Nội dung

Gi¶I thÝch ký hiÖu viÕt t¾t CPSX CPNVLTT CPNCTT CPSXC CNTTSX BHXH BHYT KPC§ SP SPDD KKTX KK§K NVLC CPNVPX TK : : Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ nguyªn vËt liÖu : trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc : : tiÕp Chi phÝ s¶n xuÊt chung C«ng nh©n trùc tiÕp s¶n : : : : : : : : : xuÊt B¶o hiÓm x· héi B¶o hiÓm y tÕ Kinh phÝ c«ng ®oµn S¶n phÈm S¶n phÈm dë dang Kª khai thêng xuyªn KiÓm kª ®Þnh kú Nguyªn vËt liÖu chÝnh Chi phÝ nh©n viªn ph©n : xëng Tµi kho¶n 1 LêI NãI ®Çu Sù ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ cña mét nÒn kinh tÕ më nh ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®a c¸c doanh nghiÖp vµo mét thêi ®¹i míi - thêi ®¹i cña c¬ héi nhng còng ®Çy c¹nh tranh vµ th¸ch thøc. C¬ chÕ thÞ trêng ®· vµ ®ang lµ mét thay ®æi lín ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. §Æc biÖt, hiÖn nay, ®øng tríc ngìng cöa WTO, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn tù hoµn thiÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc cña m×nh vÒ mäi mÆt ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn trong m«i trêng míi ®Çy tiÒm n¨ng mµ tæ chøc nµy mang l¹i. §Çy tiÒm n¨ng bëi khi gia nhËp WTO nghÜa lµ chóng ta sÏ héi nhËp hoµn toµn vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ThÞ trêng thÕ giíi sÏ më cöa cho chóng ta tiÕn bíc vµo. Nhng trong s©n ch¬i nµy chóng ta còng sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ mét trong nh÷ng khã kh¨n lín mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt sau khi gia nhËp WTO lµ viÖc xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan, mËu dÞch. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ hµng ngo¹i nhËp sÏ trµn lan trªn thÞ trêng ViÖt Nam víi nh÷ng c«ng ty ®a quèc gia, nh÷ng tËp ®oµn víi tiÒm lùc tµi chÝnh khæng lå s½n sµng h¹ gi¸ b¸n thÊp h¬n CPSX trong vßng 3- 5 n¨m ®Ó ®¸nh gôc hµng ho¸ trong níc. §iÒu nµy ®· ®îc kiÓm chøng t¹i nh÷ng níc ®· gia nhËp WTO tríc ®ã, vµ gÇn ®©y lµ Trung Quèc - níc l¸ng giÒng cña chóng ta. C«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vèn ®· ®ãng vai trß rÊt quan träng trong toµn bé c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n cña doanh nghiÖp nay cµng ®ßi hái ®îc hoµn thiÖn 2 ®Ó trë thµnh mét c«ng cô ®Ó c¸c doanh nghiÖp sö dông trong cuéc chiÕn kh«ng khoan nhîng ®ã. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong s¶n xuÊt hiÖn nay, ®îc sù ®ång ý cña thÇy c« gi¸o trong khoa QTKD trêng §¹i häc C«ng §oµn vµ ban l·nh ®¹o C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, em chän ®Ò tµi: "Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc" lµm néi dung nghiªn cøu vµ viÕt luËn v¨n tèt nghiÖp. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n ®îc chia lµm 3 phÇn chÝnh: Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn cña h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng cña h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc Ch¬ng 3: Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc 3 Ch¬ng 1 C¬ së lý luËn cña h¹ch to¸n CFSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: 1.1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt: 1.1.1.1. Kh¸i niÖm: NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng vµ tiªu hao cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §ã lµ ba yÕu tè: T liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Mçi yÕu tè c¬ b¶n trªn tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau ®Ó tõ ®ã h×nh thµnh nªn c¸c chi phÝ t¬ng øng kh¸c nhau: Chi phÝ khÊu hao t liÖu lao ®éng, chi phÝ tiªu hao nguyªn vËt liÖu vµ chi phÝ tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng vµ lµ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm míi s¸ng t¹o ra. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn cã thÓ ®Þnh nghÜa CPSX nh sau: CPSX lµ sù tiªu hao vÒ nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng vµ khÊu hao TSC§ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét kú nhÊt ®Þnh. §Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña CPSX, cÇn ph©n biÖt râ kh¸i niÖm chi phÝ vµ chi tiªu. Chi phÝ thùc chÊt lµ sù dÞch chuyÓn gi¸ trÞ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo ®èi tîng tÝnh gi¸. Nh vËy, chØ ®îc tÝnh lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n nh÷ng hao phÝ vÒ tµi s¶n vµ lao ®éng cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú chø kh«ng ph¶i mäi kho¶n chi ra trong kú h¹ch to¸n. Ngîc l¹i, chi tiªu lµ sù gi¶m ®i ®¬n thuÇn c¸c lo¹i 4 vËt t, tµi s¶n, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp, bÊt kÓ nã ®îc dïng vµo môc ®Ých g×. Tæng sè chi tiªu trong kú cña doanh nghiÖp bao gåm chi tiªu cho qu¸ tr×nh cung cÊp, chi tiªu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, chi tiªu cho qu¸ tr×nh tiªu thô. 1.1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ: Ph©n lo¹i chi phÝ lµ viÖc s¾p xÕp CPSX vµo tõng lo¹i, tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh. * Ph©n lo¹i CPSX theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, CPSX chia thµnh 3 lo¹i: - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: Bao gåm nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, tiªu thô vµ qu¶n lý hµnh chÝnh, qu¶n trÞ kinh doanh. - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh: Bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng vÒ vèn vµ ®Çu t tµi chÝnh. - Chi phÝ bÊt thêng: Bao gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi dù kiÕn nh chi phÝ vÒ thanh lý, nhîng b¸n TSC§... C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®îc chÝnh x¸c, phôc vô cho viÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh chi phÝ vµ kÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh ®óng ®¾n, còng nh lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nhanh chãng, kÞp thêi. * Ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè chi phÝ : Nh»m phôc vô cho viÖc tËp hîp CPSX vµ qu¶n lý chi phÝ theo néi dung kinh tÕ cña nã mµ kh«ng xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, ngêi ta tËp hîp nh÷ng chi phÝ cã cïng néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ thµnh mét nhãm. 5 Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, CPSX ®îc chia lµm 5 yÕu tè sau ®©y: - YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh trong kú b¸o c¸o. - YÕu tè chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng ( chi phÝ nh©n c«ng): Bao gåm toµn bé c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nh tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT, KPC§), c¸c kho¶n trî cÊp, phô cÊp cho c«ng nh©n vµ nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng. - YÕu tè chi phÝ KHTSC§: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ c¸c TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. - YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh tiÒn ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i vµ c¸c dÞch vô kh¸c. - YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha ®îc ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè tiªu dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. C¸ch ph©n lo¹i nµy cho biÕt ®îc kÕt cÊu, tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu vµ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lµm c¨n cø ®Ó lËp b¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh phôc 6 vô cho yªu cÇu th«ng tin qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cho kú sau. * Ph©n lo¹i CPSX theo kho¶n môc: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy CPSX ®îc chia thµnh 3 lo¹i chÝnh: - CPNVLTT: Bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu( kÓ c¶ nöa thµnh phÈm mua ngoµi), vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, chÕ t¹o SP. - CPNCTT: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng cña CNTTSX theo quy ®Þnh. - CPSXC: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng vµo viÖc qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt chung t¹i bé phËn s¶n xuÊt( ph©n xëng, tæ ®éi...). CPSXC bao gåm: + CPNVPX: Gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng cña NVPX. + Chi phÝ vËt liÖu: Ph¶n ¸nh chi phÝ vËt liÖu sö dông chung nh vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o dìng TSC§, vËt liÖu v¨n phßng... phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë c¸c ph©n xëng. + Chi phÝ CCDC: Ph¶n ¸nh chi phÝ CCDC dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n xëng: khu«n mÉu, dông cô g¸ l¾p... + Chi phÝ KHTSC§: Ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao cña TSC§HH, TSC§VH, TSC§ thuª tµi chÝnh sö dông ë c¸c ph©n xëng. 7 + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm nh÷ng chi phÝ vÒ lao vô, dÞch vô mua ngoµi ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng, tæ ®éi (®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i) + Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm c¸c kho¶n chi b»ng tiÒn ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ trªn, sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng, tæ ®éi. C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ®é ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi tîng. Nã cã t¸c dông phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý CPSX theo ®Þnh møc, lµ c¬ së cho kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ cho kú sau. * Ph©n lo¹i CFSX theo chøc n¨ng trong s¶n xuÊt kinh doanh: Bao gåm 3 lo¹i: - Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt: Gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô trong ph¹m vi ph©n xëng. - Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng tiªu thô: Bao gåm tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸, lao vô, dÞch vô. - Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: Bao gåm nh÷ng chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, hµnh chÝnh vµ nh÷ng chi phÝ chung ph¸t sinh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C¸ch ph©n lo¹i nµy lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh c«ng xëng, gi¸ thµnh toµn bé, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ tån 8 kho, ph©n biÖt ®îc chi phÝ theo tõng chøc n¨ng còng nh lµm c¨n cø ®Ó kiÓm so¸t vµ qu¶n lý chi phÝ. *Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p tÝnh nhËp chi phÝ vµo gi¸ thµnh: Chi phÝ theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chia lµm hai lo¹i: - Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ cã thÓ tÝnh trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh cña tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc (®èi tîng kh¸c nhau). V× vËy, ®Ó tÝnh vµo chØ tiªu gi¸ thµnh kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp mµ ph¶i dïng ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX vµ ph©n bæ CPSX mét c¸ch ®óng ®¾n vµ hîp lý. *Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ: Bao gåm 2 lo¹i chi phÝ: - Chi phÝ s¶n phÈm: Lµ chi phÝ g¾n liÒn víi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua trong kú ®Ó b¸n l¹i. Chi phÝ s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ nh nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, lao ®éng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nh vËy, chi phÝ s¶n phÈm lu«n g¾n liÒn víi s¶n phÈm vµ chØ thu håi khi s¶n phÈm tiªu thô cßn khi s¶n phÈm cha ®îc tiªu thô th× chóng n»m trong s¶n phÈm tån kho. - Chi phÝ thêi kú: Lµ nh÷ng chi phÝ lµm gi¶m lîi tøc trong mét kú kinh doanh nµo ®ã, hay cßn gäi lµ chi phÝ ph¸t sinh (CPBH, CPQLDN). Chi phÝ thêi kú kh«ng ph¶i lµ nh÷ng chi phÝ t¹o thµnh thùc thÓ s¶n phÈm hay n»m trong c¸c yÕu tè cÊu 9 thµnh gi¸ vèn cña hµng ho¸ mua vµo. Nã lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ hoµn toµn biÖt lËp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc mua hµng ho¸. *Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch øng xö cña chi phÝ: Bao gåm 3 lo¹i : - BiÕn phÝ: Lµ nh÷ng kho¶n môc chi phÝ cã quan hÖ tû lÖ thuËn víi biÕn ®éng vÒ møc ®é ho¹t ®éng cña khèi lîng c«ng viÖc vµ s¶n phÈm hoµn thµnh. BiÕn phÝ thêng bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ nh: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp. - §Þnh phÝ: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng biÕn ®æi khi møc ®é ho¹t ®éng thay ®æi. §Þnh phÝ thêng bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ: chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ thuª nhµ xëng, l¬ng nh©n viªn ph©n xëng. - Chi phÝ hçn hîp: Lµ lo¹i chi phÝ mµ b¶n th©n nã gåm c¶ chi phÝ biÕn ®æi vµ chi phÝ cè ®Þnh. Ngoµi nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i trªn, trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ta cã thÓ gÆp mét sè c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ kh¸c nh ph©n lo¹i theo chøc n¨ng kiÓm so¸t bao gåm chi phÝ kiÓm so¸t ®îc vµ chi phÝ kh«ng kiÓm so¸t ®îc, ph©n lo¹i theo møc ®é phï hîp gåm chi phÝ thÝch ®¸ng vµ chi phÝ kh«ng thÝch ®¸ng. Trong qu¶n lý kinh doanh, nÕu chØ hiÓu ®îc mét mÆt, hoÆc mét phÇn cña vÊn ®Ò th× rÊt khã khi ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý. Trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng vËy, yÕu tè CPSX chØ lµ mét mÆt. Chi phÝ chi ra ph¶i ®îc xem xÐt trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi 10 mÆt thø hai, còng lµ mÆt c¬ b¶n cña s¶n xuÊt, ®ã lµ kÕt qu¶ thu ®îc sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Quan hÖ so s¸nh ®ã ®· h×nh thµnh nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. VËy ph¶i hiÓu nh thÕ nµo cho ®óng vµ ®Çy ®ñ kh¸i niÖm còng nh c¸c mèi quan hÖ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm? Sau ®©y ta sÏ tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ó lµm râ vÊn ®Ò nµy. 1.1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm: 1.1.2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp nh»m ph¶n ¸nh vÒ chÊt lîng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trªn tÊt c¶ c¸c mÆt nh kinh tÕ, kü thuËt tæ chøc, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc qu¶n lý, sö dông vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp, ®ång thêi gi¸ thµnh cßn lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña s¶n phÈm vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.1.2.2.Ph©n lo¹i gi¸ thµnh: Qua nh÷ng ph©n tÝch ë trªn, ta thÊy viÖc qu¶n lý vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµ rÊt quan träng. §Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ®ã vµ ®Ó c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh ®îc thuËn lîi, nhµ qu¶n lý ph¶i ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. *NÕu c¨n cø vµo gãc ®é qu¶n lý gi¸ thµnh, thêi gian vµ c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh: Gi¸ thµnh ®îc chia lµm 3 lo¹i: 11 - Gi¸ thµnh KH: Lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ kú tríc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ kú KH. Gi¸ thµnh KH thêng ®îc tÝnh to¸n tríc khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ hiÖn hµnh ®· ®îc x©y dùng trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc x©y dùng tríc khi b¾t ®©ï mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nhng kh¸c víi gi¸ thµnh KH, gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n lu«n thay ®æi ®Ó phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc hao phÝ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn KH. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh to¸n sau khi ®· hoµn thµnh viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm, ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh vµ s¶n lîng thùc tÕ ®· diÔn ra sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp nh»m ph¶n ¸nh vÒ chÊt lîng cña tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. * NÕu c¨n cø vµo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ: Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia lµm hai lo¹i: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh nh÷ng CPSX ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm ë ph¹m vi ph©n xëng gåm CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC cho c¸c s¶n phÈm vµ lao vô ®· hoµn thµnh, v× thÕ gi¸ thµnh s¶n xuÊt cßn cã tªn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng. - Gi¸ thµnh tiªu thô( Gi¸ thµnh toµn bé): Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, gi¸ thµnh tiªu thô v× vËy cßn 12 ®îc gäi lµ gi¸ thµnh ®Çy ®ñ hoÆc gi¸ thµnh toµn bé. C«ng thøc tÝnh nh sau: Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu Gi¸ thµnh s¶n = xuÊt cña s¶n + CPB H thô phÈm 1.1.2.3.B¶n chÊt, chøc n¨ng cña gi¸ thµnh: + CPQLD N * B¶n chÊt cña gi¸ thµnh: Nãi ®Õn b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm tøc lµ nãi ®Õn néi dung kinh tÕ chøa ®ùng bªn trong cña chØ tiªu gi¸ thµnh. §iÓm qua lÞch sö vÒ lý luËn gi¸ thµnh, ta cã thÓ thÊy b¶n chÊt cña gi¸ thµnh th«ng qua c¸c quan ®iÓm sau: - Quan ®iÓm cho r»ng gi¸ thµnh lµ sù hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®îc dïng ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét ®¬n vÞ hoÆc mét khèi lîng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. - Quan ®iÓm cho r»ng gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm bÊt kÓ nã n»m ë bé phËn nµo trong c¸c bé phËn cÊu thµnh gi¸ trÞ s¶n phÈm. - Mét quan ®iÓm kh¸c cho r»ng gi¸ thµnh lµ biÓu hiÖn mèi liªn hÖ t¬ng quan gi÷a mét bªn lµ chi phÝ s¶n xuÊt, mét bªn lµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Ta cã thÓ rót ra kÕt luËn vÒ b¶n chÊt cña ph¹m trï gi¸ thµnh nh sau: B¶n chÊt cña gi¸ thµnh lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè vËt chÊt vµo s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. NÕu cha cã sù dÞch chuyÓn nµy th× kh«ng thÓ nãi ®Õn chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, gi¸ thµnh s¶n phÈm bao 13 gåm toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vËt chÊt thùc tÕ cÇn thiÕt ®îc bï ®¾p, bÊt kÓ nã thuéc bé phËn nµo trong cÊu thµnh gi¸ trÞ s¶n phÈm. H¹ch to¸n gi¸ thµnh chÝnh lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh sù chuyÓn dÞch c¸c yÕu tè vËt chÊt vµo khèi lîng s¶n phÈm võa tho¸t ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô nh»m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm. * Chøc n¨ng cña gi¸ thµnh: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ quan träng, tæng hîp. Nã ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng cña c«ng t¸c s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµ c«ng cô quan träng ®Ó nhµ qu¶n lý n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh»m cã c¨n cø xem xÐt tÝnh chÊt quan träng cña chØ tiªu gi¸ thµnh trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ, cÇn nghiªn cøu c¸c chøc n¨ng vèn cã cña chØ tiªu gi¸ thµnh. - Chøc n¨ng thíc ®o bï ®¾p chi phÝ: Gi¸ thµnh s¶n phÈm biÓu hiÖn nh÷ng hao phÝ vËt chÊt mµ c¸c doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Nh÷ng hao phÝ vËt chÊt nµy cÇn ®îc bï ®¾p mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu t¸i s¶n xuÊt vµ ®©y ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò quan t©m ®Çu tiªn cña c¸c doanh nghiÖp bëi hiÖu qu¶ kinh tÕ ®îc biÓu hiÖn tríc hÕt ë chç doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng bï l¹i nh÷ng g× m×nh ®· bá ra hay kh«ng. §ñ bï ®¾p lµ khëi ®iÓm cña hiÖu qu¶ vµ lµ yÕu tè ®Çu tiªn ®Ó xem xÐt hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Chøc n¨ng lËp gi¸: Gi¸ c¶ SP ®îc x©y dùng trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt, biÓu hiÖn mÆt gi¸ trÞ SP. 14 Khi x©y dùng gi¸ c¶ th× yªu cÇu ®Çu tiªn lµ gi¸ c¶ cã kh¶ n¨ng bï ®¾p hao phÝ vËt chÊt ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, b¶o ®¶m cho c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh thêng cã thÓ bï ®¾p ®îc hao phÝ ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn ®îc yªu cÇu bï ®¾p hao phÝ vËt chÊt th× khi x©y dùng gi¸ c¶ ph¶i c¨n cø vµo gi¸ thµnh SP. ViÖc ®a ra c¸c ®Þnh møc hao phÝ trong gi¸ thµnh SP cã ý nghÜa rÊt tÝch cùc khi sö dông gi¸ thµnh lµm c¨n cø ®Ó lËp gi¸. - Chøc n¨ng ®ßn bÈy kinh tÕ: Doanh lîi cña doanh nghiÖp cao hay thÊp phô thuéc trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh SP, h¹ gi¸ thµnh SP lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó t¨ng cêng doanh lîi t¹o nªn tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng. PhÊn ®Êu h¹ thÊp gi¸ thµnh b»ng c¸c ph¬ng ph¸p c¶i tiÕn tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý, hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm CPSX lµ híng c¬ b¶n ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong ®iªï kiÖn nÒn kinh tÕ cã c¹nh tranh. Cïng víi ph¹m trï kinh tÕ kh¸c nh gi¸ c¶, l·i, chÊt lîng, gi¸ thµnh SP thùc tÕ ®· trë thµnh ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp t¨ng cêng hiÖu qu¶ kinh doanh phï hîp víi nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh doanh trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng. H¬n n÷a, trong s¶n xuÊt kinh doanh, gi¸ thµnh lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh giíi h¹n chi phÝ ®Ó tÝnh to¸n, lùa chän nh÷ng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt tèi u, do vËy trong h¹ch to¸n kinh tÕ cÇn tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh dùa trªn c¬ së kh¸ch quan. VÒ lý luËn còng nh trªn thùc tÕ, gi¸ thµnh SP kh«ng chÊp nhËn tÊt c¶ c¸c CPSX mµ chØ chÊp nhËn nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt 15 trong s¶n xuÊt. §©y lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng cña gi¸ thµnh mµ khi tÝnh to¸n, ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý cÇn n¾m râ. Nh vËy, chóng ta ®Òu thÊy ®îc chi phÝ, gi¸ c¶, gi¸ thµnh, lîi nhuËn lµ nh÷ng ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan. Chóng tån t¹i g¾n liÒn víi sù tån t¹i cña quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ vµ lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng cña qu¶n lý kinh tÕ, ®ång thêi chóng hîp thµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt cã mèi quan hÖ mËt thiÕt vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sau ®©y ta xem xÐt cô thÓ mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ gi¸ thµnh SP. 1.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ gi¸ thµnh SP: CPSX vµ gi¸ thµnh SP lµ hai chØ tiªu cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, thÓ hiÖn ë hai mÆt: - XÐt vÒ mÆt néi dung: Gi¸ thµnh SP s¶n xuÊt ®îc tÝnh trªn c¬ së CPSX ®· tËp hîp vµ sè lîng SP hoµn thµnh trong kú b¸o c¸o. Néi dung gi¸ thµnh SP lµ CPSX ®îc tÝnh cho sè lîng vµ cho lo¹i SP. - XÐt vÒ mÆt kÕ to¸n: KÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh SP ph©n xëng lµ hai bíc c«ng viÖc liªn tiÕp vµ g¾n bã h÷u c¬ víi nhau. Tuy nhiªn, gi÷a CPSX vµ gi¸ thµnh SP còng cã sù kh¸c nhau râ rÖt. CPSX vµ gi¸ thµnh SP ®Òu lµ hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ nhng tÝnh trong chØ tiªu gi¸ thµnh SP th× chØ tÝnh nh÷ng hao phÝ cho SP hoµn thµnh trong kú. NÕu CPSX vµ gi¸ thµnh SP gièng nhau vÒ chÊt th× chóng l¹i kh¸c nhau vÒ lîng. 16 Trªn thùc tÕ, tæng CPSX ph¸t sinh trong kú vµ tæng gi¸ thµnh thêng kh«ng thèng nhÊt víi nhau lµ v× CPSXDD ®Çu, cuèi kú trong mét kú thêng kh¸c nhau. Cã thÓ ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ gi¸ thµnh SP qua s¬ ®å sau: A CPXS dë dang ®Çu B CPSX ph¸t sinh trong kú D kú Tæng gi¸ thµnh s¶n A C CPSX dë dang cuèi kú phÈm D Qua s¬ ®å trªn ta thÊy: AC = AB + BD - CD, hay: Tæng gi¸ thµnh SP = CPSXDD CPSX ph¸t + sinh trong - CPSXDD ®Çu kú cuèi kú hoµn thµnh kú Khi gi¸ trÞ SPDD( CPSXDD) ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã SPDD th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng tæng CPSX ph¸t sinh trong kú. Tãm l¹i, CPSX vµ gi¸ thµnh SP cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, h÷u c¬ víi nhau, mèi quan hÖ nµy ph¶n ¸nh t¸c ®éng tÝch cùc cña c«ng viÖc øng dông khoa häc kü thuËt vµ khoa häc qu¶n lý vµo s¶n xuÊt, nªn muèn ®¹t ®îc thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh qu¶n lý s¶n xuÊt ph¶i ®a ra nh÷ng nguyªn t¾c kinh tÕ - kÕ to¸n vµo c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh SP. 17 1.2. §èi tîng tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: 1.2.1. §èi tîng tËp hîp CPSX: CPSX ph¸t sinh trong c¸c DNSX bao gåm nhiÒu lo¹i, mçi lo¹i mang mét néi dung kinh tÕ, c«ng dông kh¸c nhau vµ ph¸t sinh t¹i nh÷ng ®Þa ®iÓm vµ thêi gian kh¸c nhau. CPSX ph¸t sinh sÏ ®îc tËp hîp theo nh÷ng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ hoÆc theo mét ph¹m vi, giíi h¹n nµo ®ã. Nh vËy, viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ chÞu chi phÝ. Muèn x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, ngêi ta thêng c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt hay vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX mét c¸ch khoa häc, hîp lý, cã ý nghÜa rÊt quan träng cho viÖc tæ chøc kÕ to¸n CPSX tõ viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu cho ®Õn viÖc më c¸c tµi kho¶n, c¸c sæ chi tiÕt vµ tæng hîp sè liÖu. 1.2.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh SP: §©y lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng t¸c x¸c ®Þnh gi¸ thµnh SP cña doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh SP g¾n liÒn víi c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ chñ yÕu phôc vô cho viÖc kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng bé phËn trong mèi liªn hÖ víi viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt c¸c lo¹i SP cuèi cïng ®¹t hiÖu qu¶ tèi u. Song ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cßn phôc vô cho viÖc ph©n phèi chi phÝ vµ x¸c ®Þnh 18 kÕt qu¶ kinh doanh trong nh÷ng trêng hîp nhÊt ®Þnh, nªn kh«ng thÓ cã ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho nh÷ng kÕt qu¶ khã cã thÓ x¸c ®Þnh hoÆc x¸c ®Þnh mét c¸ch thiÕu chÝnh x¸c. Ngoµi ra, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i thèng nhÊt, trïng hîp víi ®èi tîng lËp gi¸ c¶ cho tõng SP, chi tiÕt SP. Tuú vµo tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt, vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ hay vµo ®Æc ®iÓm cung cÊp, sö dông cña tõng lo¹i s¶n phÈm ®ã mµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ thµnh phÈm hoÆc b¸n thµnh phÈm ë tõng bíc chÕ t¹o. §¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh ph¶i lµ ®¬n vÞ ®îc thõa nhËn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cÇn thèng nhÊt víi ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp. 1.2.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX ®îc x¸c ®Þnh lµ c¨n cø ®Ó tæ chøc c«ng t¸c ghi chÐp ban ®Çu, ®Ó më sæ chi tiÕt, tËp hîp CPSX (chi tiÕt theo tõng ®èi tîng) ... gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý CPSX vµ phôc vô viÖc tÝnh gi¸ thµnh. Cßn viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh l¹i lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n më c¸c thÎ tÝnh gi¸ thµnh, tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh theo ®èi tîng... gióp cho doanh nghiÖp kiÓm tra qu¶n lý t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ tÝnh hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy vËy gi÷a chóng l¹i cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. ViÖc x¸c ®Þnh hîp lý ®èi tîng tËp hîp CPSX lµ tiÒn ®Ò, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. Trªn thùc tÕ, mét ®èi tîng tËp 19 hîp CPSX cã thÓ trïng víi mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Trong trêng hîp kh¸c, mét ®èi tîng tËp hîp CPSX l¹i bao gåm nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ngîc l¹i mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh còng cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng tËp hîp CPSX . 1.3. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSX 1.3.1. H¹ch to¸n CPSX theo ph¬ng ph¸p KKTX: Ph¬ng ph¸p KKTX lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng gi¶m CPSX mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh CPSX. 1.3.1.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: CPNVLTT bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Trong kú, kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho vËt t vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vËt liÖu xuÊt dïng ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng. Sau ®ã c¨n cø vµo ®èi tîng tËp hîp CPSX ®· x¸c ®Þnh ®Ó tËp hîp CPNVLTT. Trêng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®îc th× ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan. Tiªu thøc ph©n bæ thêng ®îc sö dông lµ ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè, theo träng lîng, sè lîng s¶n phÈm. C«ng thøc ph©n bæ nh sau: Chi phÝ vËt liÖu ph©n bæ tõng ®èi tîng cho = Tæng chi phÝ vËt liÖu Tæng tiªu ph©n bæ 20 thøc Tiªu * thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng §Ó tËp hîp CPNVLTT dïng trong kú, kÕ to¸n sö dông TK 621" CPNVLTT" TK 621 - C¸c chi phÝ - C¸c kho¶n gi¶m nguyªn vËt liÖu chi phÝ ( nÕu cã) ph¸t sinh trong - KÕt chuyÓn kú CPNVLTT Tµi kho¶n 621 më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp CPSX vµ cuèi kú kh«ng cã sè d. BiÓu 1.1: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp CPNVLTT TK 151, 152, 331, 111, 112, 411, 311... TK 621 TK 154 KÕt chuyÓn CPNVLTT 21 VËt liÖu dïng trùc tiÕp chÕ t¹o s¶n phÈm TK 152 tiÕn hµnh lao vô, dÞch vô NVL dïng kh«ng hÕt nhËp kho hay chuyÓn sang kú sau 1.3.1.2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: - CPNCTT lµ nh÷ng kho¶n thï lao lao ®éng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô nh: tiÒn l¬ng chÝnh, tiÒn l¬ng phô, phô cÊp cã tÝnh chÊt tiÒn l¬ng( phô cÊp khu vùc, ®¾t ®á, ®éc h¹i, phô cÊp lµm ®ªm, thªm giê...). Ngoµi ra, CPNCTT cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho quü BHXH, BHYT vµ KPC§ do chñ sö dông lao ®éng chÞu vµ tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh so víi tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt. Trong trêng hîp ph¶i ph©n bæ gi¸n tiÕp, tiÒn l¬ng chÝnh cña CNTTSX th× thêng ph©n bæ theo tû lÖ víi tiÒn l¬ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng ®Þnh møc. Vµ tiÒn l¬ng phô thêng ®îc ph©n bæ cho s¶n phÈm theo tû lÖ víi tiÒn l¬ng chÝnh. TiÒn l¬ng Tæng tiÒn l¬ng chÝnh cña TiÒn l¬ng chÝnh cña c«ng nh©n cÇn ph©n bæ Tæng tiÒn l¬ng ®Þnh møc ®Þnh CNSX ph©n bæ cho SP A = cña c¸c SP 22 * møc cña SP A TiÒn l¬ng Tæng tiÒn l¬ng phô cña TiÒn l- phô cña c«ng nh©n cÇn ph©n bæ Tæng tiÒn l¬ng chÝnh cña ¬ng CNSX ph©n = * chÝnh c¸c SP bæ cho SP A cña SP A §Ó h¹ch to¸n CPNCTT , kÕ to¸n sö dông TK 622 "CPNCTT". KÕt cÊu TK 622 nh sau: TK 622 - CPNCTT - KÕt chuyÓn( ph©n bæ) ph¸t sinh trong kú CPNCTT cho tõng ®èi t îng cã liªn quan ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. T¬ng tù nh viÖc h¹ch to¸n CPNVLTT, h¹ch to¸n CPNCTT theo dâi chi tiÕt theo tõng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ vµ cuèi kú, TK 622 kh«ng cã sè d. BiÓu 1.2: S¬ ®å h¹ch to¸n CPNCTT TK 334 TK 622 TK 154 TiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho CNTTSX TK 338 KÕt chuyÓn C¸c kho¶n trÝch theo 23 CPNCTT tû lÖ víi tiÒn l¬ng cña CNTTSX thùc tÕ ph¸t sinh 1.3.1.3. H¹ch to¸n CPSXC trong ph©n xëng: CPSXC lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau CPNVLTT vµ CPNCTT. §©y lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc, qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt ë c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt nh CPKH TSC§ dïng trong ph©n xëng, chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng... C¸c CPSXC thêng ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ (ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt). CPSXC ph¸t sinh t¹i c¸c ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt nµo th× sÏ ®îc ph©n bæ hÕt cho c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ mµ ph©n xëng ®ã tham gia s¶n xuÊt kh«ng ph©n biÖt ®· hoµn thµnh hay cha. Trªn thùc tÕ, CPSXC thêng ®îc ph©n bæ theo ®Þnh møc, ph©n bæ theo giê lµm viÖc thùc tÕ cña CNSX, theo tiÒn l¬ng CNSX. Møc CPSXC ph©n bæ cho tõng Tiªu thøc ph©n bæ cña tõng = ®èi tîng Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña Tæng * CPSXC cÇn tÊt c¶ c¸c ®èi tîng ®èi tîng ph©n bæ §Ó theo dâi c¸c kho¶n CPSXC , kÕ to¸n sö dông TK 627 " CPSXC ". Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, dÞch vô. KÕt cÊu TK 627: TK 627 - CPSXC thùc tÕ - C¸c kho¶n ghi gi¶m 24 ph¸t sinh trong kú CPSXC - KÕt chuyÓn( ph©n bæ) CPSXC vµo c¸c ®èi tîng cã liªn quan ®Ó tÝnh gi¸ thµnh TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d do ®· kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ hÕt cho c¸c s¶n phÈm, dÞch vô vµ ®îc chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n: TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng TK 6272: Chi phÝ vËt liÖu TK 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt TK 6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 6277: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi TK 6278: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c BiÓu 1.3: S¬ ®å h¹ch to¸n CPSXC TK 334, 338 TK 627 TK 111, 112, 152... Chi phÝ NVPX C¸c kho¶n thu håi ghi gi¶m CPSXC TK 152, 153 TK 154 Chi phÝ vËt liÖu, dông cô kÕt 25 Ph©n bæ hoÆc chuyÓn CPSXC cho c¸c TK 242, 335 ®èi tîng CPCCDC ph©n bæ kú nµy, TK 632 CP söa ch÷a lín TSC§ KÕt chuyÓn CPSXC trong kÕ ho¹ch... vµo gi¸ vèn TK 214 TK 1331 Chi phÝ KHTSC§ TK 331, 111, 112... C¸c CPSX kh¸c mua ngoµi ph¶i tr¶ hay ®· tr¶ ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ( nÕu cã) 1.3.2. Tæng hîp CPSX , kiÓm kª ®¸nh gi¸ SP dë dang: 1.3.2.1. Tæng hîp CPSX : PhÇn trªn ta ®· nghiªn cøu c¸ch h¹ch to¸n vµ ph©n bæ c¸c lo¹i CPSX . C¸c chi phÝ ®ã, cuèi kú ®Òu ph¶i tæng hîp vµo bªn Nî cña TK 154” Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”. TK 154 ®îc më chi tiÕt cho tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ hay tõng lo¹i s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm, tõng lo¹i lao vô, dÞch vô... cña c¸c bé phËn s¶n xuÊt - kinh doanh chÝnh, s¶n xuÊt - kinh doanh 26 phô vµ kÓ c¶ cho vËt t, s¶n phÈm, hµng ho¸ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn. Néi dung ph¶n ¸nh trªn TK 154 : TK 154 D: Gi¸ trÞ SPDD ®Çu kú - C¸c kho¶n ghi gi¶m - Tæng hîp CPSX CPSX - Tæng gi¸ thµnh SP hoµn thµnh trong kú D: Gi¸ trÞ SPDD cuèi kú ViÖc tæng hîp CPSX ®îc tiÕn hµnh nh sau( BiÓu 1.4): BiÓu 1.4: S¬ ®å h¹ch to¸n CPSXKDDD TK 154 TK 621 D®k: *** TK 152, 111... KÕt chuyÓn CPNVLTT C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ SP TK 622 TK 155, 152 Tæng gi¸ thµn h thùc tÕ SP, lao vô hoµn KÕt chuyÓn CPNCTT TK 627 KÕt chuyÓn CPSXC TK632 27 NhËp kho vËt t, SP TK 157 Göi b¸n Dck:*** Tiªu thô th¼ng 1.3.2.2. KiÓm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang: SP lµm dë lµ s¶n phÈm cha kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn, cßn ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh SP, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª, ®¸nh gi¸ SPDD. Tuú theo ®Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt cña SP mµ doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ SPDD sau: * §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo CPNVLC: Theo ph¬ng ph¸p nµy, toµn bé chi phÝ kh¸c ®îc tÝnh hÕt cho s¶n phÈm hoµn thµnh. Do vËy, trong s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm gi¸ trÞ NVLC : Toµn bé gi¸ trÞ VLC thùc tÕ sö CPSX tÝnh cho SPDD cuèi kú Sè lîng dông = Sè lîng SP hoµn + Sè lîng SP dë dang cuèi kú * SPDD cuèi kú thµnh Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã CPNVLC chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. * §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo s¶n l îng íc tÝnh t¬ng ®¬ng: KÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ trÞ SPDD theo ph¬ng ph¸p nµy c¨n cø trªn møc ®é hoµn thµnh vµ sè lîng SPDD ®Ó quy SPDD thµnh SP hoµn thµnh. Tiªu chuÈn quy ®æi thêng dùa vµo giê 28 c«ng hoÆc tiÒn l¬ng ®Þnh møc. §Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ®¸nh gi¸, ph¬ng ph¸p nµy chØ nªn ¸p dông ®Ó tÝnh c¸c chi phÝ chÕ biÕn, cßn c¸c CPNVLC ph¶i x¸c ®Þnh theo sè thùc tÕ ®· dïng. Toµn bé gi¸ trÞ VLC xuÊt Gi¸ trÞ VLC n»m trong Sè lîng SPDD dïng = Sè lîng SP SPDD hoµn Sè lîng SPDD + cuèi kú * ( kh«ng quy kh«ng quy thµnh ®æi) ®æi Tæng chi phÝ chÕ biÕn Chi phÝ chÕ biÕn n»m Sè lîng SPDD tõng lo¹i = Sè lîng SP trong SPDD hoµn Sè lîng + thµnh * SPDD quy cuèi kú quy ®æi ra thµnh phÈm ®æi * §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo 50% chi phÝ chÕ biÕn: Thùc chÊt ®©y lµ mét d¹ng cña ph¬ng ph¸p íc tÝnh theo s¶n lîng t¬ng ®¬ng, trong ®ã gi¶ ®Þnh SPDD ®· hoµn thµnh ë møc ®é 50% so víi thµnh phÈm. Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong trêng hîp SP ®¸nh gi¸ cã tû träng chi phÝ chÕ biÕn so víi tæng chi phÝ thÊp. Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ trÞ NVLC n»m trong + 50% chi SPDD phÝ * §¸nh gi¸ SPDD cuèi kú theo CPSX ®Þnh møc: Ph¬ng ph¸p nµy c¨n cø vµo khèi lîng SP lµm dë vµ CPSX ®Þnh møc cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ë tõng ph©n xëng, giai ®o¹n ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ SPDD cuèi kú. 29 Gi¸ trÞ SPDD cuèi kú CPSX ®Þnh møc = cho mét ®¬n vÞ * Sè lîng SPDD ( ®· quy ®æi) SP Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp cho c¸c DNSX thùc hiÖn viÖc h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh SP theo ph¬ng ph¸p ®Þnh møc. 1.3.3. H¹ch to¸n CPSX theo ph¬ng ph¸p KK§K: Ph¬ng ph¸p KK§K lµ ph¬ng ph¸p kh«ng theo dâi mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc vÒ t×nh h×nh t¨ng gi¶m chi phÝ trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ ®Çu kú vµ cuèi kú trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, ®Ó tõ ®ã x©y dùng lîng chi phÝ thùc tÕ ®· bá ra cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c môc ®Ých kh¸c trong kú. 1.3.3.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Do ®Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p KK§K nªn rÊt khã ph©n ®Þnh ®îc lµ xuÊt dïng cho môc ®Ých s¶n xuÊt, qu¶n lý hay cho tiªu thô s¶n phÈm. V× vËy, ®Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh, kÕ to¸n cÇn theo dâi chi tiÕt c¸c chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn tõng ®èi tîng. §Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vËt liÖu ®· xuÊt dïng cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, kÕ to¸n sö dông TK 621 CPNVLTT cã kÕt cÊu t¬ng tù ph¬ng ph¸p KKTX. C¸c chi phÝ ®îc ph¶n ¸nh trªn TK 621 kh«ng ghi theo tõng chøng tõ xuÊt dïng nguyªn vËt liÖu mµ ®îc ghi mét lÇn vµo cuèi kú h¹ch to¸n, sau khi kiÓm kª vµ x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho vµ ®ang ®i ®êng. TK 621 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX (ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, s¶n phÈm, lao vô...). Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn viÖc 30 x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng cã mét sè ®Æc ®iÓm gÇn gièng ë ph¬ng ph¸p KKTX. Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh kÕt chuyÓn vµo TK 631 theo tõng ®èi tîng. Nî TK 631 Cã TK 621 1.3.3.2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Tµi kho¶n sö dông vµ c¸ch tËp hîp chi phÝ trong kú gièng ph¬ng ph¸p KKTX. Cuèi kú, kÕ to¸n kÕt chuyÓn CPNCTT: Nî TK 631 Cã TK 622 1.3.3.3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung: Toµn bé CPSXC ®îc tËp hîp vµo TK 627 vµ ®îc chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n t¬ng øng vµ t¬ng tù nh víi doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p KKTX. Sau ®ã ph©n bæ vµo TK 631, chi tiÕt theo tõng ®èi tîng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh SP: Nî TK 631 Cã TK 627 1.3.4. Tæng hîp CPSX , kiÓm kª ®¸nh gi¸ SP lµm dë: 1.3.4.1. Tæng hîp CPSX: §Ó phôc vô viÖc tæng hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh SP, kÕ to¸n sö dông TK 631 - gi¸ thµnh SP. Tµi kho¶n chi tiÕt theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ vµ theo lo¹i, nhãm s¶n phÈm, t¬ng tù nh tµi kho¶n 154. Néi dung ph¶n ¸nh tµi kho¶n 631 nh sau: TK 631 31 - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ - Tæng gi¸ thµnh s¶n SPDD ®Çu kú phÈm hoµn thµnh - CPSX ph¸t sinh - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ SPDD trong kú cuèi kú Tµi kho¶n 631 cuèi kú kh«ng cã sè d. Qu¸ tr×nh tæng hîp CPSX ®îc tiÕn hµnh nh sau (BiÓu 1.5) 1.3.4.2. KiÓm kª, ®¸nh gi¸ SPDD: ViÖc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ SPDD theo ph¬ng ph¸p KK§K còng tiÕn hµnh t¬ng tù nh ph¬ng ph¸p KKTX. 1.3.5. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt CPSX: §Ó phôc vô cho viÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh SP ®îc chÝnh x¸c, nhanh chãng, cÇn tiÕn hµnh h¹ch to¸n chi tiÕt CFSX theo tõng ®èi tîng. H¹ch to¸n chi tiÕt CPSX ®îc kh¸i qu¸t qua c¸c bíc sau: - Bíc 1: Më sæ hoÆc thÎ h¹ch to¸n chi tiÕt CPSX theo tõng ®èi tîng. Sæ ®îc më riªng cho tõng tµi kho¶n( TK 621, 622, 627 , 631, 641, 642, 142, 335...). C¬ së ®Ó ghi vµo c¸c sæ chi tiÕt lµ c¸c tµi kho¶n th¸ng tríc, kú tríc vµ c¸c chøng tõ gèc, c¸c b¶ng ph©n bæ... Sæ cã thÓ ®îc më riªng cho tõng ®èi tîng hoÆc më chung cho nhiÒu ®èi tîng. 32 BiÓu 1.5: S¬ ®å h¹ch to¸n cPsx theo ph¬ng ph¸p kk®k TK 152, 153 TK 621 TK 631 TK 632 Chi phÝ vËt liÖu KÕt chuyÓn Tæng gi¸ thµnh s¶n CPNVLTT phÈm hoµn thµnh TK 334, 338 TK 622 göi b¸n hay tiªu TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n thô th¼ng trÝch theo l¬ng cña CNTTSX TK 214, 111,112 KÕt chuyÓn CPNCTT TK 627 CPKHTSC§, CPNVPX, KÕt chuyÓn chi phÝ kh¸c... CPSXC - Bíc 2: TËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú cã liªn quan cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n. - Bíc 3: Tæng hîp toµn bé chi phÝ ph¸t sinh theo tõng néi dung thuéc tõng ®èi tîng h¹ch to¸n vµo cuèi kú, lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh, ®ång thêi lËp thÎ tÝnh gi¸ thµnh SP, dÞch vô theo tõng lo¹i. C¨n cø ®Ó lËp thÎ tÝnh gi¸ thµnh tõng lo¹i SP, dÞch vô lµ c¸c thÎ tÝnh gi¸ thµnh kú tríc, sæ h¹ch to¸n chi tiÕt CPSX kinh doanh kú nµy vµ biªn b¶n kiÓm kª ®¸nh 33 gi¸ SPDD cuèi kú cïng b¶ng kª khèi lîng SP dÞch vô hoµn thµnh trong kú. 1.4. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp: Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh vÒ c¬ b¶n bao gåm c¸c ph¬ng ph¸p sau: 1.4.1. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ( ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n): Tæng gi¸ thµnh SP hoµn thµnh trong kú CPSX CP = SXDD ®Çu C¸c ph¸t + kú sinh trong - kho¶n gi¶m chi CP - SXDD cuèi phÝ kú kú Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, sè lîng mÆt hµng Ýt, s¶n xuÊt víi khèi lîng lín vµ chu kú s¶n xuÊt ng¾n nh c¸c nhµ m¸y ®iÖn, níc, c¸c doanh nghiÖp khai th¸c (quÆng, than, gç...). §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ ë c¸c doanh nghiÖp nµy lµ tõng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p nµy ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ rÊt ®¬n gi¶n, dÔ tÝnh to¸n vµ cã thÓ cung cÊp c¸c chØ tiªu gi¸ thµnh mét c¸ch kÞp thêi trong c«ng t¸c qu¶n lý song ®é chÝnh x¸c kh«ng cao. 1.4.2. Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ: NÕu trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ngoµi s¶n phÈm chÝnh cßn thu ®îc s¶n phÈm phô th× sau khi tÝnh ®îc CPSX cho s¶n phÈm phô, tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm chÝnh ®îc tÝnh nh sau: 34 CPSX Tæng gi¸ thµnh cña Gi¸ trÞ = SP chÝnh ph¸t SPDD + ®Çu kú Gi¸ Gi¸ trÞ SP sinh phô thu - håi íc trong trÞ - SPDD tÝnh cuèi kú kú CPSX s¶n phÈm phô còng ®îc tÝnh riªng theo tõng kho¶n môc b»ng c¸ch lÊy tû träng CPSX s¶n phÈm phô trong tæng s¶n phÈm s¶n xuÊt cña c¶ quy tr×nh c«ng nghÖ nh©n víi tõng kho¶n môc t¬ng øng. Trong ®ã: Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm Tû träng CPSX s¶n phÈm = phô phô Tæng chi phÝ s¶n xuÊt 1.4.3. Ph¬ng ph¸p hÖ sè: Ph¹m vi ¸p dông cña ph¬ng ph¸p nµy lµ nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cïng sö dông mét thø nguyªn vËt liÖu vµ mét lîng lao ®éng nhng t¹o ra ®ång thêi t¹o ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm. CPSX kh«ng tËp hîp riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm mµ ph¶i tËp hîp chung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®îc tÝnh nh sau: Gi¸ thµnh ®¬n vÞ SP gèc Gi¸ thµnh ®¬n vÞ SP tõng lo¹i Tæng gi¸ thµnh cña tÊt c¶ c¸c = lo¹i SP Tæng sè SP gèc Gi¸ thµnh = ®¬n vÞ SP HÖ sè quy * ®æi SP tõng gèc lo¹i 1.4.4. Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc 35 thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX lµ c¸c bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh SP ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch tæng hîp gi¸ thµnh cña c¸c giai ®o¹n, bé phËn s¶n xuÊt t¹o nªn thµnh phÈm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm = Z1 + Z2 +........+ Zn Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông réng r·i trong c¸c doanh nghiÖp khai th¸c, c¬ khÝ chÕ t¹o, luyÖn kim, may mÆc... 1.4.5. Ph¬ng ph¸p tû lÖ chi phÝ: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt t¬ng tù nh ë ph¬ng ph¸p hÖ sè, nhng gi÷a c¸c lo¹i s¶n phÈm chÝnh kh«ng cã mét hÖ sè quy ®æi. §Ó gi¶m bít khèi lîng h¹ch to¸n, kÕ to¸n thêng tiÕn hµnh tËp hîp CPSX theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®¬n vÞ SP tõng = lo¹i Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®¬n vÞ SP tõng lo¹i * Tû lÖ chi phÝ Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c Tû lÖ chi phÝ = lo¹i SP Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c¸c * 100 lo¹i SP Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm chÊt kh¸c nhau nh may mÆc, dÖt kim... 1.4.6. Ph¬ng ph¸p liªn hîp: Lµ ph¬ng ph¸p kÕt hîp cña hai hay nhiÒu ph¬ng ph¸p trªn, ®îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp mµ do tÝnh chÊt tæ 36 chøc s¶n xuÊt hoÆc do ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp hai hay nhiÒu ph¬ng ph¸p. Trªn thùc tÕ, cã nhiÒu doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ, hay ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ víi ph¬ng ph¸p tû lÖ... 1.4.7. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n lµ nh÷ng doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét hoÆc mét sè Ýt mÆt hµng víi khèi lîng lín, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë dang kh«ng cã hoÆc cã kh«ng ®¸ng kÓ nh c¸c doanh nghiÖp khai th¸c than, quÆng, h¶i s¶n... ; c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®éng lùc (®iÖn, níc, h¬i níc, khÝ nÐn...). Do sè lîng mÆt hµng Ýt nªn ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX ®îc tiÕn hµnh theo s¶n phÈm, mçi mÆt hµng s¶n xuÊt ®îc më mét sæ ( hoÆc thÎ) h¹ch to¸n CPSX . ViÖc tÝnh gi¸ thµnh thêng ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ph¬ng ph¸p liªn hîp. 1.4.8. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng: Víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kiÓu nµy, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Tuú theo tÝnh chÊt vµ sè lîng s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng, kÕ to¸n sÏ ¸p dông ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p hÖ sè, tæng céng chi phÝ, liªn hîp... §Æc ®iÓm cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ trong c¸c doanh nghiÖp nµy lµ toµn bé CPSX ph¸t sinh ®Òu ®îc tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng, kh«ng kÓ sè lîng s¶n phÈm cña ®¬n ®Æt hµng ®ã nhiÒu hay Ýt, quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n hay phøc t¹p. §èi víi c¸c chi phÝ trùc tiÕp (CPNVLTT , CPNCTT ) 37 ph¸t sinh trong kú liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®¬n ®Æt hµng nµo th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®¬n ®Æt hµng ®ã theo c¸c chøng tõ gèc (hay b¶ng ph©n bæ chi phÝ). §èi víi CPSXC , sau khi tËp hîp xong sÏ ph©n bæ cho tõng ®¬n ®Æt hµng theo tiªu thøc phï hîp (theo giê c«ng s¶n xuÊt, nh©n c«ng trùc tiÕp...). Trong mét sè trêng hîp cÇn thiÕt, theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý cÇn x¸c ®Þnh khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh trong kú th× ®èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng chØ míi hoµn thµnh mét phÇn, viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang cña ®¬n ®ã cã thÓ dùa vµo gi¸ thµnh KH (hay ®Þnh møc) hoÆc theo møc ®é hoµn thµnh cña ®¬n ®Æt hµng. 1.4.9. Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc: Trong c¸c doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc, ngêi ta ho¹ch ®Þnh dùa trªn ®Þnh møc tiªu hao lao ®éng, vËt t, vµ dù to¸n CPSXC ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña tõng lo¹i s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n Gi¸ thµnh = ®Þnh møc s¶n phÈm Chªnh lÖch + do thay + (-) ®æi ®Þnh (-) møc phÈm Chªnh lÖch so víi ®Þnh møc 1.4.10. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc: Lµ doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ph¶i tr¶i qua nhiÒu bíc chÕ biÕn, c¸c bíc chÕ biÕn tríc sau ®îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh. ë mçi bíc chÕ biÕn 38 (trõ bíc cuèi cïng) t¹o ra c¸c b¸n thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm ë bíc nµy lµ ®èi tîng chÕ biÕn ë bíc sau. Trong nh÷ng doanh nghiÖp kiÓu nµy, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch hîp nhÊt lµ h¹ch to¸n theo bíc chÕ biÕn. Theo ph¬ng ph¸p nµy, CPSX ph¸t sinh thuéc giai ®o¹n nµo sÏ ®îc tËp hîp cho giai ®o¹n ®ã. Riªng CPSXC sau khi tËp hîp theo ph©n xëng sÏ ®îc ph©n bæ cho c¸c bíc theo tiªu thøc phï hîp. TËp hîp CPSX cã thÓ theo hai ph¬ng ¸n lµ ph¬ng ¸n cã b¸n thµnh phÈm vµ kh«ng cã b¸n thµnh phÈm tuú theo tÝnh chÊt hµng ho¸ cña b¸n thµnh phÈm vµ yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thêng lµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕt hîp ph¬ng ph¸p céng chi phÝ hay hÖ sè hoÆc tû lÖ. + Trêng hîp tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm: Tr×nh tù h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ¸n ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm ®îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å sau: Chi phÝ nguyªn vËt Gi¸ thµnh BTP bíc 1 + Chi phÝ chÕ - Gi¸ thµnh = BTP bíc 1 SPDD bíc 1 biÕn bíc + Chi phÝ chÕ ....... Gi¸ trÞ ........ - Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ thµnh BTP bíc 2 bíc 2 ........ ........ 39 ......... Gi¸ thµnh BTP bíc (n-1) Chi phÝ + chÕ Gi¸ trÞ - bíc n SPDD Tæng gi¸ = thµnh thµnh biÕn bíc + Trêng hîp tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông thÝch hîp ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kiÓu phøc t¹p chÕ biÕn kiÓu liªn tôc kh«ng tiªu thô b¸n thµnh phÈm hoÆc viÖc tiªu thô nµy cã ý nghÜa kh«ng lín. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm bíc cuèi cïng ®îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å sau: Chi phÝ VLC tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ chÕ biÕn bíc 1 tÝnh cho thµnh phÈm Tæng gi¸ thµnh Chi phÝ chÕ biÕn bíc 2 tÝnh thµnh cho thµnh phÈm phÈm .................................................. Chi phÝ chÕ biÕn bíc n tÝnh cho thµnh phÈm 1.4.11. Doanh nghiÖp cã tæ chøc bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh phô: 40 §©y lµ ngµnh tæ chøc ra ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh. S¶n phÈm cña s¶n xuÊt kinh doanh phô chñ yÕu ®Ó phôc vô cho nhu cÇu cña s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh, phÇn cßn l¹i cã thÓ cung cÊp cho bªn ngoµi. Trong trêng hîp nÕu gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh phô kh«ng cã sù phôc vô lÉn nhau hay sù phôc vô kh«ng ®¸ng kÓ th× chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp riªng theo tõng bé phËn, tõng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lao vô cña tõng bé phËn sÏ ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. Cßn nÕu gi÷a c¸c bé phËn cã sù phôc vô lÉn nhau ®¸ng kÓ th× cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p ®¹i sè hoÆc ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh ban ®Çu hoÆc gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. Tæng chi Gi¸ phÝ ban thµn ®Çu h ®¬n vÞ míi = Gi¸ trÞ lao vô nhËn cña bé + phËn SX phô (kÕ ho¹ch) - phôc vô cho bé phËn SX kh¸c phô kh¸c S¶n lîng phôc vô bé phËn s¶n S¶n lîng ban ®Çu( kÕ Gi¸ trÞ lao vô - xuÊt phô kh¸c vµ tiªu dïng néi bé ( nÕu cã) ho¹ch) 1.5. Tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n trong h×nh thøc sæ NhËt ký chøng tõ: H×nh thøc sæ kÕ to¸n lµ mét hÖ thèng c¸c lo¹i sæ kh¸c nhau, cã chøc n¨ng ghi chÐp, kÕt cÊu néi dung kh¸c nhau, ®- 41 îc liªn kÕt víi nhau trong mét tr×nh tù h¹ch to¸n trªn c¬ së cña chøng tõ gèc. Trªn thùc tÕ cã 4 h×nh thøc sæ c¬ b¶n sau: + NhËt ký chung + NhËt ký - Sæ c¸i + Chøng tõ ghi sæ + NhËt ký - chøng tõ C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc ®ang ¸p dông h×nh thøc sæ NhËt ký - chøng tõ. V× vËy em xin ®a ra hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n vµ tr×nh tù ghi sæ trong h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký - chøng tõ ®Ó cã thÓ thÊy ®îc sù gièng vµ kh¸c nhau gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tÕ øng dông. BiÓu 1.6: S¬ ®å h¹ch to¸n trªn sæ NhËt ký- chøng tõ Chøng tõ gèc vµ b¶ng ph©n bæ Sæ chi tiÕt( 1 6) vµ sæ chi tiÕt kh¸c B¶ng kª (1 11) NhËt ký chøng tõ ( 1 10) B¶ng tæng hîp chi tiÕt 42 Sæ c¸i Chó thÝch: B¸o c¸o kÕ to¸n : Ghi hµng ngµy : Ghi ngµy cuèi kú : §èi chiÕu sæ chi tiÕt vµ sæ tæng hîp HÖ thèng sæ sö dông: + C¸c sæ NhËt ký - chøng tõ: cã 10 NhËt ký - chøng tõ( 1  10) + Sæ kª: cã 11 sæ kª (1  11), dïng ®Ó phôc vô viÖc ghi sæ NhËt ký ®îc gän nhÑ nhanh chãng + Sæ ph©n bæ: cã 4 sæ ph©n bæ dïng ®Ó chia chi phÝ cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ theo c«ng dông vµ môc ®Ých chi phÝ. + Sæ c¸i: më cho tõng tµi kho¶n, ®îc ghi vµo cuèi kú. + Sæ chi tiÕt: cã 6 sæ chi tiÕt(1  6), dïng ®Ó phôc vô viÖc ghi B¶ng kª hoÆc NhËt ký - chøng tõ. 43 Ch¬ng 2 Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc 2.1. Mét sè nÐt kh¸i qu¸t vÒ C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc : 2.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn: C«ng ty cæ phÇn Que hµn ®iÖn ViÖt - §øc lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc thµnh lËp vµo th¸ng 6 n¨m 1967 víi tªn gäi Nhµ m¸y que hµn ®iÖn ViÖt - §øc cã trô së t¹i: Phêng Gi¸p B¸t - QuËn §èng §a Hµ Néi. Trong nh÷ng n¨m ®Çu míi thµnh lËp, nhµ m¸y Que hµn ®iÖn ViÖt - §øc ®îc trang bÞ hai d©y chuyÒn c«ng nghÖ s¶n xuÊt do Céng hoµ d©n chñ §øc viÖn trî víi 184 c«ng nh©n ®· ®îc ®µo t¹o nghÒ t¹i c¸c trêng d¹y nghÒ. Trong giai ®o¹n b¾t ®Çu s¶n xuÊt do c¸c nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan nh tr×nh ®é kü thuËt, tay nghÒ, kinh nghiÖm lµm viÖc cña c¸n bé c«ng nh©n viªn nhµ m¸y cßn thÊp, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp x©y dùng vµ x©y dùng c¬ b¶n cha ph¸t triÓn m¹nh do ®ã nhu cÇu que hµn ®iÖn cña nÒn kinh tÕ kh«ng cao. V× vËy Nhµ m¸y Que hµn ®iÖn viÖt §øc chØ s¶n xuÊt 1 lo¹i s¶n phÈm lµ Que hµn N46. §Õn n¨m 1972 Nhµ m¸y tiÕp tôc ®îc Céng hoµ d©n chñ §øc viÖn trî thªm 4 d©y chuyÒn c«ng nghÖ s¶n xuÊt que hµn ®iÖn. Nh vËy tõ n¨m 1972 cho ®Õn nay C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc ®· cã hÖ thèng d©y chuyÒn s¶n xuÊt que hµn ®iÖn hoµn chØnh cña Céng hoµ d©n chñ §øc víi c«ng suÊt 44 thiÕt kÕ 7500 tÊn / n¨m. HÖ thèng d©y chuyÒn c«ng nghÖ nµy ®· t¹o ra ®îc nhiÒu chñng lo¹i que hµn ®iÖn phong phó ®¸p øng 1 c¸ch kÞp thêi nhu cÇu vÒ que hµn ®iÖn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. §Õn ngµy 1 / 1 / 1973 Nhµ m¸y Que hµn ®iÖn ViÖt - ®øc chuyÓn ®Õn ®Þa ®iÓm míi lµ x· NhÞ Khª, huyÖn Thêng TÝn, TØnh Hµ T©y. Ngµy 26 / 05 / 1993 theo quyÕt ®inh thµnh lËp DNNN sè 316 Q§ / TCNS§T cña Bé C«ng nghiÖp nÆng, Nhµ m¸y Que hµn ®iÖn ViÖt - §øc ®îc thµnh lËp doanh nghiÖp Nhµ níc. Ngµy 20 / 02 / 1995, Nhµ m¸y Que hµn ®iÖn ViÖt - §øc ®îc ®æi tªn thµnh C«ng ty que hµn ®iÖn ViÖt - §øc theo quyÕt ®Þnh cho phÐp ®æi tªn sè 128 Q§ / TCC - B§T cña Bé C«ng nghiÖp nÆng. C«ng ty chÝnh thøc chuyÓn ®æi thµnh h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn Nhµ níc gi÷ cæ phÇn chi phèi theo quyÕt ®Þnh sè 166/2003/Q§ - BCN ngµy 14/10/03 cña bé trëng bé c«ng nghiÖp víi tªn gäi lµ C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc . Mét vµi th«ng tin vÒ C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc : Tªn C«ng ty: C«ng ty cæ phÇn Que hµn ®iÖn ViÖt- §øc Tªn giao dÞch: Viet Duc Welding Electrode Joint-stock company (VIWELCO). §Þa chØ: X· NhÞ Khª - HuyÖn Thêng tÝn - TØnh Hµ T©y. C¬ quan chñ qu¶n: Tæng C«ng ty ho¸ chÊt ViÖt Nam (Bé c«ng nghiÖp). 45 Ngµy thµnh lËp: 15 - 06 - 1967. Vèn ®iÒu lÖ: 13.712.000.000 ® . Ngµnh nghÒ kinh doanh: C«ng nghiÖp s¶n xuÊt que hµn ®iÖn. Tr¶i qua gÇn 40 n¨m ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn, C«ng ty cæ phÇn Que hµn ®iÖn ViÖt §øc ®Õn nay lµ 1 trong nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt que hµn lín nhÊt c¶ níc lu«n lµm ¨n cã l·i vµ ®¶m b¶o ®êi sèng cho 250 lao ®éng. S¶n phÈm cña c«ng ty tung ra thÞ trêng lu«n gi÷ uy tÝn bëi sù ®¶m b¶o vµ æn ®Þnh vÒ chÊt lîng. NhiÒu s¶n phÈm cña c«ng ty ®îc chøng nhËn chÊt lîng bëi Côc ®¨ng kiÓm ViÖt Nam(Viet Nam Register), trung t©m chøng nhËn phï hîp tiªu chuÈn QUACERT, ®¨ng kiÓm NhËt B¶n( NK), ®¨ng kiÓm CHLB §øc( GL) vµ nhiÒu s¶n phÈm cña c«ng ty ®¹t ®îc huy ch¬ng vµng t¹i c¸c héi chî triÓn l·m quèc tÕ t¹i ViÖt Nam nh giµnh cóp " Ng«i sao chÊt lîng" t¹i Héi chî triÓn l·m c¬ khÝ- ®iÖn - ®iÖn tö- luyÖn kim; giµnh huy ch¬ng vµng héi chî Hµng ViÖt Nam chÊt lîng tiªu chuÈn " Made in Viet Nam" n¨m 2001. Sau qu¸ tr×nh t×m hiÓu thÞ trêng níc ngoµi vµ qu¶ng c¸o s¶n phÈm cña c«ng ty trªn hÖ thèng m¹ng Internet, c«ng ty ®· xuÊt khÈu l« s¶n phÈm ®Çu tiªn cña m×nh sang thÞ trêng níc ngoµi n¨m 2001 vµ lu«n gi÷ ®îc uy tÝn víi ®èi t¸c níc ngoµi. §Æc biÖt, tõ ngµy 14/10/2003 kÓ tõ khi c«ng ty chuyÓn ®æi thµnh h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®îc n©ng cao râ rÖt. §ã lµ kÕt qu¶ cña viÖc c¾t gi¶m lao ®éng d thõa, hîp lý h¬n vÒ c¬ cÊu tæ chøc, thu nhËp cña ngêi lao ®éng phô thuéc 46 vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt nªn ®· kÝch thÝch ®éng viªn hä h¨ng say tÝch cùc lao ®éng s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. §iÒu ®ã chøng tá sù ®óng ®¾n cña chÝnh s¸ch" ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc" cña §¶ng vµ Nhµ níc, sù nç lùc v¬n lªn cña c«ng ty trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t, khèc liÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 2.1.2. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng vµ mÆt hµng kinh doanh cña C«ng ty. 2.1.2.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. Ho¹t ®éng cña C«ng ty Que hµn ®iÖn ViÖt - §øc lµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh que hµn ®iÖn c¸c lo¹i. C«ng ty lµ mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng gÇn 40 n¨m vµ rÊt cã uy tÝn trong lÜnh vùc s¶n xuÊt que hµn ®iÖn. HiÖn nay C«ng ty lµ mét trong nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt que hµn ®iÖn lín nhÊt c¶ níc. Víi uy tÝn, chÊt lîng vµ kinh nghiÖm cña m×nh s¶n phÈm cña C«ng ty ®îc kh¸ch hµng trong níc vµ níc ngoµi tin dïng víi h¬n 70 ®¹i lý lín trªn toµn quèc. C¸c ®¹i lý tiªu thô s¶n phÈm cho C«ng ty vµ hëng hoa hång trªn c¬ së hîp ®ång kinh tÕ. Trong s¶n xuÊt que hµn ®iÖn, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Ó gi¶m chi phÝ vµ n©ng cao chÊt lîng vËt t cung øng C«ng ty ®· thùc hiÖn h×nh thøc ®Êu thÇu c¸c l« vËt t cã gi¸ trÞ lín nh lâi que, Fero Mangan... Víi ph¬ng ch©m “ chØ cung cÊp cho thÞ trêng nh÷ng s¶n phÈm chÊt lîng tèt” c«ng t¸c kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm lu«n ®îc duy tr× mét c¸ch ®Òu ®Æn vµ cã hÖ thèng qua tÊt 47 c¶ c¸c c«ng ®o¹n tõ kh©u lÊy mÉu kiÓm tra chÊt lîng nguyªn liÖu ®Çu vµo ®Õn kh©u s¶n phÈm hoµn thµnh nhËp kho ®a ra thÞ trêng tiªu thô vµ chÞu tr¸ch nhiÖm ®Õn cïng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm cña C«ng ty ®èi víi ngêi sö dông. HiÖn t¹i C«ng ty ®ang ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9002. §©y sÏ lµ mét u thÕ rÊt lín cña C«ng ty trong tiªu thô s¶n phÈm vµ c¹nh tranh trªn th¬ng trêng. 2.1.2.2. §Æc ®iÓm mÆt hµng s¶n xuÊt kinh doanh: Que hµn ®iÖn lµ mÆt hµng thuéc nhãm t liÖu s¶n xuÊt phôc vô cho c¸c ngµnh x©y dùng c¬ b¶n, c¬ khÝ, ®ãng tµu, hµn d©n dông... Do vËy quy m« s¶n xuÊt vµ tiªu thô mÆt hµng nµy phô thuéc rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh ®ã. Khi ®Êt níc ta thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× c¸c ngµnh trªn sÏ ph¸t triÓn rÊt m¹nh do vËy mµ kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm nµy ngµy cµng cao. §Æc ®iÓm kü thuËt cña s¶n phÈm: - CÊu t¹o: Que hµn ®iÖn gåm cã 2 phÇn: + Vá bäc: Gåm c¸c kho¸ng silicat, hîp kim Fero trén víi chÊt kÕt dÝnh bao xung quanh lâi. Vá bäc cã nhiÖm vô duy tr× hå quang t¹o khÝ, xØ ®Ó b¶o vÖ mèi hµn vµ hîp kim ho¸ mèi hµn. + Lâi que: ChiÕm trªn 70% khèi lîng que hµn cã nhiÖm vô ®iÒu kim lo¹i vµo mèi hµn, lâi que ®îc chÕ t¹o tõ thÐp cacbon thÊp. - Quy tr×nh s¶n xuÊt vµ kiÓm tra: 48 + Thuèc bäc: Gåm c¸c kho¸ng silicat, Fero khi ®a vÒ C«ng ty ®îc bé phËn KCS kiÓm tra s¬ bé råi lÊy mÉu vÒ ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc cña chóng. + Lâi que: Lâi que ®îc nhËp ngo¹i hoÆc do Th¸i nguyªn s¶n xuÊt. Tríc khi ®a vµo s¶n xuÊt phßng KCS kiÓm tra m¸c, ®êng kÝnh råi lÊy mÉu ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc. Nh÷ng l« hµng ®ñ tiªu chuÈn míÝ ®îc ®a vµo c¾t. Khi c¾t xong c«ng nh©n xÕp que vµo kiÖn, KCS kiÓm tra chÊt lîng c¾t vµ nghiÖm thu. + Ðp: Que c¾t vµ thuèc bäc ®¹t tiªu chuÈn kü thuËt ®îc ®a sang Ðp, ë ®©y dïng níc Silicat lµm chÊt kÕt dÝnh, trén ít, Ðp b¸nh råi Ðp que ë ¸p suÊt 160 -180 kg / cm 2 chiÒu dµy vµ ®é lÖch t©m cña thuèc bäc theo tiªu chuÈn cho phÐp. + Ph¬i sÊy: Que Ðp xong ®îc ph¬i tù nhiªn trªn dµn ®Ó gi¶m ®é Èm råi míi ®a vµo sÊy ë nhiÖt ®é 2600C trong hai giê. 2.1.3. T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty trong thêi gian qua: Trong s¶n xuÊt kinh doanh, kÕt qu¶ cuèi cïng bao giê còng lµ mèi quan t©m lín nhÊt, nã quyÕt ®Þnh sù sèng cßn, quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng tiÕp theo cña c«ng ty. Trong thêi gian võa qua C«ng ty cæ phÇn Que hµn ®iÖn ViÖt - §øc ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, thÓ hiÖn ë chç khèi lîng tiªu thô t¨ng, doanh thu t¨ng, ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµy cµng cao. Cô thÓ kÕt qu¶ ®îc thÓ hiÖn qua mét sè chØ tiªu sau (Xem biÓu 2.1) 49 Qua hai n¨m 03 vµ 04, doanh thu b¸n hµng cña c«ng ty t¨ng t¬ng ®èi 29.4% vµ tæng lîi nhuËn tríc thuÕ t¨ng 70.8%. MÆc dï trong n¨m 2004, c¸c doanh nghiÖp trong níc nãi chung vµ c«ng ty nãi riªng ph¶i ®èi phã víi rÊt nhiÒu sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ c¸c lo¹i trªn thÞ trêng nhng c«ng ty ®· ®¹t ®îc møc ®é t¨ng trëng cao c¶ vÒ doanh thu vµ lîi nhuËn. Vµ n¨m 2004 còng lµ n¨m c«ng ty thùc hiÖn viÖc thay ®æi h×nh thøc c«ng ty tõ doanh nghiÖp nhµ níc sang c«ng ty cæ phÇn, thùc hiÖn viÖc c¾t gi¶m lao ®éng d thõa, tÝnh l¬ng theo s¶n phÈm hoµn thµnh, tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n lý theo híng gän nhÑ, khoa häc h¬n. Thªm vµo ®ã, c«ng ty ®· nç lùc më réng thÞ trêng b»ng c¸ch duy tr× vµ t×m kiÕm thªm thÞ trêng trong níc vµ tÝch cùc më réng thÞ trêng ngoµi níc. §iÒu ®ã ®· gãp phÇn rÊt lín vµo kÕt qu¶ mµ c«ng ty ®· ®¹t ®îc. BiÓu 2.1: KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty N¨m 2003- 2004 ®vt: 1000® S ChØ tiªu N¨m TT 1 2 3 4 2003 6238280 DTBH 7 DTT N¨m 2004 807212 60 6210627 0 Gi¸ vèn 803839 81 5465615 8 Doanh thu H§TC 50 716870 62 34553 25262 5 6 7 8 Chi phÝ tµi chÝnh CPBH 398877 3038754 913037 308098 6 CPQLDN 3049005 302336 5 Lîi nhuËn thuÇn tõ 998029 H§KD 170479 3 2.1.4. §Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh: 2.1.4.1. §Æc ®iÓm bé m¸y qu¶n lý: 51 BiÓu 2.2: s¬ ®å bé m¸y qu¶n lý Chñ tÞch H§QT Gi¸m ®èc Ban kiÓm Phã gi¸m ®èc s¸t Phßn g kü thuËt chÊt lîng Phßn g kÕ ho¹ch Phßn g kinh doan h Phßn g tæ chøc PX chÊt bäc PX Ðp sÊ y gã i PX d© y hµ n Phßn g tµi vô §¹i héi cæ ®«ng: Lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh cao nhÊt cña c«ng ty, cã nhiÖm vô theo dâi, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban kiÓm s¸t; QuyÕt ®Þnh møc cæ tøc hµng n¨m cña tõng lo¹i cæ phÇn; Söa ®æi, bæ sung ®iÒu lÖ c«ng ty; Th«ng qua c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m, mçi n¨m triÖu tËp häp ®¹i héi cæ ®«ng hai lÇn. Héi ®ång qu¶n trÞ: Lµ c¬ quan qu¶n lý c«ng ty, cã toµn quyÒn nh©n danh c«ng ty ®Ó quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn môc ®Ých, quyÒn lîi cña c«ng ty. Héi ®ång 52 qu¶n trÞ cã 11 thµnh viªn cã nhiÖm vô quyÕt ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn, ph¬ng ¸n ®Çu t cña c«ng ty, cã quyÒn bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm c¸c c¸n bé qu¶n lý quan träng nh Gi¸m ®èc, Phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng... Ban kiÓm s¸t: Gåm 3 thµnh viªn do ®¹i héi cæ ®«ng cö ra cã nhiÖm vô gi¸m s¸t, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c ph¬ng híng, chÝnh s¸ch cña c¸c bé phËn mµ §¹i héi cæ ®«ng vµ Héi ®ång qu¶n trÞ ®Ò ra vµ b¸o c¸o hoÆc hái ý kiÕn cña Héi ®ång qu¶n trÞ tríc khi ®a ra ®¹i héi cæ ®«ng. Ban gi¸m ®èc Gi¸m ®èc: Gi¸m ®èc lµ ngêi cã quyÒn ®iÒu hµnh cao nhÊt trong c«ng ty vµ cã nghÜa vô tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña c«ng ty ®îc quy ®Þnh t¹i " §iÒu lÖ C«ng ty qh® ViÖt §øc". Khi Gi¸m ®èc ®i v¾ng, uû quyÒn cho Phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh c«ng ty. NhiÖm vô chÝnh cña Gi¸m ®èc: * Tæ chøc bé m¸y vµ tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ nh»m b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cña C«ng ty. * ChØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh c¸c phßng ban, ph©n xëng s¶n xuÊt trong viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn: kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh hµng th¸ng, quÝ, n¨m; thùc hiÖn nghÜa vô thu nép theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dµi h¹n; mua s¾m vµ b¶o qu¶n, lu kho c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, phô tïng thiÕt bÞ, vËt liÖu x©y dùng vµ c¸c vËt dông kh¸c phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c; c¸c quy chÕ, quy ®Þnh cña C«ng ty vÒ qu¶n lý 53 nghiÖp vô kü thuËt, chÊt lîng, néi quy kû luËt lao ®éng, khen thëng, ®µo t¹o vµ tuyÓn dông; nghiªn cøu n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm míi nh»m ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ trêng; tæ chøc vµ thùc hiÖn h¹ch to¸n s¶n xuÊt kinh doanh. Phã gi¸m ®èc : Phã gi¸m ®èc c«ng ty lµ ngêi ®îc Gi¸m ®èc uû quyÒn chØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh c«ng viÖc s¶n xuÊt, lµ ®¹i diÖn cña l·nh ®¹o vÒ chÊt lîng. Khi Gi¸m ®èc v¾ng mÆt, Phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh mäi c«ng viÖc cña c«ng ty. Phã gi¸m ®èc cã nhiÖm vô chÝnh sau: * §¹i diÖn cña l·nh ®¹o vÒ chÊt lîng: ChØ ®¹o viÖc x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo tiªu chuÈn ISO 9001:2000, viÖc ¸p dông, duy tr× hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng, viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ chÊt lîng néi bé, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kh¾c phôc - phßng ngõa. * ChØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh c¸c phßng ban, ph©n xëng s¶n xuÊt cã liªn quan trong viÖc thùc hiÖn: s¸ng kiÕn c¶i tiÕn; söa ch÷a, duy tu b¶o dìng thiÕt bÞ; ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é, tay nghÒ cho c«ng nh©n viªn chøc; an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng; c¸c c«ng viÖc liªn quan tíi ®êi sèng cña ngêi lao ®éng nh: ch¨m sãc søc khoÎ (y tÕ, båi dìng ®éc h¹i, ®iÒu dìng, tham quan du lÞch...), hiÕu hû, lÔ héi... Thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc kh¸c do Gi¸m ®èc giao vµ b¸o c¸o Gi¸m ®èc xem xÐt gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vît thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña m×nh hoÆc kh«ng tù gi¶i quyÕt ®îc. NhiÖm vô cña phßng TCNS 54 C¨n cø vµo c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ níc ®èi víi ngêi lao ®éng ®Ó triÓn khai thùc hiÖn trong C«ng ty. Phæ biÕn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ níc ®èi ngêi lao ®éng, c¸c néi quy, quy chÕ cña C«ng ty víi ngêi lao ®éng. LËp c¸c kÕ ho¹ch vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng, ®µo t¹o, quy ho¹ch c¸n bé, nhu cÇu sö dông lao ®éng, b¶o hé lao ®éng cho tõng n¨m vµ dµi h¹n. Gióp gi¸m ®èc trong viÖc tuyÓn dông, tiÕp nhËn lao ®éng, ®iÒu ®éng, bè trÝ lao ®éng, c«ng t¸c tæ chøc vµ c¸n bé. X©y dùng c¸c ®Þnh møc lao ®éng, ®¬n gi¸ l¬ng s¶n phÈm, quy chÕ tr¶ l¬ng vµ ph©n phèi thu nhËp. Theo dâi phong trµo thi ®ua trong C«ng ty, ®¸nh gi¸ thµnh tÝch ®Ó khen thëng. NhiÖm vô cña phßng kÕ ho¹ch vËt t * Cung øng vËt t phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh. Mua s¾m c¸c lo¹i nguyªn, nhiªn vËt liÖu, phô tïng, thiÕt bÞ, vËt liÖu x©y dùng phôc vô kÞp thêi cho s¶n xuÊt b¶o ®¶m ®óng chÊt lîng, ®óng tiÕn ®é, tæ chøc vËn chuyÓn hµng vÒ C«ng ty ®¶m b¶o ®óng thêi gian. TiÕp nhËn, s¾p xÕp vµ b¶o qu¶n c¸c mÆt hµng ë kho theo ®óng quy tr×nh kü thuËt. CÊp ph¸t vËt t, phô tïng cho c¸c ®¬n vÞ, theo dâi viÖc sö dông vµ tån kho t¹i c¸c kho do phßng qu¶n lý vµ c¸c kho thuéc c¸c ph©n xëng tr¸nh tån ®äng g©y l·ng phÝ. * LËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh. LËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh hµng th¸ng, quý, n¨m vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn, yªu cÇu t¬ng øng vÒ vËt t, m¸y mãc, lao ®éng. LËp ph¬ng ¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm. LËp kÕ 55 ho¹ch s¶n xuÊt cho c¸c ph©n xëng, yªu cÇu t¬ng øng vÒ nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, ®iÖn, phô tïng thay thÕ, huy ®éng thiÕt bÞ phôc vô cho kÕ ho¹ch hµng quý, n¨m. Theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch, b¸o c¸o kÞp thêi cho gi¸m ®èc ®Ó ®iÒu hµnh nh»m hoµn thµnh tèt kÕ ho¹ch. Ph¸t hiÖn nh÷ng khã kh¨n, ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kh¾c phôc. Phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ét xuÊt ph¸t sinh trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Theo ®Þnh kú phèi hîp víi phßng Tµi vô ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ cña C«ng ty ®Ó t×m ra nh÷ng mÆt yÕu. NhiÖm vô cña phßng Kü thuËt - ChÊt lîng * Qu¶n lý kü thuËt s¶n xuÊt: N¾m toµn bé chÊt lîng nguyªn liÖu ®Çu vµo ®Ó ®Ò xuÊt híng sö dông nguyªn liÖu vµ s¶n xuÊt. X©y dùng bæ sung hoµn chØnh c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ híng dÉn cho c«ng nh©n thùc hiÖn, theo dâi ®Ó xö lý c¸c khã kh¨n ph¸t sinh. N¾m diÔn biÕn cña chÊt lîng s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ que hµn theo tõng ca s¶n xuÊt, tõng lo¹i ®¬n. Khi cÇn thiÕt th× ®iÒu chØnh ®¬n phèi liÖu ®Ó cã chÊt lîng tèt h¬n, æn ®Þnh dÔ s¶n xuÊt. * Qu¶n lý thiÕt bÞ m¸y mãc, ®iÖn níc trong C«ng ty, kü thuËt an toµn s¶n xuÊt vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp. * §µo t¹o n©ng cao tay nghÒ cho c«ng nh©n. So¹n vµ hoµn chØnh c¸c tµi liÖu gi¶ng d¹y. So¹n ®Ò thi vµ ®¸p ¸n, phèi hîp cïng phßng TNCS tæ chøc thi cho c«ng nh©n. *Qu¶n lý chÊt lîng nguyªn liÖu phôc vô s¶n xuÊt (®Çu vµo): kiÓm tra ph©n lo¹i nguyªn liÖu theo ký m· hiÖu, kiÓm 56 tra chÊt lîng nguyªn vËt liÖu mua vÒ theo ®óng tiªu chuÈn chÊt lîng ®· quy ®Þnh tríc khi nhËp vµo kho. * Qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm do C«ng ty s¶n xuÊt ra theo tiªu chuÈn chÊt lîng ®· quy ®Þnh. Tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng khiÕu n¹i vÒ chÊt lîng s¶n phÈm cña kh¸ch hµng. * Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m qu¶n lý chÊt lîng tèt h¬n. Lµm c¸c thñ tôc ®¨ng ký chÊt lîng hµng ho¸ do C«ng ty s¶n xuÊt víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÊp trªn. NhiÖm vô cña phßng Kinh doanh: Giíi thiÖu chµo b¸n c¸c s¶n phÈm cña C«ng ty. Kh¶o s¸t, n¾m c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng phôc vô cho c«ng t¸c tiªu thô, cho kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn kÞp thêi th«ng b¸o cho c¸c bé phËn cã liªn quan vµ b¸o c¸o l·nh ®¹o C«ng ty. NhiÖm vô cña ban Nghiªn cøu Nghiªn cøu nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt lîng c¸c lo¹i que hµn ®ang s¶n xuÊt, ph¸t triÓn c¸c lo¹i que hµn míi, que hµn chÊt lîng cao phôc vô nhu cÇu cña thÞ trêng, t×m c¸c lo¹i nguyªn liÖu thay thÕ trong s¶n xuÊt que hµn nh»m n©ng cao chÊt lîng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Theo dâi viÖc triÓn khai s¶n xuÊt thö t¹i c¸c ph©n xëng, bæ sung, hiÖu chØnh ®Ó æn ®Þnh quy tr×nh vµ chÝnh thøc ®a vµo s¶n xuÊt hµng lo¹t. B¶o vÖ c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu theo quy ®Þnh b¶o vÖ tµi liÖu mËtvµ thùc hiÖn c¸c phÇn viÖc cã liªn quan theo yªu cÇu cña hÖ thèng chÊt lîng. NhiÖm vô cña phßng Tµi vô 57 * §Ò xuÊt tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n, thèng kª phï hîp lo¹i h×nh s¶n xuÊt, quy tr×nh s¶n xuÊt cña C«ng ty. Tham gia nghiªn cøu x©y dùng ph¬ng ¸n s¶n phÈm, c¶i tiÕn qu¶n lý kinh doanh. Gióp gi¸m ®èc kiÓm tra, kiÓm so¸t kinh tÕ tµi chÝnh trong C«ng ty. Cã biÖn ph¸p qu¶n lý c¸c lo¹i vèn, sö dông hîp lý c¸c lo¹i vèn nh»m phôc vô kÞp thêi cho s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt, quay vßng vèn nhanh nhÊt, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ®îc giao. Tham gia th¶o luËn, ký kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ, theo dâi qu¸ tr×nh thùc hiÖn b¶o ®¶m thanh quyÕt to¸n kÞp thêi. * Theo dâi, rµ so¸t c«ng nî cña C«ng ty víi bªn ngoµi vµ gi÷a bªn ngoµi víi C«ng ty cung cÊp kÞp thêi cho phßng Tiªu thô vÒ sè nî cña ngêi mua ®· qu¸ h¹n ®Ó cã biÖn ph¸p thu håi nî. TrÝch nép ®Çy ®ñ c¸c lo¹i thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ theo tiÕn ®é cña s¶n xuÊt kinh doanh. TrÝch ph©n bæ lîi nhuËn, gióp gi¸m ®èc sö dông c¸c quü ®óng quy ®Þnh. * Gióp gi¸m ®èc tæ chøc ph©n tÝch kinh doanh kinh tÕ cña C«ng ty theo ®Þnh kú quý, n¨m. Phèi hîp víi c¸c bé phËn kh¸c kiÓm kª tµi s¶n, ®¸nh gi¸ tµi s¶n theo ®Þnh kú vµ theo yªu cÇu ®ét xuÊt. LËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®óng biÓu mÉu quy ®Þnh, ®óng thêi gian, chÝnh x¸c. * Qu¶n lý viÖc thu chi hµng ngµy b¶o ®¶m mäi ho¹t ®éng cña C«ng ty ®îc tèt, liªn tôc, ®óng chÕ ®é. Thanh to¸n l¬ng, thëng, c¸c chÕ ®é kh¸c. Thèng kª c¸c sè liÖu vÒ s¶n phÈm, b¸n s¶n phÈm lµm ra vµ tån kho theo ®Þnh kú th¸ng, 58 quý, n¨m. LËp c¸c chøng tõ kÕ to¸n, b¶o qu¶n chøng tõ sæ s¸ch theo ®óng quy ®Þnh. 2.1.4.2. §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm: Quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm que hµn ®iÖn ®îc thÓ hiÖn ë s¬ ®å sau( BiÓu 2.3). 59 BiÓu 2.3: Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt que hµn ®iÖn Kho NVL Lâi thÐp NVL lµm vá bäc KiÓm tra SÊy KÐo nhá NghiÒn Uèn th¼ng vµ c¾t ph©n ®o¹n Sµng KiÖn chøa Trén Hoµ tan C« ®Æc BÓ chøa C©n phèi Trén hçn hîp Ðp KiÓm tra ngo¹i quan, kiÓm tra c¬ lý ho¸ Silica t SÊy ®iÖn Bao gãi Kho thµnh phÈm 60 Bao b× ®ãng 2.1.4.3. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n: C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc lµ mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp, cã tµi kho¶n riªng, cã con dÊu riªng vµ cã quyÒn quyÕt ®Þnh vÒ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n cña c«ng ty gän nhÑ, tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n theo h×nh thøc tËp trung. BiÓu 2.4: S¬ ®å bé m¸y kÕ to¸n KÕ to¸n trëng KÕ to¸n vèn b»ng tiÒn vµ c«ng nî KÕ to¸n TSC§ vµ vËt t hµng ho¸ KÕ to¸n tiÒn l¬ng KÕ to¸n tæng hîp Thñ quü NhiÖm vô cô thÓ cña tõng bé phËn. + KÕ to¸n trëng: KÕ to¸n trëng cã nhiÖm vô tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh thèng kª vµ bé m¸y kÕ to¸n c«ng t¸c phï hîp víi tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ; ph¶i cã mèi quan hÖ víi chi 61 côc thuÕ, ng©n hµng, tµi chÝnh, Tæng c«ng ty ®Ó ®¶m b¶o nguån vèn cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. KÕ to¸n trëng phô tr¸ch chung vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc c«ng ty, c¸c c¬ quan cÊp trªn vµ ph¸p luËt vÒ c«ng viÖc thuéc tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña m×nh; lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh víi Nhµ níc, lµ ngêi trùc tiÕp b¸o c¸o c¸c th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh víi gi¸m ®èc vµ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn khi hä yªu cÇu, gióp Gi¸m ®èc c«ng ty tæ chøc chØ ®¹o, thùc hiÖn toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª, th«ng tin kinh tÕ vµ h¹ch to¸n kinh tÕ t¹i c«ng ty. Tham gia lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, lËp vµ gi¸m s¸t kÕ ho¹ch ®Þnh møc vèn lu ®éng, dù tr÷ vËt t, thµnh phÈm tån kho, x¸c ®Þnh nguån vèn lu ®éng cho s¶n xuÊt kinh doanh n¨m kÕ ho¹ch, tÝnh vßng quay vèn lu ®éng, theo dâi sù biÕn ®éng nguån vèn c«ng ty, lËp kÕ ho¹ch vµ thu nép ng©n s¸ch, trÝch lËp c¸c quü theo chÕ ®é. + KÕ to¸n tæng hîp: NhiÖm vô: tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Þnh kú tham gia kiÓm kª sè lîng s¶n phÈm, dë dang, vËt t chñ yÕu cha dïng hÕt t¹i ph©n xëng; lËp c¸c nhËt ký chøng tõ, vµ b¶ng kª cã liªn quan, tËp hîp mäi chi phÝ ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o, cuèi kú b¸o c¸o tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph©n tÝch vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch CPSX theo yÕu tè. KÕ to¸n tæng hîp kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c chøng tõ, c¸c mÉu biÓu kÕ to¸n do c¸c bé phËn kÕ to¸n thùc hiÖn, ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a c¸c bé phËn kÕ to¸n, x¸c ®Þnh 62 tÝnh ®óng ®¾n, hîp lÖ cña c¸c chøng tõ, sè liÖu. Khi ph¸t hiÖn cã sai sãt b¸o cho kÕ to¸n viªn kiÓm tra l¹i. + KÕ to¸n tiÒn l¬ng: Cã nhiÖm vô thanh to¸n tiÒn l¬ng, BHXH vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l¬ng. LËp b¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng, hµng th¸ng tËp hîp chøng tõ BHXH, b¶ng thanh to¸n BHXH nép phßng BHXH huyÖn Thêng TÝn - xin duyÖt chi, lÜnh tiÒn BHXH vµ bÖnh nghÒ nghiÖp tõ BHXH huyÖn Thêng TÝn vÒ cho CBCNV cã liªn quan. TrÝch nép kinh phÝ BHXH cho c¬ quan chøc n¨ng. Theo dâi chi t¹m øng vµ thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i thanh to¸n néi bé theo ®óng quy chÕ, quy ®Þnh cña c«ng ty ®Ò ra nh: c«ng t¸c phÝ, chi tiÕp kh¸ch, t¹m øng, thanh to¸n t¹m øng, c¸c kho¶n ph¶i thu néi bé, nh tiÒn ®iÖn, níc... + KÕ to¸n TSC§, vËt t, hµng ho¸. - LËp kÕ ho¹ch trÝch khÊu hao c¬ b¶n TSC§ hµng quý, n¨m. §¨ng ký kÕ ho¹ch khÊu hao c¬ b¶n víi côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n Nhµ níc t¹i c¸c doanh nghiÖp, côc thuÕ vµ Tæng c«ng ty ho¸ chÊt ViÖt Nam. Theo dâi mäi sù biÕn ®éng vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ ®Þa ®iÓm sö dông cña TSC§ trong c«ng ty. Tham gia kiÓm kª ®Þnh kú TSC§ theo chÕ ®é quy ®Þnh. Tham gia ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ theo yªu cÇu cña Nhµ níc hoÆc theo yªu cÇu qu¶n lý cña c«ng ty. Tham gia nghiÖm thu c¸c TSC§ mua s¾m míi, c¶i t¹o n©ng cÊp vµ söa ch÷a lín TSC§ hoµn thµnh. Phèi hîp víi c¸c phßng liªn quan lµm thñ tôc thanh lý TSC§. 63 - Theo dâi ph¶n ¸nh kÞp thêi mäi ph¸t sinh lµm thay ®æi sè lîng, chÊt lîng, vËt t, thµnh phÈm trong kú. LËp b¶ng ph©n bæ gi¸ trÞ vËt t vµo CPSX kinh doanh. - Tham gia kiÓm kª ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt vËt t thµnh phÈm tån kho, lËp biªn b¶n kiÓm kª theo quy ®Þnh. Ph¸t hiÖn c¸c vËt t ø ®äng, chËm lu©n chuyÓn, thµnh phÈm qu¸ h¹n, kÐm phÈm chÊt ®Ó b¸o c¸o kÕ to¸n trëng. LËp thñ tôc thanh lý vËt t, thµnh phÈm háng, mÊt phÈm chÊt. §Ò xuÊt biÖn ph¸p xö lý vËt t, thµnh phÈm háng, thiÕu sau kiÓm kª, ®Þnh kú lËp c¸c b¸o c¸o cã liªn quan. + Thñ quü: qu¶n lý tiÒn mÆt thu chi theo chøng tõ cô thÓ, cã tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n tiÒn, c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ nh tiÒn, c¸c chøng tõ thu chi. Tuy cã sù ph©n chia gi÷a c¸c phÇn h¹ch to¸n, mçi nh©n viªn trong phßng ®¶m nhiÖm mét c«ng viÖc ®îc giao nhng gi÷a c¸c bé phËn ®Òu cã sù kÕt hîp hµi hoµ, hç trî nhau ®Ó hoµn thµnh tèt nhiÖm vô chung. ViÖc h¹ch to¸n chÝnh x¸c, trung thùc c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ë tõng kh©u lµ tiÒn ®Ò cho nh÷ng kh©u tiÕp theo vµ ®¶m b¶o cho toµn bé hÖ thèng h¹ch to¸n kh«ng m¾c sai sãt, c¸c yÕu tè ®ã t¹o ®iÒu kiÖn, kÕ to¸n tæng hîp x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty, vµ qua ®ã cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó kh¾c phôc, phÊn ®Êu cho kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kú tíi. 2.1.4.4.§Æc ®iÓm tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty: * H×nh thøc sæ ¸p dông: HiÖn nay c«ng ty ®ang ¸p dông h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chøng tõ. H×nh thøc kÕ to¸n NhËt 64 ký- chøng tõ lµ h×nh thøc sæ ra ®êi muén nhÊt trong c¸c h×nh thøc sæ hiÖn nay. Nã kÕ thõa ®îc nh÷ng u ®iÓm cña c¸c h×nh thøc kÕ to¸n ra ®êi tríc nã vµ kh¾c phôc ®îc nh÷ng nhîc ®iÓm cña chóng. Tuy nhiªn ®©y lµ h×nh thøc sæ phøc t¹p vÒ kÕt cÊu, quy m« lín vÒ lîng vµ lo¹i. Nã phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« lín, ®éi ngò kÕ to¸n ®ñ nhiÒu vµ cã tr×nh ®é. Sù lùa chän h×nh thøc nµy lµ phï hîp víi quy m« s¶n xuÊt lín cña c«ng ty, víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao cña c¸c nh©n viªn kÕ to¸n vµ lµ sù lùa chän tèi u bëi h×nh thøc sæ NhËt ký - chøng tõ ®îc x©y dùng trªn sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a kÕ to¸n tæng hîp vµ kÕ to¸n chi tiÕt - nªn ®¶m b¶o c¸c mÆt cña qu¸ tr×nh h¹ch to¸n ®îc tiÕn hµnh song song, viÖc kiÓm tra sè liÖu ®îc tiÕn hµnh thêng xuyªn, c«ng viÖc ®ång ®Òu ë tÊt c¶ c¸c kh©u vµ trong tÊt c¶ c¸c phÇn kÕ to¸n - ®¶m b¶o sè liÖu chÝnh x¸c, kÞp thêi phôc vô yªu cÇu cung cÊp th«ng tin cña c¸c cÊp qu¶n lý. Toµn bé c«ng viÖc kÕ to¸n ®îc chia lµm ba giai ®o¹n chÝnh: + LËp vµ lu©n chuyÓn chøng tõ + Ghi chÐp vµo tµi kho¶n vµ c¸c sæ kÕ to¸n + LËp c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n Tr×nh tù ghi sæ trong h×nh thøc NhËt ký - chøng tõ cã thÓ biÓu diÔn theo BiÓu 2.5. * Sæ s¸ch c«ng ty ®ang sö dông: + C¸c NhËt ký chøng tõ sè 1, 2, 3, 4, 5, 7, 10 + C¸c b¶ng kª sè 1, 2, 10, 11 + Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n 65 + C¸c sæ (thÎ) chi tiÕt nh sæ thèng kª vËt t xuÊt kho, b¶ng tæng hîp xuÊt dïng nguyªn vËt liÖu, sæ chi tiÕt c«ng nî... * HÖ thèng tµi kho¶n sö dông: HiÖn nay c«ng ty ®ang sö dông theo hÖ thèng tµi kho¶n cña c«ng ty trªn c¬ së cô thÓ ho¸ hÖ thèng tµi kho¶n do Bé tµi chÝnh ban hµnh. * Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho: + Nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ vËt t xuÊt kho: C«ng ty ®ang ¸p dông ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn ®Ó ®¸nh gi¸. + Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho: KÕ to¸n h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. + Niªn ®é kÕ to¸n vµ kú kÕ to¸n: C«ng ty h¹ch to¸n theo niªn ®é kÕ to¸n lµ n¨m d¬ng lÞch tÝnh tõ 1/1 cho ®Õn 31/12, kú kÕ to¸n tÝnh theo quý. BiÓu 2.5: S¬ ®å h¹ch to¸n trªn sæ NhËt ký- chøng tõ Chøng tõ gèc vµ b¶ng ph©n bæ Sæ chi tiÕt B¶ng kª NhËt ký chøng tõ Sæ c¸i 66 B¶ng tæng hîp chi tiÕt B¸o c¸o kÕ to¸n Chó thÝch: : Ghi hµng ngµy : Ghi ngµy cuèi kú : §èi chiÕu sæ chi tiÕt vµ sæ tæng hîp 2.2. Thùc tr¹ng h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: 2.2.1. §èi tîng h¹ch to¸n CPSX : C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc bao gåm ba ph©n xëng: Ph©n xëng d©y hµn, ph©n xëng c¾t- chÊt bäc vµ ph©n xëng Ðp- sÊy- gãi. Mçi ph©n xëng cã mét chøc n¨ng nhiÖm vô riªng biÖt nhng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, ®Ó t¹o ra ®îc thµnh phÈm th× nguyªn vËt liÖu xuÊt ra ph¶i tr¶i qua mét quy tr×nh xö lý nhÊt ®Þnh cña c¶ ba ph©n xëng. Vµ cïng mét lo¹i nguyªn vËt liÖu xuÊt cho s¶n xuÊt, cïng mét lîng lao ®éng nhng t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm víi quy c¸ch phÈm chÊt kh¸c nhau. V× vËy kÕ to¸n CPSX kh«ng tËp hîp CPSX theo tõng ph©n xëng mµ tæng hîp chung cho toµn bé ph©n xëng trong c«ng ty trong mét kú kÕ to¸n. Trong khu«n khæ kho¸ luËn nµy em x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX lµ 3 ph©n xëng cña c«ng ty vµ tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh ba lo¹i s¶n phÈm que hµn J4214, N464 vµ N46 67 3.2 trong quý IV/2004. §¬n vÞ tiÒn tÖ thèng nhÊt sö dông lµ VN§. 2.2.2.Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: §Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c c¸c chØ tiªu kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®ßi hái viÖc tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña nhµ m¸y còng ph¶i ®îc thùc hiÖn mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi. Trªn c¬ së ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX, kÕ to¸n x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n thÝch hîp. KÕ to¸n tæng hîp t¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc tËp hîp CPSX theo 3 kho¶n môc chi phÝ: - CPNVLTT - CPNCTT - CPSXC ViÖc tËp hîp chi phÝ theo kho¶n môc chi phÝ cã t¸c dông phôc vô nhu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ cho kú sau. 2.2.2.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: * Néi dung chi phÝ: §Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, NVL trùc tiÕp ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong sè nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt. ë c«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, NVL ®îc h¹ch to¸n theo ph¬ng ph¸p KKTX do ®ßi hái viÖc cËp nhËt thêng xuyªn th«ng tin vÒ nhËp xuÊt nguyªn vËt liÖu. CPNVLTT chiÕm mét tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c«ng ty(85%). CPNVLTT bao gåm: 68 - Nguyªn vËt liÖu chÝnh (TK 1521): Lµ nh÷ng lo¹i nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cÊu thµnh nªn thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm. Nguyªn vËt liÖu chÝnh cña nhµ m¸y bao gåm lâi quay H08A  6.5, Fero Mangan, cao lanh, trêng th¹ch, oxit titan... - Nguyªn vËt liÖu phô ( TK 1522): §îc sö dông kÕt hîp víi nguyªn vËt liÖu chÝnh nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn vµ n©ng cao tÝnh n¨ng cña s¶n phÈm. Nguyªn vËt liÖu phô cña c«ng ty bao gåm c¸t vµng, bät keo vuèt kh« d©y hµn, hép que hµn.... - Nhiªn liÖu( 1523): Nhiªn liÖu ®îc sö dông t¹i nhµ m¸y nh dÇu nhên HD 40, than c¸m, dÇu CS100... * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: T¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, mäi nhu cÇu vÒ sö dông nguyªn vËt liÖu ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu s¶n xuÊt s¶n phÈm. H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu ¸p dông ph¬ng ph¸p thÎ song song. Theo ph¬ng ph¸p nµy, viÖc xuÊt kho vËt t cho s¶n xuÊt víi khèi lîng bao nhiªu, chñng lo¹i nµo ®Òu ®îc theo dâi cô thÓ trªn thÎ kho vµ theo dâi thªm vÒ mÆt gi¸ trÞ trªn sæ chi tiÕt vËt t t¹i phßng kÕ to¸n. Gi¸ xuÊt nguyªn vËt liÖu ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn. C«ng thøc tÝnh nh sau: Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt = Sè lîng NVL xuÊt kho Gi¸ ®¬n vÞ b×nh * qu©n NVL xuÊt dïng kho Trong ®ã c«ng ty sö dông gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp ®Ó cã thÓ theo dâi vµ ph¶n ¸nh kÞp thêi sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ trªn thÞ trêng: 69 Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn = nhËp Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho sau mçi lÇn nhËp Sè lîng NVL tån thùc tÕ sau mçi lÇn nhËp Kho¶n môc CPNVLTT ®ãng mét vai trß v« cïng quan träng, v× vËy, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n CPSX , kho¶n môc nµy cÇn ®îc qu¶n lý chÆt chÏ. ViÖc xuÊt kho nguyªn vËt liÖu ph¶i c¨n cø vµo ®Þnh møc sö dông nguyªn vËt liÖu ®· ®îc x©y dùng, vµo nhu cÇu thùc tÕ ph¸t sinh vµ lÖnh xuÊt kho vËt t cho s¶n xuÊt. Do ®ã, mÆc dï CPSX nãi chung vµ CPNVL nãi riªng ®Òu ®îc tËp hîp chung cho toµn doanh nghiÖp nhng trªn mçi phiÕu xuÊt kho nguyªn vËt liÖu ®Òu ghi râ tªn ph©n xëng, bé phËn sö dông nguyªn vËt liÖu, lý do xuÊt kho vµ thêi gian xuÊt kho nguyªn vËt liÖu. 70 BiÓu 2.6: phiÕu xuÊt kho Ngµy 5/11/04 Tªn ngêi nhËn hµng Lý do xuÊt kho TT A 1 Tªn, nh·n hiÖu, XuÊt t¹i kho quy c¸ch phÈm chÊt vËt t B Fero Mangan C1% 2 Imminhit 3 Cao lanh 4 Bét tre Ngêi nhËn ký : : Sè : Nî Cã : : 0010 8 Ph©n xëng c¾t chÊt bäc T¹m øng kÕ ho¹ch 11/2004 SèvËt lîngliÖu chÝnh : Nguyªn §¬n Yªu Thùc §vt gi¸ cÇu xuÊt C 1 2 3 1000 2700 kg 10000 0 0 1000 kg 10000 920 0 1000 kg 10000 310 0 kg 1000 1000 1300 Thñ kho ký 71 th¸ng Thµnh tiÒn (1000®) 4 270000 9200 3100 1300 Phßng kÕ ho¹ch vËt t ký BiÓu 2.7: phiÕu xuÊt kho Ngµy 2/12/2004 Tªn ngêi nhËn hµng Lý do xuÊt kho XuÊt t¹i kho TT c¸ch phÈm : Nî Cã : : : Ph©n xëng d©y hµn : : KÕ ho¹ch th¸ng 12/2004 Nguyªn vËt liÖu chÝnh Tªn, nh·n hiÖu, quy Sè Sè lîng §vt Yªu cÇu §¬n Thùc gi¸ xuÊt A chÊt vËt t B C 1 2 3 1 Lâi thÐp H08 kg 170000 170000 8250 2 Lâi d©y hµn kg 70000 70000 3 Côc silicat Kali kg 10000 10000 Ngêi nhËn ký 1000 0 6600 0024 1 Thµnh tiÒn (1000®) 4 140250 0 700000 66000 Phßng kÕ ho¹ch vËt Thñ kho ký t ký 72 73 Tr×nh tù h¹ch to¸n CPNVLTT cña c«ng ty ®îc tiÕn hµnh nh sau: NVL xuÊt kho theo kÕ ho¹ch vËt t sö dông trong quý vµ nhu cÇu ph¸t sinh thùc tÕ vÒ vËt t cña c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt trong quý ®ã. Mçi lÇn xuÊt vËt t, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho, kÕ to¸n vËt t vµo ngay m¸y tÝnh ch¬ng tr×nh qu¶n lý vËt t xuÊt kho. Cuèi quý, kÕ to¸n lµm phÐp céng tæng vµ in ra b¶ng tæng hîp vËt t xuÊt kho( BiÓu 2.8) vµ lËp b¶ng ph©n bæ vËt t xuÊt dïng tõng quý (BiÓu 2.9). C¨n cø vµo sè liÖu trªn b¶ng ph©n bæ, kÕ to¸n vµo NhËt ký chøng tõ sè 7 vµ vµo Sæ c¸i TK 621. Sau ®ã kÕ to¸n chuyÓn sè liÖu cho phßng kÕ ho¹ch vËt t ®Ó tiÕn hµnh so s¸nh ®èi chiÕu víi sè lîng nguyªn vËt liÖu ®· nhËp vµ theo ®Þnh møc ®· ®îc duyÖt cña c«ng ty, tõ ®ã tiÕn hµnh ®Ò ra kÕ ho¹ch nhËp NVL cho quý sau. 74 BiÓu 2.8: B¶ng tæng hîp xuÊt NVL - CCDC Chøng tõ SH NT 71 1/1 9 0 71 1/1 9 0 71 1/1 9 0 74 5/1 6 0 74 5/1 6 0 75 5/1 6 0 75 5/1 6 0 ... ... 10 5/1 8 1 10 5/1 8 1 10 5/1 8 1 10 5/1 8 1 82 2/1 2 1 82 3/1 Tªn vËt t Sè l- §vt îng Thµnh §¬n gi¸ tiÒn ( 1000 ®) C¸t vµng M3 0.5 80000 40 §¸ 1*2 M3 0.8 150000 120 Xi m¨ng P400 kg 350 830 290.5 Lìi ca m¸y c¸i 5 Lìi ca tay c¸i 5 2857 14.3 Vßng bi 6207 vßng 4 24000 96 Vßng bi 6003 vßng 4 .... Fero Mangan ... ... 6 ... kg 10000 27000 270000 Imminhit kg 10000 920 9200 Cao lanh kg 10000 310 3100 Bét tre kg 1000 1300 1300 Khu«n vuèt ý c¸i 1 Glyxerin kg 20 21789 435.8 C1% 75 117353. 68 23315.6 586.8 93.3 ... 7 1 82 3/1 Chæi ®ãt c¸i 5 5000 25 ... ... ... ... Lâi thÐp H08 kg ... 17000 8250 1402500 Lâi d©y hµn kg 70000 10000 700000 Côc Silicat Kali kg 10000 6600 66000 7 1 ... ... 24 2/1 1 2 24 2/1 1 2 24 2/1 1 ... 2 ... 0 ... ... ... ... Tæng céng Tõ 1/10/04 ®Õn 31/12/04 BiÓu 2.9: ... 18886467 b¶ng ph©n bæ sè 2 Nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô Quý 4/2004 Ghi cã TK Ghi Nî TK 331 6212 6211 62722 62721 TK 152 1521 1522 632114 184768 1018 7 149983 77 TK 1523 1524 153 Céng 633132 185114 3461 8 154501 4517 83 2297 60 8059 46 4084 3187 9 1699 8 0 85 76 310345 242703 3036 62732 47 7692 62731 632 6412 6422 6428 Céng 0 1010 2550 4451 174836 296 3902 368 7314 39 22 303647 76920 3187 927 2838 2568 2045 25 3826 3560 296 6874 7682 188864 0 99 37 67 C¨n cø vµo dßng céng TK 6211 vµ 6212 vµ c¸c cét TK 1521, 1522... trªn b¶ng ph©n bæ, kÕ to¸n vµo Sæ c¸i TK 621 (Xem biÓu 2.10) vµ ®îc ghi sæ : Nî TK 621 : 17301308 (TK 6211 : 15450160 TK 6212 : 1851148) Cã TK 1521: 16846064 Cã TK 1522: 455244 BiÓu 2.10: Sæ c¸I Tµi kho¶n 621 Sè d ®Çu n¨m Nî Cã Quý Ghi nî Quý 1 Quý 2 TK 621, ghi cã TK 77 Quý 3 Quý 4 168460 TK 1521 TK 1522 Céng sè ph¸t sinh 64 455244 173013 Nî Céng sè ph¸t sinh 08 173013 Cã Sè d 08 cuèi quý Nî Cã 2.2.2.2. H¹ch to¸n CPNCTT (TK 622): * Néi dung CPNCTT : CPNCTT cña c«ng ty lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ë c¸c ph©n xëng. CPNCTT bao gåm tiÒn l¬ng cÊp bËc, tiÒn l¬ng s¶n phÈm, tiÒn thëng.... vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng bao gåm BHXH, BHYT vµ KPC§ víi tØ lÖ trÝch ®a vµo CPNCTT ®èi víi c«ng nh©n trong toµn c«ng ty lµ nh nhau. Cô thÓ lµ BHXH trÝch 15%, BHYT trÝch 2%, KPC§ trÝch 2% trªn tæng tiÒn l¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶. §Ó theo dâi CPNCTT kÕ to¸n sö dông TK 622. Trong ®ã chi tiÕt thµnh 2 tiÓu kho¶n cÊp 2: TK 6221: Chi phÝ tiÒn l¬ng chÝnh TK 6222: Chi phÝ tiÒn l¬ng phô * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: 78 ë C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, quü tiÒn l¬ng ®îc tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m theo doanh thu cña c¶ quý( BiÓu 2.11) : Tæng quü l¬ng = Doanh thu * Tû lÖ phÇn tr¨m theo doanh thu Sau ®ã tiÕn hµnh ph©n bæ quü l¬ng cho c¸c bé phËn theo tØ lÖ cè ®Þnh nh sau: - Ph©n bæ tæng quü l¬ng cho CPNCTT (TK622) 57.22% - Ph©n bæ tæng quü l¬ng cho CPNVPX (TK 6271) 13.28% - Ph©n bæ tæng quü l¬ng cho CPNVQLDN (TK 6421) 20.72% - Ph©n bæ tæng quü l¬ng cho CPNVBH (TK 6411) 8.78% Tuy quü l¬ng ®îc x¸c ®Þnh cho c¶ quý nhng hµng th¸ng, kÕ to¸n tiÒn l¬ng tÝnh tiÒn l¬ng ®Ó thanh to¸n cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. §èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, viÖc thanh to¸n l¬ng chia lµm 2 kú. Kú 1, kÕ to¸n tÝnh ra tiÒn l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n vµ trÝch BHXH vµ BHYT (6%); kú 2 tÝnh ra tiÒn l¬ng n¨ng suÊt c¨n cø vµo b¶ng chÊm c«ng bé phËn s¶n xuÊt ®a lªn. Trong ®ã tiÒn l¬ng n¨ng suÊt c¨n cø vµo ®Þnh møc n¨ng suÊt vµ l¬ng ngµy. C«ng thøc nh sau: §¬n gi¸ = ®Þnh * l¬ng møc N¨ng suÊt b×nh §Þnh møc = qu©n ( c«ng/ tÊn) cña CNSX 79 ngµy hÖ sè * ®iÒu chØnh C«ng ty kh«ng thùc hiÖn viÖc trÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt trªn TK 335 mµ h¹ch to¸n trùc tiÕp trªn TK 622 (ghi Nî) vµ TK 334 (ghi Cã). Qu¸ tr×nh tËp hîp CPNCTT trong c«ng ty ®îc tiÕn hµnh nh sau: §Çu th¸ng, kÕ to¸n tiÒn l¬ng tÝnh ra tiÒn l¬ng kú 1 - tiÒn l¬ng cÊp bËc cho CNTTSX vµ lËp b¶ng thanh to¸n l¬ng kú 1( BiÓu 2.12). T¹i ph©n xëng, tæ trëng c¸c tæ s¶n xuÊt theo dâi t×nh h×nh lao ®éng cña tõng c«ng nh©n trong tæ ®Ó lµm c¨n cø chÊm c«ng. Cuèi th¸ng, lËp b¶ng chÊm c«ng göi cho phßng tæ chøc. Phßng tæ chøc c¨n cø vµo b¶ng chÊm c«ng, phiÕu nhËp kho s¶n phÈm cïng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng s¶n phÈm ®· ®îc x©y dùng trong ®Þnh møc, tiÕn hµnh tÝnh l¬ng s¶n phÈm cho tõng bé phËn s¶n xuÊt. Sau ®ã, phßng tæ chøc chuyÓn toµn bé sè liÖu trªn vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó lËp b¶ng thanh to¸n l¬ng kú 2 (BiÓu2.13) - tiÒn l¬ng n¨ng suÊt, nghØ phÐp, häc tËp, chÕ ®é... cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. Cuèi quý, kÕ to¸n tæng hîp CPNCTT cña c¶ ba th¸ng vµ lËp b¶ng ph©n bæ sè 1( BiÓu 2.14) - b¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ®Ó tÝnh ra tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c¸c bé phËn trong c«ng ty. §ång thêi, c¨n cø vµo sè liÖu trªn b¶ng ph©n bæ, kÕ to¸n vµo NhËt ký chøng tõ sè 7 ®Ó tËp hîp chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh vµ vµo sæ c¸i TK 622 (BiÓu 2.15). 80 Tõ dßng céng TK 6221, 6222 vµ cét TK 334, 338 trªn B¶ng ph©n bæ sè 1 kÕ to¸n vµo Sæ c¸i TK 622 vµ ®îc ghi sæ nh sau: Nî TK 622: 1045143 Cã TK 334: 878939 Cã TK 338: 166204 81 B¶ng tÝnh l¬ng kú 1..... 82 b¶ng tÝnh l¬ng kú 2....... 83 BiÓu 2.14 B¶ng ph©n bæ sè 1 TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ®vt: 1000® Ghi TK 334 TK 338 Cã TK Ghi 334 (l¬ng) 334 (¨n Céng 3382 3383 3384 Céng 76 1749 647 1662 ca) Nî TK 111 6221 87476 87476 1749 571 1312 3 4176 20322 5 14 5 04 6222 6271 3 4176 20328 4064 3048 4064 3861 9 9 12247 6278 1224 74 6411 13436 4 6418 6421 4978 31708 6 4 13436 4 4978 31708 4 2687 2015 2 2687 5 6342 4756 2552 9 6342 6428 4493 6 44939 Céng 15336 9 1723 17060 3058 2299 3066 2912 78 91 69 8 87 4 39 84 3 6024 7 85 BiÓu 2.15 Sæ c¸I Tµi kho¶n 622 §vt: 1000® Sè d ®Çu n¨m Nî Cã Quý Ghi nî Quý 1 Quý 2 Quý 3 Quý 4 TK622, ghi cã TK TK 334 TK 338 Céng sè ph¸t sinh 878939 166204 1045143 Nî Céng sè ph¸t sinh 1045143 Cã Sè d cuèi quý Nî Cã 2.2.2.3.H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung: * Néi dung CPSXC : T¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, ®Ó theo dâi c¸c kho¶n CPSXC, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 " CPSXC ". §©y lµ nh÷ng chi phÝ bá ra ®Ó phôc vô s¶n xuÊt cho toµn ph©n xëng. CPSXC ph¸t sinh trong toµn bé c¸c ph©n xëng bao gåm: chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, khÊu hao TSC§, nhiªn liÖu, ®éng lùc mua ngoµi, chi phÝ söa ch÷a thiÕt bÞ, 86 c«ng cô, dông cô tù chÕ.... C¸c kho¶n chi phÝ nµy ®îc tËp hîp trong c¸c tµi kho¶n sau: - TK 6271 (CPNVPX): Kho¶n chi phÝ nµy bao gåm chi phÝ vÒ l¬ng chÝnh, l¬ng phô, phô cÊp tr¶ cho nh©n viªn ph©n xëng nh nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, l¬ng c«ng nh©n phôc vô s¶n xuÊt, l¬ng nh©n viªn vÖ sinh... Ngoµi ra cßn cã c¸c kho¶n ®ãng gãp nh quü BHXH,BHYT vµ KPC§ ®îc trÝch tû lÖ víi tiÒn l¬ng ph¸t sinh. - TK 6272 (chi phÝ vËt liÖu): Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng trong ph¹m vi ph©n xëng xuÊt ®Ó söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ cöa... Tµi kho¶n nµy chi tiÕt thµnh 2 TK cÊp 3: TK 62721: chi phÝ vËt liÖu cho PX que hµn TK 62722: chi phÝ vËt liÖu cho PX d©y hµn - TK 6273 (chi phÝ CCDC): Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ CCDC xuÊt dïng trong ph¹m vi ph©n xëng. Tµi kho¶n nµy chi tiÕt thµnh 2 TK cÊp 3: TK 62731: chi phÝ CCDC cho PX que hµn TK 62732: chi phÝ CCDC cho PX d©y hµn - TK 6274 ( chi phÝ khÊu hao TSC§): Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vÒ khÊu hao TSC§ thuéc ph©n xëng nh: khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ cöa, kho tµng... - TK 6278 ( chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c): Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong ph©n xëng nh dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ héi häp, c«ng t¸c, tiÕp kh¸ch... T¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, kÕ to¸n kh«ng sö dông TK 6277 (chi phÝ dÞch vô mua ngoµi) mµ tæng hîp lu«n vµo TK 6278 87 do c¸c chi phÝ nµy c«ng ty sö dông tiÒn ®Ó thanh to¸n trùc tiÕp. * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: ViÖc tËp hîp CPSXC ®îc kÕ to¸n lËp b»ng c¸ch tæng hîp c¸c chi phÝ ph¸t sinh t¹i c¶ ba ph©n xëng ngoµi c¸c chi phÝ trùc tiÕp vµo TK 627, chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n vµ tËp hîp theo h×nh thøc thu chi víi c¸c tµi kho¶n ®èi øng víi tµi kho¶n ®ã. Cuèi quý, kÕ to¸n dïng lµm c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i trÝch theo l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, c«ng nh©n phôc vô s¶n xuÊt... ®îc tËp hîp trªn b¶ng ph©n bæ l¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i trÝch theo l¬ng. Theo ®ã, kÕ to¸n tiÕn hµnh ghi bót to¸n: Nî TK 6271:241841 Cã TK 334: 203229 Cã TK 338: 38612 - Chi phÝ NVL, CCDC: Tæng gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho ph©n xëng ®îc thÓ hiÖn trªn b¶ng ph©n bæ vËt t. C¨n cø vµo gi¸ trÞ vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho c¸c ph©n xëng, kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n: Nî TK 6272 : 553048 Cã TK 152: 553048 Vµ bót to¸n: Nî TK 6273: 380567 Cã TK 153: 380567 88 - Chi phÝ khÊu hao TSC§: HiÖn nay, ®èi víi nh÷ng m¸y mãc ®ang sö dông nhng ®· hÕt khÊu hao kÕ to¸n kh«ng tiÕn hµnh trÝch khÊu hao n÷a. Cßn ®èi víi nh÷ng tµi s¶n cßn trong thêi gian trÝch khÊu hao th× kÕ to¸n sö dông ph¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n ®Ó tÝnh theo c«ng thøc: Møc khÊu hao ph¶i trÝch trong n¨m Møc khÊu hao quý Nguyªn gi¸ TSC§ = = Thêi gian sö dông Møc khÊu hao n¨m 4 Cuèi quý, kÕ to¸n lËp b¶ng ph©n bæ khÊu hao TSC§ (BiÓu 2.16). C¨n cø vµo khÊu hao ph¶i trÝch cho toµn bé ph©n xëng, kÕ to¸n ghi bót to¸n: Nî TK 6274: 260000000 Cã TK 214: 260000000 BiÓu 2.16: b¶ng ph©n bæ khÊu hao TSC§ Quý 4/2004 §vt:1000® STT 1 2 3 Ghi Cã TK 214, ghi Nî TK TK 6274 TK 6414 TK 6424 Céng Sè tiÒn 260000 20000 90000 370000 89 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: §©y lµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong ph©n xëng ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn. T¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, do kh«ng cã sù t¸ch biÖt vÒ chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c nªn kÕ to¸n tæng hîp c¶ hai lo¹i vµo TK 6278. KÕ to¸n tiÕn hµnh ghi bót to¸n: Nî TK 627(6278): 714809 Cã TK 111: 49269 Cã TK 112: 543066 Cã TK 334: 122474 Cuèi kú, kÕ to¸n tæng hîp tæng hîp CPSXC toµn c«ng ty (BiÓu 2.17) vµ vµo Sæ c¸i TK 627 (BiÓu 2.18). BiÓu 2.17: b¶ng tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung Quý 4/2004 §vt:1000® TK 627 TK 6271 TK 6272 TK 6273 TK 6274 TK 6278 Céng Sè tiÒn 241841 553048 380567 260000 714809 2150265 90 91 BiÓu 2.18: Sæ c¸i Tµi kho¶n 627 ®vt: 1000® Sè d ®Çu n¨m Nî Cã Quý Ghi nî TK Quý 1 Quý 2 Quý 3 Quý 4 627, ghi cã TK TK 111 TK 112 TK 152 TK 153 TK 334 TK 338 TK 214 Céng sè ph¸t sinh 49269 543066 553048 380567 325703 38612 260000 215026 Nî Céng sè ph¸t sinh 5 215026 Cã 5 Sè d cuèi quý Nî Cã 2.2.2.4. KÕ to¸n tËp hîp CPSX toµn c«ng ty: 92 Cuèi kú, c¨n cø vµo sè liÖu trªn c¸c b¶ng ph©n bæ vµ c¸c nhËt ký chøng tõ cã liªn quan, kÕ to¸n tiÕn hµnh tæng hîp CPSX toµn c«ng ty vµo NhËt ký chøng tõ sè 7 (BiÓu 2.20). Tõ dßng céng TK 621, 622, 627 vµ c¸c cét ®èi øng cã liªn quan trªn NhËt ký chøng tõ sè 7, kÕ to¸n kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ trªn vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh 154 vµ vµo sæ c¸i 154 (BiÓu 2.21). - KÕt chuyÓn CPNVLTT : Nî TK 154:17301308 Cã TK 621: 17301308 - KÕt chuyÓn CPNCTT : Nî TK 154: 1045143 Cã TK 622: 1045143 - KÕt chuyÓn CPSXC : Nî TK 154: 2150265 Cã TK 627: 2150265 2.2.3. KiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang: Cuèi kú, kÕ to¸n c¨n cø vµo phiÕu kiÓm kª s¶n phÈm cuèi kú (BiÓu 2.19), kÕ to¸n x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Trªn c¬ së sè lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®· x¸c ®Þnh, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®¸nh gi¸. T¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, kÕ to¸n ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ trùc tiÕp víi møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang lµ 90%. Vµ theo b¸o c¸o nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm cña quý IV/ 2004, kÕ to¸n x¸c ®Þnh ®îc tæng khèi lîng s¶n phÈm nhËp kho lµ 2149721.5 kg. Chi phÝ trong s¶n phÈm dë dang trong quý IV ®îc x¸c ®Þnh nh sau: 93 - Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh n»m trong s¶n phÈm dë dang: 62326 * 15450160 = 435319 2149721.5 + 62326 - Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu phô n»m trong s¶n phÈm dë dang: 62326* 90% * 1851148 = 47074 2149721.5 + 62326* 90% - Gi¸ trÞ nh©n c«ng trùc tiÕp trong s¶n phÈm dë dang: 62326* 90% * 1045143 = 26578 2149721.5 + 62326* 90% Tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú lµ: 508971 BiÓu 2.19: phiÕu kiÓm kª S¶n phÈm dë dang Ngµy 31/12/04 94 STT 1 2 3 4 5 6 7 8 Tªn s¶n phÈm Que hµn trªn dµn N46 4 Que hµn trªn dµn J420 3.2 Que hµn trªn dµn E70162.5 Que hµn trªn dµn J4213.2 Thuèc bäc c¸c lo¹i D©y hµn SW0.9 D©y hµn SW0.9 ( ®· bao gãi) D©y hµn SW0.8 ( ®· bao gãi) Tæng céng NhËt ký chøng tõ sè 7..... 95 §vt kg kg Sè lîng 27950 8360 kg 176 kg kg kg 10400 11360 1200 kg 795 kg 2085 kg 62326 BiÓu 2.21: Sæ c¸I Tµi kho¶n 154 ®vt: 1000® Sè d ®Çu n¨m Nî Cã Quý Ghi nî TK Quý 1 Quý 2 Quý 3 Quý 4 154, ghi cã TK 1730130 TK 621 TK 622 TK 627 Céng sè ph¸t sinh 8 1045143 2150265 2049671 Nî Céng sè ph¸t sinh 6 2049671 Cã 6 Sè d cuèi quý Nî Cã 96 2.3. Tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc: C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc lµ mét doanh nghiÖp c¬ khÝ chÕ t¹o. ChÝnh v× vËy mµ s¶n phÈm cña C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc ®a d¹ng vÒ quy c¸ch, phÈm chÊt. Do ®Æc ®iÓm nµy, mµ ®Ó gi¶m bít khèi lîng h¹ch to¸n, kÕ to¸n sö dông ph¬ng ph¸p tû lÖ chi phÝ. Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a CPSX thùc tÕ víi CPSX kÕ ho¹ch ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm tõng lo¹i. 2.3.1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n. Bé phËn c«ng t¸c gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, lo¹i s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, cung cÊp vµ sö dông ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cho thÝch hîp. Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc cã ®é phøc t¹p cao vµ cã sù gi¸n ®o¹n vÒ mÆt kü thuËt, song s¶n phÈm cuèi cïng cña c«ng ty ®îc xuÊt xëng lµ s¶n phÈm hoµn chØnh. V× vËy, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm hoµn chØnh. 97 ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty lµ hoµn toµn phï hîp vµ t¹o thuËn lîi trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.3.2. Kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: ViÖc x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thÝch hîp lµ c«ng cô quan träng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu gi¸ thµnh thùc tÕ kÞp thêi, ph¸t huy ®Çy ®ñ chøc n¨ng gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña nhµ m¸y. §Ó x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh vµ chu kú tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña c«ng ty. Do viÖc kiÓm kª nguyªn vËt liÖu tån kho vµ s¶n phÈm dë dang cña c«ng ty tiÕn hµnh vµo cuèi mçi quý, nªn mÆc dï chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm ng¾n (7 ngµy) nhng c«ng ty x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo quý. 2.3.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: §Ó phï hîp víi quy tr×nh c«ng nghÖ, víi c¸ch thøc tæ chøc s¶n xuÊt, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý CPSX, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng ty ®· x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm hoµn chØnh nhËp kho. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña c«ng ty, kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p tû lÖ chi phÝ. Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a CPSX thùc tÕ víi CPSX kÕ ho¹ch ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i. ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n ®¶m 98 b¶o tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch ®Çy ®ñ, nhanh chãng, toµn bé CPSX ph¸t sinh ®îc tËp hîp hÕt cho s¶n phÈm s¶n xuÊt. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh dùa trªn viÖc tËp hîp CPSX gåm ba kho¶n môc chi phÝ ®ã lµ: - CPNVLTT - CPNCTT - CPSXC C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc s¶n xuÊt trªn 50 lo¹i que hµn vµ d©y hµn. Nhng trong khu«n khæ cña luËn v¨n, em xin ®îc tÝnh gi¸ thµnh cña ba lo¹i s¶n phÈm que hµn: J4214, N464 vµ N46 3.2. §©y lµ ba mÆt hµng chñ lùc vµ cã uy tÝn danh tiÕng trªn thÞ trêng d©y hµn ®iÖn trong níc vµ níc ngoµi cña c«ng ty, ®Æc biÖt víi s¶n phÈm J4214 C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc ®· giµnh huy ch¬ng vµng héi chî hµng ViÖt Nam chÊt lîng tiªu chuÈn “Made in Viªt Nam” tæ chøc t¹i Hµ Néi vµo n¨m 2002. Trong quý IV/ 2004, c«ng ty s¶n xuÊt ®îc 195220 kg que hµn J4214, 874860 kg N464, 100040 kg que hµn N46 3.2. §Ó tÝnh gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm, kÕ to¸n tÝnh tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ tæng gi¸ thµnh thùc tÕ quý IV/ 2004 ®Ó tÝnh ra tû lÖ chi phÝ. - Dùa vµo b¶ng dù kiÕn kÕ ho¹ch chi tiÕt s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm cña n¨m 2004 do phßng kÕ ho¹ch vËt t ®a lªn kÕ to¸n cã th«ng tin vÒ gi¸ vèn kÕ ho¹ch. §ång thêi, c¨n cø vµo b¶ng tæng hîp nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm quý IV, kÕ to¸n tæng hîp tÝnh ra ®îc tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ 18177350 ngh×n ®ång. 99 - LËp b¶ng tÝnh tæng gi¸ thµnh thùc tÕ: C¨n cø vµo b¶ng kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi quý 3/2004, b¶ng kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi quý 4/2004 vµ dßng céng TK 621, 622, 627 trªn NhËt ký chøng tõ sè 7 kÕ to¸n lËp ra b¶ng tÝnh gi¸ thµnh: ST Kho¶n môc Dë dang Ph¸t sinh Dë dang Tæng T chi phÝ ®Çu kú trong kú cuèi kú 1 CFNVLTT 352823 17301308 482393 gi¸ thµnh 1717173 2 3 CFNCTT CFSXC 17951 1045143 2150265 26578 Tæng céng 370774 20496716 508971 8 1036516 2150265 2035851 9 - C¨n cø vµo sè liÖu trªn, kÕ to¸n tÝnh ®îc tû lÖ chi phÝ: Tû lÖ chi phÝ = Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ/ tæng gi¸ thµnh kh = 20358519/ 18177350 = 1.12 Theo ph¬ng ph¸p tû lÖ chi phÝ, gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch = ®¬n vÞ s¶n phÈm Tû lÖ * chi lo¹i tõng lo¹i phÝ - LËp b¶ng tÝnh gi¸ thµnh 3 s¶n phÈm ®· chän: Gi¸ STT 1 2 3 Tªn s¶n thµnh phÈm ®¬n vÞ J421 4 N46 4 N46 3.2 KH 6700 6309 100 6650 Gi¸ thµnh Tæng gi¸ ®¬n vÞ thµnh thùc thùc tÕ tÕ( 1000®) 7500 7066 7448 1464150 6181761 745098 101 Ch¬ng 3 Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë CTCP que hµn ®iÖn ViÖt §øc 3.1. NhËn xÐt chung vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, khi mµ cã sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Ó t×m kiÕm vµ më réng thÞ phÇn th× ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¶i tiÕn chÊt lîng s¶n phÈm vµ ®a ra møc gi¸ c¹nh tranh so víi c«ng ty ®èi thñ. Trong ®ã, gi¸ c¶ lµ mét vò khÝ quan träng mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc lµ c«ng ty ®· ho¹t ®éng l©u n¨m trong lÜnh vùc s¶n xuÊt que hµn ®iÖn. C«ng ty lu«n ®a ra thÞ trêng nh÷ng s¶n phÈm chÊt lîng víi gi¸ c¶ c¹nh tranh so víi nh÷ng mÆt hµng cïng lo¹i cña c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi níc, kh«ng ngõng nghiªn cøu tung ra nh÷ng s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ trêng. ChÝnh v× vËy, c«ng ty duy tr× ®îc nh÷ng b¹n hµng truyÒn thèng vµ ngµy cµng thu hót nhiÒu b¹n hµng míi. §Æc biÖt, tõ khi c«ng ty cæ phÇn ho¸ cuèi n¨m 2003, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty t¨ng lªn ®¸ng kÓ thÓ hiÖn ë doanh thu b¸n hµng n¨m 2004 t¨ng 29.4% so víi n¨m 2003. Bé m¸y tæ chøc qu¶n lý ®îc s¾p xÕp l¹i mét c¸ch khoa häc, gän nhÑ, gi¶m vÒ sè lîng nhng chÊt lîng ngµy cµng cao. C¸c phßng ban trong c«ng ty ®îc ph©n chia vµ s¾p xÕp mét c¸ch hîp lý, phï hîp víi quy m«, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt. ViÖc tÝnh l¬ng cho c«ng nh©n theo s¶n phÈm ®· khuyÕn khÝch, ®éng viªn ngêi lao ®éng h¨ng h¸i thi ®ua lao 102 ®éng t¨ng n¨ng suÊt. Trong c¬ chÕ ho¹t ®éng míi toµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn ®Òu cè g¾ng ph¸t huy hÕt søc n¨ng lùc cña m×nh. §ång thêi, c«ng ty còng chó träng c«ng t¸c gi¸o dôc ý thøc cña c«ng nh©n trong viÖc tiÕt kiÖm ®Ó gi¶m chi phÝ, t¨ng hiÖu qu¶ b»ng viÖc triÖt ®Ó tËn dông c¸c nguån thu, tËn dông mäi tiÒm n¨ng vÒ nhµ xëng, khai th¸c t¹o thªm nguån thu. Phßng tµi vô cña c«ng ty, trong c¬ chÕ ho¹t ®éng míi cña c«ng ty còng ®· cã nh÷ng c¶i tiÕn vÒ c¬ cÊu bé m¸y vµ c¬ cÊu ho¹t ®éng nh»m hoµn thµnh tèt nhÊt nhiÖm vô cña m×nh. C«ng t¸c kÕ to¸n cña c«ng ty tu©n thñ ®óng chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña c«ng ty, ®¸p øng ®îc yªu cÇu qu¶n lý chung. Qua thêi gian thùc tËp cña m×nh t¹i C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc, em nhËn thÊy nh÷ng u ®iÓm næi bËt trong ho¹t ®éng cña bé m¸y kÕ to¸n c«ng ty. Trong khu«n khæ cña ®Ò tµi, em xin ®a ra nh÷ng thµnh tùu cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c«ng ty nh sau: 3.1.1.¦u ®iÓm: * Bé m¸y kÕ to¸n: Lµ mét c«ng ty ho¹t ®éng l©u n¨m trong lÜnh vùc s¶n xuÊt que hµn ®iÖn, C«ng ty cæ phÇn que hµn ®iÖn ViÖt §øc nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña lîi thÕ gi¸ c¶ trong c¹nh tranh. ChÝnh v× vËy mµ c«ng ty lu«n chó träng ®Õn viÖc tiÕt kiÖm CPSX vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, lu«n t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 103 §Ó ph¸t huy ®îc vai trß ®ã, bé m¸y kÕ to¸n cña c«ng ty ®îc x©y dùng t¬ng ®èi hoµn chØnh, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ néi dung h¹ch to¸n vµ ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý, ®éi ngò nh©n viªn kÕ to¸n cã tr×nh ®é nghiÖp vô cao, nhiÖt huyÕt víi c«ng viÖc. Cô thÓ trong c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh lu«n cã sù kÕt hîp nhÞp nhµng, ¨n ý gi÷a c¸c kÕ to¸n vËt t, kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ kÕ to¸n tæng hîp ®Ó cã thÓ tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c. * ViÖc sö dông tµi kho¶n: C«ng ty hiÖn ®ang sö dông hÖ thèng tµi kho¶n do Bé tµi chÝnh ban hµnh. Trong viÖc tËp ...