Nội dung

MỤC LỤC MỤC LỤC.............................................................................................................................................1 LỜI NÓI ĐẦU.......................................................................................................................................2 Đối tượng của đề tài...........................................................................................................................3 Mục đích nghiên cứu.........................................................................................................................3 Phương pháp nghiên cứu...................................................................................................................3 Nội dung của đề tài môn học bao gồm..............................................................................................3 LÍ THUYẾT...........................................................................................................................................3 I. LÍ THUYẾT VỀ PHÂN TÍCH KĨ THUẬT.......................................................................................3 1.Lí thuyết Dow.................................................................................................................................3 1.1 Ba xu thế thị trường:................................................................................................................4 1.2 Giá phản ánh tất cả hành động của thị trường.........................................................................5 1.3 Chỉ số giá chứng khoán...........................................................................................................5 1.4 Các mối quan hệ giá và khối lượng.........................................................................................6 1.5 Hành động giá xác định xu hướng...........................................................................................6 2. Xây dựng đồ thị...........................................................................................................................12 2.1 Biểu đồ dạng đường (Line Chart):.........................................................................................12 2.2 Biểu đồ dạng theo chắn – Bar Chart......................................................................................13 2.3 Biểu đồ dạng ống (Candlestick chart)...................................................................................14 3.Các hình mẫu kĩ thuật...................................................................................................................16 4. Các chỉ số giá trung bình.............................................................................................................26 5. Một số chỉ giá chứng khoán nổi tiếng trên thế giới.....................................................................28 6. Caáu truùc vaø nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam....................................................................................................................................29 THỰC TRẠNG...................................................................................................................................33 2.1 Thực trạng thị trường chứng khoan hoạt động tại Việt Nam.....................................................33 a.Thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung...................................................................33 b. Thò tröôøng chöùng khoaùn phi taäp trung..........................................................41 2.2 Thực trạng phân tích và đầu tư cụ thể.......................................................................................42 2.2.1 Phân tích khối lượng giao dịch chứng khoán.....................................................................42 2.2.2 Phân tích tình hình chung và tiến hành đầu tư...................................................................43 TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................................................51 1 LỜI NÓI ĐẦU Thị trường chứng khoán đang trở thành một điểm nóng thu hút sự quan tâm rất lớn của mọt đối tượng trong xã hội. Cùng với sự quan tâm đó, giới tham gia thị trường chứng khoán cũng bắt đầu quan tâm đến những kĩ thuật ứng dụng trong phân tích và đánh giá để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp. Hai hệ thống kĩ thuật phân tích được nói đến nhiều nhất là phân tích cơ bản và phân tích kĩ thuật. Trong khi đa số chúng ta đều ít nhiều có những kiến thức nhất định về phân tích cơ bản thì số lượng người hiểu và nắm về phân tích kĩ thuật còn hạn chế, hơn thế nữa khả năng ứng dụng và tính chính xác của nó còn là một vấn đề đang bàn cãi hàng trăm năm nay. Và đây chính là do mànhóm chọn đề tài này. Đối tượng của đề tài Thực trạng thị trường chứng khoán Việt Nam , hoạt động đầu tư chứng khoán và một số giải pháp nhằm nâng cao hoạt động của thị trường chứng khoán. Mục đích nghiên cứu Thấy được thực trạng của thị trường chứng khoán Việt Nam, vẫn đang là thị trường non yếu. Nhưng nó là nhân tố quan trọng để thúc đẩy kinh tế Việt Nam đi lên hoà nhập với xu hướng chung của Thế giới. Và từ đó tìm ra giải pháp thích hợp cho thị trường chứng khoán nước ta. Phương pháp nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận cơ bản về thị trường chứng khoán, nghiên cứu thống kê, phân tích số liệu, nắm bắt thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng nhằm tìm ra những thành công và những thất bại của thị trường chứng khoán Việt Nam. Nội dung của đề tài môn học bao gồm:lí thuyết về phân tích kĩ thuật, thực trạng vềthị trường chứng khoán hiện nay Vì sự hiểu biết và thời gian có hạn cho nên nội dung đề tài của mình không tránh khỏi những sai xót. Do vậy, em mong nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo của Cô để cho đề tài của em thêm hoàn thiện. Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn Cô Từ Thị Hoàng Lan, Cô đã giúp em hoàn thành tốt đề tài này. 2 LÍ THUYẾT I. LÍ THUYẾT VỀ PHÂN TÍCH KĨ THUẬT Phân tích kĩ thuật là khoa học ghi chép biểu đồ dưới dạng đồ thị các giao dịch cổ phiếu hoặc nhóm cổ phiếu trong quá khứ và từ đó vẽ ra được bức tranh về xu thế trong tương lai. 1.Lí thuyết Dow  Là lý thuyết lâu đời nhất  Là phương pháp được biết đến nhiều nhất về việc xác định các xu hướng chính trên TTCK  Lý thuyết Dow, lấy tên của nhà sáng lập Charles Dow, đây là kỹ thuật nhằm cố gắng giải thích rõ ràng các xu hướng lâu dài và trước mắt của thị giá cổ phiếu  Lý thuyết Dow không chú ý đến giá cao nhất hoặc giá thấp nhất trong ngày mà chỉ quan tâm đến giá đóng cửa. Lí thuyết Dow đưa ra các tiền đề cơ bản sao: 1.1 Ba xu thế thị trường: - Xu thế cấp 1(primary trend) : đó là xu thế chung về sự đi lên hoặc đi xuống kéo dài trong một hoặc thậm chí vài năm. Phân loại: + Thị trường con bò tót( bull market): là xu thế cấp 1 mà mỗi đợt giá tăng mới lại đạt mức cao hơn đợt giá tăng lần trước và cứ mỗi đợt phản ứng giá vẫn ở mức cao hơn đợt phản ứng giá lần trước, nhưng xu thế cấp 1 vẫn là xu thế tăng giá 3 + Thị trường con gấu( bear market): là xu thế cấp 1 mà mỗi đợt giá giảm mới lại đạt mức thấp hơn đợt giá giảm lần trước và mỗi đợt giá tiếp theo không đủ sức đưa đợt giá trở về mức tăng giá đợt trước thì xu thế cấp 1 là xu thế giảm giá - Xu thế cấp 2 (secondary reaction) : là các phản ứng làm ngắt quản quá trình tăng hoặc giảm của xu thế cấp 1 Đặc điểm: + Kéo dài từ 3 tuần đến vài tháng + Thường đảo chiều giá trị từ 1/3 đến 2/3 đối với các đột tăng( giảm) lần trước trong quá trình diễn biến cả xu thế cấp 1. - Xu thế cấp 3 (daily fluctuation) : là các biến động nhỏ của thị trường chứng khoán Đặc điểm + Thường kéo dài trong 6 ngày ít khi kéo dài trong 3 tuần + Đối với các nhà lí thuyết Dow thì xu thế này không quan trọng + Xuất hiện trong các đợt trung gian hoặc trong xu thế cấp 2 nên dễ bị thao túng Hình 4.1. Các xu hướng theo lý thuyết Dow Biểu đồ các xu thế trong lí thuyết dow  Kết luận: qua phân tích trên có thể thấy: - Khi có dấu hiệu xác nhận trào lưu lên giá thì nên bắt đầu mua chứng khoán vào - Khi có xác nhân trào lưu xuống giá thì nên bắt đầu bán chứng khoán ra - Dựa vào trào lưu lên hay xuống giá mà có thể dự đoán những thăng trầm của nền kinh tế có thể xảy ra. 4 1.2 Giá phản ánh tất cả hành động của thị trường - Phản ánh toàn bộ hoạt động thị trường gộp lại của tất cả các nhà đầu tư, bao gồm những người có cái nhìn sâu sắc và có thông tin tốt nhất về xu thế và các sự kiện - Tất cả các biến động từng ngày, tất cả những cái gì diễn ra và các điều kiện tác động lên cung và cầu các cổ phiếu, kể cả những quyết định đầu tư bất ngờ không dự đoán được cũng được phản ánh vào chỉ số trung bình. - Thiên tai hay thảm họa không dự tính được thì ngay khi xảy ra chúng đã được thị trường phản ánh ngay vào giá của các loại chứng khoán. 1.3 Chỉ số giá chứng khoán 1.3.1 Khái niệm: Chỉ số giá chứng khoán là chỉ báo giá cổ phiếu phản ánh xu hướng phát triển của thị trường thể hiện xu hướng thay đổi của giá cổ phiếu và tình hình giao dịch trên thị trường. Đơn giản là giá bình quân cổ phiếu tại một ngày nhất định so với ngày gốc. 1.3.2 Phương pháp tính chỉ số giá chứng khoán - Phương pháp bình quân số học (arithmetic average): được xác định bằng cách lấy tổng thị giá của các cổ phiếu cần tính toán chia cho số loại cổ phiếu Bình quân số học = Trong đó: PI là thị giá của cổ phiếu I N là số loại cổ phiếu giá cần tính Ưu điểm: đơn giản Nhược điểm: không phản ánh được xu thế dài hạn của cổ phiếu, vì giá cổ phiếu sẽ không đươc thể hiện một cách liên tục khi tách/ gộp cổ phiếu, tăng/ giảm vốn… - Phương pháp bình quân có trọng số( weighted average): được xác định bằng cách lấy tổng vốn thị trường của các loại cổ phiếu cần tính chia cho tổng số lượng cổ phiếu niêm yết Bình quân có trọng số = Trong đó: PI là thị giá cổ phiếu I QI là số lượng cổ phiếu niêm yết của cổ phiếu I Và hai chỉ số trung bình này phải cùng xác nhận cho nhau. 1.4 Các mối quan hệ giá và khối lượng. 5 KLGD có xu hướng tăng lên khi giá hướng theo xu thế cấp một. KLGD có xu hướng giảm xuống khi giá hướng theo xu thế cấp hai. 1.5 Hành động giá xác định xu hướng 1.5.1 Cách xác định sự bắt đầu và kết thúc của xu hướng thị trường giá lên • Một chuỗi 3 đỉnh và 3 đáy, đỉnh hay đáy sau cao hơn mức trước đó • Thị trường tăng giá sau lần giảm thứ 3, nhưng không vượt qua đỉnh 3 • Sự giảm giá tiếp theo dẫn đến mức trung bình thấp hơn đáy trước đó • Dấu hiệu thị trường giá xuống 1.5.2 Cách xác định sự bắt đầu và kết thúc của xu hướng thị trường giá xuống. • • Một chuỗi 3 đỉnh và 3 đáy, đỉnh hay đáy sau thấp hơn mức trước đó Thị trường giảm giá sau lần giảm thứ 3, nhưng không vượt qua đỉnh 3 1.5.3 Hỗ trợ và kháng cự 6  Mức hỗ trợ Mức hỗ trợ là việc mua với khối lượng đủ lớn để ngưng lại xu thế giảm giá trong một thời kỳ tương đối dài.  Mức kháng cự Mức kháng cự là việc bán với khối lượng đủ để thoả mãn các mức chào mua do đó làm giá ngừng không tăng nữa trong một khoảng thời gian tương đối dài. Tóm lại, hỗ trợ và kháng cự phải  Đưa ra quy tắc lựa chọn cổ phiếu để mua hoặc bán, trong việc đánh giá diễn biến giá cả của cổ phiếu và xác định vùng có vấn đề.  Hỗ trợ: việc mua một khối lượng cổ phiếu đủ lớn để ngăn chặn xu hướng giảm giá trong một giai đoạn nào đó.  Kháng cự: bán cổ phiếu với khối lượng đủ lớn để đáp ứng tất cả các khoản chào mua, và do đó ngăn chặn không cho giá tăng lên.  Mức hỗ trợ là mức giá tại đó có đủ một khối lượng cầu mua cổ phiếu để ngăn chặn xu hướng giảm giá, hoặc có thể tăng giá.  Mức kháng cự là mức giá tại đó có đủ chứng khoán cung ra để ngăn chặn xu hướng tăng giá.  Vùng hỗ trợ thể hiện sự tập trung của cầu và vùng kháng cự thể hiện sự tập trung của cung. 7 1.5.4 Xu thế, đường xu thế và kênh xu thế  Xu thế  Gồm có:  Xu thế tăng giá  Xu thế giảm giá. Biểu đồ thế tăng giá  Đường xu thế  Đường xu thế hướng lên  Đường xu thế hướng xuống - Đường xu thế giá tăng là các đường nối các điểm đáy cao dần. - Đường xu thế giá giảm là các đường nối các điểm đỉnh thấp dần. - Với xu thế giá tăng ta có đường xu thế giá tăng, nối các điểm đáy cao dần lên Có thể kéo dài thậm chí nhiều năm. Khi vẽ một xu thế giá tăng ta phải có ít nhất hai điểm đáy mà đáy sau cao hơn đáy trước. Tuy nhiên người ta thường đợi cho đến khi xuất hiện một đáy thứ ba cao hơn hai đáy trước. Đường xu thế có thể không đi qua đáy thứ ba mà chỉ đi sát, như thế là đạt yêu cầu.  Kênh xu thế Kênh là khoảng dao động của giá, nếu giá sẽ dao động trong một dải thì dải đó gọi là kênh. Dải dao động đó được xác định bởi hai đường biên là đường xu thế và đường kênh (channel line), hai đường này song song với nhau. 8  Kênh xu thế hướng lên - Mỗi lần giá chạm vào hoặc đến gần đường kênh rồi quay trở lại xuống đến đường xu thế là một lần kênh được kiểm tra thành công. Kênh tồn tại càng lâu với càng nhiều lần thử thành công thì vai trò cũng như độ tin cậy của nó càng lớn. - Khi chuyển động của giá trên thị trường phá vỡ đường xu thế thì có thể gây ra sự đảo chiều của xu thế thị trường, nhưng nếu đường kênh bị chuyển động của giá phá vỡ (khi giá vượt ra ngoài đường kênh) thì tác động lại hoàn toàn ngược lại: đây là dấu hiệu cho sự gia tăng sức mạnh của xu thế hiện tại, thậm chí một số nhà đầu tư tin tưởng rằng việc giá chuyển động làm mất đi đường kênh sẽ xác nhận cho một xu thế ổn định trong thời gian dài và là cơ hội cho những nhà đầu tư thực hiện những hợp đồng dài hạn. - Ngược lại, khi giá không lên được đến đường kênh mà quay ngược trở lại quá sớm thì đây lại là dấu hiệu dự báo sớm sự suy giảm của xu thế hiện tại và là dấu hiệu cho thấy có thể chuyển động của giá sẽ phá vỡ đường xu thế. - Nếu chuyển động của giá vượt qua đường kênh một khoảng lớn thì đây là dấu hiệu cho thấy xu thế lên giá đang mạnh lên, thường ta sẽ phải vẽ một đường xu thế mới dốc hơn từ điểm đáy cuối cùng song song với đường kênh mới. Thực tế cho thấy đường xu thế mới này hoạt động tốt hơn đường cũ. 9 - Nếu giá không đạt được đến đường kênh và chuyển động phá vỡ đường xu thế thì điều này chỉ ra rằng xu thế thị trường đổi ch iều thành xu thế giá giảm. Hai đỉnh mới xuất hiện (đỉnh 5 và 7) sẽ là cơ sở để vẽ đường xu thế giá giảm, tương tự ta sẽ vẽ đường kênh song song đường xu thế và đi qua đáy 4. Chú ý là ở đây có sự đổi vai trò đường xu thế ban đầu trở thành đường kênh và ngược lại - Kênh còn mang ý nghĩa: Khi giá chuyển động phá vỡ xu thế hiện tại - xuất hiện ‘breakout’ từ kênh hiện tại, giá thường sẽ chuyển động một khoảng bằng với độ rộng của kênh đó. đường kênh chỉ là một công cụ kĩ thuật xuất phát từ đường xu thế 1.5.5 Điểm đột phá(Breakout ) - Là điểm mà tại đó xu hướng chính bị phá vỡ, báo hiệu một xu thế đổi chiều xuất hiện - Xuất hiện khi giá cuả chứng khoán vượt qua mức cận trên hoặc xuống thấp hơn mức cận dưới. - Điểm đột phá được coi là dấu hiệu xu thế sẽ tiếp diễn. 2. Xây dựng đồ thị Có các dạng đồ thị sau:  Biểu đồ dạng đường – Line Chart  Biểu đồ dạng theo chắn – Bar Chart  Biểu đồ hình ống – CandleStick Chart 2.1 Biểu đồ dạng đường (Line Chart): Dạng biểu đồ này đã được sừ dụng từ rất lâu. Ưu điểm: 10 o Dễ sử dụng. Nhược điểm: o Trên các thị trường chứng khoán hiện đại thường có diễn biến khá phức tạp, mức độ dao động trong thời gian ngắn với độ lệch khá cao, nếu dùng loại biểu đồ này để phân tích thì thường mang lại hiệu quả thấp trong phân tích. o Hiện nay loại biểu đồ này chủ yếu được sử dụng trên các thị trường chứng khoán mới đi vào hoạt động trong thời gian ngắn, khớp lệnh theo phương pháp khớp lệnh định kỳ theo từng phiên hoặc nhiều lần trong một phiên nhưng mức độ giao dịch chưa thể đạt được như thị trường chứng khoán dùng phương pháp khớp lệnh liên tục. o Nhưng hiện nay trên các thị trường chứng khoán hiện đại đang dùng một số loại biểu đồ trong Phân tích kỹ thuật mang lại hiệu quả cao đó là Bar chart và Candlestick chart. 2.2 Biểu đồ dạng theo chắn – Bar Chart 11 Trên các thị trường chứng khoán hiện đại trên thế giới hiện nay các chuyên gia phân tích thường dùng loại biểu đồ này trong phân tích là chủ yếu. Lý do chính là vì tính ưu việt của nó là sự phản ánh rõ nét sự biến động của giá chứng khoán. Hai kí tự mà dạng biểu đồ này sử dụng (như trên đồ thị) là: Loại biểu đồ này thường được áp dụng để phân tích trên các thị trường chứng khoán hiện đại khớp lệnh theo hình thức khớp lệnh liên tục, độ dao động của giá chứng khoán trong một phiên giao dịch là tương đối lớn. 12 2.3 Biểu đồ dạng ống (Candlestick chart) Đây là dạng biểu đồ cải tiến của biểu đồ dạng then chắn (Bar chart), nó được người Nhật Bản khám phá và áp dụng trên Thị trường chứng khoán của họ đầu tiên. Giờ đây nó đang dần được phổ biến hầu hết trên các Thị trường chứng khoán hiện đại trên toàn thế giới. Dạng biểu đồ này phản ánh rõ nét nhất về sự biến động của giá chứng khoán trên thị trường chứng khoán khớp lệnh theo hình thức khớp lệnh định kỳ. Hai kí tự mà loại biểu đồ này sử dụng (như trên đồ thị)là: 13 Ví dụ: Đồ thị biến động giá của YAHOO,18/1/2007(nguồn: http://www.stockcharts.com) Người Nhật đặt tên cho biểu đồ dạng ống rất sáng tạo và giàu tính biểu tượng như:      Biểu đồ hình búa: phần ống ở trên cùng, trùng vào giá cao nhất, bên dưới là đường bấc khá dài thể hiện giá thấp nhất, dạng biểu đồ này xuất hiện sau đợt giá xuống. Biểu đồ hình người đàn ông treo cổ. Hình mẫu này giống hệt hình mẫu cái búa, điểm khác biệt cơ bản và duy nhất là biểu đồ hình người treo cổ chỉ xuất hiện sau một đợt thị trường tăng trưởng dài. Hình mẫu sao băng. Hình mẫu sao mai. Hình mẫu sao hôm. 3.Các hình mẫu kĩ thuật  Hình mẫu kỹ thuật củng cố (duy trì) xu thế thị trường o HMKT hình tam giác hướng lên(1) o HMKT cốc và chuôi( Cup and Handle)(2) o HMKT hình tam giác hướng xuống(3) o HMKT hình tam giác cân(4) o HMKT hình cờ chữ nhật và hình cờ đuôi nheo(5) o HMKT hình chữ nhật(6) 14 Hình mẫu kỹ thuật đảo chiều xu thế thị trường  o Mô hình hai đáy(7) o HMKT hình hai đỉnh(8) o HMKT cái nêm hướng xuống(9) o HMKT đỉnh đầu vai(10) o HMKT hình đáy vòng cung(11) o HMKT hình ba đáy(12) o HMKT hình ba đỉnh(13)  Hình Tam Giác Lên (Ascending Triangle còn gọi là Resistance Triangle) Khi giá cả lên và cứ chạm mãi một mức giá cả rồi bị kéo xuống. Nhưng mỗi lần giá xuống thì được mua nhiều, đẩy giá lên lại mau hơn, đường support không còn đi song song mà lại đi chéo lên. Cho ta thấy rằng cầu dần dần thắng thế, khi giá cả đến gần góc cuối hình tam giác thì có khả năng bị đẩy lên rất là nhiều. Nên mua vào ngay khi hình tam giác này mới hình thành và khi tam giác càng rõ thì mua thêm khi đến cuối hình tam giác.Điều kiện giá sẽ vượt lên khỏi mức resistance là khối lượng mua bán đột nhiên dồi dào hơn 15 Hình tam giác hướng lên  Tam Giác Hướng xuống (Descending Triangle, còn gọi là Support Triangle) o Trong trường hợp này thì bán lại nhiều hơn mua, giá cả cứ rớt xuống, chạm mức giá support rồi trồi lên. Nhưng mức giá lên của nó lại ít hơn và nó rớt trở lại đường support cũng lẹ hơn. Đến cuối góc tam giác, khi cầu bị yếu thế hẳn thì khả năng giá rớt rất là lớn. o Khi gặp loại hình tam giác này, thì tốt hơn bạn cũng nên bán ra phân nữa cổ phần mà bạn đang giữ rồi bán tiếp phần còn lại khi mà khi giá cả rớt qua đường support vì khả năng hạ giá của nó rất mạnh và rất lâu. 16  Mô hình tam giác hướng xuống (Descending Triangles)  Hình tam giác cân Symmetrical Triangles  Hình tam giác mở rộng expanding triangle 17 Thể hiện những nhà đầu tư trong trạng thái chờ đợi, hai bên mua bán đang trong trạng thái ‘‘bên tám lạng người nửa cân’’ chưa biết ai thắng ai thua. Bạn đừng nên mua bán mà nên chờ đợi như mọi người, khi giá cả vượt qua đường resistance hay support rồi mới tính sau.  Mô hình tam giác cân Symmetrical Triangles  Mô hình cờ chữ nhật và cờ đuôi nheo Là mô hình tiếp tục xu thế của thị trường trong ngắn hạn, đánh dấu một bước củng cố để tiếp tục lấy lại xu thế của thị trường. Thông thường trước khi xảy ra những hình mẫu kỹ thuật này thì được xác nhận bằng sự tăng hoặc giảm giá mạnh kết hợp với khối lượng giao dịch lớn 18  Mô hình cờ chữ nhật Flags  Mô hình cốc và chuôi • Xuất hiện khi đang trong xu thế lên giá và nó củng cố xu thế đó • “Cốc” kéo dài trong 1 đến 6 tháng , • “Chuôi” kéo dài trong 1 đến 4 tuần.  Tính củng cố của mô hình sẽ được đảm bảo hơn nếu xu thế tăng giá ban đầu kéo dài trong vài tháng. Lu ý với dạng của mô hình cốc: đáy của nó càng vòng càng tốt và nếu như nó quá nhọn và gần giống với chữ V thì rất dễ chuyển tính chất thành mô hình đảo chiều. Một mô hình cốc hoàn hảo sẽ có hai thành cốc cao ngang nhau, độ sâu của nó hoàn lại khoảng 1/3 hoặc ít hơn mức tăng giá trước đó, tất nhiên điều này ít khi xảy ra.  Mô hình “chuôi” làm cho đợt gia tăng giá ở bên phải “cốc” ngừng lại và biến động nhỏ trong một khung giao dịch và có thể kéo lùi giá lại một chút so với thành “cốc”.Toàn bộ chiều cao của khung thường đạt mức 1/3 chiều cao “cốc”. "Breakout" xuất hiện sẽ phá vỡ mức kháng cự và tiếp tục xu thế tăng giá của thị trường.  V thì rất dễ chuyển tính chất thành mô hình đảo chiều. Một mô hình cốc hoàn hảo sẽ có hai thành cốc cao ngang nhau, độ sâu của nó hoàn lại khoảng 1/3 hoặc ít hơn mức tăng giá trước đó, tất nhiên điều này ít khi xảy ra.  Mô hình “chuôi” Tính củng cố của mô hình sẽ được đảm bảo hơn nếu xu thế tăng giá ban đầu kéo dài trong vài tháng. Lu ý với dạng của mô hình cốc: đáy của nó càng vòng càng tốt và nếu như nó quá nhọn và gần giống với chữ làm cho đợt gia tăng giá ở bên phải “cốc” ngừng lại và biến động nhỏ trong một khung giao dịch và có thể kéo lùi giá lại một chút so với thành “cốc”.Toàn bộ chiều cao của khung thường đạt mức 1/3 chiều cao “cốc”. "Breakout" xuất hiện sẽ phá vỡ mức kháng cự và tiếp tục xu thế tăng giá của thị trường. 19  Hình mẫu kỹ thuật hình chữ nhật o Là một dạng mô hình tiếp tục xu thế của thị trường o Được nhận biết một cách rõ ràng thông qua hai đường nối các đỉnh và các đáy trong xu thế biến động giá chứng khoán. đường nối các đỉnh và các đáy của xu thế biến động giá chứng khoán tạo thành đỉnh và đáy của hình chữ nhật. o Hình mẫu kỹ thuật hình chữ nhật chỉ hoàn thiện cho tới khi "breakout" xuất hiện. thỉnh thoảng những tín hiệu sớm có thể được nhận biết, nhưng thường thì dấu hiệu "breakout" khó có thể xác định trước một cách sớm và chính xác.  Double bottom (Mô hình hai đáy) Hình thành khi giá tạo thành hai điểm đáy liên tiếp trên cùng một đồ thị. Mô hình này chỉ hoàn thiện khi giá tăng vượt qua điểm bắt đầu hình thành đáy thứ hai (tức là vượt qua đường Neckline sau khi đã chạm đến đáy thứ hai). Mô hình hai đáy là thời kỳ chuyển đổi xu thế giảm giá thành xu thế tăng giá, nó mang tính đảo chiều. Để có thể nhận diện chính xác mô hình, chú ý: đáy thứ hai không nên xuống vượt quá đáy thứ nhất; khoảng thời gian giữa hai đáy cũng là một dấu hiệu quan trọng-thời 20 gian càng dài thì độ chính xác càng cao-ít nhất phải là một tháng và có thể kéo dài nhiều tháng  Double top (Mô hình hai đỉnh) o Hình thành khi đường biểu diễn sự biến động của giá chứng khoán hình thành hai đỉnh trên biểu đồ. Mô hình này chỉ hoàn thiện khi giá chứng khoán rơi xuống dưới mức sàn đáy (điểm dưới cùng của đáy) của toàn mô hình. o Là mô hình thể hiện sự đảo ngược của xu hướng tăng giá chứng khoán – nó đánh dấu quá trình chuẩn bị cho xu hướng đi xuống của xu hướng tăng giá trong hiện tại (nó báo hiệu cho một thị trường giảm giá). o Là MH rất hay thường gặp và rất dễ nhận ra nên khi nhận định về thị trường chúng ta nên xem xét một cách cẩn thận  Falling wedge (Mô hình cái nêm hướng xuống): o Là hình mẫu kỹ thuật dạng chỉ báo thị trường tăng giá 21 o MH bắt đầu thì biên khoảng cách giữa hai đường xu thế rộng sau đó độ rộng giảm dần khi giá chứng khoán giảm. Sự biến động của giá hình thành một hình chóp nón hướng xuống dưới do các đỉnh và đáy dần hội tụ. o Hình mẫu kỹ thuật Falling wedge trượt hướng xuống phía dưới và có dấu hiệu bullish (chỉ báo thị trường tăng giá), tuy nhiên dấu hiệu bullish (chỉ báo thị trường tăng giá) này sẽ không thể được nhận ra cho đến khi có "breakout" (đảo chiều xu thế ) khỏi đường kháng cự.  Head and shoulders top (hình mẫu kỹ thuật đỉnh đầu vai) o Là một hình mẫu kỹ thuật đáng tin cậy nhất, dễ dàng nhận ra. Nhà phân tích KT chuyên nghiệp thường nhận biết hình mẫu kỹ thuật này thông qua những biến cố thực sự. o Là hinh mẫu kỹ thuật đảo ngược xu thế của thị trường từ xu thế tăng giá chuyển thành xu thế giảm giá. o Trong mô hình phân tích cổ điển thì hai đỉnh của hai vai phải cân bằng với nhau nhưng điều quan trọng nhất quyết định của mô hình này đó chính là đường nối hai đáy của hai vai gọi là đường “vòng cổ” – neckline – mô hình sẽ bị phá vỡ khi đường vòng cổ bị xuyên chéo bởi giá chứng khoán và giá chứng khoán tiếp tục giảm xuống dưới đường “vòng cổ” – neckline – các chuyên viên Phân tích kỹ thuật cho rằng mô hình không được khẳng định là đúng cho tới khi giá chứng khoán giảm xuống dưới đường “vòng cổ” – neckline. 22 4. Các chỉ số giá trung bình. a. Chỉ số giá bình quân giản đơn: Được tính toán tương tự như phương pháp tính bình quân số học. Tuy nhiên, sự khác nhau giữa 2 phương pháp này là ở chỗ “số chia” trong chỉ số bình quân số học được điều chỉnh trong các trường hợp như tách/gộp cổ phiếu, phát hành quyền, tăng vốn… để đảm bảo tính liên tục của chỉ số theo thời gian. I = x I0 Trong đó: I là chỉ số giá bình quân P1 là giá của chứng khoán I tại thời kỳ nghiên cứu P0 là giá của chứng khoán I thời kỳ gốc Có 2 chỉ số nổi tiếng thuộc loại này là chỉ sớ trung bình công nghiệp Dow Jones (Dow Jones Industrical Average – DJIA) của Mỹ và chỉ số Nikkei 225 của Nhật. b. Chỉ số tổng hợp: Mục đích: nhằm so sánh giá thị trường hiện tại với một giá trị tham chiếu, hay cò gọi là giá trị cơ sở tại một thời điểm xác định trước đó (gọi là kỳ gốc hay kỳ cơ sở). Thông thường giá trị cơ sở được chọn là 100. Chỉ số tổng hợp được tình toán dựa trên các biến về giá và số lượng cổ phiếu đang lưu hành. Chỉ số này được xác định như sau: Chỉ số tổng hợp = Hai phương pháp thường được dung tình chỉ số này là phương pháp Laspeyres và phương pháp Paascher. - Phương pháp Laspeyres: dựa trên lượng cổ phiếu ở kỳ cơ sở (kỳ gốc). IL = x I0 Trong đó: IL là chỉ giá bình quân Laspeyres Q0 là khối lượng chứng khoán (quyền số) thời kỳ gốc hoặc cơ cấu khối lượng thời kỳ gốc. - Phương pháp Paascher: dựa trên lượng cổ phiếu thời kỳ hiện hành. IP = x I0 Trong đó: IP là chỉ số Paascher Q là khối lượng (quyền số) thời kỳ báo cáo hoặc cơ cầu khối lượng thời kỳ báo cáo. Các chỉ số như Kospi của Hàn Quốc; NYSE Composite, S&P 500 của Mỹ; TOPIX của Nhật; FTSE 100 của Anh và CAC 40 của Pháp được tính dựa trên phương pháp Paascher. Còn chỉ số DAX của Đức được tính theo phương pháp Laspeyres. c. Chỉ số chứng khoán Việt Nam. VNIndex = x I0 Trong đó: P1 là giá hiện hành chứng khoán Q1 là khối lượng cổ phiếu đang lưu hành P0 là giá cổ phiếu thời kỳ gốc Q0 là khối lượng chứng khoán thời kỳ gốc. 23 Dựa vào công thức trên ta dễ dàng thấy rằng khi chỉ số Index đang có xu hướng tăng thì các nhà đầu tư nên mua chứng khoán vào và khi nhận thấy chỉ số Index đã đạt tới mức đỉnh điểm và có xu hướng giảm xuống (tuột dốc) thì nhà đầu tư nên bán số cổ phiếu mình đang nắm giữ. Lúc đó bán càng sớm thì càng tốt vì bán quá trễ nhà đầu tư sẽ bị lỗ càng nhiều. Và khi chỉ số Index bắt đầu lên điểm thì dừng việc bán chứng khoán và lại bắt đầu mua vào. d. Cách tính chỉ số chứng khoán VNIndex. Ví dụ: Kết quả giao dịch đầu tiên ngày 28/07/2000 Tên công ty Tên cổ phiếu Cơ điện lạnh REE Cáp VL VT SAM Tổng VNIndex = x 100 = 100 Giá thực hiện 16.000 17.000 Số lượng CP niêm yết 15.000.000 12.000.000 Giá thị trường 240.000.000.000 204.000.000.000 444.000.000.000 Vào ngày 2/8 kết quả giao dịch như sau: Tên công ty Tên cổ phiếu Giá thực hiện Cơ điện lạnh Cáp VL VT Tổng REE SAM 16.000 17.000 Số lượng CP niêm yết 15.000.000 12.000.000 Giá thị trường 249.000.000.000 210.000.000.000 459.000.000.000 VNIndex = x 100 = 103,58 Vào ngày 4/8 kết quả giao dịch như sau: Tên công ty Tên cổ phiếu Cơ điện lạnh REE Cáp VL VT SAM Giấy HP HAP Transimex TMS Tổng Điều chỉnh số chia mới d: Giá thực hiện 16.900 17.800 16.000 14.000 Số lượng CP Giá thị trường niêm yết 15.000.000 253.500.000.000 12.000.000 213.600.000.000 1.008.000 16.128.000.000 2.200.000 30.800.000.000 514.028.000.000 d = d = 444.000.000.000 x = 488.607.219.010 VNIndex = x 100 = 105,2 5. Một số chỉ giá chứng khoán nổi tiếng trên thế giới a. Các loại chỉ số của Mỹ:  Chỉ số Dow Jones (Dow Jones Average)  Là chỉ số rất quan trọng trên TTCK của Mỹ. 24  Khi tính lấy ngày 1/10/1928 làm thời kỳ gốc.  Nó phản ánh xu hướng lên xuống của giá cổ phiếu. Có 4 loại: + Ngành công nghiệp: tính theo giá chứng khoáncuối ngày của 30 cổ phiếu của 30 công ty công nghiệp lớn và phổ biến nhất cuả Mỹ + Ngành vận tải: tính như ngành công nghiệp với giá của 20 loại chứng khoán của các công ty trong nganh vận tải. + Ngành dịch vụ công con:tín1 từ 15 cổ phiếu cusa 15 công tuy dịch vụ công cộng. Tóm lại, chỉ số Dow Jones là chỉ số giá chứng khoán tính cho 65 chứng khoán tiêu biểu nhất của TTCK New York. Phản ánh sự biến động bình quân của chỉ giá chứng khoán thuộc TTCK New York. Đây cũng là chỉ số rất được quan tâm vì TTCK hiện nay đã được toàn cầu hóa và ảnh hưởng của TTCK New York đối với các TTck khác là rất đáng kề.  NASDAQ Coposite Index (NASDAQI):  New York Stock Exchange Index (NYSEI)  Amex Major Market Index (XMI)  Amex Market Value Index (XAM)  Dow Jones World Stock Index  NASDAQ 100 Index  Russell Indexes  S&P 500 (Standard and Poors’)  Value Line Composite Average b. Các chỉ số của Nhật Bản:  Chỉ số Nikkei 225.  Chỉ số TOPIX c. Chỉ số của Anh:  Chỉ số FT-30  Chỉ số FT-SE 100 d. Các chỉ số khác:  Chỉ số CAC (Pháp)  Chỉ số DAX (Đức)  Chỉ số COSPI (Chỉ số giá cổ phiếu tổng hợp của Hàn Quốc)  Chỉ số COSPI 200  Chỉ số tổng hợp chứng khoán Malaysia (KLSE) 6. Caáu truùc vaø nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam Tuyø theo caùc tieâu chí cuõng nhö söï luaân chuyeån voán, phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng hay haøng hoaù treân thò tröôøng maø ta coù theå phaân thò tröôøng chöùng khoaùn thaønh thò tröôøng sô caáp, thò tröôøng thöù caáp, thò tröôøng coå phieáu, thò tröôøng traùi phieáu, thò tröôøng caùc coâng cuï chöùng khoaùn phaùi sinh. Trong 25 khuoân khoå baøi naøy chuùng toâi caên cöù theo tieâu chí söï luaân chuyeån caùc nguoàn voán, thò tröôøng chöùng khoaùn chia thaønh caùc loaïi sau: CAÁU TRUÙC THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN HOAÏT ÑOÄNG TREÂN THÒ TRÖÔØNG SÔ CAÁP HOAÏT ÑOÄNG TREÂN THÒ TRÖÔØNG THÖÙ CAÁP CHAØO BAÙN CHÖÙNG KHOAÙN CHAØO BAÙN RA COÂNG CHUÙNG SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN PHAÙT HAØNH RIEÂNG LEÛ NIEÂM YEÁT VAØ KHÔÙP LEÄNH THÒ TRÖÔØN G CHÖÙNG KHOAÙN PHI TAÄP TRUNG BAÙO GIAÙ VAØ THOAÛ THUAÄN a. Thò tröôøng chöùng khoaùn sô caáp (Primary market) a.1 Khaùi nieäm. Thò tröôøng chöùng khoaùn sô caáp laø thò tröôøng mua baùn laàn ñaàu caùc chöùng khoaùn môùi phaùt haønh. Thò tröôøng chöùng khoaùn sô caáp hay coøn goïi thò tröôøng caáp moät hay thò tröôøng phaùt haønh. ÔÛ thò tröôøng sô caáp, caùc toå chöùc phaùt haønh thu ñöôïc tieàn, coøn ôû thò tröôøng thöù caáp thì khoâng. SÔ ÑOÀ LUAÂN CHUYEÅN 26 NHAØ ÑAÀU TÖ CHÖÙNG KHOAÙN VOÁ N NHAØ ÑAÀU TÖ VOÁ N CK PHAÙT HAØNH LAÀN ÑAÀU DOANH NGHIEÄP a.2 Chöùc naêngNHAØ NÖÔÙC Thöù nhaát: Ñoái vôùi neàn kinh teá quoác daân Thò tröôøng chöùng khoaùn sô caáp ñoùng vai troø raát quan troïng trong neàn kinh teá laø huy ñoäng voán cho neàn kinh teá baèng vieäc taïo ra nhieàu cô hoäi ñaàu tö cho nhöõng ngöôøi coù tieàn nhaøn roãi. Khoâng nhöõng theá, thò tröôøng sô caáp coøn laø keânh phaân boå nguoàn voán voâ cuøng hieäu quaû. Döïa treân cô cheá thò tröôøng, caùc nguoàn voán seõ ñöôïc phaân boå cho nhöõng döï aùn ñaàu tö coù hieäu quaû nhaát, taïo ra nhieàu giaù trò kinh teá nhaát. Ñoái vôùi Vieät Nam, thò tröôøng sô caáp coù moät yù nghóa lôùn lao trong coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Thò tröôøng sô caáp tröôùc heát seõ giaûi baøi toaùn veà huy ñoäng voán vaø phaân boå voán coù hieäu quaû cho neàn kinh teá vaø coå phaàn hoaù caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc. Ngoaøi ra, thoâng qua cô cheá coâng boá thoâng tin treân thò tröôøng, caùc nhaø ñaàu tö coù cô hoäi ñaùnh giaù ñöôïc coâng ty vaø nhö theá seõ giuùp cho coâng ty phaûi hoaït ñoäng hieäu quaû, quaûn lyù toát hôn. Nhö vaäy caùc nguoàn löïc xaõ hoäi ñöôïc phaân boå vaø söû duïng coù hieäu quaû taïo ra nhieàu giaù trò môùi cho ñaát nöôùc. Thöù hai: Ñoái vôùi Chính phuû Thoâng qua vieäc huy ñoäng voán töø thò tröôøng seõ giuùp Chính phuû giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà thieáu huït ngaân saùch, coù theâm voán ñeå thöïc hieän caùc döï aùn xaây döïng cô sôû haï taàng maø khoâng phaûi phaùt haønh theâm tieàn taïo ra söùc eùp veà laïm phaùt. 27 Thoâng qua vieäc phaùt haønh traùi phieáu cuûa mình Chính phuû söû duïng nhö laø moät bieän phaùp ñeå oån ñònh neàn kinh teá. Do laõi suaát cuûa traùi phieáu Chính phuû coù aûnh höôûng voâ cuøng lôùn ñoái vôùi laõi suaát thò tröôøng, neân vieäc phaùt haønh traùi phieáu seõ aûnh höôûng ñeán khaû naêng tieát kieäm, ñaàu tö vaø toång cung tieàn teä cuûa neàn kinh teá. Thöù ba: Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Thò tröôøng sô caáp laø keânh huy ñoäng voán linh hoaït vaø coù hieäu quaû hôn caùc loaïi hình huy ñoäng voán khaùc. Vì ñaây laø nguoàn voán daøi haïn vaø oån ñònh, caùc doanh nghieäp khoâng phaûi quaù lo laéng veà thôøi gian hoaøn traû nhö khi ñi vay voán ngaân haøng. Ngöôïc laïi, khi doanh nghieäp ôû tình traïng dö thöøa voán nhöng chöa coù cô hoäi saûn xuaát kinh doanh, caùc doanh nghieäp coù theå mua chöùng khoaùn nhö laø moät taøi saûn kinh doanh vaø caùc chöùng khoaùn naøy coù theå deã daøng chuyeån ñoåi thaønh tieàn maët. Qua cô cheá quaûn lyù cuûa thò tröôøng seõ giuùp cho doanh nghieäp chuyeân nghieäp hôn vaø hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn trong thôøi ñaïi kinh teá thò tröôøng. Caùc chuû theå tham gia thò tröôøng laø caùc toå chöùc huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh chöùng khoaùn roäng raõi cho nhaø ñaàu tö ñoù laø Chính phuû, caùc doanh nghieäp vaø quyõ ñaàu tö. a.3 Caùc phöông thöùc phaùt haønh chöùng khoaùn. Coù hai hình thöùc phaùt haønh chöùng khoaùn treân thò tröôøng sô caáp. Ñoù laø phaùt haønh rieâng leû vaø phaùt haønh ra coâng chuùng. Thöù nhaát: Phaùt haønh rieâng leû laø vieäc phaùt haønh trong ñoù chöùng khoaùn ñöôïc baùn trong phaïm vi moät soá ngöôøi nhaát ñònh (thoâng thöôøng cho caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc), vôùi nhöõng ñieàu kieän haïn cheá vaø khoâng tieán haønh moät caùch roäng raõi ra coâng chuùng. Coâng ty thöôøng löïa choïn phaùt haønh rieâng leû bôûi moät soá nguyeân nhaân sau: Coâng ty khoâng ñuû tieâu chuaån ñeå phaùt haønh ra coâng chuùng. Soá löôïng voán caàn huy ñoäng thaáp Coâng ty phaùt haønh coå phieáu nhaèm muïc ñích duy trì caùc moái quan heä coâng ty. Phaùt haønh cho caùn boä coâng nhaân vieân chöùc cuûa coâng ty. 28 Thöù hai: Phaùt haønh ra coâng chuùng laø baùn chöùng khoaùn roäng raõi cho moät soá löôïng lôùn coâng chuùng ñaàu tö, trong ñoù moät tyû leä nhaát ñònh chöùng khoaùn phaûi ñöôïc phaân phoái cho caùc nhaø ñaàu tö nhoû. Toång giaù trò chöùng khoaùn phaùt haønh cuõng phaûi ñaït moät möùc nhaát ñònh. Chöùng khoaùn phaùt haønh ra coâng chuùng ñöôïc pheùp nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung. Vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng ñöôïc phaân bieät giöõa phaùt haønh coå phieáu vaø phaùt haønh traùi phieáu. Tröôøng hôïp phaùt haønh coå phieáu ra coâng chuùng, vieäc phaùt haønh ñöôïc thöïc hieän theo moät trong hai phöông thöùc sau: - Phaùt haønh laàn ñaàu ra coâng chuùng (IPO 1) laø vieäc phaùt haønh trong ñoù coå phieáu cuûa coâng ty laàn ñaàu tieân ñöôïc baùn roäng raõi cho coâng chuùng ñaàu tö. Neáu coå phaàn ñöôïc baùn laàn ñaàu ñöôïc baùn cho coâng chuùng nhaèm muïc ñích taêng voán thì ñoù laø IPO sô caáp, coøn khi coå phaàn ñöôïc baùn laàn ñaàu töø soá coå phaàn hieän höõu thì ñoù laø IPO thöù caáp. - Chaøo baùn sô caáp laø ñôït phaùt haønh coå phieáu boå sung cuûa coâng ty ñaïi chuùng cho roäng raõi coâng chuùng ñaàu tö. Tröôøng hôïp phaùt haønh traùi phieáu ra coâng chuùng, vieäc phaùt haønh ñöôïc thöïc hieän baèng moät phöông thöùc duy nhaát, ñoù laø chaøo baùn sô caáp. Chaøo baùn chöùng khoaùn ra coâng chuùng laø vieäc chaøo baùn chöùng khoaùn theo moät trong caùc tieâu thöùc sau ñaây: Thoâng qua phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, keå caû internet. Chaøo baùn chöùng khoaùn cho töø moät traêm nhaø ñaàu tö trôû leân, khoâng keå nhaø ñaàu tö chöùng khoaùn chuyeân nghieäp. Chaøo baùn cho moät soá nhaø ñaàu tö khoâng xaùc ñònh 2 b. Thò tröôøng chöùng khoaùn thöù caáp: laø nôi mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn ñaõ phaùt haønh laàn ñaàu ôû thò tröôøng chöùng khoaùn sô caáp. Treân thò tröôøng chöùng khoaùn thöù caáp, hoaït ñoäng mua baùn chöùng khoaùn khoâng laøm taêng theâm quy moâ voán cho toå chöùc phaùt haønh, khoâng thu huùt theâm ñöôïc nguoàn taøi chính môùi. Thò tröôøng thöù caáp ñoùng vai troø laøm taêng tính thanh khoaûn cho caùc chöùng khoaùn. Ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng thöù caáp: 1 2 IPO – Initial Public Offering Khoản 12, điều 06 Luật Chứng Khoán 2006 29 - Treân thò tröôøng thöù caáp, voán giöõa caùc nhaø ñaàu tö vôùi nhau. - Giaù chöùng khoaùn treân thò tröôøng thöù caáp do cung caàu veà chöùng khoaùn quyeát ñònh. Vai troø cuûa thò tröôøng thöù caáp: - Taïo tính thanh khoaûn cho caùc loaïi chöùng khoaùn. - Goùp phaàn oån ñònh vaø phaùt trieån thò tröôøng sô caáp. - Xaùc ñònh giaù trò cuûa coâng ty nieâm yeát, naâng cao vò theá cuûa doanh nghieäp. Thò tröôøng thöù caáp bao goàm hai loaïi thò tröôøng sau: b.1 Thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung Thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung laø nôi toå chöùc cho caùc chuû theå tham gia thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn thöïc hieän caùc giao dòch treân caùc nguyeân taéc thoáng nhaát. Nôi taäp trung giao dòch chöùng khoaùn ñoù thöôøng goïi laø Sôû giao dòch chöùng khoaùn. Sôû giao dòch chöùng khoaùn taïo ñieàu kieän cho vieäc giao dòch chöùng khoaùn ñöôïc tieán haønh thuaän lôïi, deã daøng, giaûm thieåu thôøi gian vaø chi phí, ñaûm baûo cho vieäc mua baùn chöùng khoaùn dieãn ra coâng baèng, ñuùng phaùp luaät. b.2 Thò tröôøng chöùng khoaùn phi taäp trung (OTC)3 Thò tröôøng chöùng khoaùn phi taäp trung laø thò tröôøng maø giao dòch chöùng khoaùn khoâng phaûi ôû moät nôi cuï theå nhö Sôû giao dòch maø giao dòch thöôøng ñöôïc tieán haønh qua ñaøm phaùn tröïc tieáp qua ñieän thoaïi hoaëc qua heä thoáng maùy tính hoaëc qua moâi giôùi. Ñieàu kieän cho vieäc chöùng khoaùn giao dòch treân thò tröôøng naøy khoâng khaét khe nhö ôû thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung. THỰC TRẠNG 2.1 Thực trạng thị trường chứng khoan hoạt động tại Việt Nam Nhìn laïi chaëng ñöôøng phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam töø khi baét ñaàu hoaït ñoäng cho ñeán nay ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån ñaùng keå. Tuy coøn non treû nhöng thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam böôùc ñaàu ñaõ goùp phaàn hình thaønh moät moâ hình thò tröôøng voán töông ñoái toaøn dieän, taïo laäp 3 Over the counter Market 30 vaø vaän haønh keânh huy ñoäng voán trung vaø daøi haïn cho neàn kinh teá. a.Thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung :Treân thò tröôøng taäp trung soá löôïng coâng ty nieâm yeát, caùc quyõ ñaàu tö ngaøy caøng gia taêng veà soá löôïng, quy moâ vaø soá löôïng nhaø ñaàu tö cuõng gia taêng ñaùng keå, ñieàu naøy gia taêng tieát kieäm vaø ñaàu tö cho neàn kinh teá. a 1- . Coâng ty nieâm yeát Chæ soá VNIDEX töø ngaøy 28/7/2000 ñeán 31/12/2009 Tính töø khi thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng chæ vôùi 2 coå phieáu REE vaø SAM, ñeán nay soá löôïng coå phieáu tham gia nieâm yeát treân hai saøn hôn 453 loaïi, bao goàm coå phieáu, chöùng chæ quyõ cuûa coâng ty thuoäc nhieàu thaønh phaàn, lónh vöïc kinh teá khaùc nhau, keå caû caùc coâng ty lieân doanh, nöôùc ngoaøi nhö: Gaïch men Chen Yil, Full power, Taicera, Taya, … Chöùng khoaùn nieâm yeát treân saøn giao dòch taäp trung hieän nay bao goàm: Coå phieáu, chöùng chæ quyõ ñaàu tö, traùi phieáu. Sôû giao dòch chöùng khoaùn TP. Hoà Chí Minh vôùi vai troø tieân phong trong thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam, ñaây laø nôi giao dòch coå phieáu cuûa caùc coâng ty coù quy moâ voán lôùn vôùi voán ñieàu leä ít nhaát 80 tyû ñoàng. Quy moâ Sôû giao dòch caùc naêm qua theå hieän trong baûng sau: 31 SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN TP. HCM – COÅ PHIEÁU Naêm 2000 Soá phieáu 5 coå 2001 2002 3 8 8 16 2003 2004 2005 0 6 6 16 22 28 2006 56 84 2007 35 119 2008 33 152 2009 44 196 keá Soá luõy 5 KL nieâm yeát 179.535.19 8 33.188.960 111.436.77 9 0 55.614.436 258.213.67 9 1.850.529. 929 2.081.630. 564 1.372.358. 814 3.602.246. 588 Nguoàn: UÛy ban chöùng khoaùn nhaø nöôùc Qua baûng treân ta thaáy soá löôïng coå phieáu nieâm yeát treân HOSE taêng daàn qua caùc naêm, ñaëc bieät soá löôïng vaø chuûng loaïi taêng maïnh töø thôøi ñieåm cuoái naêm 2006 vaø ñaàu 2007. Trong giai ñoaïn naøy vôùi nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc cuûa Vieät Nam treân tröôøng quoác teá: Trôû thaønh thaønh vieân thöù 150 cuûa WTO, toå chöùc thaønh coâng hoäi nghò APEC, cuøng vôùi nhöõng thaønh töïu ñaùng khích leä cuûa neàn kinh teá nhö taêng tröôûng GDP ôû möùc treân 8.5%, laïm phaùt ôû möùc 7.5%... Nhöõng thaønh töïu treân ñaõ thuùc ñaåy thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån. SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN TP. HCM – CHÖÙNG CHÆ QUYÕ Naêm Soá chöùng chæ Soá luõy keá 2004 1 1 100.000.000 2005 0 1 0 2006 1 2 50.000.000 2007 1 3 21.409.530 32 KL nieâm yeát 2008 1 4 80.646.000 2009 0 4 0 Nguoàn: UÛy ban chöùng khoaùn nhaø nöôùc Thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam qua hôn 9 naêm hoaït ñoäng vaø gaàn 6 naêm keå töø khi chöùng chæ quyõ ñaàu tieân VF1 tham gia nieâm yeát treân HOSE thì ñeán nay coù toång chöùng chæ quyõ nieâm yeát chæ döøng laïi con soá 4, cho thaáy quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn coøn khaù môùi meõ ñoái vôùi nhaø ñaàu tö cuõng nhö thò tröôøng. Qua ñoù cho thaáy hoaït ñoäng ñaàu tö chöùng khoaùn mang tính nhoû leû neân thò tröôøng thieáu tính beàn vöõng. Sôû giao dòch chöùng khoaùn Haø Noäi – HNX. Maëc duø saøn giao dòch chöùng khoaùn Haø Noäi thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng trong khoaûng thôøi gian 5 naêm, nhöng soá löôïng coâng ty nieâm yeát saøn naøy cuõng khaù lôùn, ngoaøi ra coøn coù moät löôïng lôùn traùi phieáu, caùc coâng ty nieâm yeát saøn naøy chỉ cần có số vốn treân 10 tyû ñoàng. SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN HAØ NOÄI – COÅ PHIEÁU Naêm Soá phieáu coå keá Soá luõy KL nieâm yeát 2005 6 6 11.803.032 2006 74 80 1.404.867. 542 2007 29 109 606.079.77 3 2008 58 167 503.202.85 8 2009 90 257 423.371.08 7 Nguoàn: UÛy ban chöùng khoaùn nhaø nöôùc Saøn giao dòch chöùng khoaùn Haø Noäi laø nôi toå chöùc ñaáu giaù caùc ñôït phaùt haønh traùi phieáu Chính phuû vaø caùc doanh nghieäp, ñaây laø trung taâm giao dòch cuûa caùc loaïi traùi phieáu. SÔÛ GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN HAØ NOÄI – TRAÙI PHIEÁU 33 Naêm Soá loaïi traùi phieáu KL nieâm yeát 2005 7 12.000.000 2006 83 159.400.00 0 2007 161 465.410.00 0 2008 510 994.460.00 0 2009 508 1.663.140. 000 Nguoàn: UÛy ban chöùng khoaùn nhaø nöôùc Chæ soá HNX ñeán ngaøy 31/12/2009 a 2- Coâng ty chöùng khoaùn Coâng ty chöùng khoaùn laø ñònh cheá taøi chính khoâng theå thieáu trong hoaït ñoäng thò tröôøng chöùng khoaùn, theå hieän nguyeân taéc trung gian trong hoaït ñoäng thò tröôøng. Tính ñeán nay soá löôïng coâng ty chöùng khoaùn treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam coù khoaûng 105 coâng ty, toå chöùc hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn chieám khoaûng 91% vaø caùc ngaân haøng thöông maïi 34 thaønh laäp caùc coâng ty chöùng khoaùn ôû hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn chieám khoaûng 9%. Baûng soá löôïng coâng ty chöùng khoaùn qua caùc naêm: 1 Naê 200 m 0 CTCK 3 200 200 200 1 2 3 8 9 11 Nguoàn Uyû ban 200 200 200 200 200 4 5 6 7 8 13 14 55 80 102 chöùng khoaùn Nhaø nöôùc 200 9 105 Lónh vöïc hoaït ñoäng chính cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn ôû Vieät Nam:  Moâi giôùi chöùng khoaùn  Töï doanh chöùng khoaùn  Baûo laõnh phaùt haønh  Tö vaán chöùng khoaùn  Löu kyù chöùng khoaùn Trong caùc hoaït ñoäng treân thì nghieäp vuï moâi giôùi ñöôïc xem laø haáp daãn vaø ít ruûi ro ñoái vôùi coâng ty chöùng khoaùn, do vaäy giai ñoaïn thò tröôøng taêng tröôûng noùng giai ñoaïn töø cuoái naêm 2006 ñaàu naêm 2007 soá löôïng coâng ty chöùng khoaùn taêng nhanh (töø 14 leân 55 coâng ty), trong khi ñoù ñieàu kieän veà haï taàng kĩ thuaät vaø nguoàn nhaân löïc caùc coâng ty chöùng khoaùn chöa ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa thò tröôøng. Ñieàu naøy cho thaáy vieäc taêng soá löôïng coâng ty chöùng khoaùn khoâng coù tính beàn vöõng, chuùng ta chöa hoaïch ñònh chieán löôïc daøi haïn trong vieäc phaùt trieån coâng ty chöùng khoaùn phuø hôïp vôùi quy moâ thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam. Veà hoaït ñoäng nghieäp vuï cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn trong naêm 2009, toång giaù trò giao dòch naêm hôn 1.085.265 tyû ñoàng, bình quaân giaù trò giao dòch 1 thaùng laø 108.526 tyû ñoàng; toång phí moâi giôùi hôn 1.950.635 tyû ñoàng. a 3- Quyõ ñaàu tö vaø coâng ty quaûn lyù quyõ Quyõ ñaàu tö laø toå chöùc ñaàu tö taäp theå, hoaït ñoäng ñaàu tö chuyeân nghieäp treân thò tröôøng chöùng khoaùn, quyõ ñaàu tö hoaït ñoäng döôùi söï quaûn lyù cuûa coâng ty quaûn lyù quyõ vaø chòu söï giaùm saùt cuûa caùc ngaân haøng. Theo baùo caùo cuûa coâng ty chöùng khoaùn Barings (Anh) thì tính ñeán cuoái naêm 1996 coù 8 quyõ ñaàu tö ñaõ ñaàu tö vaøo Vieät Nam vaø Ñoâng Döông vôùi soá voán leân ñeán 400 trieäu USD. Sau khi thò 35 tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam thaønh laäp cuøng vôùi söï troãi daäy cuûa neàn kinh teá Vieät Nam, thì Vieät Nam ñaõ trôû thaønh ñieåm ñeán khaù haáp daãn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö, caùc quyõ ñaàu tö. Tính ñeán cuoái thaùng 10/2009, thò tröôøng ñaõ coù 46 coâng ty quaûn lyù quyõ ñöôïc caáp pheùp hoaït ñoäng (01 coâng ty ñaõ giaûi theå thaùng 7/2009) vôùi toång soá voán ñieàu leä gaàn 1.835 tyû ñoàng (naêm 2009 chæ coù 4 coâng ty ñöôïc thaønh laäp môùi); coù 20 quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn (4 quyõ coâng chuùng vaø 16 quyõ thaønh vieân) vôùi toång soá voán huy ñoäng laø 12.757 tyû ñoàng (1 quyõ giaûi theå vaø 1 quyõ taêng voán); vaø 29 vaên phoøng ñaïi dieän hoaït ñoäng. Coù 4 chöùng chæ quyõ nieâm yeát treân Sôû giao dòch chöùng khoaùn TP. Hoà Chí Minh laø MAFPF1, PRUBF1, VFMVF1, VFMVF4. a 4- Quy moâ huy ñoäng voán qua thò tröôøng chöùng khoaùn Qua 9 naêm hình thaønh vaø phaùt trieån, thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam ngaøy caøng giöõ vai troø laø keânh huy ñoäng voán trung vaø daøi haïn cho neàn kinh teá vaø khaúng ñònh vai troø khoâng theå thieáu ñöôïc trong söï vaän haønh neàn kinh teá. Quy moâ voán huy ñoäng qua thò tröôøng chöùng khoaùn cụ theå qua baûng sau: Ch æ tieâ u HOSE Soá CK NY (1 CK) Toaøn thò Coå phieáu tröôøng Traùi phieáu Chöùng chæ 261 196 61 4 Tyû troïn g (%) 100 75.09 23.37 1.54 Kho ái löôïn g CK NY 10.808.767. 089 Tyû 100 10.423.317. 133.393.56 252.055.5 994 5 30 96.43 1.23 36 2.33 Upcom troïn g (%) GT NY (trie äu ñoà ng) HNX 120.093.092 104.233.180 13.339.357 2.520.555 Tyû troïn g (%) 100 86.79 11.11 Soá CK NY (1 CK) 799 257 508 34 Tyû troïn g (%) 100 32.17 63.58 4.25 Kho ái löôïn g CK NY 5.645.320.2 82 3.654.746.6 40 1.663.140. 000 327.433.6 42 Tyû troïn g (%) 100 64.74 29.46 5.8 GT NY (trie äu ñoà ng) 205.699.553 36.547.466 166.314.00 0 2.838.086 Tyû 100 17.77 80.85 37 2.10 1.38 troïn g (%) Soá CK NY (1 CK) TOÅN G COÄ NG KL NY (nga øn CK) GT NY (trie äu ñoà ng) 1060 453 16.454.087. 371 14.078.064. 634 569 4 34 1.796.533. 252.055.5 327.433.6 565 30 42 325.792.645 140.780.646 179.653.35 2.520.555 2.838.086 7 Baûng tyû troïng voán hoùa thò tröôøng vôùi GDP Naêm 200 0 200 1 200 2 200 3 200 4 200 5 200 6 TT (%) 0.28 0.34 0.48 0.39 0.64 1.21 22.7 200 7 200 8 200 9 43 20 42 Qua baûng ta thaáy huy ñoäng voán qua thò tröôøng chöùng khoaùn chuû yeáu baèng caùc coâng cuï: Coå phieáu, traùi phieáu, vaø chöùng chæ quyõ ñaàu tö. Ñieàu naøy cho thaáy tính ña daïng trong vieäc huy ñoäng voán cuûa neàn kinh teá chöa cao. Voán coâng cuï huy ñoäng chieám tyû troïng lôùn laø coå phieáu, caùc coâng cuï taøi chính khaùc chöa coù söï quan taâm ñuùng möùc cuûa nhaø ñaàu tö. Theo Uyû ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc, tính ñeán ngaøy 22/12/2009, löôïng voán huy ñoäng qua thò tröôøng chöùng khoaùn (theo hoà sô caáp pheùp phaùt haønh) keå töø ñaàu naêm ñaït 18.668 tyû ñoàng, ñaáu giaù coå phaàn hoaù ñaït 2.124 tyû ñoàng. Naêm 2008, Ban Quaûn lyù phaùt haønh Uyû ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc xöû lyù vaø trình caáp pheùp 92 hoà sô ñaêng kyù chaøo 38 baùn chöùng khoaùn ra coâng chuùng; 22 tröôøng hôïp chaøo baùn rieâng leû, toång löôïng phaùt haønh ñaït hôn 12.000 tyû ñoàng. a 5- Thöïc traïng hoaït ñoäng ñaàu tö chöùng khoaùn So vôùi nhöõng ngaøy ñaàu thò tröôøng môùi thaønh laäp thì ngaøy nay hoaït ñoäng ñaàu tö chöùng khoaùn ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån caû veà chieàu roäng laãn chieàu sau. Soá löôïng taøi khoaûn tính ñeán cuoái thaùng 10/2009 vaøo khoaûng 766.725 taøi khoaûn (trong ñoù nhaø ñaàu tö coù toå chöùc laø 3.147 taøi khoaûn vaø nhaø ñaàu tö caù nhaân laø 763.578 taøi khoaûn). Theo moät khaûo saùt khoaûng 500 nhaø ñaàu tö taïi saøn giao dòch chöùng khoaùn thì ñoä tuoåi caùc nhaø ñaàu tö tham gia chieám tyû troïng cao laø 25-34 (chieám 36%), ñieàu naøy cho thaáy thò tröôøng ñöôïc tham gia chuû yeáu laø thanh nieân vaø trung nieân, chöa mang tính quaàn chuùng. Veà trình ñoä hoïc vaán thì trình ñoä töø ñaïi hoïc trôû leân chieám hôn 80%, cho thaáy lónh vöïc chöùng khoaùn chæ taäp trung vaøo thaønh phaàn coù hoïc vaán cao chöù chöa nhaän ñöôïc söï quan taâm cuûa haàu heát taàng lôùp daân cö. Veà loaïi chöùng khoaùn löïa choïn ñaàu tö thì keát quaû khaûo saùt cho thaáy 75% nhaø ñaàu tö löïa choïn ñaàu tö coå phieáu ñaõ nieâm yeát, nhö vaäy chöùng khoaùn nieâm yeát coù tính thanh khoaûn cao luoân laø söï löïa choïn cuûa nhaø ñaàu tö. Veà quy moâ ñaàu tö, nhaø ñaàu tö coù soá voán ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn coù möùc döôùi 100 trieäu ñoàng chieám gaàn 50% soá löôïng nhaø ñaàu tö tham gia khaûo saùt. Ñieàu naøy cho thaáy, ñaàu tö chöùng khoaùn coøn mang tính nhoû leû vaø chöa thaät sö haáp daãn ñeå nhaø ñaàu tö maïnh daïn taäp trung voán vaøo lónh vöïc naøy. Veà thôøi haïn ñaàu tö, thì thôøi haïn ñaàu tö ngaén haïn (döôùi 6 thaùng) chieám khoaûng 50% soá löôïng nhaø ñaàu tö, ñieàu naøy deã gaây baát oån cho thò tröôøng. Vaø veà nguoàn tin khi tham gia thò tröôøng, qua khaûo saùt cho thaáy 38% ñöôïc thoâng tin qua Internet, ñieàu naøy cho thaáy coâng taùc tuyeân truyeàn saâu roäng ñeán nhaø ñaàu tö laø chöa cao vaø vì vaäy raát deã gaây söï hoaõng loaïn khi maø thoâng tin thieáu chính xaùc, thieáu cô sôû cuûa moät vaøi trang tin laù caûi. Qua khaûo saùt nhoû treân cho thaáy thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam coøn nhieàu baát caäp trong vieäc tuyeân truyeàn saâu roäng kieán thöùc veà chöùng khoaùn cho moïi taàng lôùp daân cö, nhaát laø caùc tænh xa xoâi thì chöùng khoaùn laø khaùi nieäm coøn khaù môùi meû. 39 b. Thò tröôøng chöùng khoaùn phi taäp trung Thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn taäp trung chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töø naêm 2000, tuy nhieân vieäc giao dòch chöùng khoaùn ñaõ phaùt sinh töø tröôùc ñoù, keå töø khi Vieät Nam coå phaàn hoùa doanh nghieäp nhaø nöôùc töø naêm 1992. Töø thôøi ñieåm tröôùc khi thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung hoaït ñoäng, vieäc giao dòch chöùng khoaùn ôû Vieät Nam ñöôïc thöïc hieän thoâng qua hình thöùc trao tay caùc loaïi traùi phieáu, coâng traùi, phaàn huøn… vaø vieäc giao dòch traàm laéng vì soá löôïng chöùng khoaùn raát haïn cheá. Ñeán nay maëc duø thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn taäp trung ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng nhöng vieäc giao dòch chöùng khoaùn chöa nieâm yeát vaãn dieãn ra thöôøng xuyeân vì soá löôïng coâng ty coå phaàn coù haøng ngaøn maø soá löôïng chöùng khoaùn nieâm yeát chæ vaøi traêm. Thò tröôøng chöùng khoaùn phi taäp trung hieän nay toàn taïi caùc hình thöùc sau. b1- Thò tröôøng trao tay Soá löôïng doanh nghieäp hieän nay trong neàn kinh teá vaøo khoaûng 500.000 doanh nghieäp ôû caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc nhau vaø toàn taïi döôùi nhieàu hình thöùc. Tuy nhieân soá löôïng coâng ty nieâm yeát treân saøn giao dòch chöùng khoaùn taäp trung khoâng nhieàu, vì vaäy vieäc toàn taïi thò tröôøng naøy laø moät taát yeáu cuûa nhu caàu giao dòch chöùng khoaùn. Thò tröôøng naøy giao dòch vôùi cô cheá trao tay laø chuû yeáu, caùc giao dòch chöùng khoaùn chæ thöïc hieän qua trung gian moâi giôùi (goïi daân gian laø “coø”) laø chuû yeáu, chính vì cô cheá naøy maø thò tröôøng naøy hoaït ñoäng khaù linh hoaït veà thôøi gian, ñòa ñieåm giao dòch, hình thöùc thanh toaùn. Ñieàu baát caäp nhaát cuûa loaïi hình thò tröôøng naøy laø tính thanh khoaûn keùm vaø thöôøng giao dòch vôùi khoái löôïng lôùn, ñieàu naøy khoù thuùc ñaåy thò tröôøng phaùt trieån, do vaäy seõ haïn cheá khaû naêng huy ñoäng voán cho neàn kinh teá. Cho neân höôùng giao dòch chöùng khoaùn chöa nieâm yeát vaøo quyõ ñaïo laø vaán ñeà caàn thieát ñeå taêng tính thanh khoaûn vaø baûo veä lôïi ích cuûa nhaø ñaàu tö vaø thuùc ñaåy khaû naêng huy ñoäng voán cho neàn kinh teá. b2- Thò tröôøng Upcom Naêm 2009 vieäc giao dòch coå phieáu cuûa coâng ty coå phaàn ñaïi chuùng ñöôïc thöïc hieän moät caùch coù toå chöùc laø saøn Upcom. Ñieàu naøy laø taêng tính thanh khoaûn cuûa caùc coå phieáu cuûa caùc coâng ty naøy ñoàng thôøi tieán tôùi xaây döïng thò tröôøng OTC trong töông lai. Saøn giao dòch chöùng khoaùn Upcom ra ñôøi ñaõ giuùp cho vieäc giao dòch coå phieáu cuûa coâng ty coå phaàn ñaïi chuùng ñöôïc 40 thuaän lôïi vaø laøm taêng tính minh baïch cuõng nhö naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn trò cuûa caùc coâng ty naøy. Tuy nhieân thôøi gian qua hoaït ñoäng treân saøn giao dòch naøy khaù traàm laéng vì chöa ñaït ñöôïc söï kyø voïng cuûa nhaø ñaàu tö, doanh nghieäp keå caû caùc nhaø quaûn lyù thò tröôøng do soá löôïng coâng ty tham gia coøn haïn cheá neân chöa coù söï phong phuù veà haøng hoùa vaø thôøi gian giao dòch (töø 10h – 15h) chöa hôïp lyù. Sau khi ñi vaøo hoaït ñoäng, thò tröôøng Upcom toû ra keùm haáp daãn vaø môø nhaït haún so vôùi dieãn bieán cuûa hai thò tröôøng nieâm yeát TP. Hoà Chí Minh vaø Haø Noäi. Giao dòch cuûa 34 coå phieáu qua moãi phieân chæ vaøi traêm nghìn, vôùi giaù trò phoå bieán 1 – 4 tyû ñoàng. Khoaûng 03 thaùng sau ngaøy thò tröôøng Upcom ra maét, thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam ñoùn nhaän heä thoáng giao dòch traùi phieáu Chính phuû chuyeân bieät. Hôn 500 loaïi traùi phieáu vôùi giaù trò 166.000 tyû ñoàng ñöôïc giao dòch baèng heä thoáng coâng ngheä töø xa vaø taùch bieät khoûi coå phieáu, giuùp nhaø ñaàu tö coù theâm löïa choïn ñaàu tö ít ruûi ro. Ñaây ñöôïc kyø voïng laø keânh daãn voán cho neàn kinh teá, taïo söï ña daïng hoaù caùc coâng cuï ñaàu tö treân thò tröôøng voán, taêng cöôøng söï ñoäc laäp trong ñieàu haønh chính saùch tieàn teä cuûa ngaân haøng trung öông. 2.2 Thực trạng phân tích và đầu tư cụ thể 2.2.1 Phân tích khối lượng giao dịch chứng khoán Khi giá cổ phiếu giảm hoặc đi ngang trong một khoảng thời gian dài có thể làm cho vốn của nhà đầu tư bị đọng lại tại cổ phiếu đó và mất nhiều chi phí cơ hội khác. Điều này dễ gây nên ức chế tâm lý cho nhà đầu tư và khiến họ có thể bán đi ngay trước khi cổ phiếu bước vào chu kỳ tăng giá. Khi có ý định đầu tư vào cổ phiếu nào đó, nhà đầu tư cần theo dõi khối lượng giao dịch hàng ngày của cổ phiếu và quy mô lệnh của cổ phiếu đó. Khi xuất hiện khối lượng giao dịch tăng so với mức bình thường kèm theo giá tăng thì đó chính là thời điểm thích hợp để mua. Khối lượng giao dịch mua bán bình thường của một cố phiếu lượng giao dịch bình quân ngày của cổ phiếu đó trong khoảng 30-35 ngày. Khi khối lượng giao dịch tăng thường kéo theo giá tăng, đây là quy luật cung - cầu. Khối lượng giao dịch tăng có thể do cổ phiếu được nhà đầu tư quan tâm hơn hay do các 41 thông tin nội gián lọt ra ngoài. Điều này thường xảy ra khi các công ty chuẩn bị báo cáo tài chính hay trước các cuộc họp cổ đông. Ngoài ra, việc khối lượng giao dịch tăng cũng có thể là dấu hiệu của sự tham gia của một nhà đầu tư lớn (tổ chức, quỹ đầu tư,..). Đây là những đối tượng có ảnh hưởng khoảng 70% đến tình hình giao dịch. Khối lượng giao dịch cùng quy mô lệnh tăng là dấu hiệu nhận biết sự tham gia của đối tượng này. Ví dụ: Xét cổ phiếu DPC của công ty cổ phần Nhựa Đà Nẵng và cổ phần PNC của công ty cổ phần Văn hóa Phương Nam. Trong giai đoạn từ trước tháng 11-2006 đến giữa tháng 12-2006, giá DPC trong xu hướng đi ngang và khối lượng giao dịch rất ít, khoảng vài nghìn. Đến giữa tháng 12-2006, giá DPC tăng với khối lượng giao dịch lớn hơn rất nhiều và CP bắt đầu chu kỳ tăng giá. Vậy nếu nhà đầu tư mua CP khi bắt đầu giai đoạn này sẽ đạt được hiệu quả cao. Đây cũng chính là giai đoạn công ty cổ phần Nhựa Bình Minh mua CP chi phối Nhựa Đà Nẵng. Với PNC, trong suốt giai đoạn đầu, CP này có xu hướng đi ngang. Đến đầu tháng 22007, PNC có khối lượng tăng cáo kèm theo giá tăng và bắt đầu chu kỳ tăng đến nay. 2.2.2 Phân tích tình hình chung và tiến hành đầu tư Đầu tư chứng khoán từ nước ngoài đóng vai trò rất quan trọng đối với TTCK Việt Nam trong năm 2006-2007. Những luồng đầu tư này tiếp tục đổ vào trong năm 2008, 2009 và quý I năm 2010, gây ra thâm hụt cơ bản lớn trong 2008-2009, mặc dù thâm hụt này đã giảm trong 2009 do luồng vốn FDI tăng trở lại. Do FDI luôn đi kèm với công nghệ và tiếp cận thị trường, dòng vốn FDI 8-10% của GDP sẽ giúp tăng năng suất và phục hồi tăng trưởng GDP thực hàng năm lên 7-8% trong trung hạn sau khi môi trường vĩ mô được ổn định lại”. 42 Trong quý III đối ngoại đóng vai trò khá lớn trong việc giữ cho thị trường không giảm sâu, với việc mua ròng trong hầu hết quý III đặc biệt là cuối quý. Đặc biệt ba cổ phiếu RIC, ST8, TKU thì phần trăm nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài đã lên tới con số tối đa 49%. Nhóm blue chip đặc biệt FPT, SSI, HCM, VNM, TRI,...khối ngoại đều nắm giữ tới trên 40%. Vào thời điểm cuối quý III thì khối ngoại nắm giữ 21,96% trên sàn HOSE và 10,38% trên sàn HXN và trên cả hai sàn là 19,79% tăng nhẹ so với quý trước.  Thời điểm nào nên mua chứng khoán và thời điểm nào nên bán chứng khoán. Sau khi lựa chọn được cổ phiếu tốt nhất, nhà đầu tư phải tính toán thời điểm mua vào để đạt hiệu quả cao nhất. Khi có ý định đầu tư vào cổ phiếu nào đó, nhà đầu tư cần theo dõi khối lượng giao dịch hàng ngày của cổ phiếu và quy mô lệnh của cổ phiếu đó. Khi giá cổ phiếu giảm hoặc đi ngang trong một khoảng thời gian dài có thể làm cho vốn của nhà đầu tư bị đọng lại tại cổ phiếu đó và mất nhiều chi phí cơ hội khác. Điều này dễ gây nên ức chế tâm lý cho nhà đầu tư và khiến họ có thể bán đi ngay trước khi cổ phiếu bước vào chu kỳ tăng giá. Ví dụ: Một cổ phiếu tăng từ 50USD lên 250USD thì như thế nào? Hãy tự hỏi chính mình: bạn phải làm gì để tăng gấp đôi về giá đối với một cổ phiếu đang giao dịch ở mức giá 40USD và 50USD/cổ phiếu trong vòng nhiều tháng nay và hiện nay đang bán với giá 50USD? Có phải ban đầu cổ phiếu đó phải trải qua giá 51USD, rồi 52USD 43 và 53YSD, 54USD và tiếp tục với mức giá cao hơn mới trước khi nó có thể đạt mức giá là 100USD? Là một nhà đầu tư thông minh, bạn nên mua các cổ phiếu vào thời điểm cổ phiếu đó trông có vẻ quá cao đối với phần lớn các nhà đầu tư thông thường và bạn phải bán các cổ phiếu đó ngay khi giá tăng lên và bắt đầu trông có vẻ hấp dẫn đối với các phần lớn các nhà đầu tư. Nếu bạn mua cổ phiếu của Cisco vào thời điểm giá cao nhất mà công ty này từng bán ra thị trường vào thời điễm năm 1990 khi giá cổ phiếu của công ty vừa tăng lên một mức giá cao mới và có vẻ có nhiều rủi ro thì vào lúc đó bạn đã có một khoản tăng giá gần 75% từ thời điểm đó trở đi. Thời điểm tốt nhất để mua cổ phiếu là trong thị trường đầu cơ giá lên khi cổ phiếu bắt đầu phá vỡ thời điểm giữ nguyên giá ban đầu. Khi nào nên bán cổ phiếu? Cũng là một vấn đề đáng quan tâm sau việc quyết định thời điểm mua cổ phiếu và luôn thường trực trong đầu các nhà đầu tư. Nhiều nhà đầu tư chứng khoán đặt câu hỏi rằng: "Có loại cổ phiếu nào an toàn không ?”. Câu trả lời có lẽ là không tồn tại một loại cổ phiếu nào thực sự an toàn. Điều cốt yếu là các nhà đầu tư cần nhận biết được thời điểm thích hợp để mua và bán cổ phiếu. Trong thị trường chứng khoán, nhiều nhà đầu tư đã “mất cả chì lẫn chài” chỉ vì bỏ qua thời điểm nên bán ra cổ phiếu, để rồi khi giá cổ phiếu sụt giảm thì muốn bán cũng không thể nào bán được. Lúc đó, cổ phiếu này không khác nào những tờ giấy lộn. Thật ra, đó là một bài học bổ ích cho nhiều nhà đầu tư. Trong điều kiện các “cổ phiếu an toàn” không còn nữa, mà thay vào đó là các “cổ phiếu rủi ro”, thành công hay thất bại lúc này tùy thuộc vào sự suy đoán và phân tích của các nhà đầu tư. Vậy phải xử lý tình huống này như thế nào? Việc xác định thời điểm tốt nhất để bán ra cổ phiếu được xem là khá khó khăn đối với các nhà đầu tư, cho dù đó là những nhà đầu tư nghiệp dư hay Soros hoặc John Neff . Bất kỳ nhà đầu tư chứng khoán nào cũng mong muốn đầu tư vào những công ty mà cổ phiếu có khả năng sinh lợi cao, giá cổ phiếu có xu hướng tăng mạnh, hoặc ít nhất cũng phải ổn định. Tuy nhiên, sự thật không bao giờ như vậy, giá các cổ phiếu trên thị trường chứng khoán liên tục biến động, các chỉ số quan trọng cũng lên xuống thất thường, lúc quá cao, lúc lại quá thấp khiến các nhà đầu tư luôn ở trong trạng thái bất an. Những thành công trong đầu tư 44 chứng khoán luôn đòi hỏi các nhà đầu tư phải nắm vững kiến thức về chứng khoán, cũng như có kinh nghiệm trong đầu tư để tìm hiểu rõ cổ phiếu mình đang giữ có ổn định không và liệu khi thị trường chứng khoán tụt dốc thì nó bị ảnh hưởng xấu không. Đặc biệt, các nhà đầu tư cần biết rõ lúc nào không nên nắm giữ cổ phiếu nữa. Sau đây là một số dấu hiệu giúp nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán có thể nhận biết được thời điểm nào nên bán ra cổ phiếu. a. Cơ cấu tổ chức điều hành công ty có sự xáo trộn Nếu những nhà quản lý cấp cao, những người chịu trách nhiệm về sự thành công của doanh nghiệp, bắt đầu rời bỏ công ty thì có thể xem đó là dấu hiệu bất lợi cho tương lai của công ty. Khi đó, các nhà đầu tư cần phải theo dõi và phát hiện xem tại sao lại có những thay đổi như vậy. Nếu phát hiện ra những dấu hiệu cho thấy công ty đang trở nên suy yếu trong lĩnh vực kinh doanh chính, thì tốt nhất nên bán cổ phiếu của công ty đó đi và thay vào đó là tìm mua cổ phiếu của công ty khác trong cùng lĩnh vực nhưng mạnh hơn và có ban điều hành ổn định hơn. b. Lợi nhuận và cổ tức giảm sút Trong trường hợp này, các nhà đầu tư nên điều tra cẩn thận trước khi quyết định có nên bán cổ phiếu hay không. Nếu là do ban quản trị công ty quyết định không chia cổ tức để tập trung vốn cho việc phát triển và mở rộng quy mô công ty, thì đó lại là điều tốt và cổ phiếu sẽ tăng giá trong tương lai. Nhưng thông thường thì sự sụt giảm về lợi nhuận và cổ tức là dấu hiệu xấu cho thấy tương lai của công ty gặp nhiều khó khăn, khi đó đa số nhà môi giới đều khuyên khách hàng bán cổ phiếu đi. Các công ty niêm yết có xu hướng chi trả cổ tức khá cao (trên 10%/năm) nên nhiều nhà đầu tư cho rằng đây là dấu hiệu tốt để tiếp tục nắm giữ cổ phiếu, nhưng không nên coi đây là căn cứ duy nhất để quyết định mua hay bán chứng khoán. Cổ tức chỉ thể hiện những kết quả trong quá khứ, không có gì bảo đảm việc đó sẽ tiếp diễn trong tương lai. Aiko Musaki, một nhà đầu tư cá nhân đang công tác tại bộ phận cổ phiếu và thị trường chứng khoán của hãng điện tử Matsushita, cho biết: “Theo tôi, các nhà đầu tư chứng khoán chỉ nên nắm giữ cổ phiếu của những công ty có cổ tức cao và ổn định, với điều kiện công ty đó có kế hoạch sử dụng vốn phát triển đúng hướng”. 45 c. Thị giá cổ phiếu lớn hơn nhiều lần so với giá trị thực Thomas Calvin, một nhà đầu tư chiến lược của công ty chứng khoán Lufkin & Jenrette, cho rằng: “Những tranh cãi về giá cổ phiếu của các công ty niêm yết đều chỉ mang tính một chiều, điều quan trọng là bản thân nhà đầu tư phải tự mình xác định được giá trị thực của chúng. Hãy cẩn trọng với những cổ phiếu có thị giá cao vọt. Bong bóng cổ phiếu có thể vỡ bất cứ lúc nào”. Đúng là có một số nhà đầu tư dù biết rằng cổ phiếu của mình đã vượt quá giá trị thực hàng chục lần nhưng họ vẫn chưa bán đi vì muốn trì hoãn việc chịu thuế thu nhập cũng như hy vọng giá sẽ còn tăng nữa. Tuy nhiên, nếu cảm thấy thị giá đã vượt qua giá trị thực chất của cổ phiếu nhiều lần thì nên bán cổ phiếu đi, bởi vì nếu giữ lại những cổ phiếu này bạn sẽ phải chịu rủi ro rất cao và chỉ có thể trì hoãn việc chịu thuế chứ không thể không nộp thuế. Ngoài ra, khi bán ra cổ phiếu này thì sẽ có cơ hội đầu tư vào cổ phiếu khác để đa dạng hóa danh mục và giảm thiểu rủi ro đầu tư của mình. d. Không còn lý do để lựa chọn cổ phiếu đó Có thể lý do để các nhà đầu tư quyết định mua cổ phiếu của Merck là bởi công ty này đã công bố một loạt các phát minh ra những loại thuốc mới có hiệu quả cao. Đột nhiên, một thời gian sau người ta phát hiện ra một trong số các loại thuốc đó của Merck có những tác dụng phụ bất lợi cho sức khỏe. Thế là thị phần của công ty bị sụt giảm và lợi nhuận của công ty trong tương lai cũng sẽ sụt giảm. Khi đó, các nhà đầu tư nên bán cổ phiếu của Merck đi vì cổ phiếu này không còn tính hấp dẫn, cũng như không còn những lý do ban đầu để lựa chọn cổ phiếu nữa. Mỗi nhà đầu tư trước những quyết định đều có các phân tích, tính toán kỹ lưỡng để tìm ra các lý do mua cổ phiếu. Tuy nhiên, thời gian trôi qua, nếu những lý do đó không còn phù hợp nữa, mặc dù giá cổ phiếu vẫn ổn định thì các nhà đầu tư cũng nên bán cổ phiếu đó đi, bởi sự ổn định này chỉ là nhất thời và tiềm ẩn một đà tụt dốc trong tương lai. e. Sự hài lòng đối với danh mục đầu tư hiện tại không còn nữa Có thể trong danh mục đầu tư sẽ có các cổ phiếu không phù hợp với các mục tiêu tài chính đặt ra trước đó (mua sắm tài sản, chuẩn bị cho kế hoạch nghỉ hưu...), khi đó tốt nhất nên bán các cổ phiếu đang có đi và tổ chức lại danh mục đầu tư mới phù hợp hơn với mong muốn của mình. 46 Một danh mục đầu tư đa dạng sẽ ít rủi ro hơn một danh mục đầu tư tập trung vào một hay một ít loại đầu tư. Đa dạng hoá - nghĩa là dàn trải tiền của bạn ra các loại đầu tư khác nhau - làm giảm rủi ro, bởi vì nếu một số khoản đầu tư của bạn đi xuống thì số khác lại đi lên. Hãy làm tính toán một cách đơn giản: nếu bạn muốn nắm giữ số lượng cổ phiếu trị giá 100.000 USD, bạn nên nắm giữ năm loại cổ phiếu, mỗi loại trị giá 20.000 USD. Bạn không nên cố gắng nắm giữ một số lượng cổ phiếu nhất định nào đó, bạn hãy đầu tư một số tiền đã định cho mỗi loại cổ phiếu. Cách đây không lâu, Warren Buffet, một cây đại thụ trong giới đầu tư phố Wall, đã từng nói: “Đầu tư chứng khoán là hình thức kinh doanh đòi hỏi sự nhanh nhạy và óc phán đoán cao”. Quả thật, khi tham gia vào thị trường này, ngoài việc phải nắm bắt đầy đủ những thông tin từ thị trường, nhà đầu tư còn cần có khả năng phân tích và dự báo triển vọng phát triển của công ty, cũng như phải thực sự tỉnh táo nắm bắt được sự thay đổi nhanh nhạy của bất cứ thông tin nào có liên quan đến giao dịch trên thị trường, để từ đó kịp thời biết được lúc nào nên bán ra cổ phiếu. Các nhà đầu tư đang ngày càng trở nên tinh thông hơn nhưng không vì thế mà các rủi ro trong đầu tư chứng khoán sẽ giảm bớt. Trong một bài phát biểu của mình, John Markese, chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư cá nhân của Mỹ nói: “Chất lượng, tính thời điểm và độ sâu rộng của thông tin trên thị trường chứng khoán đạt tới mức độ chưa từng có, nhưng nó vẫn không cho phép bạn dự đoán chính xác được tương lai. Hãy tỉnh táo, phân tích kỹ thị trường để từ đó đề ra được những quyết định cần thiết và hợp lý”. Ví dụ: Phân tích thị trường chứng khoán quý III/2010 Diễn biến giao dịch: Sàn Thành phố Hồ Chí Minh_HOSE 47 Đầu tháng 7 VN-Index giao dịch giằng co đi ngang, giảm nhẹ, nhóm penny đóng vai trò nâng đỡ thị trường không giảm sâu do không có các yếu tố vĩ mô tích cực đủ thuyết phục đẩy thị trường đi lên. Từ nửa cuối tháng 7 đến cuối tháng 8, VN-Index giảm mạnh, đồng thời thị trường cũng bị ảnh hưởng bởi những công bố từ tập đoàn công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin), 4,5 tỷ USD tương đương với 86000 tỷ VND là con số mà Vinashin mắc nợ nước ngoài, tương đương 5% GDP Việt Nam. Thêm vào đó việc niêm yết mới, tăng vốn điều lệ của hàng loạt các doanh nghiệp, tập đoàn... càng góp phần chặn đường lên của VN-Index. Không những thế, việc dùng đòn bẩy tài chính trong thời hạn thị trường giảm mạnh, do đó VN-Index rơi từ 510 xuống 421 vào cuối thánh 8. Đầu tháng 9, VN-Index tăng nhẹ và đi ngang trong thời gian khá dài, lực đỡ cho thị trường không bị giảm ở thời điểm này là khối đầu tư ngoại tệ từ việc họ mua mạnh nhóm blue chip. Đây chính là sự khác biệt giữa sự vận động của VN-Index cuối tháng 7 và cuối tháng 9, giống nhau về lượng nhưng khác nhau về chất. Chính vì vậy việc VN-Index sẽ giảm mạnh vào tháng 11 giống như VN-Index giảm mạnh vào tháng 8 là khó có thể xảy ra. Sàn Hà Nội: HXN 48 Cùng với một diễn biến khá tương đồng với VN-Index trong quý III, HXN-Index trong quý IV cũng đi ngang giảm nhẹ đầu quý với khối lượng giao dịc được cải thiện. Một điểm đặc biệt có thể thấy ở sàn HXN từ khi chuyển sang phương thức giao dịch trực tuyến thì khối lượng giao dịch và số doanh nghiệp niêm yết tăng đáng kể do biên độ giao dịch cao hấp dẫn giới đầu tư. Xu thế vận động của Thị trường chứng khoán: Hiện tại vận động của VN-Index đang thực hiện quá trình hoàn bù cho quá trình giảm từ 6/5/2010 đến 26/8/2010, đồng thời VNIndex chịu tác động của ba kênh xu hướng kênh đi ngang ngắn hạn, kênh giảm trung hạn và kênh đi ngang dài hạn. Một điểm cần chú ý trong quý III là vào cuối quý đường giá đang dần tiến sát đến đường MA. Nếu đường giá cắt đường MA từ dưới đi lên thì khả năng trong quý IV sẽ có một đợt sóng lớn, tuy nhiên nếu VN-Index đảo chiếu cắt MA, MA thì khả năng trong VN-Index sẽ có một đợt sóng giảm trước khi có một đợt sóng hồi trong quý IV. 49 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình thị trường chứng khoán và công ty cổ phần, tr175, NXB Chính trị quốc gia Hà Nội – 1998. 2. Slide giáo trình chứng khoán 3. Slide tài liệu – Cô Từ Thị Hoàng Lan. 4. PGS – TS Sử Đình Thành “Tài chính tiền tệ” 5. Gáo trình “Những vấn đề cơ bản về chứng khoán và thị trường chứng khoán” – NXB Chính trị quốc gia. 50 6. Luật chứng khoán 2006 7. http://www.vse.org.vn 8. http://tailieu.vn 51