Nội dung

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc Lêi më ®Çu Hµng tån kho lµ mét phÇn quan träng trong tµi s¶n l­u ®éng vµ n»m ë nhiÒu kh©u trong qu¸ tr×nh cung øng s¶n xuÊt, dù tr÷ vµ l­u th«ng cña nhiÒu doanh nghiÖp. Hµng tån kho cña mçi doanh nghiÖp th­êng bao gåm: Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô, s¶n phÈm dÞch vô dë dang, thµnh phÈm, hµng ho¸(gäi t¾t lµ vËt t­, hµng ho¸). ViÖc tÝnh ®óng gi¸ trÞ hµng tån kho, kh«ng chØ gióp cho doanh nghiÖp chØ ®¹o kÞp thêi c¸c nghiÖp vô kinh tÕ diÔn ra hµng ngµy, mµ cßn gióp doanh nghiÖp cã mét l­îng vËt t­, hµng ho¸ dù tr÷ ®óng ®Þnh møc, kh«ng dù tr÷ qu¸ nhiÒu g©y ø ®äng vèn, mÆt kh¸c kh«ng dù tr÷ qu¸ Ýt ®Ó b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh liªn tôc, kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n. ViÖc tÝnh ®óng gi¸ hµng tån kho cßn cã ý nghÜa v« cïng quan träng khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. V× nÕu tÝnh sai lÖch gi¸ trÞ hµng tån kho, sÏ lµm sai lÖch c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. NÕu gi¸ trÞ hµng tån kho bÞ tÝnh sai, dÉn ®Õn gi¸ trÞ tµi s¶n l­u ®éng vµ tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp thiÕu chÝnh x¸c, gi¸ vèn hµng b¸n tÝnh sai lÖch sÏ lµm cho chØ tiªu l·i gép, l·i rßng cña doanh nghiÖp kh«ng cßn chÝnh x¸c. H¬n n÷a, hµng ho¸ tån kho cuèi kú cña kú nµy cßn lµ hµng ho¸ tån kho ®Çu kú cña kú tiÕp theo. Do ®ã sai lÇm sÏ ®­îc chuyÓn tiÕp qua kú sau vµ g©y nªn sai lÇm liªn tôc qua c¸c kú cña gi¸ vèn hµng b¸n, l·i gép vµ l·i thuÇn. Kh«ng nh÷ng thÕ, sè tiÒn cña hµng ho¸ tån kho th­êng rÊt lín nªn sù sai lÇm cã thÓ lµm ¶nh h­ëng mét c¸ch râ rµng ®Õn tÝnh h÷u dông cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Nh­ vËy chóng ta thÊy r»ng Hµng tån kho lµ mét yÕu tè rÊt quan träng cña phÇn lín c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh v× thÕ mµ viÖc nghiªn cøu c¸c nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho trong doanh nghiÖp lµ hÕt søc cÇn thiÕt, bëi v× víi mçi ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ hµng tån kho kh¸c nhau th× c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh còng sÏ thay ®æi. ViÖc lùa chän mét ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thÝch hîp cho doanh nghiÖp m×nh lµ rÊt cÇn thiÕt. ChÝnh v× tÇm quan träng ®ã mµ em 1 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc ®· chän ®Ò tµi: “ Bµn vÒ hÖ thèng nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho trong doanh nghiÖp ”. KÕt cÊu ®Ò tµi gåm 3 phÇn: PhÇn I : C¸c nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. PhÇn II: Nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ mét vµi n­íc kh¸c . PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho ë ViÖt Nam. 2 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc PhÇn I : C¸c nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam Kh¸i qu¸t vÒ hµng tån kho 1. Kh¸i niÖm hµng tån kho Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 02 Hµng tån kho: Lµ nh÷ng tµi s¶n: (1) §­îc gi÷ ®Ó b¸n trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh th­êng; §ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang; Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô; Thµnh phÇn cña hµng tån kho. Hµng tån kho bao gåm: Hµng ho¸ mua vÒ ®Ó b¸n: Hµng ho¸ tån kho, hµng mua ®ang ®i trªn ®­êng, hµng göi ®i b¸n, hµng ho¸ göi ®i gia c«ng chÕ biÕn; Thµnh phÈm tån kho vµ thµnh phÈm göi ®i b¸n; S¶n phÈm dë dang: S¶n phÈm ch­a hoµn thµnh vµ s¶n phÈm hoµn thµnh ch­a lµm thñ tôc nhËp kho thµnh phÈm; Nguªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô tån kho, göi ®i gia c«ng chÕ biÕn vµ ®· mua ®ang ®i trªn ®­êng; Chi phÝ dÞch vô dë dang. Ngoµi ra chóng ta còng cÇn hiÓu thªm vÒ mét sè kh¸i niÖm liªn quan: Gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc: Lµ gi¸ b¸n ­íc tÝnh cña hµng tån kho trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh th­êng trõ (-) chi phÝ ­íc tÝnh ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm vµ chi phÝ ­íc tÝnh cÇn thiÕt cho viÖc tiªu thô chóng. Gi¸ hiÖn hµnh: Lµ kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ ®Ó mua mét lo¹i hµng tån kho t­¬ng tù t¹i ngµy lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. §Æc ®iÓm cña hµng tån kho: 3 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc Tõ kh¸i niÖm Hµng tån kho ®· ®­îc ®­a ra ë trªn, ta cã thÓ thÊy ®Æc ®iÓm cña Hµng tån kho chÝnh lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña nguyªn, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô, thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang, hµng hãa. Víi mçi lo¹i, chóng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng sau: Thø nhÊt: Nguyªn vËt liÖu (NVL) lµ nh÷ng ®èi t­îng lao ®éng ®· ®­îc thÓ hiÖn ®­íi d¹ng vËt hãa nh­: Sîi trong doanh nghiÖ dÖt, da trong doanh nghiÖp ®ãng giµy, v¶i trong doanh nghiÖp may mÆc. Kh¸c víi t­ liÖu lao ®éng, NVL chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh vµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, d­íi t¸c ®éng cña lao ®éng, chóng bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. Thø hai: C«ng cô, dông cô (CC,DC) lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn quy ®Þnh ®Ó xÕp vµo tµi s¶n cè ®Þnh. CC,DC th­êng tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt-kinh doanh, trong qu¸ tr×nh sñ dông, chóng gi÷ nguyªn h×nh th¸i hiÖn vËt ban ®Çu. VÒ mÆt gi¸ trÞ, CC,DC còng bÞ hao mµn dÇn trong qu¸ tr×nh sö dông, bëi vËy khi ph©n bæ gi¸ trÞ cña CC,DC vµo chi phÝ s¶n xuÊt-kinh doanh, kÕ to¸n ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n bæ thÝch hîp sao cho võa ®¬n gi¶n trong c«ng t¸c kÕ to¸n võa b¶o ®¶m ®­îc tÝnh chÝnh x¸c cña th«ng tin kÕ to¸n ë møc cã thÓ tin cËy ®­îc. Thø ba: Thµnh phÈm lµ s¶n phÈm ®· ®­îc chÕ t¹o xong ë giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi cïng cña quy tr×nh c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp, ®­îc kiÓm nghiÖm ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt quy ®Þnh vµ nhËp kho. S¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra chñ yÕu lµ thµnh phÈm, ngoµi ra cã thÓ cã b¸n thµnh phÈm. Nh÷ng s¶n phÈm hµng hãa xuÊt kho ®Ó tiªu thô, ®· thanh to¸n hay chÊp nhËn thanh to¸n gäi lµ s¶n l­îng hµng hãa thùc hiÖn. Thø t­: S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm ®Õn cuèi kú kinh doanh vÉn ch­a hoµn thµnh nhËp kho, chóng vÉn cßn tån t¹i c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt. Cã nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nh­ng ch­a nhËp kho mµ doanh nghiÖp xuÊt b¸n trùc tiÕp hoÆc göi b¸n th× ®­îc ghi gi¶m gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang. 4 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc Thø n¨m: Hµng hãa (t¹i c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i) ®­îc ph©n theo tõng ngµnh hµng, gåm cã: Hµng vËt t­ thiÕt bÞ; hµng c«ng nghÖ phÈm tiªu dïng; hµng l­¬ng thùc, thùc phÈm chÕ biÕn. KÕ to¸n ph¶i ghi chÐp sè l­îng, chÊt l­îng, vµ gi¸ phÝ chi tiªu mua hµng theo chøng tõ ®· lËp trªn hÖ thèng sæ thÝch hîp. Ph©n bæ hîp lý chi phÝ mua hµng cho sè hµng ®· b¸n vµ tån cuèi kú. Nguyªn t¾c tÝnh gi¸ hµng tån kho. Nguyªn t¾c gi¸ gèc: Hµng tån kho ph¶i ®­îc ghi nhËn theo gi¸ gèc. Gi¸ gèc cña hµng tån kho kh«ng ®­îc thay ®æi trõ khi cã quy ®Þnh kh¸c trong chuÈn mùc kÕ to¸n cô thÓ. Gi¸ gèc hµng tån kho bao gåm: Chi phÝ mua, chi phÝ chÕ biÕn vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c ph¸t sinh ®Ó cã ®­îc hµng tån kho ë ®Þa ®iÓm vµ tr¹ng th¸i hiÖn t¹i. Chi phÝ mua: bao gåm gi¸ mua, c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®­îc hoµn l¹i, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n trong qu¸ tr×nh mua hµng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp tíi viÖc mua hµng tån kho. C¸c kho¶n chiÕt khÊu th­¬ng m¹i vµ gi¶m gi¸ hµng mua kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm chÊt ®­îc trõ (-) khái chi phÝ mua. Chi phÝ chÕ biÕn: bao gåm nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn s¶n phÈm s¶n xuÊt, nh­ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu thµnh thµnh phÈm. Chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c: bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c ngoµi chi phÝ mua vµ chi phÝ chÕ biÕn hµng tån kho. Chi phÝ kh«ng tÝnh vµo gi¸ gèc hµng tån kho gåm: Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng vµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh kh¸c ph¸t sinh trªn møc b×nh th­êng; Chi phÝ b¶o qu¶n hµng tån kho trõ c¸c kho¶n chi phÝ b¶o qu¶n hµng tån kho 5 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiÕp theo vµ chi phÝ b¶o qu¶n trong qu¸ tr×nh mua hµng ; Chi phÝ b¸n hµng; Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Nguyªn t¾c nhÊt qu¸n: C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho doanh nghiÖp ®· chän ph¶i ®­îc ¸p dông thèng nhÊt Ýt nhÊt trong mét kú kÕ to¸n n¨m. V× c¸ch lùa chän ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ hµng tån kho cã thÓ cã ¶nh h­ëng cô thÓ ®Õn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, mét sè doanh nghiÖp cã thÓ cã khuynh h­íng mçi n¨m chän lùa l¹i mét lÇn. Môc ®Ých cña c¸c c«ng ty lµ lµm sao chän ®­îc ph­¬ng ph¸p nµo cã thÓ lËp ®­îc c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cã lîi nhÊt. Tuy nhiªn nÕu ®iÒu nµy ®­îc phÐp, c¸c nhµ ®äc b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ thÊy thËt khã mµ so s¸nh c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña mét c«ng ty qua c¸c n¨m. ViÖc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n thèng nhÊt tõ kú nµy sang kú kh¸c sÏ cho phÐp b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp míi cã ý nghÜa thùc chÊt mang tÝnh so s¸nh. Tuy nhiªn , nguyªn t¾c nhÊt qu¸n kh«ng cã nghÜa lµ mét doamh nghiÖp kh«ng bao giê cã thÓ ®æi ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n. §óng h¬n, nÕu doanh nghiÖp kiÓm nghiÖm mét ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho ®· ®­îc chÊp nhËn nh­ lµ mét sù c¶i tiÕn trong lËp b¸o c¸o tµi chÝnh th× sù thay ®æi cã thÓ ®­îc thùc hiÖn. Tuy vËy, khi cã sù thay ®æi nµy, nguyªn t¾c c«ng khai toµn bé ®ßi hái b¶n chÊt cña sù thay ®æi, kiÓm nghiÖm ®èi víi sù thay ®æi vµ ¶nh h­ëng cña sù thay ®æi ®ã ®Õn l·i rßng, tÊt c¶ ph¶i ®­îc c«ng khai trong thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. Nguyªn t¾c thËn träng: ThËn träng lµ viÖc xem xÐt, c©n nh¾c, ph¸n ®o¸n cÇn thiÕt ®Ó lËp c¸c ­íc tÝnh kÕ to¸n trong c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng ch¾c ch¾n. Nguyªn t¾c thËn träng ®ßi hái: Ph¶i lËp dù phßng nh­ng kh«ng lËp qu¸ lín; Kh«ng ®¸nh gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n vµ c¸c kho¶n thu nhËp; Chi phÝ ph¶i ®­îc ghi nhËn khi cã b»ng chøng vÒ kh¶ n¨ng ph¸t sinh chi phÝ. 6 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ®Ó tån t¹i, ph¸t triÓn vµ ®øng tr­íc nh÷ng rñi ro trong kinh doanh. Do vËy, ®Ó t¨ng n¨ng lùc cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc øng phã víi rñi ro, nguyªn t¾c thËn träng cÇn ®­îc ¸p dông. Theo nguyªn t¾c nµy th× gi¸ trÞ hµng tån kho kh«ng thu håi ®ñ khi hµng tån kho bÞ h­ háng, lçi thêi, gi¸ b¸n bÞ gi¶m, hoÆc chi phÝ hoµn thiÖn, chi phÝ ®Ó b¸n hµng t¨ng lªn. ViÖc ghi gi¶m gi¸ gèc hµng tån kho cho b»ng víi gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ ®­îc thùc hiÖn lµ phï hîp víi nguyªn t¾c tµi s¶n kh«ng ®­îc ph¶n ¸nh lín h¬n gi¸ trÞ thùc hiÖn ­íc tÝnh tõ viÖc b¸n hay sö dông chóng. Cuèi kú kÕ to¸n n¨m, khi gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña hµng tån kho nhá h¬n gi¸ gèc th× ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®­îc lËp lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc cña hµng tån kho lín h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña chóng. ViÖc lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së tõng mÆt hµng tån kho. §èi víi dÞch vô cung cÊp dë dang, viÖc lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®­îc tÝnh theo tõng lo¹i dÞch vô cã møc gi¸ riªng biÖt. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, gi¸ trÞ hµng tån kho ph¶i ®­îc ph¶n ¸nh theo gi¸ trÞ rßng: Gi¸ trÞ tµi s¶n rßng = Gi¸ trÞ tµi s¶n - Kho¶n dù phßng Nguyªn liÖu, vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô dù tr÷ ®Ó sö dông cho môc ®Ých s¶n xuÊt s¶n phÈm kh«ng ®­îc ®¸nh gi¸ thÊp h¬n gi¸ gèc nÕu s¶n phÈm do chóng gãp phÇn cÊu t¹o nªn sÏ ®­îc b¸n b»ng hoÆc cao h¬n gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm. Khi cã sù gi¶m gi¸ cña nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô mµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm cao h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc, th× nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô tån kho ®­îc ®¸nh gi¸ gi¶m xuèng b»ng víi gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña chóng. Cuèi kú kÕ to¸n n¨m tiÕp theo ph¶i thùc hiÖn ®¸nh gi¸ míi vÒ gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña hµng tån kho cuèi n¨m ®ã. Tr­êng hîp cuèi n¨m kÕ to¸n n¨m nay, nÕu kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ph¶i lËp thÊp h¬n kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®· lËp ë cuèi kú kÕ to¸n n¨m tr­íc th× sè chªnh 7 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc lÖch lín h¬n ph¶i ®­îc hoµn nhËp ®Ó ®¶m b¶o cho gi¸ trÞ hµng tån kho ph¶n ¸nh trªn b¸o c¸o tµi chÝnh lµ theo gi¸ gèc (nÕu gi¸ gèc nhá h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc) hoÆc theo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc (nÕu gi¸ gèc lín h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc). Nguyªn t¾c phï hîp: Khi b¸n hµng tån kho, gi¸ gèc cña hµng tån kho ®· b¸n ®­îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú phï hîp víi doanh thu liªn quan ®Õn chóng ®­îc ghi nhËn. TÊt c¶ c¸c kho¶n chªnh lÖch gi÷a kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ph¶i lËp ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n n¨m nay lín h¬n kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®· lËp ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n n¨m tr­íc, c¸c kho¶n hao hôt, mÊt m¸t cña hµng tån kho, sau khi trõ (-) phÇn båi th­êng do tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n g©y ra, vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ph©n bæ, ®­îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú. Tr­êng hîp kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®­îc lËp ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n n¨m nay nhá h¬n kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®· lËp ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n n¨m tr­íc, th× sè chªnh lÖch lín h¬n ph¶i ®­îc hoµn nhËp ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Ghi nhËn gi¸ trÞ hµng tån kho ®· b¸n vµo chi phÝ trong kú ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c phï hîp gi÷a chi phÝ vµ doanh thu.Gi¸ vèn cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra hµng ho¸ mua vµo ®­îc ghi nhËn lµ chi phÝ thêi kú vµo kú mµ nã ®­îc b¸n.... Khi nguyªn t¾c phï hîp bÞ vi ph¹m sÏ lµm cho c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh bÞ sai lÖch, cã thÓ lµm thay ®æi xu h­íng ph¸t triÓn thùc cña lîi nhuËn doanh nghiÖp. Tr­êng hîp hµng tån kho ®­îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra tµi s¶n cã ®Þnh hoÆc sö dông nh­ nhµ x­ëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ tù s¶n xuÊt th× gi¸ gèc hµng tån kho nµy ®­îc h¹ch to¸n vµo gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh. C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho. TÝnh ®¬n gi¸ hµng tån kho sÏ rÊt ®¬n gi¶n khi tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ hµng mua ®Òu ®­îc mua víi cïng mét ®¬n gi¸ æn ®Þnh tõ kú nµy sang kú kh¸c. Tuy nhiªn, khi c¸c lo¹i hµng ho¸ gièng nhau ®­îc mua víi nh÷ng gi¸ kh¸c nhau th× ph¸t sinh vÊn ®Ò lµ sö dông trÞ gi¸ vèn nµo cho hµng ho¸ tån kho cuèi kú vµ trÞ gi¸ vèn nµo cho hµng ho¸ b¸n ra. 8 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc VÒ nguyªn t¾c, hµng tån kho ®­îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam, viÖc tÝnh gi¸ trÞ hµng tån kho ®­îc ¸p dông theo mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: Ph­¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh; Ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn; Ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc, xuÊt tr­íc; Ph­¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr­íc. Chóng ta sÏ lÇn l­ît ®i vµo tõng ph­¬ng ph¸p cô thÓ: Ph­¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh: Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp cã Ýt lo¹i mÆt hµng hoÆc mÆt hµng æn ®Þnh vµ nhËn diÖn ®­îc, cã ®¬n gi¸ hµng tån kho rÊt lín nh­ c¸c ®å trang søc ®¾t tiÒn, c¸c bÊt ®éng s¶n, « t« mµ cã thÓ nhËn diÖn ®­îc tõng lo¹i hµng ho¸ tån kho víi tõng lÇn mua vµo vµ ho¸ ®¬n cña nã, h¬n n÷a c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng tõng l« hµng nhËp kho, v× vËy mµ khi xuÊt kho l« nµo th× tÝnh theo gi¸ ®Ých danh cña l« ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ ®­îc ñng hé v× nã hoµn toµn lµm phï hîp gi÷a chi phÝ vµ doanh thu, song phÇn lín c¸c doanh nghiÖp kh«ng sö dông gi¸ ®Ých danh v× 3 lý do sau: Thø nhÊt: C¸c thñ tôc ghi sæ chi tiÕt th­êng rÊt tèn kÐm, nhÊt lµ trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã m¸y vi tÝnh. Thø hai: NÕu sè l­îng tån kho gièng nhau th× sù nhËn diÖn tõng ®¬n vÞ kh«ng cã t¸c dông g× c¶. Môc ®Ých cña b¸o c¸o tµi chÝnh lµ b¸o c¸o th«ng tin kinh tÕ vÒ c¸c nguån tµi lùc vµ cæ phÇn cña mét doanh nghiÖp, kh«ng cÇn thiÕt ph¶i lµ c¸c th«ng tin cô thÓ vÒ c¸c tiÒm n¨ng nµy. Nãi c¸ch kh¸c vÊn ®Ò hiÖu qu¶ vµ gi¸ trÞ lµ cã ý nghÜa cßn hiÖn vËt th× kh«ng. Thø ba: Ph­¬ng ph¸p gi¸ ®Ých danh b¶n th©n nã cã thÓ lµm cho ban qu¶n trÞ ®iÒu khiÓn ®­îc lîi tøc. Ban qu¶n trÞ chØ cÇn gi÷ l¹i trong tån kho nh÷ng khèi l­îng cã gi¸ trÞ cao (hoÆc thÊp) ®Ó g©y ¶nh h­ëng gi¶ t¹o tíi lîi nhuËn. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho nµy thÝch hîp c¶ víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú vµ kª khai th­êng xuyªn trong kÕ to¸n hµng tån kho. 9 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc KÕ to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p KiÓm kª ®Þnh kú: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n kh«ng theo dâi th­êng xuyªn, liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån cña hµng tån kho, vÒ b¶n chÊt nã chØ theo dâi hµng tån kho t¨ng (nhËp kho). Vµo cuèi mçi kú kÕ to¸n, doanh nghiÖp tiÕn hµnh kiÓm kª sè l­îng hµng tån kho råi lÊy sè l­îng hµng tån ®ã nh©n (x) víi ®¬n gi¸ (Víi mçi ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho kh¸c nhau th× ®¬n gi¸ cña chóng còng kh¸c nhau) Khi biÕt ®­¬c gi¸ rÞ cña hµng tån kho cuèi kú th× ta tÝnh ®­îc gi¸ trÞ cña hµng xuÊt b¸n trong kú : Gi¸ trÞ hµng Gi¸ trÞ = xuÊt hµng tån Gi¸ trÞ + hµng nhËp ®Çu kú trong kú Gi¸ trÞ - hµng tån cuèi kú Khi doanh nghiÖp tÝnh gi¸ hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh th× khi kiÓm kª cuèi kú kÕ to¸n sÏ biÕt ®­îc sè l­îng cña tõng l« hµng víi ®¬n gi¸ thùc tÕ cña nã. Tõ ®ã tÝnh ®­îc gi¸ trÞ hµng tån cuèi kú vµ suy ra ®­îc gi¸ trÞ cña hµng xuÊt b¸n. KÕ to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p Kª khai th­êng xuyªn: PhÇn trªn chóng ta ®· nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, tµi kho¶n “Hµng tån kho” chØ cËp nhËt cã mét lÇn mçi kú kÕ to¸n, ®ã lµ cuèi kú kÕ to¸n. Sau ®ã tµi kho¶n “Hµng tån kho” ph¶n ¸nh sè d­ hiÖn hµnh cña hµng tån kho chØ cho ®Õn khi nghiÖp vô mua vµ b¸n ®Çu tiªn ®­îc thùc hiÖn trong kú tiÕp theo. Tõ ®ã vÒ sau, tµi kho¶n “Hµng tån kho” kh«ng cßn ph¶n ¸nh sè d­ hiÖn hµnh n÷a. Ng­îc l¹i, ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn cËp nhËt tµi kho¶n “Hµng tån kho” sau mçi lÇn nghiÖp vô mua hoÆc b¸n x¶y ra. Ngay khi c¸c bót to¸n ®· ®­îc vµo sæ lµ tµi kho¶n cho biÕt sè l­îng hiÖn hµnh cña hµng tån kho cã trong tay. Khi ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ®­îc sö dông, nhµ qu¶n lý cã kh¶ n¨ng gi¸m s¸t hµng tån kho cã trong tay mét c¸ch liªn tôc. §iÒu nµy gióp cho nhµ qu¶n lý lËp kÕ ho¹ch thu mua trong t­¬ng lai. Víi ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho nµy th× gi¸ trÞ hµng xuÊt ®­îc tÝnh b»ng tæng cña sè l­îng xuÊt cña tõng l« nh©n víi ®¬n gi¸ thùc tÕ ®Ých danh cña tõng l« hµng ®ã. 10