Nội dung

Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010 ĐIỀU TRA, KHẢO SÁT TÌNH HÌNH ÁP DỤNG ISO 14001 TẠI TỔNG CÔNG TY DỆT MAY HÒA THỌ SURVEY ABOUT THE APPLYING PROCESS OF ISO 14001 STANDARDS AT HOA THO CORPORATION SVTH: Nguyễn Hoàng Dung Lớp 05MT, Trường Đại học Bách khoa GVHD: TS. Hoàng Hải Khoa Môi Trường, Trường Đại học Bách khoa TÓM TẮT Bài báo cáo này trình bày kết quả điều tra và khảo sát tình hình áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 tại Tổng công ty Dệt May Hòa Thọ. Thông qua kết quả điều tra, báo cáo đã xác định được những hiệu quả nhờ việc áp dụng tiêu chuẩn này đã mang lại, và nhận thức của công nhân viên đối với môi trường thông qua việc triển khai áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001. Kết quả nghiên cứu có thể giúp cho các doanh nghiêp có thể nắm được những khó khăn khi áp dụng và có các giải pháp, biện pháp khắc phục phù hợp. ABSTRACT This report presents the results of survey about the applying process of ISO 14001 standards at Hoa Tho Corporation. The study have detemined the efficiencies of this standard on both of the economical effect and the awareness of the workers on environment protection, particularly with ISO 14001 standards. The results of the study could help for the companies which have plan to apply ISO 14001 standards, to evaluate many difficuties of applying ISO 14001 and find suitable solutions for it. 1. Mở đầu 1.1. Đặt vấn đề Ngày nay vấn đề ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên nghiêm trọng, đặc biệt với sự xuất hiện nhiều nhà máy, khu công nghiệp càng tăng thêm mức độ ô nhiễm mà con người chưa hoàn toàn kiểm soát được. Bên cạnh đó, quản lý môi trường trong doanh nghiệp không chỉ là trách nhiệm mà còn là quyền lợi điều này xuất phát từ nhu cầu nâng cao hiệu quả sản xuất, nâng cao hình ảnh doanh nghiệp và xu thế hội nhập quốc tế. Do đó, quản lý môi trường trong doanh nghiệp trở nên cấp thiết. Trong các công cụ quản lý môi trường hiện nay, ISO 14001 là tiêu chuẩn về hệ thống quản lý môi trường, tập trung vào kiểm soát, phòng ngừa, giảm thiểu những tác động đến môi trường trong quá trình sản xuất và hỗ trợ cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp ở Việt Nam chưa thực sự thấy rõ lợi ích việc áp dụng tiêu chuẩn này do có nhiều lý do khác nhau. Do vậy, cần có một cách nhìn nhận một cách đúng đắn về những thuận lợi và khó khăn mà doanh nghiệp sẽ gặp phải khi áp dụng bộ tiêu chuẩn này ở nước ta; đây là lý do để tôi chọn đề tài “Điều tra, khảo sát tình hình áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 tại Tổng công ty Dệt May Hòa Thọ”. 395 Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010 1.2. Mục đích Mục đích đề tài là tìm hiểu về quá trình chuẩn bị, triển khai áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 và tham khảo các vấn đề liên quan trong quá trình áp dụng tại Tổng công ty (TCT) Dệt May Hòa Thọ nhằm hiểu rõ hơn tiêu chuẩn này và các vấn đề khi triển khai áp dụng tiêu chuẩn này trong thực tế 1.3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu TCT Dệt May Hòa Thọ: Các vấn đề thực tế có liên quan đến ISO (Tiêu chuẩn ISO 14001 đã được đăng kí thực hiện tại công ty) Các cán bộ lãnh đạo tại TCT Dệt May Hòa Thọ, Thành phố Đà Nẵng (là những người xây dựng và thực hiện quy trình ISO 14001) Công nhân tại các nhà máy (là những người trực tiếp tham gia sản xuất tại nhà máy và gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và họ là những người phải tuân thủ các quy định, nội quy khi công ty triển khai áp dụng ISO 14001) 1.4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp điều tra và thu thập số liệu, phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê. 1.5. Tổng quan Với mục đích cơ bản là hỗ trợ các tổ chức trong việc phòng ngừa từ các ảnh hưởng môi trường phát sinh từ hoạt động, sản phẩm hoặc dịch vụ của tổ chức, ISO 14001 đã khẳng định vai trò toàn cầu đối với các doanh nghiệp và tổ chức mong muốn hoạt động với việc đảm bảo sự bền vững của môi trường. Trên thế giới, tính đến cuối năm 2008, có ít nhất 188815 chứng chỉ ISO 14001 được cấp ở 155 quốc gia. Hiện nay, số lượng các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng tiêu chuẩn này chưa nhiều và hầu hết là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Đến cuối 2005 cả nước có 104 doanh nghiệp được chứng nhận đạt tiêu chuẩn. Tại thành phố Đà Nẵng, TCT Dệt May Hòa Thọ là một trong số ba doanh nghiệp đi tiên phong trong việc áp dụng tiêu chuẩn này. Công ty Cổ Phần Dệt May Hòa Thọ là đơn vị thành viên của tập đoàn Dệt May Việt Nam, có trụ sở chính tại 36 Ông Ích Đường, TP Đà Nẵng. Tổng diện tích: 145.000 m2. Tổng số công nhân hơn 5000, trong đó trên 250 cán bộ và nhân viên. Phạm vi hoạt động: chuyên sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu các loại sản phẩm may mặc, các loại sợi, nhập khẩu các nguyên liệu, thiết bị tất yếu dùng để kéo sợi và sản xuất hàng may mặc. 2. Nội dung 2.1. Nghiên cứu tình hình áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 tại Tổng công ty Dệt May Hòa Thọ, Thành phố Đà Nẵng 2.1.1. Định nghĩa ISO 14001 ISO 14001 là tiêu chuẩn về hệ thống quản lý bao gồm cơ cấu tổ chức, quy trình lập kế hoạch, trách nhiệm, các hoạt động, các thủ tục, quá trình và nguồn lực cho sự phát triển, thực hiện, xem xét, duy trì và hoàn thiện các chính sách môi trường 2.1.2. Các hoạt động cơ bản trong việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 ISO 14001 dựa trên nguyên tắc liên tục hoàn thiện bắt đầu với việc lập kế hoạch hệ 396 Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010 thống quản lý môi trường (HTQLMT) và phát triển chính sách môi trường, sau đó thông qua thực hiện và vận hành HTQLMT kiểm tra tính hiệu quả và sửa chữa sai sót của hệ thống, tiến hành kiểm tra định kỳ công tác quản lý hệ thống trên cơ sở tính ổn định toàn diện và hiệu quả thực hiện hệ thống quản lý, việc này dẫn đến thiết lập những mục tiêu mới và một chu kỳ mới lại bắt đầu bằng việc lập kế hoạch. Sau đây là sơ đồ chu kỳ các hoạt động cơ bản trong việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001: Lập kế hoạch Thực hiện Kiểm tra Khắc phục 2.1.3. Thực tế việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 tại Tổng công ty Dệt May Hòa Thọ TCT Dệt May Hòa Thọ có 2 ngành sản xuất: từ bông, xơ kéo sợi các loại; từ vải thành phẩm cắt may ra quần áo. Bắt đầu từ năm 2008, dựa vào đặc trưng sản xuất của công ty và sự tư vấn của công ty tư vấn Kaizen, TCT đã tiến hành các hoạt động cơ bản trong tiêu chuẩn ISO 14001 và lần lượt đi vào từng thủ tục của HTQLMT : Giai đoạn 1: Công bố cam kết của công ty đối với việc quản lý môi trường Giai đoạn 2: Lập kế hoạch như: xác định các khía cạnh môi trường, pháp luật và các yêu cầu của pháp luật,… Ví dụ: Với quy trình xác định các khía cạnh: các phòng ban xem xét và xác định các khía cạnh môi trường bằng cách lập “Bảng xác định khía cạnh môi trường”. Thông qua đó xác định khía cạnh quan trọng dựa trên mức độ nghiêm trọng, tần suất phát sinh và điểm tiêu dùng tài nguyên. Giai đoạn 3: Thực hiện và vận hành như: xác định rõ vai trò, trách nhiệm, quyền hạn, xác định nhu cầu đào tạo, phổ biến về hệ thống quản lý môi trường,… Ví dụ: Về đào tạo nhận thức năng lực: công ty đã tổ chức các buổi tập huấn về môi trường trang bị kiến thức cho công nhân may về cách sử dụng phấn may tiết kiệm, rác thải được tập trung về đầu chuyền may v.v . Phổ biến các chính sách môi trường bằng cách thông báo thường xuyên trên bảng thông báo của mỗi phân xưởng. Giai đoạn 4: Hoạt động kiểm tra và hiệu chỉnh: Ví dụ: Tổng công ty đã thực hiện các hoạt động đo đạc về mức độ ô nhiễm đối với các yếu tố môi trường quan trọng nhằm theo dõi đánh giá các kết quả của hoạt động quản lý môi trường. Thu thập bằng chứng về việc tuân thủ các quy định của pháp luật trong bảo vệ môi trường v.v… Giai đoạn 5: Rà soát công tác quản lý: ban ISO cần định kỳ đánh giá mức độ thích hợp, chính xác, và hiệu quả của hệ thống quản lý môi trường. Sau một năm, với các hoạt động cơ bản, kết quả áp dụng ISO 14001 tại TCT đã được đánh giá bởi Tổ chức quốc tế SGS và được đạt công nhận vào năm 2009. 2.2. Lập phiếu điều tra Với số lượng 100 phiếu dành cho hai đối tượng: những thành viên trong ban ISO và trưởng các bộ phận; công nhân trực tiếp tham gia sản xuất. Hình thức và nội dung câu hỏi của phiếu điều tra được xây dựng như sau: 397 Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010 Phần một : tìm hiểu chung sự quan tâm của con người đến môi trường và tiêu chuẩn ISO. Phần hai : tìm hiểu giai đoạn chuẩn bị trước khi xây dựng tiêu chuẩn ISO 14001. - Phần ba : tìm hiểu giai đoạn triển khai áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001. Phần bốn : tham khảo các vấn đề thực tế trong quá trình thực hiện ISO 14001. 2.3. Tiến hành phiếu điều tra Đặt câu hỏi phỏng vấn trực tiếp cho từng đối tượng và thực hiện phiếu điều tra cho các đối tượng khác nhau tại văn phòng, nhà kho, phân xưởng nhà máy. 2.4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận 2.4.1. Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình xây dựng và triển khai quy trình ISO 14001 Trước khi áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001, Tổng công ty đã thực hiện thành công nhiều công tác bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, Tổng công ty đã áp dụng chương trình quản lý chất lượng ISO 9001:2001, nguyên tắc 5S, SA 2008,…Điều này thể hiện sự quan tâm của lãnh đạo công ty đến việc áp dụng các công cụ quản lý. Các cán bộ công nhân viên của công ty cũng đã được đào tạo cơ bản về các hệ thống quản lý chất lượng. Đó là những điều kiện thuận lợi để hướng đến việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 tại Tổng công ty. Hình 2.1. Những khó khăn khi xây dựng HTQLMT Hình 2.2. Những khó khăn khi triển khai HTQLMT Như vậy công ty đã triển khai thành công nhưng trong giai đoạn thực hiện vẫn còn tồn tại những khó khăn nhất định về việc đào tạo nhân lực, nguồn lực, tài chính. 2.4.2. Những mặt hiệu quả và tồn tại trong quá trình áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 Hình 2.3. Số lượng công nhân đã từng nghe nói đến ISO 14001 Hình 2.4. Tỉ lệ công nhân mong muốn tham gia tập huấn phổ biến kiến thức môi trường Từ kết quả trên, ta thấy công nhân không những thực sự quan tâm đến môi trường làm việc mà còn quan tâm đến các kiến thức về môi trường. Điều này chứng tỏ quy trình Đào tạo và quy trình Thông tin liên lạc môi trường nội bộ đã được triển khai và thu được hiệu quả nhất định. Tuy nhiên không khí ở đây chưa trong lành và môi trường làm việc của 398 Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010 công nhân chưa thực sự đảm bảo. Hơn một nửa số công nhân chưa từng tham gia các khóa tập huấn chứng tỏ là việc tổ chức đào tạo của nhân viên điều hành chưa triển khai đầy đủ, chưa đáp ứng nhu cầu thông tin môi trường. Hình 2.5. Ý kiến của công nhân về sự cải thiện cảnh quan Hình 2.6. Tổ chức tập huấn cho công nhân Hình 2.7.Ý kiến của công nhân về môi trường trong nhà máy Do đó ban ISO cần triển khai nhiều hơn nữa các đợt tập huấn về môi trường cho công nhân, tăng cường sử dụng các biện pháp kỹ thuật để hạn chế bụi và tiếng ồn. Hình 2.8. Tỉ lệ nhân viên điều hành Hình 2. 9. Tỉ lệ thành viên Hình 2.10. Chương trình đào tạo nhận thức tiến ban ISO nắm rõ quy trình hành cho công nhân Theo Hình 2.10 thành viên ban ISO cho rằng việc đào tạo, nhận thức, năng lực đóng vai trò quan trọng trong việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001. Tiếp đến là việc tổ chức cơ cấu và phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng thành viên cũng là 1 nhiệm vụ quan trọng trong áp dụng ISO 14001. Số liệu trên Hình 2.8 và Hình 2.9 cho rằng nhiều thành viên trong ban ISO thiếu quan tâm đến quản lý môi trường nguyên nhân phần lớn họ không phải là các trưởng bộ phận. Do đó cần chọn những cá nhân có tầm nhìn, kiên trì, quyền hạn, khả năng tổ chức và có ý thức bảo vệ môi trường. 3. Kết luận 3.1. Kết luận Với mục đích tìm hiểu việc áp dụng ISO 14001 trong thực tế doanh nghiệp, kết quả của đề tài này đã đánh giá đúng những lợi ích cũng như những khó khăn, tồn tại mà Tổng công ty dệt Hòa Thọ đã gặp khi áp dụng ISO 14001. Đây cũng là những khó khăn chung của doanh nghiệp Việt Nam khi áp dụng tiêu chuẩn này. 399 Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010 3.2. Kiến nghị Với những kết quả đã đạt được đề tài này có thể giúp ích cho các doanh nghiệp thay đổi cách nhìn về ISO cũng như biết được những khó khăn sẽ gặp phải và có sự chuẩn bị tốt nhất cho việc áp dụng ISO 14001 trong thời gian sắp đến. Để các doanh nghiệp có thể thu được những lợi ích thực sự từ ISO, một mặt đây cũng là bước nhảy để doanh nghiệp tiến xa hơn đến các công cụ hiệu quả hơn như: đánh giá vòng đời sản phẩm,kiểm toán môi trường. Mặt khác nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ về mặt pháp luật như giảm thuế cho doanh nghiệp áp dụng ISO 14001. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Các tài liệu, quy trình ISO 14001 tại Tổng công ty Dệt May Hòa Thọ [2] TCVN ISO 14001:2005 – Hệ thống quản lý môi trường – Các yêu cầu và hướng dẫn sử dụng [3] http://www.vpc.vn/Desktop.aspx/Tu-dien-I/I/ISO_14000 [4] www.portal.tcvn.vn 400