 34 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 8. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt 8.1. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt 8.2. KiÓm kª vµ tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang VIII. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú 1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp 2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung 4. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª vµ tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang IX. Chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n 1. Chøng tõ 2. Sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt 3. Sæ kÕ to¸n tæng hîp Ch¬ng II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh I. Mét sè nÐt kh¸i qu¸t vÒ C«ng ty 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty 2. §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ 3. §Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty 4. §Æc ®iÓm c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý 5. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n 5.1. Tæ chøc vÒ mÆt nh©n sù 5.2. Tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch vµ h¹ch to¸n II. Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh 1. §Æc ®iÓm vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 2. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 3. HÖ thèng tµi kho¶n, sæ s¸ch kÕ to¸n sö dông ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh 4. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh 4.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp 4.2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 4.3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung 4.4. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª vµ tÝnh gi¸ 5 34 35 35 37 37 38 38 38 39 39 40 40 42 42 42 43 44 47 50 50 52 54 54 55 55 57 57 62 67 73 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp thµnh s¶n phÈm dë dang III. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh 1. C«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh 2. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh Ch¬ng III: Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh I. NhËn xÐt chung vÒ tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm 2. Nguyªn t¾c hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 3. NhËn xÐt chung vÒ tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh KÕt luËn 6 75 75 75 77 77 77 78 79 81 90 Ch¬ng I Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp I. Chi phÝ s¶n xuÊt 1. Kh¸i niÖm §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè: lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng. Sù tham gia cña c¸c yÕu tè vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (c¸c yÕu tè ®Çu vµo) h×nh thµnh c¸c kho¶n chi phÝ t¬ng øng. Gi¸ trÞ s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô gåm 3 bé phËn C, V, m. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 7 C: lµ toµn bé gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô, nh : khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ nguyªn vËt liÖu... Bé phËn nµy gäi lµ lao ®éng qu¸ khø (lao ®éng vËt ho¸). V: lµ chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô. Bé phËn nµy gäi lµ lao ®éng sèng. m: lµ gi¸ trÞ lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô. ë gãc ®é doanh nghiÖp, ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm doanh nghiÖp ph¶i bá ra 2 bé phËn chi phÝ lµ C vµ V. Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét kú kinh doanh nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m…). VÒ b¶n chÊt chi phÝ s¶n xuÊt díi tõng gãc ®é nghiªn cøu nh sau:  §èi víi c¸c nhµ kinh tÕ häc: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c phÝ tæn ph¶i chÞu khi s¶n xuÊt s¶n phÈm trong k×.  §èi víi c¸c nhµ qu¶n lý tµi chÝnh, thuÕ, ng©n hµng: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c kho¶n chi liªn quan tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.  §èi víi nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ kho¶n ph¶i bá ra ®Ó mua c¸c yÕu tè cÇn thiÕt phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ mang l¹i lîi nhuËn cao nhÊt cho doanh nghiÖp trong giíi h¹n ®Çu t kh«ng ®æi.  §èi víi c¸c nhµ kÕ to¸n: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ kho¶n ph¶i hy sinh hay trõ ra ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých nhÊt ®Þnh, nã ®îc xem xÐt nh mét lîng tiÒn ph¶i tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong viÖc t¹o ra s¶n phÈm. Theo quan ®iÓm cña kÕ to¸n Ph¸p, chi phÝ s¶n xuÊt lµ tÊt c¶ tiÒn mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó mua c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, gåm: tiÒn mua vËt t, dÞch vô phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thï lao cho ngêi lao ®éng vµ c¸c kho¶n chi kh¸c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 8 Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt hÑp h¬n kh¸i niÖm chi phÝ. Chi phÝ tÝnh cho tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong kú kinh doanh gåm c¶ chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, chi phÝ kh¸c víi chi tiªu: chØ ®îc tÝnh lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n nh÷ng hao phÝ vÒ tµi s¶n vµ lao ®éng cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú chø kh«ng ph¶i mäi kho¶n chi ra trong kú h¹ch to¸n. Ngîc l¹i, chi tiªu lµ sù gi¶m ®i ®¬n thuÇn c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp, bÊt kÓ nã dïng vµo môc ®Ých g×. Tæng sè chi tiªu trong kú cña doanh nghiÖp bao gåm chi tiªu cho qu¸ tr×nh cung cÊp (chi mua vËt t, hµng ho¸ … ), chi tiªu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh (chi cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, c«ng t¸c qu¶n lÝ…) vµ chi tiªu cho qu¸ tr×nh tiªu thô (chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, qu¶ng c¸o …). Chi tiªu lµ c¬ së ph¸t sinh cña chi phÝ, kh«ng cã chi tiªu th× kh«ng cã chi phÝ. Tæng chi phÝ trong kú cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hao phÝ hoÆc tiªu dïng hÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tÝnh vµo kú nµy. Chi phÝ vµ chi tiªu kh¸c nhau c¶ vÒ mÆt lîng vµ thêi gian:  Chi phÝ ®îc cÊu thµnh tõ kho¶n chi tiªu trong kú (thêng ph¸t huy t¸c dông mét lÇn).  Chi phÝ ®îc cÊu thµnh tõ c¸c kho¶n chi tiªu cña kú tríc ph©n bæ chi phÝ cña kú nµy.  Chi phÝ ®îc cÊu thµnh tõ c¸c kho¶n chi tiªu cña kú sau nhng liªn quan ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh cña kú nµy (chi phÝ ph¶i tr¶). Sù kh¸c biÖt gi÷a chi tiªu vµ chi phÝ trong c¸c doanh nghiÖp lµ do ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt vËn ®éng vµ ph¬ng thøc dÞch chuyÓn gi¸ trÞ cña tõng lo¹i tµi s¶n vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ yªu cÇu kü thuËt h¹ch to¸n cña chóng. 2.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i, tõng nhãm theo nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc trng nhÊt ®Þnh. Ngêi ta thêng sö dông mét sè tiªu thøc sau: 2.1. C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 9 Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè kh¸c nhau mµ mçi yÕu tè chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng mét néi dung kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®©u vµ môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ ®ã nh thÕ nµo. Toµn bé c¸c chi phÝ ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau:  Chi phÝ nguyªn vËt liÖu gåm c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, céng cô, dông cô … mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú (lo¹i trõ gi¸ trÞ dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi cïng víi nhiªn liÖu, ®éng lùc).  Chi phÝ nh©n c«ng bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi (BHXH), b¶o hiÓm y tÕ (BHYT), kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§) mµ doanh nghiÖp ph¶i chÞu.  Chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh gåm toµn bé sè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i trÝch cña tÊt c¶ c¸c tµi s¶n sö dông vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.  Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi gåm toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ®· chi tr¶ cho c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi nh tiÒn ®iÖn, níc, bu phÝ … phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.  Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh¸c dïng vµo s¶n xuÊt, ngoµi bèn yÕu tè trªn. C¸ch ph©n lo¹i nµy cho biÕt kÕt cÊu, tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Ngoµi ra, nã cßn gióp cho viÖc lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë B¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh, cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch cung øng vËt t, kÕ ho¹ch quü l¬ng vµ tÝnh to¸n nhu cÇu vèn lu ®éng cho kú sau ®ång thêi cung cÊp tµi liÖu ®Ó tÝnh to¸n thu nhËp quèc d©n. 2.2. C¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, ý nghÜa c¸c bé phËn chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau th× ®îc xÕp riªng theo ba kho¶n môc sau:  Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: PhÇn nµy bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu… tiªu hao trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp   10 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng: BHXH, BHYT, KPC§. Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ chi phÝ ph¸t sinh ë c¸c bé phËn s¶n xuÊt cã chøc n¨ng phôc vô chung cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. C¸ch ph©n lo¹i c¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông phôc vô tèt cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt: cung cÊp sè liÖu cho kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau ®ång thêi cßn gióp cho viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých, c«ng dông mµ kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung nh thÕ nµo. 2.3 . C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh Theo c¸ch nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph©n thµnh c¸c lo¹i: Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): BiÕn phÝ lµ nh÷ng chi phÝ mµ tæng sè hoÆc tû lÖ so víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh thay ®æi (khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh t¨ng th× tæng chi phÝ t¨ng vµ ngîc l¹i) nhng nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× kh«ng ®æi. Ch¼ng h¹n, nh: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp.  Chi phÝ bÊt biÕn (®Þnh phÝ): §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng, c«ng viÖc hoµn thµnh nhng nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, c«ng viÖc hoµn thµnh th× l¹i thay ®æi. Ch¼ng h¹n: chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ thuª mÆt b»ng…Trong chi phÝ s¶n xuÊt chung phÇn lín lµ ®Þnh phÝ.  C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa rÊt lín trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp, gióp cho viÖc xem xÐt c¸ch øng xö tõng lo¹i chi phÝ, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn, phôc vô viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. MÆt kh¸c, gióp viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ trong c¸c b¸o c¸o bé phËn ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 11 2.4. C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ víi ®èi tîng chÞu chi phÝ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia ra lµm hai lo¹i:   Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã quan hÖ trùc tiÕp víi viÖc s¶n xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm, mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. Nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n cã thÓ c¨n cø vµo chøng tõ kÕ to¸n ®Ó ghi trùc tiÕp cho ®èi tîng chÞu chi phÝ. Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc. Nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan theo mét tiªu chuÈn thÝch hîp C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng mét c¸ch ®óng ®¾n, hîp lý. Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn, cßn mét sè c¸ch kh¸c nh : ph©n lo¹i theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ… ë Ph¸p coi chi phÝ lµ gi¸ phÝ ph¶i tr¶ khi sö dông ®å vËt vµ dÞch vô nh»m môc ®Ých kiÕm lêi, chi phÝ lµ kho¶n chi lµm gi¶m vèn cña C«ng ty nhng vÉn ph¶i thùc hiÖn theo hy väng sè thu nhËp mang l¹i sÏ lµm t¨ng thªm vèn. Quan niÖm nµy chia chi phÝ theo c¸c yÕu tè:        Chi phÝ vÒ nh©n viªn: gåm tiÒn l¬ng, phô cÊp, thëng. Chi phÝ vÒ thuÕ vµ c¸c kho¶n kh¸c nép ng©n s¸ch. Chi phÝ vÒ dÞch vô mua ngoµi. Chi phÝ vÒ qu¶ng c¸o, quµ tÆng, vËn chuyÓn, bu ®iÖn, ng©n hµng. Chi phÝ qu¶n lý th«ng thêng. Chi phÝ vÒ tµi chÝnh, vay ph¶i tr¶, chiÕt khÊu ph¶i tr¶. Chi phÝ ®Æc biÖt. Còng theo kh¸i niÖm trªn, nÕu hiÓu chi phÝ lµ sè tiÒn bá ra ®Ó mua c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho chÕ t¹o s¶n phÈm th× chi phÝ gåm hai bé phËn:  Chi phÝ mua hµng, vËt t, c¸c lo¹i dù tr÷ s¶n xuÊt. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  12 C¸c phÝ tæn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ë Mü quan niÖm: Chi phÝ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ vµ nguån ®îc sö dông ®Ó mang l¹i doanh thu. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt dùa vµo hai c¨n cø :  C¨n cø vµo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt th× gåm cã chi phÝ bÊt biÕn vµ chi phÝ kh¶ biÕn.  Chi phÝ bÊt biÕn lµ phÇn chi phÝ hÇu nh gi÷ nguyªn tæng sè tiÒn víi mäi khèi lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra.  Chi phÝ kh¶ biÕn lµ phÇn chi phÝ cã xu híng gia t¨ng theo sù gia t¨ng cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ cã xu híng gi¶m so víi sù gi¶m sót cña sè lîng s¶n phÈm.  C¨n cø vµo mèi quan hÖ víi b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh chi phÝ ®Þnh møc vµ chi phÝ lÞch sö.  Chi phÝ ®Þnh møc lµ chi phÝ ph¶i g¸nh chÞu ®îc x¸c ®Þnh tríc .  Chi phÝ lÞch sö lµ chi phÝ thùc tÕ ph¶i g¸nh chÞu. Qua c¸ch ph©n lo¹i cña c¸c níc th× kÕ to¸n ph¸p khã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm, mµ ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thµnh toµn bé. KÕ to¸n Mü vµ ViÖt Nam ph©n lo¹i râ rµng h¬n, thuËn lîi cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c. II II. Gi¸ thµnh s¶n phÈm III 1. Kh¸i niÖm Trong s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt chØ lµ mét mÆt thÓ hiÖn sù hao phÝ. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc xem xÐt trong mèi quan hÖ víi mÆt thø hai còng lµ mÆt c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®ã lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc. Quan hÖ so s¸nh ®ã h×nh thµnh nªn kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét khèi lîng s¶n phÈm, dÞch vô nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸. Nh÷ng chi phÝ ®a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ph¶n ¸nh ®îc Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 13 gi¸ trÞ thùc cña c¸c t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu dïng vµ c¸c chi tiªu kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n hao phÝ lao ®éng sèng. Mäi c¸ch tÝnh to¸n chñ quan, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng c¸c yÕu tè gi¸ trÞ trong gi¸ thµnh ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ vì c¸c quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, kh«ng x¸c ®Þnh ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh«ng thùc hiÖn ®îc t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng. Nh vËy, ®i chi tiÕt h¬n ta thÊy:  VÒ kh¸ch quan: Gi¸ thµnh lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng kÕt tinh trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.  VÒ chñ quan: Trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm trong kú, nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm phô thuéc vµo ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n vµ c¸c biÖn ph¸p ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ vµ chØ tÝnh to¸n víi sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh, kÕt thóc toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (thµnh phÈm) hay hoµn thµnh mét, hoÆc mét sè c«ng ®o¹n s¶n xuÊt (b¸n thµnh phÈm) mµ kh«ng tÝnh cho s¶n phÈm ®ang n»m trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt.  Liªn hÖ víi kÕ to¸n quèc tÕ cho thÊy: a. KÕ to¸n Ph¸p coi gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm:  Gi¸ mua c¸c vËt liÖu tiªu hao: c¸c chi phÝ ®Ó mua c¸c vËt liÖu chÕ t¹o s¶n phÈm.  Chi phÝ trùc tiÕp s¶n xuÊt: c¸c chi phÝ chi ra ®Ó tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.  Chi phÝ gi¸n tiÕp: cã thÓ ph©n bæ hîp lý vµo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c chi phÝ kh«ng ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm:  Chi phÝ qu¶n lý chung: chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp  Chi phÝ tµi chÝnh: chi phÝ chi ra trong c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh  Chi phÝ su tÇm ph¸t triÓn: chi phÝ doanh nghiÖp ®· ®Çu t vµo lÜnh vùc su tÇm, ph¸t triÓn phôc vô lîi Ých cho doanh nghiÖp Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 14 b. KÕ to¸n Mü: ChØ cho phÐp tÝnh vµo gi¸ thµnh c¸c chi phÝ trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tøc lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, tiÒn l¬ng nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt, chi phÝ qu¶n lý ph©n xëng míi ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh. C¸c chi phÝ kh¸c ngoµi s¶n xuÊt, nh : chi phÝ vÒ tµi chÝnh, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp …chØ dïng ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶, kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh. 2. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Nh trªn ®· nãi, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm còng nh c¸c gi¶i ph¸p mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn nh»m môc ®Ých chi phÝ bá ra Ýt nhÊt nhng kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc nhiÒu nhÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¬ së tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm gièng nhau vÒ chÊt v× ®Òu lµ c¸c chi phÝ nhng kh¸c nhau vÒ mÆt lîng vµ kú h¹ch to¸n, thÓ hiÖn:  Chi phÝ lu«n g¾n víi mét thêi kú nhÊt ®Þnh cßn gi¸ thµnh g¾n víi khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh.  Chi phÝ liªn quan tíi tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kh¸c nhau cña doanh nghiÖp, nhng gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm.  Chi phÝ trong kú bao gåm chi phÝ ®· tr¶ cho kú tríc nhng cha ph©n bæ cho kú nµy vµ chi phÝ ph¶i tr¶ kú tríc nhng kú nµy míi thùc tÕ ph¸t sinh, nhng kh«ng gåm phÇn chi phÝ ph¶i tr¶ kú tríc ph©n bæ cho kú nµy vµ nh÷ng chi phÝ ph¶i tr¶ kú nµy nhng cha thùc tÕ ph¸t sinh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ liªn quan ®Õn chi phÝ ph¶i tr¶ kú nµy vµ chi phÝ ph¶i tr¶ tríc ®îc ph©n bæ trong kú.  Chi phÝ kh«ng chØ liªn quan ®Õn s¶n phÈm hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng liªn quan ®Õn 2 vÊn ®Ò ®ã nhng liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang kú tríc chuyÓn sang. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 15 Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong ®Çu kú kú Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm, Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang dÞch vô cuèi kú 3. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gãc ®é, ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. 3.1. Theo thêi ®iÓm vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh Theo c¸ch nµy, gi¸ thµnh gåm c¸c lo¹i:  Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc hiÖn vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.  Gi¸ thµnh ®Þnh møc Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc thùc hiÖn tríc khi chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng trong s¶n xuÊt, gióp cho doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kÜ thuËt ®· thùc hiÖn, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.  Gi¸ thµnh thùc tÕ Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh, tËp hîp ®îc trong k× vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt ra trong k×. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 16 Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n ®îc sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ-tæ chøc-kÜ thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 3.2. Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ Trªn gãc ®é nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm gåm hai lo¹i: gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh toµn bé.  Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm g¾n víi qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ thµnh = Chi phÝ nguyªn + Chi phÝ + Chi phÝ s¶n s¶n xuÊt vËt liÖu trùc tiÕp nh©n c«ng xuÊt chung trùc tiÕp  Gi¸ thµnh toµn bé Gi¸ thµnh toµn bé lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm. VÒ mÆt kÕ to¸n kh«ng bao giê thÓ hiÖn gi¸ thµnh toµn bé. Gi¸ thµnh toµn bé III. = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt + Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm KÕ to¸n lµm nhiÖm vô cung cÊp th«ng tin cho c¸c cÊp qu¶n trÞ doanh nghiÖp, cho nhµ níc (c¬ quan thuÕ), cho ng©n hµng, chñ ®Çu t … ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ®¸p øng ®îc yªu cÇu tÝnh ®óng, ®ñ, hîp lÝ c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh ®îc chÝnh x¸c. Yªu cÇu ®ã ®îc cô thÓ ho¸ thµnh c¸c nhiÖm vô sau:  X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 17  TËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng chÞu chi phÝ s¶n xuÊt.  X¸c ®Þnh ®óng ®¾n gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang cuèi k×.  Cuèi k×, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph¸t hiÖn kÞp thêi kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thÝch hîp cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp. IV. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt - tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm víi c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp ChÞu t¸c ®éng cña qui luËt gi¸ trÞ trong c¬ chÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp coi lîi nhuËn lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt. §Ó lîi nhuËn ®¹t tèi ®a th× hoÆc ph¶i t¨ng doanh thu, hoÆc gi¶m chi phÝ, hoÆc c¶ hai. Trong tæng chi phÝ th× chi phÝ s¶n xuÊt lµ phÇn c¬ b¶n ë nh÷ng doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. TiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕt hîp víi viÖc kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m·, bao b× … sÏ t¹o vÞ thÕ tèt trong c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §Ó lµm ®îc nh vËy, doanh nghiÖp ph¶i sö dông hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p: ®æi míi qui tr×nh c«ng nghÖ, t×m nguån nguyªn liÖu tèt, rÎ, ®µo t¹o c«ng nh©n tay nghÒ cao … C¸c nhµ qu¶n trÞ cÇn theo dâi thêng xuyªn, kÞp thêi mäi sù biÕn ®éng cña chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm; ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®Ó tiªu thô s¶n phÈm nhanh, lµm t¨ng tèc ®é chu chuyÓn vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. C¸c b¸o c¸o s¶n xuÊt cÇn ®îc lËp ®Çy ®ñ, tu©n theo c¸c thñ tôc ®· qui ®Þnh. HiÖn nay, nhiÒu doanh nghiÖp nhµ níc trong t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt do kh«ng h¹ch to¸n ®óng, ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt. Ch¼ng h¹n, chi phÝ vÒ quyÒn sö dông ®Êt hÇu nh kh«ng tÝnh ®ñ ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc: kh«ng tÝnh hoÆc tÝnh víi møc rÊt thÊp. V. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 18 1. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt X¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn, quan träng cña viÖc tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bao gåm hai giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. §ã lµ giai ®o¹n h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt vµ giai ®o¹n tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc ph©n chia nµy do sù kh¸c nhau vÒ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh vÒ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh hoÆc ®èi tîng g¸nh chÞu chi phÝ mµ c¸c chi phÝ ®îc tËp hîp theo ®ã. Chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t sinh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm (ph©n xëng, tæ, ®éi) kh¸c nhau vµ cã thÓ liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c nhau. X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi t×nh h×nh ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm qui tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lÝ chi phÝ cña doanh nghiÖp míi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. 1.1. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm §Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ ®îc xem xÐt ë hai møc ®é: gi¶n ®¬n hay phøc t¹p. Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ s¶n phÈm hoÆc toµn bé qui tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn, qui tr×nh c«ng nghÖ, ®¬n vÞ s¶n xuÊt … 1.2. C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng bé phËn, tõng s¶n phÈm. Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t cì nhá, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt. Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t cã khèi lîng lín, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo toµn bé khèi lîng s¶n phÈm. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 19 1.3. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt Tuú theo c¸ch thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp, cã ph©n xëng th× cã thÓ coi ph©n xëng lµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. SÏ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ®Ó ®èi chiÕu vµ kiÓm tra, ph©n tÝch quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c ®Õn tõng ph©n xëng trong qu¶n lÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 1.4. C¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp Doanh nghiÖp cã h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé mét c¸ch réng r·i ®ßi hái ph¶i kiÓm tra, ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tõng ph©n xëng, tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt th× ®èi tîng h¹ch to¸n cã thÓ lµ ph©n xëng, c«ng ®o¹n s¶n xuÊt. Ngoµi bèn c¨n cø trªn, thùc tÕ cßn mét sè c¨n cø kh¸c nh c¨n cø vµo tÝnh chÊt s¶n phÈm … tuú theo ®iÒu kiÖn mµ doanh nghiÖp ¸p dông cho thÝch hîp. 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ hÖ thèng c¸c c¸ch thøc, biÖn ph¸p sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. 2.1. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng viÖc Theo ph¬ng ph¸p nµy, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh theo lo¹i s¶n phÈm, tõng lo¹i c«ng viÖc, tõng ®¬n ®Æt hµng. Trªn c¬ së ®ã, kÕ to¸n më sæ hoÆc thÎ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh kh«ng kÓ ë ®©u, bé phËn nµo ®Òu ®îc ph©n lo¹i theo s¶n phÈm, c«ng viÖc, ®¬n ®Æt hµng. Trêng hîp chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kÕ to¸n dùa vµo mét tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch hîp cho tõng ®èi tîng vµ ghi vµo sæ t¬ng øng. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông khi doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn sau:  S¶n phÈm cã tÝnh ®¬n chiÕc, gi¸ trÞ lín, kÕt cÊu phøc t¹p.  S¶n phÈm s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  20 Chu k× s¶n xuÊt s¶n phÈm kÐo dµi. Tµi kho¶n sö dông ®îc chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi gi¸ thµnh s¶n phÈm, tõ ®ã gióp kiÓm tra, ®¸nh gi¸ thêng xuyªn t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. Tuy nhiªn, h¹n chÕ cña ph¬ng ph¸p nµy lµ khi doanh nghiÖp cã nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu trë nªn phøc t¹p. 2.2.Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt Theo ph¬ng ph¸p nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng c«ng ®o¹n hoÆc tõng bé phËn, tõng ph©n xëng kh¸c nhau cña doanh nghiÖp. C¸c tµi kho¶n ®îc chi tiÕt theo tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông khi doanh nghiÖp cã c¸c ®iÒu kiÖn sau:  S¶n phÈm cã tÝnh ®ång nhÊt, s¶n xuÊt ®¹i trµ.  S¶n phÈm cã gi¸ trÞ nhá.  S¶n phÈm ®îc ®Æt mua sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . 2.3.Ph¬ng ph¸p liªn hîp h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt Víi doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p mµ võa cã ®iÒu kiÖn vËn dông ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo s¶n phÈm, võa cã ®iÒu kiÖn vËn dông ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× cã thÓ sö dông c¶ hai ph¬ng ph¸p nµy. Ch¼ng h¹n, doanh nghiÖp võa s¶n xuÊt ®¹i trµ, võa s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng th× chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi s¶n phÈm s¶n xuÊt ®¹i trµ vµ tËp hîp theo c«ng viÖc víi c¸c ®¬n ®Æt hµng. Trong thùc tÕ, nh÷ng doanh nghiÖp cã qui tr×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× hai ph¬ng ph¸p trªn trïng nhau. 2.4. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc §èi víi doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao cña tõng yÕu tè chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× cã thÓ tËp hîp chi phÝ theo tõng yÕu tè ®· ®îc ®Þnh møc. Thùc chÊt cña ph¬ng ph¸p nµy lµ viÖc x¸c ®Þnh møc hao phÝ Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 21 thùc tÕ cña tõng yÕu tè chi phÝ trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm nªn tËp hîp chi phÝ theo ®Þnh møc lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ theo c«ng viÖc. 3.Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó tÝnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tËp hîp theo mét tr×nh tù hîp lÝ, khoa häc. Tr×nh tù nµy phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt tõng doanh nghiÖp, tr×nh ®é qu¶n lÝ vµ h¹ch to¸n … nhng tr×nh tù chung qua c¸c bíc: Bíc 1: TËp hîp c¸c chi phÝ c¬ b¶n, trùc tiÕp liªn quan ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. Bíc 2: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô cña ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho c¸c ®èi tîng trong doanh nghiÖp. Bíc 3: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Bíc 4: KiÓm kª x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Bíc 5: TÝnh ra tæng gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm, dÞch vô. VI. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm, ®Þnh vô ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i tÝnh ®îc gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §ång thêi, ph¶i x¸c ®Þnh ®¬n vÞ tÝnh cña s¶n phÈm, dÞch vô ®· ®îc x· héi thõa nhËn, phï hîp víi ®¬n vÞ tÝnh s¶n lîng ghi trong kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. NÕu quy tr×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× s¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu quy tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p, kiÓu liªn tôc th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi cïng hoÆc b¸n thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 22 NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu song song (l¾p r¸p) th× s¶n phÈm ®îc l¾p r¸p hoµn chØnh, tõng bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm, tõng c«ng viÖc s¶n xuÊt lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú mµ bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn thiÕt tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho tæ chøc c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu th«ng tin vÒ gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc kÞp thêi, ®Çy ®ñ, ph¸t huy ®îc vai trß kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý néi bé cña doanh nghiÖp. Kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ th¸ng, chu kú s¶n xuÊt hay n¨m tuú thuéc ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ chu kú s¶n xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh cho thÝch hîp. 2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hÖ thèng c¸c c¸ch thøc, biÖn ph¸p sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm. Nã mang thuÇn tóy tÝnh kü thuËt sö dông sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®îc tËp hîp trong kú ®Ó tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh: 2.1. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ mét sè ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh thÝch øng víi mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp ®iÖn, níc... cã quy tr×nh c«ng nghÖ khÐp kÝn, chØ s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm hoÆc doanh nghiÖp in, may mÆc... s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm nhng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo ph¬ng ph¸p nµy lµ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. Tæng gi¸ Gi¸ trÞ s¶n Chi phÝ s¶n C¸c ph¸t sinh Gi¸ trÞ s¶n Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp thµnh s¶n phÈm = phÈm dë dang ®Çu kú 23 + xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú - gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt - phÈm dë dang cuèi kú §ång thêi, dùa vµo s¶n lîng thùc tÕ do bé phËn thèng kª cung cÊp, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ: Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm = Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh Sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh 2.2 Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông khi mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh øng víi nhiÒu ®èi tuîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: mét lo¹i s¶n phÈm ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn, mçi giai ®o¹n lµ mét ph©n xëng, tæ ®éi. Ch¼ng h¹n, nh: doanh nghiÖp s¶n xuÊt giÇy, dÖt, giÊy... Tæng gi¸ thµnh Chi phÝ ph©n xëng 1 Chi phÝ ph©n xëng n s¶n phÈm = ph©n bæ cho s¶n phÈm + ... + ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh hoµn thµnh 2.3. Ph¬ng ph¸p hÖ sè Ph¬ng ph¸p hÖ sè ®îc ¸p dông khi mét ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt øng víi nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh ®îc hÖ sè cña tõng lo¹i s¶n phÈm dùa trªn mét tiªu thøc thÝch hîp: träng lîng, kÝch thíc s¶n phÈm ...§ã lµ c¸c doanh nghiÖp ngµnh ho¸ chÊt, ho¸ dÇu... §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ. Tæng gi¸ Gi¸ trÞ s¶n Chi phÝ s¶n C¸c ph¸t Gi¸ trÞ s¶n thµnh c¸c = phÈm dë + xuÊt thùc tÕ - sinh gi¶m - phÈm dë lo¹i s¶n dang ®Çu ph¸t sinh chi phÝ s¶n dang cuèi phÈm k× trong k× xuÊt k× hoµn thµnh Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 24 ViÖc tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng ®èi tîng ph¶i c¨n cø vµo hÖ sè chi phÝ cña tõng lo¹i s¶n phÈm. Dùa vµo hÖ sè chi phÝ, kÕ to¸n quy ®èi tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ mét lo¹i s¶n phÈm chuÈn, sau ®ã tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm chuÈn vµ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i s¶n phÈm. S¶n lîng qui ®æi cña tõng lo¹i s¶n phÈm = lîng thùc   S¶n tÕ tõng lo¹i s¶n phÈm Gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña = s¶n phÈm tiªu chuÈn Gi¸ thµnh ®¬n vÞ =  HÖ sè chi phÝ tõng lo¹i s¶n phÈm  Tæng gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm Sè lîng s¶n phÈm tiªu chuÈn Gi¸ thµnh ®¬n vÞ  HÖ sè chi phÝ thùc tÕ tõng lo¹i cña s¶n phÈm tiªu tõng lo¹i s¶n s¶n phÈm chuÈn phÈm 2.4.Ph¬ng ph¸p tû lÖ §iÒu kiÖn vËn dông ph¬ng ph¸p tû lÖ : lµ doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc chØ tiªu gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cho tõng ®èi tîng. C¨n cø vµo tæng gi¸ thµnh thùc tÕ vµ tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c¸c lo¹i s¶n phÈm tÝnh theo s¶n lîng thùc tÕ, kÕ to¸n tÝnh tû lÖ ®iÒu chØnh gi¸ thµnh. Tû lÖ ®iÒu chØnh s¶n phÈm  100 gi¸ thµnh s¶n phÈm (%) s¶n phÈm Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ c¸c lo¹i  Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch c¸c lo¹i Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña lo¹i s¶n phÈm i = Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®¬n vÞ cña lo¹i s¶n phÈm i 25  S¶n lîng thùc  Tû lÖ ®iÒu chØnh tÕ s¶n phÈm i gi¸ s¶n phÈm 2.5.Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy trong c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh s¶n xuÊt mµ ngoµi viÖc t¹o ra s¶n phÈm chÝnh cßn cã s¶n phÈm phô. §ã lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®êng, xay x¸t g¹o, rîu, bia... §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ, nhng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh. Do vËy, ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô khi tÝnh gi¸ thµnh. Tæng gi¸ Tæng chi phÝ Gi¸ trÞ s¶n Gi¸ trÞ s¶n Gi¸ trÞ thµnh s¶n = s¶n xuÊt thùc + phÈm dë dang - phÈm dë dang - S¶n phÈm phÈm chÝnh tÕ ph¸t sinh ®Çu kú cuèi kú phô Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô tÝnh theo gi¸ b¸n cña nã trªn thÞ trêng hoÆc theo gi¸ kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp. 2.6. Ph¬ng ph¸p liªn hîp Ph¬ng ph¸p liªn hîp ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt mµ tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau: kÕt hîp tæng céng chi phÝ víi tû lÖ, hÖ sè víi lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô... §iÓn h×nh lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt kim, may mÆc ... 3. Ph¬ng ¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong mét sè lo¹i h×nh doanh nghiÖp 3.1. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 26 §ã lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ khÐp kÝn, s¶n xuÊt thêng xuyªn, liªn tôc mét sè Ýt mÆt hµng cã khèi lîng lín, cã tÝnh ®¬n nhÊt, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, kh«ng cã hoÆc s¶n phÈm dë dang ®Òu ®Æn gi÷a c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau nh doanh nghiÖp ®iÖn níc ... §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô. Bëi vËy, nÕu trong doanh nghiÖp cã mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× sö dông ph¬ng ph¸p trùc tiÕp; nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× sö dông ph¬ng ph¸p hÖ sè hoÆc tû lÖ; cã s¶n phÈm phô th× sö dông ph¬ng ph¸p lo¹i trõ ; cã s¶n phÈm phô l¹i cã nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× sö dông ph¬ng ph¸p liªn hîp. Kú tÝnh gi¸ thµnh trong lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy theo kú b¸o c¸o. 3.2. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng ë ®©y, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®¬n ®Æt hµng, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh tuú theo tÝnh chÊt vµ sè lo¹i s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh thùc hiÖn sau khi hoµn thµnh ®¬n ®Æt hµng nªn kú tÝnh gi¸ thµnh kh«ng khíp víi kú b¸o c¸o. Cuèi kú b¸o c¸o, ®¬n ®Æt hµng cha hoµn thµnh th× toµn bé chi phÝ ®· tËp hîp theo ®ã lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. 3.3. Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc Doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ¸n nµy khi c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· æn ®Þnh, ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt t¬ng ®èi hîp lý, chÕ ®é qu¶n lý ®Þnh møc ®· ®îc kiÖn toµn, tr×nh ®é chuyªn m«n cña kÕ to¸n kh¸ v÷ng. KÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña s¶n phÈm trªn c¬ së ®Þnh møc vµ dù to¸n ®· ®îc duyÖt. Khi cã sù thay ®æi ®Þnh møc th× ph¶i x¸c ®Þnh phÇn chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc. Chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo tõng ®èi tîng ®Þnh møc chi phÝ vµ ®îc so s¸nh víi chi phÝ ®Þnh møc ®Ó x¸c ®Þnh chªnh do tho¸t ly ®Þnh møc. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Gi¸ thµnh thùc tÕ tho¸t ly s¶n phÈm møc 27 Gi¸ thµnh Chªnh lÖch Chªnh lÖch do = ®Þnh møc ± do thay ®æi ± s¶n phÈm ®Þnh møc ®Þnh 3.4. Doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, kiÓu chÕ biÕn liªn tôc Doanh nghiÖp d¹ng nµy cã c«ng nghÖ s¶n xuÊt thùc hiÖn qua nhiÒu bíc mµ thµnh phÈm ë bíc cuèi cïng ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn tuÇn tù. B¸n thµnh phÈm cña bíc tríc lµ ®èi tîng chÕ biÕn ë bíc tiÕp theo vµ mçi bíc l¹i t¹o ra b¸n thµnh phÈm míi. Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng bíc chÕ biÕn, cßn gi¸ thµnh tÝnh theo mét trong hai ph¬ng ¸n sau:  Ph¬ng ¸n tÝnh gi¸ b¸n thµnh phÈm: Theo ph¬ng ¸n nµy, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh bao gåm b¸n thµnh phÈm vµ thµnh phÈm. Gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm bíc tríc lµ chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm bíc sau. Cø nh vËy cho ®Õn bíc cuèi cïng. Gi¸ thµnh b¸n Chi phÝ Chi phÝ Chªnh lÖch gi¸ trÞ  thµnh phÈm = nguyªn + chÕ biÕn s¶n phÈm dë dang giai ®o¹n 1 vËt liÖu giai ®o¹n ®Çu k×, cuèi k× chÝnh 1 giai ®o¹n 1 Gi¸ thµnh Gi¸ thµnh Chi phÝ Chªnh lÖch gi¸ trÞ  b¸n thµnh = b¸n thµnh + chÕ biÕn s¶n phÈm dë dang phÈm giai phÈm giai giai ®o¹n ®Çu k×, cuèi k× ®o¹n 2 ®o¹n 1 2 giai ®o¹n 2 chuyÓn sang … Gi¸ thµnh Gi¸ thµnh b¸n Chi phÝ Chªnh lÖch gi¸ trÞ  s¶n = thµnh phÈm giai + chÕ biÕn s¶n phÈm dë dang Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp phÈm giai ®o¹n n ®o¹n n-1 chuyÓn sang 28 giai ®o¹n n ®Çu k×, cuèi k× giai ®o¹n n  Ph¬ng ¸n kh«ng tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm: Theo ph¬ng ¸n nµy, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng. Tr×nh tù theo s¬ ®å sau: Giai ®o¹n I:Tæng chi phÝ s¶n xuÊt giai ®o¹n 1 Tæng chi phÝ s¶n Giai ®o¹n II: xuÊt giai ®o¹n 2 … Tæng chi phÝ s¶n xuÊt giai ®o¹n N Giai ®o¹n N: Chi phÝ s¶n xuÊt giai ®o¹n 1 trong thµnh phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt giai ®o¹n 2 utrong thµnh phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt giai ®o¹n N trong thµnh phÈm Tæn g gi¸ thµn h thµn h phÈ m VII. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm trong doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (KKTX) lµ viÖc theo dâi, ph¶n ¸nh thêng xuyªn, liªn tôc t×nh h×nh nhËp – xuÊt - tån kho cña c¸c lo¹i vËt t, hµng ho¸, thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang trªn sæ kÕ to¸n. Theo ph¬ng ph¸p nµy, cã thÓ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho vµo bÊt cø thêi ®iÓm nµo cña doanh nghiÖp. Nã thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, tiÕn hµnh nhiÒu lo¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau víi sè lîng lín, gi¸ trÞ cao. 1.H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp  Néi dung: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 29 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô... sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. C¸c chi phÝ nµy thêng ®îc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ chøc qu¶n lý theo ®Þnh møc. Tµi kho¶n sö dông: §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621: “ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”, cã kÕt cÊu nh sau: Bªn nî: TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thùc tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c dÞch vô. Bªn cã:- Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thùc tÕ xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hay chuyÓn sang kú sau. - KÕt chuyÓn vµ ph©n bæ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh Tµi kho¶n 621 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ ®îc chi tiÕt theo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Trong kú, khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô xuÊt kho hoÆc mua ngoµi nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm th× kÕ to¸n tËp hîp vµo bªn nî tµi kho¶n 621. Cuèi kú, kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n 154 “ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”. Tr×nh tù theo s¬ ®å sau: TK151,152… TK621 Nguyªn vËt liÖu xuÊt L kho TK111,331… cho s¶n xuÊt s¶n Nguyªn vËt liÖu phÈm mua ngoµi dïng ngay TK133 VAT khÊu trõ TK154 KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK152 VËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 30 ViÖc h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp: -Trêng hîp nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ th× c¨n cø vµo c¸c chøng tõ hîp lÖ, kÕ to¸n ph©n bæ toµn bæ toµn bé cho ®èi tîng chÞu chi phÝ ®ã. -Trêng hîp nguyªn vËt liÖu sö dông chung cho nhiÒu ®èi tîng th× cÇn lùa chän tiªu thøc hîp lý ®Ó ph©n bæ theo c«ng thøc: Ci   C T T i i trong ®ã: tîng i. Ci lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu ph©n bæ cho ®èi C lµ tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®îc tËp hîp . Ti lµ tæng tiªu chuÈn ®Ó ph©n bæ . Ti lµ tiªu chuÈn ph©n bæ cho ®èi tîng i. Tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ chän ®èi víi vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi lµ chi phÝ ®Þnh møc, kÕ ho¹ch, träng lîng s¶n phÈm cßn víi nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu còng theo ba yÕu tè trªn hoÆc theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, giê m¸y s¶n xuÊt … 2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Néi dung: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ toµn bé tiÒn l¬ng, phô cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c dÞch vô. Ngoµi ra, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cßn bao gåm c¶ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i chÞu. Tµi kho¶n sö dông: §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 622 “chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”, cã kÕt cÊu nh sau: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 31 Bªn nî: TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong k×. Bªn cã: KÕt chuyÓn vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ cã liªn quan. TK 622 kh«ng cã sè d vµ ®îc chi tiÕt phï hîp víi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. TK 622 kh«ng sö dông trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Trong k×, khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n tËp hîp vµo bªn nî TK 622, cuèi k× kÕt chuyÓn sang TK 154. Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, phÇn trÝch theo l¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i chÞu gåm: 15% víi BHXH, 2% víi BHYT vµ 2% víi KPC§, céng l¹i 19% tÝnh vµo chi phÝ. S¬ ®å h¹ch to¸n kh¸i qu¸t nh sau: TK334 TK622 L­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt TK154 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK335 TrÝch tr­íc tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cho c«ng TK338 nh©n s¶n xuÊt TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt Trêng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp liªn quan tíi nhiÒu ®èi tîng mµ kh«ng h¹ch to¸n trùc tiÕp ®îc th× cã thÓ ®îc tËp hîp chung. Sau ®ã, chän tiªu thøc thÝch hîp ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ liªn quan. Tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ tiÒn c«ng ®Þnh møc, giê c«ng s¶n xuÊt… Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp = Tæng chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong kú cho tõng ®èi t­îng Tæng tiªu thøc ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng Tiªu thøc  ph©n bæ cña tõng ®èi t­îng Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 32 3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung Néi dung: Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ chi phÝ qu¶n lÝ vµ phôc vô s¶n xuÊt ph¸t sinh ë ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. Tµi kho¶n sö dông : TK 627: “chi phÝ s¶n xuÊt chung”. Néi dung tµi kho¶n nµy nh sau: Bªn nî: TËp hîp toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong k×. Bªn cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ. TK 627 ®îc chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp hai nh sau: TK TK TK TK TK TK 6271: 6272: 6273: 6274: 6277: 6278: Chi Chi Chi Chi Chi Chi phÝ phÝ phÝ phÝ phÝ phÝ nh©n viªn ph©n xëng. vËt liÖu. dông cô s¶n xuÊt. khÊu hao TSC§. dÞch vô mua ngoµi. b»ng tiÒn kh¸c. Tuú theo yªu cÇu qu¶n lÝ cña tõng doanh nghiÖp, cã thÓ më thªm mét sè tµi kho¶n cÊp hai kh¸c ®Ó ph¶n ¸nh mét sè néi dung chi phÝ hoÆc yÕu tè chi phÝ cña ho¹t ®éng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt. TK 627 cuèi k× kh«ng cã sè d vµ ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Trong k×, khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô, nh : trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) ë ph©n xëng s¶n xuÊt, chi phÝ ®iÖn, níc cho ph©n xëng … th× kÕ to¸n tËp hîp vµo bªn nî TK 627. NÕu cã c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung th× tËp hîp vµo bªn cã TK627. Cuèi k×, kÕt chuyÓn sang TK 154. S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung nh sau: TK334,33 Chi phÝ nh©n viªn ph©n TK627 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 33 TK152,15 Chi phÝ vËt liÖu, dông TK154 TK142,33 Chi phÝ tr¶ tríc, ph¶i TK214 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung KhÊu hao tµi s¶n cè TK111,331... Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn TK133 VAT khÊu Chi phÝ s¶n xuÊt chung liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh nªn ph¶i ®îc ph©n bæ theo c¸c tiªu chuÈn phï hîp nh giê c«ng s¶n xuÊt, giê m¸y lµm viÖc, tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt, chi phÝ vËt liÖu chÝnh. C¸ch thøc tÝnh to¸n vµ ph©n bæ nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. 4. H¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc Néi dung; Chi phÝ tr¶ tríc (chi phÝ chê ph©n bæ) lµ tËp hîp c¸c kho¶n chi thùc tÕ ®· ph¸t sinh trong mét k× h¹ch to¸n nµo ®ã nhng ph¸t huy t¸c dông trong nhiÒu k× h¹ch to¸n nªn ®îc ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña nhiÒu k× h¹ch to¸n sau thêi ®iÓm ph¸t sinh kho¶n chi. Thuéc lo¹i chi phÝ tr¶ tríc bao gåm: + TiÒn thuª nhµ xëng…phôc vô nhiÒu k× kinh doanh. + TiÒn thuª dÞch vô, lao vô phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh. + TiÒn mua c¸c lo¹i b¶o hiÓm vµ c¸c lo¹i chi phÝ ph¶i tr¶ mét lÇn trong n¨m. + C«ng cô, dông cô xuÊt dïng thuéc lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn. + Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 34 + Chi phÝ nghiªn cøu, thÝ nghiÖm, c¶i tiÕn kÜ thuËt kh«ng ®ñ tiªu chuÈn cña TSC§. + Chi phÝ trong thêi gian ngõng viÖc (kh«ng lêng tríc ®îc). + Chi phÝ x©y dùng, l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh t¹m thêi, chi phÝ v¸n khu«n, giµn d¸o dïng trong x©y dùng c¬ b¶n. + Chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch. + Chi phÝ trång c©y mét lÇn, thu ho¹ch nhiÒu lÇn. + L·i thuª tµi chÝnh TSC§.  Tµi kho¶n sö dông: §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ tr¶ tríc, kÕ to¸n sö dông TK 142 “chi phÝ tr¶ tríc’’, cã kÕt cÊu nh sau: Bªn nî: Ghi nhËn c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc ph¸t sinh. Bªn cã: - Gi¸ trÞ tµi s¶n thu håi l¹i. - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ tr¶ tríc. - Ph©n bæ chi phÝ tr¶ tríc vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Sè d nî: Chi phÝ tr¶ tríc chê ph©n bæ. Tµi kho¶n nµy ®îc chi tiÕt thµnh hai tµi kho¶n cÊp hai: TK1421: “chi phÝ tr¶ tríc”- ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ tr¶ tríc th«ng thêng. TK1422: “chi phÝ chê kÕt chuyÓn”- ph¶n ¸nh vµ kÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ë nh÷ng doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh kÐo dµi. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc, kÕ to¸n tËp hîp vµo bªn nî TK142 trªn c¬ së ho¸ ®¬n, phiÕu chi, giÊy b¸o nî, hîp ®ång thuª tµi chÝnh TSC§…. Hµng th¸ng c¨n cø vµo kÕ ho¹ch ph©n bæ, lËp “phiÕu kÕ to¸n” ®Ó ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. S¬ ®å h¹ch to¸n nh sau: TK111,331 TK142 … DÞch vô mua ngoµi TK133 VAT khÊu trõ TK153 TK342 C«ng cô dông cô xuÊt dïng chê ph©n bæ L·i thuª tµi chÝnh tµi s¶n cè ®Þnh TK241 3 Chi phÝ söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh ngoµi kÕ TK627,641,6 42 Ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr­ íc TK152,153 Gi¸ trÞ tµi s¶n thu håi TK111,138 Ph¶i thu tõ ng­êi lµm háng c«ng cô dông cô Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 35 5. H¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ Néi dung: Chi phÝ ph¶i tr¶ lµ nh÷ng kho¶n chi thùc tÕ cha ph¸t sinh (cha cã chøng tõ ghi nhËn) nhng ph¸t huy t¸c dông trong nhiÒu kú h¹ch to¸n vµ doanh nghiÖp ®· dù to¸n quy m« cña c¸c kho¶n chi ®ã. Thuéc lo¹i chi phÝ nµy bao gåm: + TiÒn l¬ng nghØ phÐp cña lao ®éng trùc tiÕp trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã ®iÒu kiÖn bè trÝ cho lao ®éng trùc tiÕp nghØ phÐp ®Òu ®Æn gi÷a c¸c kú h¹ch to¸n. + Chi phÝ trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt cã kÕ ho¹ch. + Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm cã dù to¸n tríc. + L·i tiÒn vay cha ®Õn h¹n tr¶. + C¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi ®îc cung cÊp theo hîp ®ång. + Chi phÝ söa ch÷a lín trong kÕ ho¹ch. + KhÊu hao söa ch÷a lín TSC§…  Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶, kÕ to¸n sö dông TK335: “chi phÝ ph¶i tr¶” . Tµi kho¶n nµy cã néi dung nh sau: Bªn nî: - Ghi nhËn chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh. - Xö lý phÇn dù to¸n trÝch thõa. Bªn cã: - TrÝch tríc chi phÝ ph¶i tr¶ tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. - Xö lý phÇn chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh vît dù to¸n. Sè d bªn cã: Chi phÝ ph¶i tr¶ ®· trÝch cha sö dông. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: S¬ ®å h¹ch to¸n TK 335 nh sau: TK111,214… Ph¸t sinh chi phÝ ph¶i tr¶ TK133 tr¶ VAT khÊu trõ TK721 PhÇn dù to¸n trÝch thõa TK335 TK622,627… TrÝch tr­íc chi phÝ ph¶i tr¶ hoÆc phÇn v­ît dù to¸n TK142 Ph©n bæ phÇn v­ît dù to¸n Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 36 6. H¹ch to¸n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt 6.1. H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng. S¶n phÈm háng lµ s¶n phÈm kh«ng tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn chÊt lîng vµ ®Æc ®iÓm kü thuËt cña s¶n xuÊt vÒ mÇu s¾c, kÝch cì…S¶n phÈm háng chia lµm hai lo¹i: - S¶n phÈm háng söa ch÷a ®îc: §ã lµ nh÷ng s¶n phÈm háng vÒ mÆt kü thuËt cã thÓ söa ch÷a ®îc vµ viÖc söa ch÷a cã lîi vÒ mÆt kinh tÕ. - S¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc: Lµ nh÷ng s¶n phÈm háng mµ vÒ mÆt kü thuËt kh«ng thÓ söa ch÷a ®îc hoÆc cã thÓ söa ch÷a ®îc nhng kh«ng cã lîi vÒ mÆt kinh tÕ. Khi cã thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng th× ph¶i x¸c ®Þnh ®îc thiÖt h¹i ban ®Çu vµ gi¸ trÞ c¸c kho¶n ph¶i thu vÒ s¶n phÈm háng. §èi víi s¶n phÈm háng söa ch÷a ®îc th× thiÖt h¹i ban ®Çu lµ tæng chi phÝ chi ra ®Ó söa ch÷a s¶n phÈm háng. Cßn ®èi víi s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc, thiÖt h¹i ban ®Çu lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm háng. C¸c kho¶n ph¶i thu håi tõ s¶n phÈm háng bao gåm: gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi vµ tiÒn båi thêng cña ngêi lµm háng. ThiÖt h¹i thùc tÕ vÒ s¶n phÈm háng = thiÖt h¹i ban ®Çu C¸c kho¶n thu håi *H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng söa ch÷a ®îc: ThiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng söa ch÷a ®îc sÏ ®îc tÝnh thªm vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm cïng lo¹i s¶n xuÊt ra trong kú. ChÝnh v× vËy, chi phÝ chi ra ®Ó söa ch÷a s¶n phÈm háng ®îc tËp hîp vµo bªn nî TK 621. TiÒn thu håi tõ s¶n phÈm háng ®îc tËp hîp vµo bªn cã TK 154 hoÆc TK721. Tr×nh tù h¹ch to¸n Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 37 theo s¬ ®å sau: TK152,334 … TK154(ho TK111,112 Æc TK721) TiÒn thu tõ s¶n phÈm Cuèi kú kÕt háng chuyÓn vÒ TK TK152 154 PhÕ liÖu thu håi TK138 TK621 Chi phÝ söa ch÷a s¶n phÈm háng Ph¶i thu tõ ng­êi lµm háng *H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc: S¬ ®å h¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc nh sau: TK154 TK821 Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc TK111,152, TK721 138,415… Thu nhËp bÊt thêng TK3331 VAT cña tiÒn b¸n phÕ liÖu 6.2. H¹ch to¸n thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 38 Ngõng s¶n xuÊt lµ hiÖn tîng do c¸c nguyªn nh©n chñ quan hoÆc kh¸ch quan(thiªn tai, thiÕu nguyªn vËt liÖu...) lµm qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bÞ gi¸n ®o¹n. Trong thêi gian ®ã, doanh nghiÖp vÉn ph¶i bá ra c¸c chi phÝ: tiÒn c«ng cña ngêi lao ®éng, khÊu hao TSC§, chi phÝ b¶o dìng… Nh÷ng chi phÝ nµy gäi lµ thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt. *§èi víi ngõng s¶n xuÊt cã kÕ ho¹ch: Khi kÕ ho¹ch vÒ ngõng s¶n xuÊt ®· ®îc phª duyÖt th× doanh nghiÖp ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ ngõng s¶n xuÊt vµ tiÕn hµnh trÝch tríc vµo nh÷ng kú cã tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. S¬ ®å h¹ch to¸n nh sau: TK334,338 TK335 … Chi phÝ vÒ ngõng s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh TK622,627 TrÝch tr­íc chi phÝ s¶n xuÊt theo dù to¸n *§èi víi ngõng s¶n xuÊt ngoµi kÕ ho¹ch: Khi cã ngõng s¶n xuÊt ngoµi kÕ ho¹ch, chi phÝ ph¸t sinh ®îc kÕ to¸n tËp hîp vµo bªn nî TK142(1421). Sau ®ã, ®a vÒ TK821 hoÆc TK415. TiÒn thu tõ viÖc ngõng s¶n xuÊt ®îc tÝnh vµo thu nhËp bÊt thêng. S¬ ®å h¹ch to¸n nh sau: TK334,214 TK142 TK821,415 … TÝnh vµo chi phÝ bÊt th­ TËp hîp chi phÝ êng hoÆc bï ®¾p b»ng vÒ ngõng s¶n quü dù phßng tµi chÝnh xuÊt TK721 TK111,138… TÝnh vµo thu nhËp bÊt th­êng 7. H¹ch to¸n vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt phô Trong doanh nghiÖp, ngoµi c¸c ph©n xëng, bé phËn tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh chÕ biÕn c¸c lo¹i s¶n phÈm chÝnh cßn Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 39 cã c¸c bé phËn s¶n xuÊt phô s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc cung cÊp dÞch vô cho c¸c bé phËn kh¸c trong doanh nghiÖp. Trêng hîp s¶n phÈm, dÞch vô cña bé ph©n s¶n xuÊt phô chØ liªn quan ®Õn mét ®èi tîng tËp chi phÝ s¶n xuÊt th× kh«ng ph¶i h¹ch to¸n riªng chi phÝ cña bé phËn s¶n xuÊt phô. Trêng hîp s¶n xuÊt phô ®îc tæ chøc thµnh mét ph©n xëng hoÆc mét tæ chuyªn tr¸ch vµ phôc vô nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ kh¸c nhau trong doanh nghiÖp th× bé phËn s¶n xuÊt phô lµ mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng. S¶n phÈm, dÞch vô cña nã còng ®îc tÝnh gi¸ thµnh ®Ó lµm c¨n cø ph©n bæ chi phÝ cña bé phËn s¶n xuÊt phô cho c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ nÕu bé phËn s¶n xuÊt phô cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô cho bªn ngoµi th× viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô cña nã lµ c¬ së ®Ó ghi gi¸ vèn hµng b¸n. Trêng hîp nµy, qu¸ tr×nh tËp hîp chi phÝ ban ®Çu còng theo ba kho¶n môc chi phÝ (nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp, s¶n xuÊt chung) nh c¸c bé phËn s¶n xuÊt chÝnh. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cña c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt phô phô thuéc vµo tÝnh ®Æc thï cña hÖ thèng c¸c bé phËn s¶n xuÊt phô. 7.1. Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¶n ®¬n Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp chØ cã mét bé phËn s¶n xuÊt phô hoÆc nÕu cã nhiÒu bé phËn th× gi÷a chóng kh«ng cã sù phô thuéc lÉn nhau. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ ban ®Çu cña bé phËn s¶n xuÊt phô, cuèi kú tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh trªn c¬ së chi phÝ ban ®Çu vµ s¶n lîng mµ bé phËn s¶n xuÊt phô ®· thùc hiÖn trong kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm, dÞch vô s¶n xuÊt phô theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. C¨n cø vµo gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ s¶n lîng mµ bé phËn s¶n xuÊt phô ®· cung cÊp cho c¸c bé phËn kh¸c ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt phô cho c¸c bé phËn ®ã. Chi phÝ s¶n Gi¸ thµnh ®¬n S¶n lîng s¶n  xuÊt phô = vÞ cña s¶n xuÊt phô ®· ph©n bæ phÈm, dÞch vô cung cÊp cho cho bé phËn s¶n xuÊt phô bé phËn A. A Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 40 TËp hîp chi phÝ ban ®Çu cña bé phËn s¶n xuÊt phô, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621, 622, 627 (cña bé phËn s¶n xuÊt phô) Cã TK153, 153, 334, 338, 214… KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt phô, kÕ to¸n ghi: Nî TK154 (cña bé phËn s¶n xuÊt phô) Cã TK 621, 622, 627 (cña bé phËn s¶n xuÊt phô). Ph©n bæ chi phÝ cña bé phËn s¶n xuÊt phô trong doanh nghiÖp, kÕ to¸n ghi: Nî TK621: S¶n phÈm s¶n xuÊt phô lµ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cña c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt chÝnh Nî TK627: S¶n phÈm dÞch vô s¶n xuÊt phô phôc vô cho ph©n xëng s¶n xuÊt chÝnh. Nî TK641: S¶n phÈm, dÞch vô s¶n xuÊt phô phôc vô cho ho¹t ®éng b¸n hµng. Nî TK 642: S¶n phÈm, dÞch vô phôc vô cho qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK 154 (cña bé phËn s¶n xuÊt phô). 7.2.Ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau mét lÇn Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp cã nhiÒu ph©n xëng s¶n xuÊt phô vµ gi÷a chóng cã sù phôc vô lÉn nhau. §Ó tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh cña tõng ph©n xëng s¶n xuÊt phô, ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i ph©n bæ chi phÝ phôc vô lÉn nhau gi÷a chóng tríc, sau ®ã míi tÝnh gi¸ thµnh ®Çy ®ñ cña bé phËn s¶n xuÊt phô ®Ó ph©n bæ chi phÝ cña tõng bé phËn cho c¸c ®èi tîng kh¸c. C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt phô lµ dùa vµo gi¸ thµnh ban ®Çu hoÆc gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm, dÞch vô cña tõng bé phËn vµ s¶n lîng mµ chóng cung cÊp cho nhau. Gi¸ thµnh ban ®Çu cña tõng bé phËn s¶n xuÊt phô ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së chi phÝ ban ®Çu tËp hîp cho tõng bé phËn (kh«ng kÓ phÇn chi phÝ phôc vô lÉn nhau) vµ s¶n lîng ban ®Çu cña bé phËn s¶n xuÊt phô ®ã. Chi phÝ phôc vô lÉn nhau ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Chi phÝ cña bé phËn s¶n xuÊt phô X ph©n bæ cho bé phËn s¶n xuÊt phô Y Gi¸ thµnh ban ®Çu hoÆc kÕ ho¹ch cña = mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, dÞch vô cña bé phËn Y 41 S¶n lîng mµ bé phËn s¶n xuÊt phô  X ®· cung cÊp cho bé phËn s¶n xuÊt phô Y Chi phÝ cña bé phËn s¶n xuÊt phô X ph©n bæ cho bé phËn s¶n xuÊt phô Y ®îc gäi lµ chi phÝ ph©n bæ ®i cña bé phËn X vµ lµ chi phÝ ph©n bæ ®Õn cña bé phËn Y. Khi ph¶n ¸nh chi phÝ ph©n bæ ®i cña bé phËn X vµ chi phÝ ph©n bæ ®Õn cña bé phËn Y, kÕ to¸n ghi: Nî TK621Y, 627Y. Cã TK154X. KÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thµnh míi cña 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm, dÞch vô ë tõng bé phËn s¶n xuÊt phô theo c«ng thøc: Gi¸ thµnh ®¬n vÞ míi cña s¶n phÈm, dÞch vô s¶n xuÊt phô = Chi phÝ ban ®Çu + chi phÝ ph©n bæ ®Õn - chi phÝ ph©n bæ ®i S¶n lîng S¶n lîng cung cÊp cho S¶n lîng ban ®Çu - c¸c bé phËn s¶n xuÊt + tiªu dïng phô kh¸c néi bé (nÕu cã) C¨n cø vµo gi¸ thµnh míi vµ s¶n lîng mµ tõng bé phËn s¶n xuÊt phô ®· cung cÊp cho c¸c bé phËn kh¸c ®Ó ph©n bæ chi phÝ cña tõng ph©n xëng s¶n xuÊt phô cho bé phËn ®ã: Chi phÝ s¶n xuÊt Gi¸ thµnh ®¬n vÞ S¶n lîng s¶n phÈm, cña bé phËn s¶n = míi cña s¶n phÈm,  dÞch vô bé phËn xuÊt phô X ph©n dÞch vô ë bé phËn s¶n xuÊt phô X ®· bæ cho bé phËn A s¶n xuÊt phô X cung cÊp cho bé phËn A ViÖc tËp hîp chi phÝ ban ®Çu vµ ph©n bæ chi phÝ cña tõng bé phËn s¶n xuÊt phô còng ®îc ghi chÐp nh trong ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¶n ®¬n. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 42 7.3. Ph¬ng ph¸p ®¹i sè Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong ®iÒu kiÖn nh ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau mét lÇn. Nhng ®Ó ®¶m b¶o chÝnh x¸c, kÕ to¸n kh«ng x¸c ®Þnh chi phÝ phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt phô theo gi¸ thµnh ban ®Çu hoÆc gi¸ thµnh kÕ ho¹ch mµ tÝnh ra gi¸ thµnh ®Çy ®ñ cña tõng bé phËn s¶n xuÊt phô ®Ó ph©n bæ chi phÝ cña tõng bé phËn s¶n xuÊt phô cho c¸c bé phËn kh¸c (kÓ c¶ bé phËn s¶n xuÊt phô kh¸c). ViÖc nµy ®îc tiÕn hµnh th«ng qua gi¶i c¸c ph¬ng tr×nh ®¹i sè. C¸ch thøc tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cña c¸c bé phËn s¶n xuÊt phô trªn c¸c tµi kho¶n nh ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau mét lÇn. 8.Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª vµ tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang 8.1.Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoµn thµnh. ViÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕ to¸n sö dông TK 154 “chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”. Tµi kho¶n nµy më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕt cÊu tµi kho¶n nµy nh sau: Bªn nî: - TËp hîp chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong k×. Bªn cã: - C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ. -Tæng hîp gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh. D nî: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo s¬ ®å sau: TK152,138 TK621 TK154 KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK622 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK627 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung … C¸c ph¸t sinh gi¶m chi phÝ s¶n TK155 xuÊt NhËp kho TK157 Göi b¸n TK632 Tiªu thô th¼ng kh«ng qua kho Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 43 8.2. KiÓm kª vµ tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang: S¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ®ang n»m trong d©y truyÒn c«ng nghÖ (t¹i chÕ phÈm) hoÆc ®· hoµn thµnh mét sè qui tr×nh chÕ biÕn nhng cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn tiÕp míi trë thµnh thµnh phÈm (b¸n thµnh phÈm). Khi cã s¶n phÈm dë dang, chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong k× kh«ng chØ liªn quan ®Õn s¶n phÈm, c«ng viÖc hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn ®ang dë dang. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dë dang lµ viÖc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm dë dang cuèi k× ph¶i chÞu. §Ó phôc vô tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, hµng th¸ng cÇn ph¶i kiÓm kª lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh vµ ®ang dë dang t¹i c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt. Trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª, kÕ to¸n sÏ x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ cña c¸c bé phËn s¶n phÈm dë dang theo mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau ®©y: *Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo gi¸ thµnh chÕ biÕn bíc tríc Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi nh÷ng doanh nghiÖp cã c¸c lo¹i h×nh chi phÝ chÕ biÕn (nh©n c«ng trùc tiÕp, s¶n xuÊt chung) ph¸t sinh ë t¹i mét giai ®o¹n nµo ®ã lµ kh«ng ®¸ng kÓ so víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh hoÆc gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm cña giai ®o¹n tríc chuyÓn ®Õn. KÕ to¸n ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu (hoÆc gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm) cho s¶n phÈm dë dang cuèi kú, cßn c¸c chi phÝ chÕ biÕn tÝnh hÕt cho s¶n phÈm hoµn thµnh giai ®o¹n ®ã: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Gi¸ trÞ s¶n = phÈm dë dang cuèi kú 44 Tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh (hoËc gi¸ b¸n thµnh phÈm Sè lîng  bíc tríc) s¶n phÈm dë Sè lîng s¶n + Sè lîng dang s¶n phÈm hoµn thµnh phÈm dë dang *Ph¬ng ph¸p íc tÝnh theo s¶n lîng hoµn thµnh t¬ng ®¬ng Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ë nh÷ng doanh nghiÖp cã chi phÝ chÕ biÕn ph¸t sinh ë tõng giai ®o¹n chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong tæng gi¸ thµnh. V× vËy gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ngoµi chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh hoÆc gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm cña giai ®o¹n tríc chuyÓn sang nh ph¬ng ph¸p trªn th× cßn ph¶i g¸nh chÞu mét phÇn chi phÝ chÕ biÕn cña giai ®o¹n nµy theo s¶n lîng íc tÝnh t¬ng ®¬ng: Chi phÝ Tæng chi phÝ chÕ biÕn t¹i Sè lîng  chÕ biÕn = ph©n xëng s¶n ph©n bæ phÈm dë cho s¶n Sè lîng s¶n + Sè lîng s¶n dang phÈm dë phÈm hoµn thµnh phÈm dang dë dang S¶n phÈm dë dang Sè lîng s¶n cuèi kú qui ®æi thµnh = phÈm dë  s¶n phÈm hoµn thµnh dang cuèi t¬ng ®¬ng kú Tû lÖ hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang Gi¸ trÞ s¶n Gi¸ thµnh chÕ biÕn cña Chi phÝ chÕ phÈm dë = bíc tríc hoÆc nguyªn vËt + biÕn ph©n dang cuèi liÖu chÝnh ph©n bæ cho bæ cho s¶n kú s¶n phÈm dë dang phÈm dë dang *Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo 50% chi phÝ chÕ biÕn: §Ó ®¬n gi¶n cho viÖc kiÓm kª, tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang, trong trêng hîp s¶n phÈm dë dang cña doanh nghiÖp cã khèi l- Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 45 îng lín, møc ®é hoµn thµnh kh«ng ®ång ®Òu th× kÕ to¸n cã thÓ gi¶ ®Þnh møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang lµ 50% ®Ó ph©n bæ chi phÝ chÕ biÕn cña mçi giai ®o¹n cho s¶n phÈm dë dang gièng nh ph¬ng ph¸p trªn. *Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ®Þnh møc hoÆc kÕ ho¹ch: Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo ®Þnh møc tiªu hao hoÆc chi phÝ kÕ ho¹ch cho c¸c kh©u, c¸c bíc chÕ t¹o s¶n phÈm. VIII. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. KiÓm kª ®Þnh kú(KK§K) lµ ph¬ng ph¸p kh«ng theo dâi mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i vËt t, hµng ho¸, s¶n phÈm trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho ®Çu kú, cuèi kú cña chóng trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª cuèi kú. Còng trªn c¬ së ®ã, kÕ to¸n x¸c ®Þnh lîng tån kho thùc tÕ vµ lîng xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ cho c¸c môc ®Ých kh¸c. VÒ tµi kho¶n sö dông: Thay v× TK154 kÕ to¸n sö dông TK631 “gi¸ thµnh s¶n xuÊt”. Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu nh sau: Bªn nî: Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú cã liªn quan tíi viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô. Bªn cã: - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµo TK154. - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. - Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô hoµn thµnh. TK631 kh«ng cã sè d. Bªn c¹nh ®ã, t×nh h×nh thu mua, t¨ng, gi¶m nguyªn vËt liÖu, c«ng cô, dông cô…theo gi¸ thùc tÕ ®îc ph¶n ¸nh trªn TK611 “Mua hµng”. Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu nh sau: Bªn nî: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån kho ®Çu kú vµ t¨ng thªm trong kú. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 46 Bªn cã: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng, xuÊt b¸n, thiÕu hôt…trong kú vµ tån kho cuèi kú. TK 611 kh«ng cã sè d vµ chi tiÕt thµnh hai tiÓu kho¶n: -TK 6111: “Mua vËt liÖu” -TK6112 :“Mua hµng ho¸” 1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp §Ó ph¶n ¸nh nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, kÕ to¸n vÉn sö dông TK 621. C¸c chi phÝ ®îc ph¶n ¸nh trªn TK621 kh«ng ghi theo chøng tõ xuÊt dïng nguyªn vËt liÖu mµ ®îc ghi mét lÇn vµo cuèi kú h¹ch to¸n. Sau khi tiÕn hµnh kiÓm kª, sÏ x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho vµ ®ang ®i ®êng. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Khi xuÊt dïng nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho vµ c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621(chi tiÕt ®èi tîng). Cã TK 611:Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng. Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô (chi tiÕt theo tõng ®èi tîng): Nî TK 631 Cã TK621. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: TK331,111 … TK611 Gi¸ trÞ vËt liÖu t¨ng trong kú TK621 TK631 Nguyªn vËt liÖu KÕt chuyÓn chi phÝ cho chÕ t¹o s¶n nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK151,152 … Gi¸ trÞ vËt liÖu cha dïng cuèi kú KÕt chuyÓn gi¸ trÞ vËt liÖu cha dïng ®Çu kú 2.H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp VÒ tµi kho¶n vµ c¸ch tËp hîp chi phÝ trong kú gièng nh ph¬ng ph¸p KKTX. Cuèi kú, ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n kÕt Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 47 chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo TK631 theo tõng ®èi tîng: Nî TK 631 Cã TK 622 3.H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc tËp hîp vµo TK627 vµ chi tiÕt theo c¸c tiÓu kho¶n t¬ng øng nh trêng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p KKTX. Sau ®ã, kÕt chuyÓn vµo TK 631 chi tiÕt theo tõng ®èi tîng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh: NîTK631 Cã TK627 4.Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª vµ tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p KK§K: TK154 TK631 TK154 KÕt chuyÓn gi¸ KÕt chuyÓn gi¸ trÞ trÞ s¶n phÈm s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®Çu kú TK632 TK621 KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK622 KÕt chuyÓn chi TK627 phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh TK111,138… Ghi gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 48 ViÖc kiÓm kª vµ tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang t¬ng tù nh khi ¸p dông ph¬ng ph¸p KKTX. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc, chi phÝ ph¶i tr¶ trªn c¸c TK 142, TK335 cïng víi viÖc h¹ch to¸n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt còng gièng nh khi h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p KKTX vµ thay v× sö dông TK152,153… lµ TK611 vµ TK631 thay cho TK154. XI. Chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n 1. Chøng tõ Chøng tõ kÕ to¸n lµ ph¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ó ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sö dông rÊt nhiÒu lo¹i chøng tõ :  VÒ nguyªn vËt liÖu cã: PhiÕu xuÊt kho, PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé, PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc, Biªn b¶n kiÓm nghiÖm (vËt t, s¶n phÈm, hµng ho¸),…  VÒ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã B¶ng chÊm c«ng, PhiÕu nghØ hëng BHXH, B¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng…  VÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung cã PhiÕu xuÊt kho, Ho¸ ®¬n tiÒn ®iÖn, Ho¸ ®¬n tiÒn níc, Ho¸ ®¬n thu phÝ b¶o hiÓm, Ho¸ ®¬n thuª nhµ…  VÒ chi phÝ tr¶ tríc cã Ho¸ ®¬n thuª nhµ, Hîp ®ång thuª tµi chÝnh tµi s¶n cè ®Þnh, Ho¸ ®¬n mua b¶o hiÓm…  VÒ chi phÝ ph¶i tr¶ cã Biªn b¶n ngõng s¶n xuÊt, c¸c ho¸ ®¬n vÒ chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm…  VÒ chi phÝ s¶n xuÊt phô vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt cã Biªn b¶n kiÓm nghiÖm (vËt t, s¶n phÈm hµng ho¸), PhiÕu nhËp kho… 2. Sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt Sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt, cô thÓ tõng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n riªng biÖt mµ trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp cha ph¶n ¸nh ®îc. Trong h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã Sæ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, ThÎ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô, Sæ chi tiÕt chi phÝ tr¶ tríc, ph¶i tr¶, Sæ chi tiÕt Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp tiÒn göi, tiÒn vay…Tõ sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt, kÕ to¸n b¶ng tæng hîp chi tiÕt ®Ó ®èi chiÕu víi sæ c¸i. 49 vµo 3.Sæ kÕ to¸n tæng hîp H¹ch to¸n tæng hîp theo mét trong bèn h×nh thøc lµ NhËt ký chung, NhËt ký sæ c¸i, Chøng tõ ghi sæ vµ NhËt ký chøng tõ. Mçi h×nh thøc cã hÖ thèng sæ tæng hîp t¬ng øng. Ch¼ng h¹n h×nh thøc NhËt ký chøng tõ, cã Sæ c¸i TK 154, 621, 622, 627… NhËt ký chøng tõ sè7, B¶ng kª sè4, sè5, sè6. Ch¬ng 2 Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh I. Mét sè nÐt kh¸i qu¸t vÒ C«ng ty GiÇy Thîng §×nh 1. Qóa tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty LÞch sö ph¸t triÓn C«ng ty cã thÓ chia thµnh c¸c giai ®o¹n sau: *Giai ®o¹n 1957-1960: Trëng thµnh tõ qu©n ®éi. §Ó ®¶m b¶o søc chiÕn ®Êu qu©n ®éi, phông sù môc tiªu chung cña c¶ níc lµ gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt níc nhµ, XÝ nghiÖp X30 ®îc thµnh lËp trùc thuéc Côc qu©n nhu–Tæng côc hËu cÇn Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam, thµnh lËp th¸ng 01 n¨m 1957. S¶n phÈm cña xÝ nghiÖp lµ giÇy v¶i vµ mò cøng cung cÊp cho bé ®éi, thay thÕ lo¹i mò ®an b»ng tre lång v¶i líi nguþ trang vµ dÐp lèp cao su. N¨m 1957 vµ 1958 s¶n lîng cña xÝ nghiÖp ®¹t 50.000 chiÕc/n¨m vµ n¨m 1960 con sè nµy lµ 60.000, còng trong n¨m 1960 s¶n lîng giÇy v¶i ng¾n cæ ®¹t trªn 200.000 ®«i vµ xÝ nghiÖp ®îc tÆng thëng Hu©n ch¬ng chiÕn c«ng h¹ng ba. *Giai ®o¹n 1961–1972 : Sèng, chiÕn ®Êu v× miÒn Nam ruét thÞt. Hoµ trong tinh thÇn cña c¶ níc, XÝ nghiÖp X30 tÝch cùc ho¹t ®éng më réng ph¹m vi s¶n xuÊt ngang tÇm nhiÖm vô míi. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 50 Ngµy 2/1/1961 xÝ nghiÖp chuyÓn sang Côc c«ng nghiÖp Hµ Néi thuéc Uû ban hµnh chÝnh Hµ Néi. Th¸ng 6-1961 xÝ nghiÖp tiÕp nhËn mét ®¬n vÞ c«ng t hîp doanh s¶n xuÊt giÇy dÐp lµ Liªn xëng kiÕn thiÕt giÇy v¶i ë phè TrÇn Phó vµ Kú §ång (nay lµ phè Tèng Duy T©n) vµ ®æi tªn thµnh Nhµ m¸y Cao su Thuþ Khuª. VÒ s¶n phÈm n¨m 1965 ®¹t 100.000 chiÕc mò, 320.000 ®«i giÇy v¶i, ®¹t 150% kÕ ho¹ch. N¨m 1970 XÝ nghiÖp ®æi tªn lµ XÝ nghiÖp GiÇy v¶i Hµ Néi. N¨m 1970 s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp phong phó h¬n, bao gåm : mò cøng, bãng tay, giÇy bata, giÇy cao su cho trÎ em vµ ®Æc biÖt ®· cã cã giÇy basket xuÊt khÈu sang Liªn X« vµ §«ng ¢u ®îc b¹n hµng ®¸nh gi¸ cao. GiÇy basket ra ®êi ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn vît bËc vÒ mäi mÆt cña xÝ nghiÖp. Giai ®o¹n nµy, miÒn B¾c chÞu ¶nh hëng nÆng nÒ do chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña Mü nªn mét bé phËn xÝ nghiÖp ph¶i s¬ t¸n vÒ c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c : -Ph©n xëng mò cøng s¬ t¸n vÒ x· An Kh¸nh, Hoµi §øc, Hµ T©y. -Ph©n xëng may Thuþ Khuª vÒ x· Cæ NhuÕ, Tõ Liªm. -C¸c bé phËn may cña V¨n H¬ng, ChÝ H»ng sang §«ng Anh. *Giai ®o¹n 1973-1989: Tù kh¼ng ®Þnh. Thêi kú nµy, miÒn B¾c chñ yÕu sèng trong thêi b×nh. Víi sù gióp ®ì cña c¸c níc XHCN, XÝ nghiÖp cã nh÷ng thay ®æi nhÊt ®Þnh. Ngµy 01/04/1973 Ph©n xëng mò cøng t¸ch ra thµnh lËp XÝ nghiÖp Mò Hµ Néi ë Phè §éi CÊn. N¨m 1976 XÝ nghiÖp giao Ph©n xëng may ë Kh©m Thiªn cho Uû Ban Nh©n D©n Thµnh Phè thµnh lËp Trêng d¹y c¾t may, ®ång thêi giao hai c¬ së ë V¨n H¬ng vµ C¸t Linh vÒ XÝ ngiÖp Cao su Hµ Néi. Th¸ng 06/1978 XÝ nghiÖp GiÇy v¶i Hµ Néi hîp nhÊt víi XÝ nghiªp GiÇy v¶i Thîng §×nh cò lÊy tªn lµ XÝ nghiÖp GiÇy v¶i Thîng §×nh. Th¸ng 04/1989 XÝ nghiÖp t¸ch c¬ së ë 152 Thôy Khuª thµnh lËp C«ng ty GiÇy Thôy Khuª. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 51 Do nh÷ng ®ãng gãp to lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, giai ®o¹n nµy XÝ nghiÖp nhËn ®îc nhiÒu b»ng khen, giÊy khen vµ c¸c phÇn thëng kh¸c nh: B»ng khen cña Chñ tÞch níc (1976), ®ãn nhËn Hu©n ch¬ng Lao ®éng h¹ng ba (1981) … * Giai ®o¹n 1990-2000 : ThÞ trêng vµ ®æi míi. Sau sù kiÖn Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ, XÝ nghiÖp mÊt ®i thÞ trêng xuÊt khÈu truyÒn thèng to lín. MÆt kh¸c, ph¶i ®èi mÆt víi c¬ chÕ thÞ trêng ®Çy kh¾c nghiÖt ®· ®Æt XÝ nghiÖp ®øng tríc rÊt nhiÒu khã kh¨n. Nhng víi quyÕt t©m ®æi míi, XÝ nghiÖp ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu kh¶ quan. Ngµy 08/07 /1993, ph¹m vi, chøc n¨ng cña XÝ nghiÖp ®îc më réng, kiªm thªm c¶ trùc tiÕp xuÊt nhËp khÈu vµ kinh doanh giÇy dÐp, còng nh c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô nã. XÝ nghiÖp ®æi tªn thµnh C«ng ty GiÇy Thîng §×nh. N¨m 1996 s¶n phÈm cña C«ng ty nhËn gi¶i thëng Top Ten. N¨m 1996-1997 C«ng ty tiÕp cËn tiªu chuÈn chÊt lîng ISO 9000- 9001vµ nhËn nhiÒu B»ng khen, GiÊy khen cña Uû Ban Nh©n D©n Thµnh Phè Hµ Néi, Tæng Liªn §oµn Lao §éng ViÖt Nam . 2. §Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt, c«ng nghÖ lµ yÕu tè then chèt quyÕt ®Þnh chÊt lîng s¶n phÈm mµ chÊt lîng s¶n phÈm lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc giµnh lîi thÕ c¹nh tranh. C«ng nghÖ gåm m¸y mãc thiÕt bÞ, kÜ n¨ng, kÜ x¶o cña c«ng nh©n còng nh c¸c bÝ quyÕt c«ng nghÖ trong chÕ t¹o s¶n phÈm. C«ng nghÖ ph¶i ®îc doanh nghiÖp lùa chän mét c¸ch tèi u sao cho phï hîp víi tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp, ®¶m b¶o chi phÝ thÊp nhÊt. NhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã, C«ng ty GiÇy Thîng §×nh ®· ¸p dông qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt giÇy thuéc kiÓu chÕ biÕn V¶i b¹t Cao su, ho¸ liªn tôc, cã c«ng ®o¹n song song theochÊt s¬ ®å sau: Båi C¾t May Ho¸ luyÖn ChØ «zª C¸n DËp ®Õ Gß, l­u ho¸ Bao gãi NhËp kho Gß, l­u ho¸ Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 52 3. §Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty C«ng ty GiÇy Thîng §×nh : - Tªn giao dÞch :Thuong dinh Footwear Company. - Trô së : 277 NguyÔn Tr·i- Thanh xu©n- Hµ Néi. - Tæng diÖn tÝch :35 000 m2 - Website : www.thuongdinh.com.vn Email: td.Footwear@fpt.vn - §iÖn tho¹i : 84-4-8544680 Fax:84-4-8282063 Mét sè chØ tiªu kinh tÕ c¶ n¨m tõ 1998 dÕn n¨m 2000: ChØ tiªu Doanh thu Lîi nhuËn Nép ng©n s¸ch Sè lîng CBCNV Thu nhËp b×nh qu©n §¬n vÞ tÝnh triÖu ®ång triÖu ®ång triÖu ®ång ngêi triÖu ®ång 1998 1999 2000 127.88 3,7 1.309,6 104.06 8,0 1.438 120.86 7,3 1.600,7 2.380,4 1.599,6 1.729,4 1432 0,74 1543 0,677 1610 0,72 C¬ cÊu vè cña C«ng ty n¨m 2000 nh sau: Tæng vèn kinh doanh : 60.391.100.000 ®ång, trong ®ã: -Vèn cè ®Þnh : 44.248.210.000 ®ång. -Vèn lu ®éng :16.043.890.000 ®ång. NÕu ph©n lo¹i theo theo nguån h×nh thµnh th× gåm nguån vèn ng©n s¸ch cÊp vµ nguån vèn tù bæ sung: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 53 -Nguån vèn ng©n s¸ch cÊp :12.655.100.000 ®ång. -Nguån vèn tù bæ sung : 47.736.000.000 ®ång. C«ng ty GiÇy Thîng §×nh lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt nªn vèn cè ®Þnh cao h¬n nhiÒu vèn lu ®éng lµ ®iÒu hîp lý. S¶n phÈm cña C«ng ty lµm ra cã tíi 2/3 lµ xuÊt khÈu ra thÞ trêng níc ngoµi. C«ng ty hiÖn ®ang liªn doanh víi nhiÒu doanh nghiÖp níc ngoµi, nh: NOVI (§øc), FOOTECH, YEONBONG (Hµn Quèc), GOLDEN STEP (§µi Loan) ... VÒ thÞ trêng trong níc, C«ng ty GiÇy Thîng §×nh lµ mét doanh nghiÒp ®Çu ngµnh vÒ s¶n xuÊt giÇy v¶i vµ s¶n phÈm tõ l©u ®· ®i vµo tiÒm thøc ngêi tiªu dïng. Tuy vËy, miÒn Trung Du va vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long vÉn cha ®îc khai th¸c triÖt ®Ó. C¨n cø vµo c¸c chØ tiªu trªn, ta nhËn thÊy doanh thu tiªu thô s¶n phÈm cha æn ®Þnh nhng lîi nhuËn qua c¸c n¨m gÇn ®©y t¨ng lªn râ rÖt. §©y lµ ®iÒu rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Bëi lÏ, trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay rÊt nhiÒu doanh nghiÖp nhµ níc kh¸c ®ang trong t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt. Tõ nay ®Õn n¨m 2010 tÇm nh×n tæng qu¸t cña C«ng ty nh sau: Thø nhÊt, tiÕp tôc ®Çu t chiÒu s©u ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Thø hai, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, thùc hiÖn ch¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt lîng hiÖn ®¹i theo tiªu chuÈn ISO 9000 ®Ó hoµ nhËp víi thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. Thø ba, më réng thÞ trêng xuÊt khÈu vµo EU, Mü, Nam Mü vµ thÞ trêng néi ®Þa : miÒn Trung Du vµ vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long. Thø t, ®µo t¹o vµ n©ng cao chÊt lîng c¸n bé c«ng nh©n viªn. Thø n¨m, duy tr× thùc hiÖn Bé luËt lao ®éng. Th s¸u, x©y dùng ph¬ng ¸n tiÕt kiÖm, hç trî s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kÜ thuËt, phÊn ®Êu ngêi tèt, viÖc tèt. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt ë C«ng ty lµ theo ®¬n ®Æt hµng. MÉu giÇy ®îc Phßng t¹o mÉu chÕ thö sau ®ã ®em chµo hµng, kh¸ch hµng chÊp nhËn th× hai bªn kÝ hîp ®ång vµ ®i vµo s¶n xuÊt hµng lo¹t. §èi víi kh¸ch hµng ë níc ngoµi th× h×nh thøc thanh Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 54 to¸n lµ th tÝn dông (L/C) cßn ®èi víi kh¸ch hµng trong níc th× thanh to¸n chñ yÕu qua hÖ thèng ng©n hµng. TÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n trong qui tr×nh c«ng nghÖ ®îc thùc hiÖn trong bèn ph©n xëng. Mçi ph©n xëng cã thÓ cã c¸c ph©n xëng nhá. Trong c¸c ph©n xëng nhá l¹i chia thµnh c¸c tæ, ®éi sÈn xuÊt.  Ph©n xëng båi c¾t Båi c¾t lµ ph©n xëng ®Çu tiªn cña qui tr×nh c«ng nghÖ. Khi cã lÖnh s¶n xuÊt (®¬n ®Æt hµng), Ph©n xëng nhËn lÖnh vµ lªn kho lÊy nguyªn vËt liÖu nh: v¶i b¹t, v¶i phin, mót xèp… ®Ó chÕ biÕn. Mét ®¬n ®Æt hµng cã thÓ cã mét hay nhiÒu lÖnh s¶n xuÊt. Ph©n xëng C¾t nµo nhËn lÖnh s¶n xuÊt nµo th× nhËn nguyªn liÖu theo lÖnh ®ã. Thùc hiÖn xong qui tr×nh c«ng nghÖ, b¸n thµnh phÈm cña ph©n xëng c¾t lµ pho hËu, pho mò, nÑp «zª... Ngoµi c¸c thao t¸c trªn, Ph©n xëng c¾t cßn thùc hiÖn viÖc båi tr¸ng phôc vô cho c¸c kh©u sau. §Çu tiªn, nguyªn vËt liÖu ®a vµo m¸y båi ®Ó dÝnh kÕt l¹i víi nhau b»ng mét líp keo dÝnh. Sau ®ã, chuyÓn cho bé phËn c¾t; khi c¾t xong sÏ ®îc chuyÓn cho ph©n xëng may ®Ó l¾p gi¸p thµnh mò giÇy.  Ph©n xëng may §©y lµ ph©n xëng thø hai trong qui tr×nh chÕ biÕn. Nguyªn vËt liÖu sö dông lµ b¸n thµnh phÈm cña ph©n xëng C¾t vµ nguyªn vËt liÖu lÊy tõ trªn kho nh : v¶i phin, tem…NhiÖm vô cña Ph©n xëng lµ may c¸c chi tiÕt thµnh mò giÇy hoµn chØnh qua c¸c kÜ thuËt, nh : kÎ chØ, may nÑp vµo mò…Mò giÇy sau khi may xong sÏ ®îc chuyÓn cho ph©n xëng Gß chø kh«ng chuyÓn cho ph©n xëng C¸n. May cã hai ph©n xëng: ph©n xëng May 1 vµ ph©n xëng May 2, trong ®ã l¹i chia ra thµnh nhiÒu tæ, mçi tæ mét lo¹i giÇy, mçi c«ng nh©n trong tæ ®¶m nhËn mét thao t¸c kÜ thuËt.  Ph©n xëng c¸n Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 55 Ph©n xëng C¸n thùc hiÖn song song víi ph©n xëng C¾t vµ ph©n xëng May. C¸n cã ba ph©n xëng: ph©n xëng C¸n 1, ph©n xëng C¸n 2, ph©n xëng C¸n 3. NhiÖm vô: Tõ cao su vµ c¸c lo¹i ho¸ chÊt cÇn thiÕt lÊy tõ kho vËt t sö dông s¶n xuÊt c¸c ®Õ giÇy b»ng cao su. Yªu cÇu kÜ thuËt ®èi víi ®Õ giÇy lµ ®¶m b¶o ®é nhÑ, bÒn, dÎo dai nªn giai ®o¹n nµy cã nhiÒu bÝ quyÕt kÜ thuËt cÇn b¶o vÖ. B¸n thµnh phÈm cña Ph©n xëng lµ cao su ®· ®îc chÕ biÕn theo tiªu chuÈn lý ho¸, mÉu m· qui ®Þnh, sau ®ã c¾t thµnh ®Õ giÇy chuyÓn cho ph©n xëng Gß ®Ó l¾p gi¸p giÇy. Ph©n xëng gß §©y lµ ph©n xëng n»m trong giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giÇy. S¶n phÈm t¹o ra lµ nh÷ng ®«i giÇy hoµn chØnh theo mÉu m·, chÊt lîng qui ®Þnh trong ®¬n ®Æt hµng.  Nguyªn liÖu cung cÊp cho ph©n xëng gåm mò giÇy nhËn tõ ph©n xëng May, ®Õ giÇy tõ ph©n xëng C¸n vµ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu lÊy tõ trªn kho nh d©y giÇy, d©y gai, d©y lãt giÇy… Mò vµ ®Õ giÇy ®îc l¾p r¾p víi nhau thµnh ®«i giÇy hoµn chØnh ®îc thùc hiÖn trªn b¨ng chuyÒn liªn tôc: gß mò, gãt, quÐt keo, d¸n ®Õ vµ d¸n viÒn. GiÇy sau khi gß xong ®îc ®a vµo bé phËn lu ho¸ ®Ó hÊp ë nhiÖt ®é cao ®¶m b¶o ®é bÒn cña giÇy. Cuèi cïng, giÇy ®îc x©u d©y vµ ®ãng gãi nhËp kho. Nh vËy, ®©y lµ kh©u nhiÒu thî bËc cao. nhiÒu c«ng ®o¹n nhÊt, tËp trung Gß chia lµm hai ph©n xëng : ph©n xëng Gß 1 vµ ph©n xëng Gß 2. Kh¸i qu¸t qui tr×nh c«ng nghÖ qua c¸c ph©n xëng nh sau: Ph©n xëng båi- V¶i ®· c¾t Ph©n xëng may Mò giÇy Ph©n xëng c¸n §Õ giÇy Ph©n xëng gß, S¶n phÈm Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 56 4. §Æc ®iÓm c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lÝ C«ng ty GiÇy Thîng §×nh x©y dùng bé m¸y tæ chøc qu¶n lý theo kiÓu trùc tuyÕn. S¬ ®å thÓ hiÖn trong biÓu 1.  Gi¸m ®èc lµ ngêi ®øng ®Çu C«ng ty, quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò hÖ träng, ®ång thêi chÞu tr¸ch nhiÖm tríc nhµ níc vÒ nhiÖm vô ®îc giao. Gi¸m ®èc ®îc bæ nhiÖm theo nhiÖm kú. Theo m« h×nh tæ chøc kiÓu trùc tuyÕn, c¸c phÇn hµnh chuyªn biÖt ®¬c giao cho c¸c phã gi¸m ®èc trùc tiÕp phô tr¸ch theo uû quyÒn thêng xuyªn cña Gi¸m ®èc. Khi khuyÕt gi¸m ®èc th× mét phã gi¸m ®èc thùc hiÖn quyÒn gi¸m ®èc.  Phã gi¸m ®èc kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ : NhiÖm vô cña phã gi¸m ®èc kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ lµ qu¶n lý vÒ mÆt kÜ thuËt d©y chuyÒn c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp, chØ ®¹o viÖc t×m ph¬ng híng c¶i tiÕn kÜ thuËt, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng nghÖ theo thÈm quyÒn ®îc giao. Phã gi¸m ®èc cã nhiÖm vô ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña Trëng phßng chÕ thö mÉu vµ Trëng phßng KÜ thuËt c«ng nghÖ.  Phßng ChÕ thö mÉu : nhËn mÉu giÇy vµ s¶n xuÊt thö c¸c lo¹i giÇy theo ®¬n ®Æt hµng, nghiªn cøu mÉu giÇy míi. Phßng cã ®ñ c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Ó hoµn chØnh mét ®«i giÇy.  Phßng KÜ thuËt-C«ng nghÖ : chÞu tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu ®Ó t¹o ra c¸c ®¬n pha chÕ cao su, ho¸ chÊt ®¶m b¶o cho ®Õ giÇy dÎo, dai, bÒn ®Ñp; rµ so¸t vµ söa ®æi, bæ sung ®Þnh møc nguyªn vËt liÖu cho tõng s¶n phÈm; híng dÉn, Gi¸m ®èc kiÓm tra vµ theo dâi quy tr×nh c«ng nghÖ, lo¹i bá nh÷ng m¸y mãc ®· lçi thêi, l¹c hËu, mua vÒ nh÷ng m¸y mãc míi, hiÖnPhßng ®¹i Phßng ®ångPhã thêi thùc hiÖn ®èi Phã ngo¹i c«ng gi¸m Phã gi¸m gi¸mvÒ Phã gi¸mt¸c kÜ kinh kÕ ®èc kü thuËt ®èc ®èc thiÕt ®èc BHXH thuËt. doanh to¸n xuÊt tµi nhËp chÝnh khÈu vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt bÞ vµ an toµn vµ vÖ sinh m«i tr­êng BiÓu 1: Bé m¸y qu¶n lÝ cña C«ng ty GiÇy Thîng §×nh Phßng hµnh chÝnh tæ chøc Phßn g chÕ thö mÉu Phßng kÜ thuËt c«ng nghÖ Phßn Phßn Phßn X­ëng Phßng Ban Tr¹m vÖ b¶o g kÕ g g tiªu c¬ sinh Y tÕ ho¹c qu¶n thô n¨ng vÖ c«ng h vËt lÝ nghiÖ t­ chÊt p vµ l­îng m«i tr­ êng Ph©n x­ ëng båi Ph©n x­ ëng may Ph©n x­ ëng c¸n Ph©n x­ ëng gß, Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 57  Phã gi¸m ®èc S¶n xuÊt – ChÊt lîng §©y lµ chøc vô quan träng trong doanh nghiÖp vµ t¬ng ®èi nhiÒu c«ng viÖc. Phã gi¸m ®èc qu¶n lý c¸c Trëng phßng KÕ ho¹ch –VËt t, phßng qu¶n lý chÊt lîng, phßng tiªu thô vµ c¸c qu¶n ®èc 4 ph©n xëng : ph©n xëng Båi c¾t, ph©n xëng May, ph©n xëng c¸n, ph©n xëng Gß vµ bao gãi.  Phßng KÕ ho¹ch vËt t : lµm kÕ ho¹ch ®iÒu ®éng s¶n xuÊt cho toµn C«ng ty, khai th¸c vµ thu mua vËt t cho s¶n xuÊt, x©y dùng kÕ ho¹ch cung cÊp vËt t cho tõng ph©n xëng s¶n xuÊt theo t×nh h×nh thùc tÕ, ®ång thêi n¾m v÷ng lîng vËt t xuÊt ra cho s¶n xuÊt, lîng vËt t tån kho, thiÕu hôt; dù tÝnh theo kÕ ho¹ch thêi ®iÓm cung øng vËt t cho s¶n xuÊt kÞp thêi. Lîng vËt t cÇn cho s¶n xuÊt rÊt nhiÒu chñng lo¹i nªn c«ng viÖc cña phßng rÊt phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn t×nh h×nh vËt t t¹i C«ng ty.  Phßng qu¶n lÝ chÊt lîng : nhiÖm vô cña phßng lµ b¸m s¸t qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó cïng c¸c ph©n xëng kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm cña tõng c«ng ®o¹n, cña tõng kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bao gåm : - KiÓm so¸t s¶n phÈm kh«ng phï hîp - LËp biªn b¶n vµ ra c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 58 - VËn dông kÜ thuËt thiÕt kÕ vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm cuèi cïng.  Phßng tiªu thô : lËp kÕ ho¹ch tiªu thô s¶n phÈm, thêng xuyªn giao dÞch víi kh¸ch hµng nh»m më réng thÞ trêng tiªu thô, c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p b¸n hµng, chµo hµng, ®Ò xuÊt gi¸ b¸n kÞp thêi, hîp lÝ ®Ó tiªu thô s¶n phÈm nhanh. Phßng Tiªu thô thùc hiÖn lu«n c¶ chøc n¨ng marketing cho C«ng ty.  Phã gi¸m ®èc ThiÕt BÞ-An toµn : qu¶n lÝ qu¶n ®èc xëng C¬ n¨ng vµ trëng phßng B¶o vÖ.  Xëng C¬ n¨ng : thùc hiÖn viÖc bè trÝ ®iÖn, níc, n¨ng lîng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ phôc vô c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña toµn C«ng ty; thêng xuyªn kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o an toµn, tr¸nh sù cè x¶y ra, gãp phÇn b¶o ®¶m s¶n xuÊt kÞp thêi, ®óng kÐ ho¹ch.  Phßng B¶o vÖ : thêng xuyªn kiÓm tra, b¶o vÖ cña c¶i vËt chÊt còng nh con ngêi trong C«ng ty, kÞp thêi ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi vi ph¹m an ninh trËt tù.  Phã gi¸m ®èc B¶o hiÓm x· héi vµ VÖ sinh m«i trêng phô tr¸ch vÊn ®Ò vÖ sinh c«ng nghiÖp, vÖ sinh m«i trêng nh : r¸c th¶i c«ng nghiÖp, « nhiÔm m«i trêng, b¶o hé lao ®éng… vµ phô tr¸ch tr¹m y tÕ.  Ban VÖ sinh c«ng nghiÖp vµ m«i trêng: lµm c«ng t¸c dän dÑp vÖ sinh, ®¶m b¶o c¶nh quan C«ng ty lu«n s¹ch ®Ñp, ®¶m b¶o vÖ sinh c«ng nghiÖp vµ ch¨m lo ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty.  Tr¹m Y tÕ : thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó phßng, ch÷a bÖnh, ch¨m sãc søc khoÎ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn cña C«ng ty. Ngoµi 4 phã gi¸m ®èc trªn, C«ng ty cßn tæ chøc c¸c phßng mµ xÐt vÒ vÞ trÝ c¸c trëng phßng ®ã t¬ng ®¬ng víi c¸c phã gi¸m ®èc, bao gåm : phßng Hµnh chÝnh-tæ chøc, phßng Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, phßng KÕ to¸n-Tµi chÝnh.  Phßng hµnh chÝnh-tæ chøc : chøc n¨ng chÝnh lµ tiÕp kh¸ch cña C«ng ty, qu¶n lÝ c¸c giÊy tê hµnh chÝnh, lËp kÕ Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 59 ho¹ch vµ kiÓm tra tr×nh ®é lao ®éng trong toµn C«ng ty, tuyÓn chän lao ®éng, thùc hiÖn mäi chÕ ®é vÌ lao ®éng nh: l¬ng, thëng, phô cÊp, b¶o hé lao ®éng … VÞ trÝ, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña phßng hµnh chÝnh-tæ chøc t¬ng ®¬ng víi bé phËn nh©n sù trong c«ng t¸c qu¶n trÞ ë c¸c doanh nghiÖp kh¸c.  Phßng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu : Do mÆt hµng cña C«ng ty chiÕm 2/3 lµ xuÊt khÈu ra thÞ trêng níc ngoµi nªn vÊn ®Ò kinh doanh xuÊt nhËp khÈu gi÷ vai trß rÊt quan träng vµ ®îc t¸ch ra, chÞu sù qu¶n lÝ cña mét phßng chuyªn biÖt lµ phßng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Chøc n¨ng chÝnh cña phßng lµ khai th¸c c¸c nguån hµng, lµm kÕ ho¹ch xuÊt khÈu giÇy vµ kÕ ho¹ch nhËp nguyªn liÖu, m¸y mãc, thiÕt bÞ. MÆt kh¸c, phßng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cßn phèi hîp víi phßng thiÕt kÕ trong viÖc t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm míi phï hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng.  Phßng kÕ to¸n-tµi chÝnh : Cã chøc n¨ng, nhiÖm vô sau: -Thùc hiÖn ghi chÐp vµ ph¶n ¸nh tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh vµo tµi kho¶n liªn quan. -Theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ tµi s¶n, nguån vèn t¹i C«ng ty. -Gi¸m s¸t, ®«n ®èc viÖc tthùc hiÖn c¸c chØ tiªu cña C«ng ty. -TÝnh to¸n, tËp hîp chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm … x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh . -Cung cÊp sè liÖu, tµi liÖu, c¸c b¸o c¸o cã liªn quan theo yªu cÇu cña c¸n bé qu¶n lý trong C«ng ty (Gi¸m ®èc, Phã gi¸m ®èc, c¸c phßng ban liªn quan ) còng nh theo yªu cÇu cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc (thuÕ, thanh tra). -LËp kÕ ho¹ch vÒ tµi chÝnh, tham mu cho gi¸m ®èc vÒ c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý. 5. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n 5.1. Tæ chøc vÒ mÆt nh©n sù M« h×nh tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n cña C«ng ty lµ m« h×nh tæ chøc kÕ to¸n tËp trung theo biÓu 2 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  60 KÕ to¸n trëng KÕ to¸n trëng chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Gi¸m ®èc C«ng ty, tæ chøc vµ chØ ®¹o tÊt c¶ c«ng t¸c kÕ to¸n theo chÕ ®é qui ®Þnh, thùc hiÖn h¹ch to¸n tæng hîp tõng th¸ng, lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho tõng th¸ng vµ hµng n¨m. Ngoµi ra, kÕ to¸n trëng cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra va ký c¸c chøng tõ thanh to¸n, phiÕu thu, phiÕu chi, phiÐu nhËp kho vµ hå s¬ vay vèn, ®Ò xuÊt víi Gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh.  KÕ to¸n phã KÕ to¸n phã lµ ngêi gióp viÖc vµ thay mÆt kÕ to¸n trëng gi¶i quyÕt c«ng viÖc khi kÕ to¸n trëng ®i v¾ng. KÕ to¸n phã chÞu tr¸ch nhiÖm tríc kÕ to¸n trëng vÒ phÇn viÖc ®îc giao, lµm kÕ to¸n thµnh phÈm, kÕ to¸n tiªu thô vµ kÕ to¸n thanh to¸n víi ng©n s¸ch. BiÓu 2: S¬ ®å tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n C«ng ty GiÇy Thîng §×nh: KÕ to¸n tr­ëng KÕ to¸n phã KÕ to¸n BHXH TiÒn mÆt KÕ to¸n thanh to¸n víi ng­êi b¸n Ghi chó:  KÕ to¸n vËt t­ KÕ to¸n l­ KÕ to¸n ¬ng, TSC§ vµ thanh CCDC to¸n, t¹m øng KÕ to¸n ng©n hµng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Thñ quü Quan hÖ chØ ®¹o Quan hÖ cung cÊp sè liÖu KÕ to¸n b¶o hiÓm x· héi vµ quü tiÒn mÆt KÕ to¸n viªn phÇn hµnh nµy kiÓm tra tÝnh h¬p ph¸p cña c¸c chøng tõ tríc khi lËp phiÕu thu, phiÕu chi; tÝnh vµ trÝch c¸c Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 61 kho¶n b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo chÕ ®é qui ®Þnh .  KÕ to¸n thanh to¸n víi ngêi b¸n KÕ to¸n phÇn hµnh nµy theo dâi chi tiÕt c«ng nî thanh to¸n víi tõng ®¬n vÞ trong vµ ngoµi níc, ®èi chiÕu vËt t nhËp víi hîp ®ång.  KÕ to¸n vËt t Hµng ngµy, kÕ to¸n vËt t gi¸m s¸t vËt t nhËp kho, kÝ x¸c nhËn sè lîng vµ chñng lo¹i vËt t nhËp kho ®¶m b¶o chÝnh x¸c; ®èi chiÕu c¸c phiÕu nhËp kho cña tõng ph©n xëng víi ®Þnh møc vËt t cÊp theo ®¬n ®Æt hµng cña phßng kÕ ho¹ch vËt t tríc khi ®a cho ngêi phô tr¸ch phßng ký; ®«n ®èc phiÕu nhËp vËt t kÞp thêi (tr¸nh c¸c trêng hîp ®Ó sæ s¸ch “ ©m”); ph¸t hiÖn vµ ®Ò xuÊt víi l·nh ®¹o vÒ c¸c lo¹i vËt t nhËp kho kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng vµ ®Ò nghÞ c¸c biÖn ph¸p xö lý.  KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ c«ng cô dông cô Hµng th¸ng, kÕ to¸n viªn theo dâi sù t¨ng, gi¶m cña tµi s¶n cè ®Þnh; c¨n cø sè lîng, nguyªn gi¸ ®Ó trÝch khÊu hao, sau ®ã ph©n bæ cho ®èi tîng liªn quan; ®ång thêi theo dâi vµ h¹ch to¸n viÖc nhËp-xuÊt vµ sö dông c«ng cô dông cô hµng th¸ng; ph¸t hiÖn vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p xö lý ®èi víi cÊp trªn vÒ c¸c vÊn ®Ò : vËt t ø ®äng, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ tån kho…  KÕ to¸n l¬ng vµ thanh to¸n t¹m øng C¨n cø vµo ngµy c«ng, tiÒn l¬ng kho¸n ®· ®îc phßng Hµnh chÝnh – Tæ chøc x¸c nhËn, kÕ to¸n tÝnh l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cho tõng bé phËn, phßng ban, kiÓm tra vµ ®èi chiÕu tiÒn l¬ng tõng ph©n xëng, tõng bé phËn; ph©n bæ l¬ng theo qui ®Þnh, theo dâi c¸c kho¶n vay mîn cña tõng ®èi tîng.  KÕ to¸n ng©n hµng, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh C¨n cø vµo c¸c chøng tõ, hîp ®ång kinh tÕ ®· ®îc phª duyÖt, kÕ to¸n lËp uû nhiÖm chi chuyÓn tiÒn thanh to¸n víi kh¸ch hµng. Hµng th¸ng, tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®¬n ®Æt hµng, tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho s¶n phÈm Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 62 hoµn thµnh vµ kÕt chuyÓn chi phÝ cho c¸c ®¬n ®Æt hµng cha hoµn thµnh sang th¸ng sau, lËp b¶ng tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ vµ so s¸nh víi gi¸ b¸n.  Thñ quü Thñ quü lµ ngêi qu¶n lý kÐt tiÒn mÆt cña C«ng ty. Hµng ngµy, thñ quÜ c¨n cø vµo c¸c phiÕu thu, phiÕu chi ®· ®îc phô tr¸ch Phßng xem xÐt vµ kÝ (phiÕu chi ph¶i ®îc gi¸m ®èc duyÖt) thùc hiÖn thu, chi ®èi víi tõng kh¸ch hµng, cuèi ngµy vµo sæ tæng hîp thu-chi-tån quü (sæ quü tiÒn mÆt); chi tiÒn tíi c¸c tæ s¶n xuÊt t¹i c¸c ph©n xëng vµo k× l¬ng. 5.2. Tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch vµ h¹ch to¸n HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n t¹i C«ng ty x©y dùng trªn c¬ së “HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n doanh nghiÖp” do Bé Tµi chÝnh ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè1141-TC/Q§/C§KT ngµy 01/11/1995, tu©n thñ theo c¸c TK cÊp 1 vµ cÊp 2, chi tiÕt theo ®Æc ®iÓm cña ngµnh ®Õn TK cÊp 3. Tµi kho¶n ngoµi b¶ng chØ sö dông TK 009. HÖ thèng chøng tõ lµ do bé tµi chÝnh qui ®Þnh vµ c¸c chøng tõ cña Bé Tµi chÝnh in Ên. Tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ t¹i C«ng ty nh sau: Chøng tõ tiÒn mÆt Ph© KiÓm Chøng tõ TGNH n lo¹i tra Chøng tõ vËt t­ 2 Chøng tõ hµng ho¸ Chøng tõ kh¸c - Ph¬ng ph¸p ph©n bæ nhiÒu lÇn ¸p s¶n xuÊt lín h¬n 2 triÖu ®ång. Vµ o sæ NhËp vµo m¸y tÝnh L­u tr÷ dông khi gi¸ trÞ dông cô Møc ph©n bæ gi¸ trÞ Gi¸ trÞ dông cô dông cô xuÊt dïng xuÊt dïng trong mét kú = Sè kú h¹ch to¸n sö dông Sau khi t Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 63 HÖ thèng sæ kÕ to¸n : C«ng ty h¹ch to¸n theo h×nh thøc Nh¹t ký – chøng tõ . S¬ ®å nh sau: Chøng tõ gèc vµ c¸c b¶ng ph©n bæ B¶ng kª NhËt kÝ chøng tõ Sæ c¸i ThÎ vµ sæ chi tiÕt B¶ng tæng hîp chi tiÕt B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi chó : Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng §èi chiÕu, kiÓm tra C¸c qui ®Þnh kh¸c vÒ chÕ ®é kÕ to¸n t¹i C«ng ty : - Niªn ®é kÕ to¸n kÕt thóc ngµy 31/12 hµng n¨m. - §¬n vÞ tiÒn tÖ sö dông : ViÖt Nam ®ång. - Ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ theo QuyÕt ®Þnh 1062. - Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho: Kª khai thêng xuyªn. - Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n vËt liÖu xuÊt dïng: Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn. - H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho: Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. II. Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt t¹i C«ng ty GiÇy Thîng §×nh. C«ng ty GiÇy Thîng §×nh lµ mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp, tù chÞu tr¸ch nhiÖm tríc c¬ quan qu¶n lý vÒ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. TÊt c¶ chi phÝ chi ra ®Òu ph¶i ®îc xem xÐt, c©n nh¾c kü lìng. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ kho¶n chi lín nhÊt trong tæng chi phÝ nªn viÖc cung Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 64 cÊp th«ng tin vÒ kh©u tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c lµ yªu cÇu hÕt søc quan träng trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp, còng nh trong viÖc tÝnh to¸n chÝnh x¸c kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh. 1-§Æc ®iÓm vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt C«ng ty GiÇy Thîng §×nh lµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt thuéc nghµnh c«ng nghiÖp nhÑ. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ë C«ng ty lµ toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng (tiÒn tr¶ cho c«ng nhan viªn) vµ hao phÝ lao ®éng qu¸ khø (tiÒn tr¶ cho viÖc sö dông vËt t, tiÒn khÊu hao TSC§) cho viÖc s¶n xuÊt nh÷ng ®«i giÇy cña c¸c ®¬n ®Æt hµng ph¸t sinh trong mét th¸ng nhÊt ®Þnh. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty lµ chu kú s¶n xuÊt t¬ng ®èi ng¾n nªn chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû lÖ kh¸ lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt . §Ó thuËn tiÖn cho kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh, C«ng ty ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc trong gi¸ thµnh nh sau: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm cña c¸c ®¬n ®Æt hµng. Nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ phÇn chñ yÕu cÊu thµnh nªn ®«i giÇy, gåm: v¶i b¹t,cao su, «zª… VËt liÖu phô bao gåm: m¸c giÇy, chØ kh©u, keo, d©y giÇy… - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm c¸c kho¶n chi cho nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt giÇy ®îc tÝnh vµo chi phÝ trong kú kinh doanh cña doanh nghiÖp nh tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng lµm thªm giê, thëng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng lµ BHXH, BHYT, KPC§. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Bao gåm c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi ph©n xëng nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô… 2. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 65 C«ng ty GiÇy Thîng §×nh cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt giÇy khÐp kÝn nªn trªn mét d©y chuyÒn, chØ s¶n xuÊt mét ®¬n ®Æt hµng nhÊt ®Þnh. V× vËy, kÕ to¸n x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®¬n ®Æt hµng cô thÓ. C¸c ®¬n ®Æt hµng ®Òu ghi m· ®Ó tiÖn viÖc theo dâi vµ h¹ch to¸n . Trong mét th¸ng, C«ng ty cã thÓ s¶n xuÊt tõ vµi chôc ®Õn vµi tr¨m ®¬n ®Æt hµng kh¸c nhau. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë C«ng ty lµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng viÖc: Chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®¬n ®Æt hµng nµo th× tËp hîp riªng cho ®¬n ®Æt hµng ®ã cßn phÇn chi phÝ ph¸t sinh chung cña c¸c ®¬n ®Æt hµng th× ®îc tËp hîp vµ cuèi th¸ng ph©n bæ theo tiªu thøc lùa chän. 3. HÖ thèng tµi kho¶n, sæ s¸ch kÕ to¸n sö dông ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh HÖ thèng tµi kho¶n sö dông ë C«ng ty lµ hÖ thèng tµi kho¶n dïng cho viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt khi hµng tån kho ®îc h¹ch to¸n theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, gåm: TK621- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK622-Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK627-Chi phÝ s¶n xuÊt chung TK154-Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Do ¸p dông h×nh thøc tæ chøc h¹ch to¸n lµ NhËt ký – chøng tõ nªn c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n sö dông bao gåm: -B¶ng ph©n bæ sè 1, 2, 3 -B¶ng kª sè 1, 2, 3, 4 -NhËt ký chøng tõ sè 1,2,5,7… §Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh, C«ng ty cßn sö dông c¸c sæ trung gian: B¶ng tæng hîp TK621, TK622, TK627, B¶ng tæng hîp nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng, B¶ng ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung…vµ B¶ng tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh . Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ thÝnh gi¸ thµnh cña C«ng ty nh sau: ViÖc ký kÕt c¸c hîp ®ång s¶n xuÊt do phßng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®¶m nhËn. C¸c hîp ®ång sÏ ®îc tr×nh lªn Ban gi¸m ®èc ®Ó phª duyÖt. Sau hîp ®ång ®· ®îc ký kÕt, phßn...