Nội dung

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi nãi ®Çu Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng kÐo theo sù thay ®æi vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý vµ c¬ chÕ qu¶n lý kÕ to¸n lu«n lu«n tån t¹i g¾n liÒn víi qu¶n lý. Do vËy ngµy cµng cã nhiÒu c¶i tiÕn ®æi míi vÒ mäi mÆt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ngµy cµng cao ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Trong ®ã tiÒn l­¬ng ®­îc coi lµ hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi. Nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng lao ®éng. TiÒn l­¬ng t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt kh«ng chØ tõ phÝa søc lao ®éng mµ nã cßn chi phèi t×nh c¶m, sù nhiÖt t×nh cña ng­êi lao ®éng. ChÝnh v× vËy mµ c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l­¬ng trong c¸c doanh nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng, nã ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt hµi hoµ gi÷a 3 lo¹i lîi Ých sau. Nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng nh»m t¹o ra ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, tiÒn l­¬ng lµ mét ®ßn bÈy quan träng v× vËy cïng víi sù ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ hiÖn nay ®ßi hái tiÒn l­¬ng còng kh«ng ngõng ®æi míi sao cho phï hîp ®Ó thùc sù lµ ®ßn bÈy kinh tÕ m¹nh mÏ trong c¸c doanh nghiÖp. §æi míi c«ng t¸c tiÒn l­¬ng kh«ng chØ lµ yªu cÇu ®èi víi c¬ quan cÊp trªn mµ cßn lµ yªu cÇu cña tõng c¬ së s¶n xuÊt, cña tõng doanh nghiÖp. ViÖc chi tr¶ l­¬ng hîp lý cho ng­êi lao ®éng sÏ kÝch thÝch ng­êi lao ®éng quan t©m ®Õn s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý tèt quü l­¬ng, b¶o ®¶m viÖc chi tr¶ l­¬ng vµ trî cÊp b¶o hiÓm x· héi ®óng nguyªn t¾c, ®óng chÕ ®é. V× vËy h¹ch to¸n kinh doanh trë thµnh mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt cã tÇm quan träng trong toµn bé nÒn s¶n xuÊt cña n­íc ta hiÖn nay nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. ViÖc thanh to¸n lÊy thu bï chi cã l·i võa lµ ®éng lùc võa lµ môc tiªu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i quan t©m tíi c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Æc biÖt ®èi víi chi phÝ lao ®éng ph¶i ®­îc chó ý quan t©m nhiÒu nhÊt. Bëi v× nã lµ mét trong nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm. ViÖc 1 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. sö dông lao ®éng hîp lý sÏ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ lao ®éng sèng, gãp phÇn h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng doanh thu cho doanh nghiÖp, c¶i thiÖn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, cñng cè tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. KÕt hîp gi÷a kiÕn thøc ®· häc ë nhµ tr­êng vµ qua thêi gian thùc tËp, vµ cïng víi sù h­íng dÉn cña c¸n bé phßng kÕ to¸n ë c«ng ty TNHH DÖt may Th¸i S¬n Hµ Néi em ®· m¹nh d¹n chän chuyªn ®Ò: H¹ch to¸n tiÒn l­¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi lµm ®Ò tµi nghiªn cøu. Néi dung chuyªn ®Ò gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn chung vÒ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng t¹i C«ng ty TNHH dÖt may Th¸i S¬n Hµ Néi. Ch­¬ng III: Mét sè ý kiÕn vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng t¹i C«ng ty TNHH dÖt may Th¸i S¬n Hµ Néi. 2 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn chung vÒ tiÒn l­¬ng c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng. I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng. I.1. Kh¸i niÖm, vai trß vµ chøc n¨ng cña tiÒn l­¬ng. I.1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña tiÒn l­¬ng. Lao ®éng lµ mét ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc cña con ng­êi nh»m biÕn ®æi t¸c ®éng mét c¸ch tù nhiªn thµnh nh÷ng vËt phÈm ®¸p øng cho nhu cÇu sinh ho¹t cña con ng­êi. Trong mäi chÕ ®é x· héi, viÖc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Òu g¾n liÒn víi lao ®éng. Do vËy lao ®éng lµ cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi, lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. S¶n xuÊt dï d­íi h×nh thøc nµo th× ng­êi lao ®éng, t­ liÖu s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng lao ®éng ®Òu lµ nh÷ng nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ®¶m b¶o tiÕn hµnh liªn tôc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nãi chung vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng th× mét vÊn ®Ò thiÕt yÕu lµ ph¶i t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. V× vËy khi hä tham gia lao ®éng s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp th× ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thï lao cho hä. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× viÖc tr¶ thï lao cho ng­êi lao ®éng ®­îc biÓu hiÖn b»ng th­íc ®o gi¸ trÞ vµ ®­îc gäi lµ tiÒn l­¬ng. Nh­ vËy tiÒn l­¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao ®éng sèng cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo thêi gian, theo khèi l­îng c«ng viÖc mµ ng­êi lao ®éng ®· cèng hiÕn cho doanh nghiÑp. VÒ b¶n chÊt tiÒn l­¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ c¶ søc lao ®éng. MÆt kh¸c tiÒn l­¬ng cßn lµ ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn lµm viÖc h¨ng h¸i cña ng­êi lao ®éng, kÝnh thÝch vµ t¹o mèi quan t©m cña ng­êi lao ®éng ®Õn kÕt qu¶ c«ng viÖc cña hä. Nãi c¸ch kh¸c tiÒn l­¬ng lµ mét nh©n tè thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. 3 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. I.1.2. Vai trß vµ chøc n¨ng cña tiÒn l­¬ng. TiÒn l­¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, nã g¾n liÒn víi lao ®éng vµ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong ®iÒu kiÖ cßn tån t¹i nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ thu tiÒn l­¬ng cßn lµ mét yÕu tè cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. TiÒn l­¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp th­êng sö dông tiÒn l­¬ng lµm ®ßn bÈy ®Ó khuyÕ khÝch tinh thÇn tÝch cùc lao ®éng lµ nh©n tè thóc ®Èy ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy tiÒn l­¬ng cã c¸c chøc n¨ng sau: I.1.2.1 Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Cïng víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña c¶i v©t chÊt, søc lao ®éng còng cÇn ph¶i ®­îc t¸i t¹o. Trong c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c nhau viÖc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cã sù kh¸c nhau. Sù kh¸c nhau nµy thÓ hiÖn bëi quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ. Song nh×n chung qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng diÔn ra trong lÞch sö thÓ hiÖn râ sù tiÕn bé cña x· héi. Sù tiÕn bé nµy g¾n liÒn víi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ s©u s¾c cña nh÷ng thµnh tùu khoa häc - kü thuËt mµ nh©n lo¹i s¸ng t¹o ra. ChÝnh nã ®· lµm cho søc lao ®éng ®­îc t¸i s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ c¶ vÒ chÊt l­îng. Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®­îc thùc hiÖn bëi viÖc tr¶ c«ng cho ng­êi lao ®éng th«ng qua tiÒn l­¬ng. Søc lao ®éng lµ s¶n phÈm chñ yÕu cña x· héi, nã lu«n lu«n ®­îc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn nhê th­êng xuyªn ®­îc duy tr× vµ kh«i phôc. Nh­ vËy b¶n chÊt cña t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng nghÜa lµ ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng cã mét sè l­îng tiÒn l­¬ng sinh ho¹t nhÊt ®Þnh ®Ó hä cã thÓ: - Duy tr× vµ ph¸t triÓn søc lao ®éng cña chÝnh m×nh. - S¶n xuÊt ra søc lao ®éng míi. - TÝch lòy kinh nghiÖm, n©ng cao tr×nh ®é ®Ó h×nh thµnh kü n¨ng lao ®éng, t¨ng c­êng chÊt l­îng lao ®éng. I.1.2.2. Chøc n¨ng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ. C¸c M¸c ®· viÕt: "Mét t­ t­ëng t¸ch rêi lîi Ých kinh tÕ th× nhÊt ®Þnh sÏ lµm nhôc nã". Thùc tÕ cho thÊy r»ng khi ®­îc tr¶ c«ng xøng ®¸ng th× ng­êi lao 4 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ®éng sÏ lµm viÖc tÝch cùc, sÏ kh«ng ngõng hoµn thiÖn m×nh h¬n n÷a vµ ng­îc l¹i, nÕu ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc tr¶ l­¬ng xøng ®¸ng víi c«ng søc cña hä bá ra th× sÏ cã nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc kh«ng thuËn lîi cho lîi Ých cña doanh nghiÖp. ThËm chÝ nã sÏ cã nh÷ng cuéc ®×nh c«ng x¶y ra, b¹o lo¹n g©y nªn x¸o trén vÒ chÝnh trÞ, mÊt æn ®Þnh x· héi. ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh th× tiÒn l­¬ng lµ mét b»ng chøng thÓ hiÖn gi¸ trÞ, ®Þa vÞ vµ uy tÝn cña ng­êi lao ®éng trong gia ®×nh, t¹i doanh nghiÖp còng nh­ ngoµi x· héi. Do ®ã cÇn thùc hiÖn ®¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc vµ c«ng lao ®éng cña ng­êi lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, ®Ó tÝnh tiÒn l­¬ng trë thµnh c«ng cô qu¶n lý khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ lµ ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. I.1.2.3. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh, nghÒ ë c¸c vïng trªn toµn quèc, nhµ n­íc th­êng th«ng qua hÖt thèng thang b¶ng l­¬ng, c¸c chÕ ®é phô cÊp cho tõng ngµnh nghÒ, tõng vïng ®Ó lµm c«ng cô ®iÒu tiÕt lao ®éng. Nhê ®ã tiÒn l­¬ng ®· gãp phÇn t¹o ra mét c¬ cÊu hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña x· héi. I.1.2.4. Chøc n¨ng th­íc ®o hao phÝ lao ®éng x· héi. Khi tiÒn l­¬ng ®­îc tr¶ cho ng­êi lao ®éng ngang víi gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ hä bá ra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc th× x· héi cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c hao phÝ lao ®éng cña toµn thÓ céng ®ång th«ng qua tæng quü l­¬ng cho toµn thÓ ng­êi lao ®éng. §iÒu nµy cã nghÜa trong c«ng t¸c thèng kª, gióp nhµ n­íc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh møc l­¬ng tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o hîp lý thùc tÕ lu«n phï hîp víi chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc. I.1.2.5. Chøc n¨ng c«ng cô qu¶n lý nhµ n­íc. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ng­êi sö dông lao ®éng ®øng tr­íc hai søc Ðp lµ chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Hä th­êng t×m mäi c¸ch cã thÓ ®Ó lµm gi¶m thiÓu chi phÝ trong ®ã cã tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng. 5 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Bé luËt lao ®éng ra ®êi, trong ®ã cã chÕ ®é tiÒn l­¬ng, b¶o vÖ quyÒn lµm viÖc, lîi Ých vµ c¸c quyÒn kh¸c cña ng­êi lao ®éng ®ång thêi b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi lao ®éng vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mèi quan hÖ lao ®éng ®­îc hµi hoµ vµ æn ®Þnh gãp phÇn ph¸t huy trÝ s¸ng t¹o vµ tµi n¨ng cña ng­êi lao ®éng nh»m ®¹t n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ tiÕn bé x· héi trong lao ®éng, s¶n xuÊt, dÞch vô, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vµ qu¶n lý lao ®éng. Víi c¸c chøc n¨ng trªn ta cã thÓ thÊy tiÒn l­¬ng ®ãng mét vai trß quan träng viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. I.2. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng. - Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp c¸c sè liÖu vÒ sè l­îng lao ®éng, thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng. TÝnh l­¬ng vµ trÝch c¸c kho¶n theo l­¬ng, ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng ®óng ®èi t­îng sö dông lao ®éng. - H­íng dÉn, kiÓm tra c¸c nh©n viªn h¹ch to¸n ë c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c phßng ban thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng, tiÒn l­¬ng, më sæ cÇn thiÕt vµ h¹ch to¸n nghiÖp vô lao ®éng tiÒn l­¬ng ®óng chÕ ®é, ®óng ph­¬ng ph¸p. - TÝnh to¸n ph©n bæ chÝnh x¸c ®èi t­îng chi phÝ tiÒn l­¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c bé phËn, ®¬n vÞ sö dông lao ®éng. - LËp c¸c b¸o c¸o vÒ lao ®éng, tiÒn l­¬ng thuéc phÇn viÖc do m×nh phô tr¸ch. - §Þnh kú tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông thêi gian lao ®éng, chi phÝ nh©n c«ng, n¨ng suÊt lao ®éng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m khai th¸c sö dông triÖt ®Ó, cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng lao ®éng s½n cã trong doanh nghiÖp. I.3. Ph©n lo¹i tiÒn l­¬ng. Do cã nhiÒu h×nh thøc tiÒn l­¬ng víi tÝnh chÊt kh¸c nhau, chi tr¶ cho c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau nªn cÇn ph©n lo¹i tiÒn l­¬ng theo tiªu thøc phï hîp. Trªn 6 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. thùc tÕ cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i tiÒn l­¬ng nh­: Ph©n lo¹i tiÒn l­¬ng theo c¸ch thøc tr¶ l­¬ng (l­¬ng s¶n phÈm, l­¬ng thêi gian), ph©n theo ®èi t­îng tr¶ l­¬ng (l­¬ng gi¸n tiÕp, l­¬ng trùc tiÕp), ph©n lo¹i theo chøc n¨ng lao ®éng tiÒn l­¬ng (l­¬ng s¶n xuÊt, l­¬ng b¸n hµng, l­¬ng qu¶n lý)… Mçi mét c¸ch ph©n lo¹i ®Òu cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý. VÒ mÆt h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng ®­îc chia lµm hai lo¹i lµ: TiÒn l­¬ng chÝnh vµ tiÒn l­¬ng phô. - TiÒn l­¬ng chÝnh: Bé phËn tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng trong thêi gian thùc tÕ cã lµm viÖc, bao gåm c¶ tiÒn l­¬ng cÊp bËc, tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l­¬ng. TiÒn l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt ®­îc h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm, cã quan hÖ trùc tiÕp víi khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ g¾n víi n¨ng suÊt lao ®éng. I.4. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n. Trong chÕ ®é x· héi chñ nghÜa th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt. - Trong ®iÒu kiÖn nh­ nhau, lµm viÖc ngang nhau th× tr¶ c«ng ngang nhau, lao ®éng kh¸c nhau th× tr¶ c«ng còng kh¸c nhau. - Trong ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. lao ®éng nh­ nhau cã thÓ tr¶ c«ng kh¸c nhau, hoÆc lao ®éng kh¸c nhau cã thÓ tr¶ c«ng b»ng nhau. HiÖn viÖc tÝnh to¸n vµ thanh to¸n tiÒn l­¬ng tõ phÝa doanh ghiÖp, cho ng­êi lao ®éng chñ yÕu lµ ®­a vµo c¸c nghÞ ®Þnh vµ c¸c ®iÒu kho¶n, ®iÒu lÖ trong Bé luËt lao §éng cña n­íc Céng Hoµ X· Héi Chñ NghÜa ViÖt Nam ngµy 05/07/1994. §iÒu 55 trong Bé luËt lao ®éng cã quy ®Þnh: "TiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®­îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Møc l­¬ng cña ng­êi lao ®ég kh«ng thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do nhµ n­íc quy ®Þnh". §iÒu 8 cña NghÞ ®Þnh 26/CP ngµy 23/05/1993 cña chÝnh phñ quy ®Þnh: - Lµm c«ng viÖc g×, chøc vô g× h­ëng l­¬ng theo c«ng viÖc ®ã th«ng qua hîp ®ång lao ®éng vµ tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ. §èi víi c«ng nh©n viªn trùc 7 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh, c¬ së ®Ó xÕp l­¬ng lµ tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt, ®èi víi viªn chøc tiªu chuÈn lµ nghiÖp vô chuyªn m«n, ®èi víi qu¶n lý doanh nghiÖp lµ tiªu chuÈn xÕp h¹ng doanh nghiÖp theo ®é phøc t¹p vÒ qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - ViÖc tr¶ l­¬ng ph¶i theo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ doanh nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m c¸c nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc kh«ng ®­îc thÊp h¬n quy ®Þnh hiÖn hµnh, nhµ n­íc kh«ng hç trî ng©n s¸ch ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi. TÊt c¶ c¸c quy ®Þnh trªn ®iÒu phôc vô cho viÖc: + §¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®åi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. + Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao. + §¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n dÔ hiÓu. XÐt trong mèi liªn hÖ víi gi¸ thµnh s¶n phÈm, tiÒn l­¬ng lµ mét bé phËn quan träng cña chi phÝ, v× vËy viÖc thanh to¸n, ph©n bæ chÝnh x¸c tiÒn l­¬ng vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ vµ thanh to¸n kÞp thêi tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng sÏ gãp phÇn hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng tÝch luü vµ c¶i thiÖn ®êi sèng ng­êi lao ®éng. Nh×n chung, ë c¸c doanh nghiÖp do tån t¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, lîi nhuËn ®­îc coi lµ môc tiªu hµng ®Çu nªn viÖc tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ tiÒn l­¬ng lµ mét nhiÖm vô quan träng. Trong ®ã c¸ch thøc tr¶ l­¬ng ®­îc lùa chän sau khi nghiªn cøu thùc tÕ c¸c lo¹i c«ng viÖc trong doanh nghiÖp lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n nhÊt, cã hiÖu qu¶ cao ®Ó tiÕt kiÖm kho¶n chi phÝ nµy. Th«ng th­êng trong doanh nghiÖp th× c¸c phÇn viÖc ph¸t sinh ®a d¹ng víi quy m« lín nhá kh¸c nhau. V× vËy c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng hiÖn nay ®­îc c¸c doanh nghiÖp ¸p dông linh ho¹t, phï hîp víi mçi tr­êng hîp, hoµn c¶nh cô thÓ ®Ó cã ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. 8 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. I.5. H×nh thøc tr¶ l­¬ng, néi dung quü tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng. I.5.1. C¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng. TiÒn l­¬ng lµ thu nhËp chÝnh cña ng­êi lao ®éng, do ®ã ph¶i ®¶m b¶o bï ®¾p søc lao ®éng cña ng­êi lao ®éng ®· bá ra vµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thiÕt yÕu cña hä. Trong c¸c doanh nghiÖp ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒ lo¹i lao ®éng kh¸c nhau, tÝnh chÊt vai trß cña tõng lo¹i lao ®éng ®èi víi mçi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh l¹i kh¸c nhau. V× thÕ mçi doanh nghiÖp ph¶i lùa chän h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµo cho ng­êi lao ®éng sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ, víi tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý cña m×nh. MÆt kh¸c viÖc lùa chän h×nh thøc tr¶ l­¬ng ®óng ®¾n cßn cã t¸c dông tho¶ m·n lîi Ých ng­êi lao ®éng, chÊp hµnh tèt kû luËt lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng gióp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ nh©n c«ng h¹ ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay chñ yÕu ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng sau: H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian. - H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm. - H×nh thøc tr¶ l­¬ng kho¸n. I.5.1.1. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian lµ thùc hiÖn viÖc tÝnh tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ, theo ngµnh nghÒ vµ tr×nh ®é thµnh th¹o nghiÖp vô kü thuËt chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng. Tuú theo tÝnh chÊt lao ®éng kh¸c nhau, mçi ngµnh nghÒ cô thÓ cã mét th¸ng l­¬ng riªng. Trong mçi th¸ng l­¬ng l¹i tuú theo tr×nh ®é thµnh th¹o nghiÖp vô kü thuËt chuyªn m«n mµ chi lµm nhiÒu bËc l­¬ng, mçi bËc l­¬ng cã mét møc tiÒn l­¬ng nhÊt ®Þnh. TiÒn l­¬ng theo thêi gian cã thÓ tÝnh theo: Th¸ng, tuÇn, ngµy, giê. 9 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. a. L­¬ng th¸ng. TiÒn l­¬ng th¸ng lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng trªn c¬ së hîp ®ång lao ®éng. L­¬ng th¸ng th­êng ®­îc ¸p dông ®Ó tr¶ l­¬ng cho nh©n viªn lµm c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ c¸c nh©n viªn thuéc c¸c ngµnh ho¹t ®éng kh«ng cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt. b. L­¬ng tuÇn: TiÒn l­¬ng tuÇn lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho 1 tuÇn lµm viÖc TiÒn l­¬ng tuÇn = Error! L­¬ng tuÇn th­êng ®­îc ¸p dông tr¶ cho c¸c ®èi t­îng lao ®éng cã thêi gian lao ®éng kh«ng æn ®Þnh mang vµ mang tÝnh thêi vô. c. L­¬ng ngµy: TiÒn l­¬ng ngµy lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho mét ngµy lµm viÖc. TiÒn l­¬ng ngµy = Error! L­¬ng ngµy th­êng ®­îc ¸p dông ®Ó tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trong nh÷ng ngµy héi häp, häc tËp vµ lµm c¸c nghÜa vô kh¸c hoÆc cho ng­êi lao ®éng ng¾n h¹n. d. L­¬ng giê: TiÒn l­¬ng giê lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho 1 giê lµm viÖc TiÒn l­¬ng giê = Error! L­¬ng giê ®­îc ¸p dông ®Ó tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trùc tiÕp trong thêi gian lµm viÖc kh«ng h­ëng l­¬ng theo s¶n phÈm. I.5.1.2. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm. H×nh thøc nµy thùc hiÖn viÖc tÝnh tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo sè l­îng chÊt l­îng hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh. Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ t×nh h×nh cô thÓ ë tõng doanh nghiÖp mµ viÖc tÝnh tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh tr¶ l­¬ng theo: S¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ, cã h¹n chÕ, s¶n phÈm cã th­ëng vµ ph¹t, s¶n phÈm cã luü tiÕn. a. Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ: 10