Nội dung

PHAÀN 3: COÂNG NGHEÄ HAØN Chöôn g1 Chöôn g2 Chöôn g3 Chöôn g4 Chöôn g5 Chöôn g6 Chöôn g7 CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ COÂNG NGHEÄ HAØN HAØN HOÀ QUANG TAY HAØN HOÀ QUANG TÖÏ ÑOÄNG VAØ BAÙN TÖÏ ÑOÄNG HAØN ÑIEÄN TIEÁP XUÙC HAØN VAØ CAÉT BAÈNG KHÍÙ HAØN VAÛY(HAØN BAÈNG HÔÏP KIM TRUNG GIAN) BIEÁN DAÏNG,ÖÙNG SUAÁT, KHUYEÁT TAÄT KHI HAØN CHÖÔNG 1: CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ COÂNG NGHEÄ HAØN 1-1. KHAÙI NIEÄM,ÑAËC ÑIEÅMVAØ PHAÂN LOAÏI CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HAØN. 1-2. QUAÙ TRÌNH LUYEÄN KIM VAØ TOÅ CHÖÙC KIM LOAÏI CUÛA MOÁI HAØN. 1-3.TÍNH HAØN CUÛA KIM LOAÏI VAØ HÔÏP KIM. 1.1 KHAÙI NIEÄM,ÑAËC ÑIEÅM VAØ PHAÂN LOAÏI CAÙC PHÖÔNG PHAÙP HAØN. 1.1.1.Ñònh nghóa: 1.1.2Ñaëc ñieåm: 1.1.3 Phaân loaïi: 1.1.1.Ñònh nghóa: Haøn laø quaù trình noái cöùng caùc phaàn töû kim loaïi vôùi nhau baèng caùch nung noùng choã haøn ñeán traïng thaùi haøn laø chaûy hay deûo.Sau ñoù kim loaïi ñoâng ñaëc(haøn noùng chaûy) hoaëc duøng aùp löïc ñeå eùp chuùng dính laïi vôùi nhau (haøn aùp löïc) (Hình 1-1:Moái noái haøn.) 1.1.2.Ñaëc ñieåm: Tieát kieäm kim loaïi. Giaûm ñöôïc thôøi gian vaø giaù thaønh cheá taïo keát caáu. Haøn coù theå noái ñöôïc nhöõng kim loaïi coù tính chaát khaùc nhau. Thieát bò haøn töông ñoái ñôn giaûn vaø deã cheá taïo. Chi tieát haøn duøng trong taûi troïng tónh. Do nung nhanh vaø nguoäi nhanh neân hay taäp trung öùng suaát trong quaù trình haøn neáu coù boït khí thì moái haøn khoâng chaát löôïng. Keát caáu taïi moái haøn coù ñoä beàn raát cao. Giaûm ñöôïc tieáng ñoäng khi saûn xuaát. 1.1.3.Phaân loaïi: Döïa vaøo traïng thaùi haøn coù hai nhoùm: A.Haøn noùng chaûy: Kim loaïi noùng chaûy,hoøa tan giöõa kim loaïi vaät haøn taïi moái haøn vaø kim loaïi que haøn ôû traïng thaùi noùng chaûy sau ñoù nguoäi keát tinh thaønh moái haøn. Phöông phaùp haøn hoà quang:  Haøn hoà quang tay.  Haøn hoà quang töï ñoäng vaø baùn töï ñoäng.  Duøng thuoác baûo veä moái haøn.  Duøng khí baûo veä CO2,Ar,He… Phöông phaùp haøn khí:Haøn CO2+O2. Phöông phaùp haøn Plasma:Nguoàn nhieät cao,chaát löôïng moái haøn cao. Phöông phaùp haøn xæ ñieän. B.Haøn aùp löïc: Trạng thaùi haøn laø kim loaïi deûo hoaëc gaàn vôùi kim loaïi chaûy vaø phaûi duøng löïc laøm caùc phaàn töû kim loaïi khueách taùn vaøo nhau taïo thaønh moái haøn. Haøn ñieän tieáp xuùc: Beà maët moái noái tieáp xuùc vôùi nhau cöôøng ñoä doøng ñieän lôùn chaïy vaøo vaät haøn,sau ñoù duøng löïc eùp laïi. Haøn ñieän tieáp xuùc giaùp moái. Haøn ñieän tieáp xuùc ñieåm. Haøn ñieän tieáp xuùc ñöôøng. Haøn ñieän tieáp xuùc ñöôøng giaùp moái. Haøn nguoäi,haøn reøn … Ngoaøi ra coøn coù haøn vaåy:Khi haøn chæ caàn ñoát noùng moái haøn ñeán moät nhieät ñoä nhaát ñònh sau ñoù cho nhoû nguyeân lieäu haøn noùng chaûy xuoáng ñeå noái vaät haøn laïi vôùi nhau. 1.2QUAÙ TRÌNH LUYEÄN KIM VAØ TOÅ CHÖÙC KIM LOAÏI CUÛA MOÁI HAØN. 1.2.1.Quaù trình luyeän kim: 1.2.2.Toå chöùc kim loaïi cuûa moái haøn: 1.2.1.QUAÙ TRÌNH LUYEÄN KIM. Trong quaù trình haøn noùng chaûy,meùp kim loaïi haøn vaø kim loaïi phuï bò noùng chaûy vaø taïo ra beå kim loaïi loûng,vuõng haøn chung cho caû hai chi tieát. Beå haøn vaø chuyeån ñoäng cuûa kim loaïi loûng Phaàn I cuûa vuõng haøn dieãn ra quaù trình naáu chaûy kim loaïi cô baûn vaø kim loaïi phuï. Phaàn II dieãn ra quaù trình keát tinh-hình thaønh moái haøn. Cô tính moái haøn cao hôn cô tính cuûa kim loaïi cô baûn. Vuøng aûnh höôûng nhieät coù cô tính keùm hôn kim loaïi cô baûn vaø moái haøn,laø vuøng hay taäp trung öùng suaát deã bò phaù hoûng. 1.2.2.Toå chöùc kim loaïi cuûa moái haøn. Vuøng moái haøn: Söï keát tinh cuûa kim loaïi moái haøn  Trong vuøng naøy kim loaïi noùng chaûy hoaøn toaøn khi nguoäi laïnh coù toå chöùc töông töï toå chöùc thoûi ñuùc,thaønh phaàn vaø toå chöùc khaùc vôùi kim loaïi que haøn vaø vaät haøn. Vuøng aûnh höôûng nhieät: Vuøng 1:Vuøng kim loaïi 1 chaûy khoâng hoaøn toaøn. Vuøng 2:Vuøng quaù nhieät. 2: Vuøng 3:Vuøng thöôøng hoaù. 3: Vuøng 4:Vuøng keát tinh 4: laïi khoâng hoaøn toaøn. Vuøng 5:Vuøng keát tinh laïi 5: hoaøn toaøn. Vuøng 6:Vuøng doøn xanh. 6: 1.3. TÍNH HAØN CUÛA KIM LOAÏI VAØ HÔÏP KIM. 1.3.1.Khaùi nieäm: 1.3.2. Phaân loaïi: 1.3.1.Khaùi nieäm: Tính haøn cuûa kim loaïi vaø hôïp kim: laø khaû naêng cuûa kim loaïi vaø hôïp kim cho pheùp hình thaønh moái haøn baèng caùc coâng ngheä haøn thoâng thöôøng thích hôïp ñeå moái haøn ñaït ñöôïc caùc tính chaát caàn thieát,ñaûm baûo ñoä tin caäy cuûa lieân keát haøn. 1.3.2.Phaân loaïi: Caên cöù vaøo tính haøn,caùc loaïi vaät lieäu cuûa keát caáu haøn hieän nay coù theå phaân thaønh 4 nhoùm: Nhoùm 1:Vaät lieäu coù tính haøn toát. Nhoùm 2:Vaät lieäu coù tính haøn trung bình. Nhoùm 3:Vaät lieäu coù tính haøn keùm. Nhoùm 4:Vaät lieäu khoâng coù tính haøn. CHÖÔNG 2: HAØN HOÀ QUANG TAY 2.1. KHAÙI NIEÄM HAØN HOÀ QUANG TAY . 2.2. HOÀ QUANG HAØN. 2.3.THIEÁT BÒ HAØN. 2.4. VAÄT LIEÄU HAØN. 2.5.COÂNG NGHEÄ HAØN 2.1.KHAÙI NIEÄM . 2.1.1.Khaùi nieäm: 2.1.2.Ñaëc ñieåm : 2.1.3.Phaân loaïi: 2.1.1.Khaùi nieäm: Laø phöông phaùp haøn noùng chaûy maø nguoàn nhieät khi haøn laø hoà quang ñieän chaïy giöõa hai ñieän cöïc. Söï chaùy vaø duy trì oån ñònh cuûa hoà quang trong quaù trình haøn laø do söï ñieàu khieån cuûa tay ngöôøi thôï. 2.1.2.Ñaëc ñieåm: Haøn ñöôïc moái haøn ôû caùc vò trí khaùc nhau Haøn ñöôïc treân caùc chi tieát to,nhoû,ñôn giaûn, phöùc taïp khaùc nhau. Haøn trong moâi tröôøng khí baûo veä,haøn döôùi nöôùc,haøn trong chaân khoâng… Thieát bò haøn vaø trang bò gaù laép haøn ñôn giaûn,deã cheá taïo. Naêng suaát haøn thaáp,chaát löôïng moái haøn khoâng cao,phuï thuoäc vaøo trình ñoä coâng nhaân. 2.1.3.Phaân loaïi: •A.Phaân loaïi theo ñieän cöïc: Ñieän cöïc khoâng noùng chaûy: (ñieän cöïc baèng C, graphit,W)  Ñoái vôùi haøn vaät haøn moûng thì khoâng caàn duøng que haøn phuï,trong tröôøng hôïp vaät haøn daøy caàn boå sung kim loaïi noùng chaûy taïi vuõng haøn baèng que haøn phuï. loaïi: 2.1.3.Phaân A.Phaân loaïi theo ñieän cöïc: Ñieän cöïc noùng chaûy:  Kim loaïi moái haøn do que haøn noùng chaûy vaø moät phaàn kim loaïi vaät haøn.Que haøn ñoàng thôøi vöøa duy trì hoà quang,vöøa boå sung kim loaïi cho moái haøn. 2.1.3.Phaân loaïi: •B.Phaân loaïi theo caùch noái daây:  Noái daây tröïc tieáp:Caû que haøn tieáp vaø vaät haøn ñöôïc noái tröïc tieáp vôùi hai cöïc cuûa nguoàn(nguoàn coù theå laø AC hoaëc DC).(Hình 2-1)  Noái daây giaùn tieáp :Que haøn noái : vôùi nguoàn ñieän coøn vaät haøn khoâng noái vôùi nguoàn ñieän(Hình 2-2)  Noái hoãn hôïp tröïc tieáp vaø giaùn tieáp:duøng nguoàn tieáp: ñieän ba pha(taïo ra 3 coät hoà quang,haøn vaät daøy.)(Hình 2-3) 2.1.3.Phaân loaïi: C.Phaân loaïi theo doøng ñieän:  Doøng ñieän xoay chieàu:thieát bò goïn nheï,söû chieàu: duïng ñôn giaûn,vaän haønh deã,giaù thaønh reû nhöng hoà quang khoâng oån ñònh neân chaát löôïng moái haøn khoâng cao,noái ñieän tuøy yù.  Haøn baèng doøng ñieän moät chieàu: taïo hoà quang deã vaø oån ñònh neân chaát löôïng moái haøn cao nhöng thieát bò ñaét tieàn,coàng keành,söû duïng phöùc taïp,khoù baûo quaûn.  Tuøy theo töøng tröôøng hôïp haøn maø ta noái ñieän thuaän hay nghòch. Caùch Ñaáu Daây Ñoái Vôùi Doøng Moät Chieàu:  Ñaáu thuaän (Cöïc tính thaúng):  Cöïc döông noái vôùi vaät haøn.  Cöïc aâm noái vôùi que haøn. Haøn vaät daøy, kim loaïi khoù chaûy Ñieän cöïc khoâng noùng chaûy. Caùch ñaáu thuaän: 1.Maùy phaùt ñieän. 2.Que haøn. 3.Kim haøn. 4.Vaät haøn. Caùch Ñaáu Daây Ñoái Vôùi Doøng Moät Chieàu  Ñaáu nghòch (Cöïc tính ngöôïc):  Cöïc döông noái vôùi que haøn.  Cöïc aâm noái vôùi vaät haøn. Que haøn chaûy raát nhanh,vaät haøn chaûy ít,duøng haøn kim loaïi maøu,vaät haøn moûng. Caùch ñaáu nghòch: 1.Maùy phaùt ñieän. 2.Que haøn. 3.Kim haøn. 4.Vaät haøn. HAØN. 2.2.HOÀ QUANG 2.2.1.Khaùi nieäm: 2.2.2.Caùch gaây hoà quang: 2.2.3.Hieän töôïng thoåi leäch hoà quang: 2.2.1.Khaùi nieäm: Laø söï phoùng ñieän oån ñònh qua moâi tröôøng khí ñaõ ñöôïc ion hoùa.Doøng ñieän truyeàn qua khí naèm giöõa hai cöïc:cöïc aâm goïi laø katod,cöïc döông goïi laø anod. • Taïo ra hoà quang do aùnh saùng maïnh,nhieät cao ñeå laøm noùng chaûy kim loaïi. 2.2.2. Caùch gaây hoà quang:  Phöông phaùp moài hoà quang moå thaúng.(Hình 2-4)  Phöông phaùp moài hoà quang ma saùt.(Hình 2-5) 2.2.3.Hieän töôïng thoåi leäch hoà quang : Khi truïc tuyeán cuûa coät hoà quang taïo moät goùc vôùi truïc cuûa que haøn laøm cho nguoàn nhieät khoù taäp trung vaøo vuõng haøn neân chaát löôïng moái haøn keùm.Hieän töôïng naøy xaûy ra khi haøn hoà quang baèng doøng moät chieàu.  Bieän phaùp khaéc phuïc:  Nghieâng ñieän cöïc(que haøn)veà phía coät hoà quang bò thoåi leäch.  Duøng taám kim loaïi Ferit chaén veà phía hoà quang bò thoåi leäch. 2.2.3.Hieän töôïng thoåi leäch hoà quang:  Thay ñoåi tieáp ñieåm ñaáu treân vaät haøn.(Hình 2-6) 2.3.THIEÁT BÒ HAØN HOÀ QUANG TAY 2.3.1. Yeâu caàu cuûa nguoàn ñieän haøn vaø maùy haøn. 2.3.2. Maùy haøn xoay chieàu. 3.3.3 Maùy haøn moät chieàu. 2.3.1.Yeâu caàu cuûa nguoàn ñieän haøn vaø maùy haøn.  Doøng xoay chieàu:(220v hoaëc 380v). V0 = 60  80v. (luùc khoâng taûi.) Vh = 25  45v. (luùc haøn.)  Doøng moät chieàu: V0 = 30  55v. Vh = 16  35v.  Khi haøn hay xaûy ra hieän töôïng ñoaûn maïch neân Iñoaûn maïch =(1.3  1.4)Ih. 2.3.1.Yeâu caàu cuûa nguoàn ñieän haøn vaø maùy haøn.  Ñöôøng ñaëc tính cuûa hoà quang(l3 >l2>l1). (Hình 3-1) 2.3.1.Yeâu caàu cuûa nguoàn ñieän haøn vaø maùy haøn.  80A t0chaûy loõi. 2.4.2.Ñieän cöïc noùng chaûy.  Yeâu caàu ñoái vôùi que haøn: Phaûi ñaûm baûo cô tính cho moái haøn. Ñaûm baûo thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa kim loaïi. Deã gaây hoà quang vaø duy trì hoà quang chaùy oån ñònh. Coù tính coâng ngheä toát. Haøn ôû baát cöù vò trí khoâng gian naøo. Moái haøn khoâng bò roã khí,xæ,nöùt. 2.4..2.Ñieän cöïc noùng chaûy. Thuoác haøn:coù tính ion hoùa khí toát,khoâng taùc duïng O2,N2 vaø khoâng khí gaây roã,xæ moái haøn. Noåi xæ,che phuû laøm cho moái haøn keát tinh,nguoäi chaäm laïi. Hôïp kim hoùa cho kim loaïi moái haøn. Khöû O2 cuûa caùc oâxít kim loaïi… Loõi que haøn: Thaønh phaàn loõi que haøn phuø hôïp vôùi kim loaïi vaät haøn. 2.5.COÂNG NGHEÄ HAØN HOÀ QUANG TAY. 2.5.1.Vò trí haøn. 2.5.1.Vò trí haøn. 2.5.2.Caùc loaïi moái haøn. 2.5.3.Chuaån bò meùp haøn. 2.5.4.Cheá ñoä haøn. 2.5.5.Kyõ thuaät haøn hoà quang tay. haøn: 2.5.1.Vò trí Caùc daïng moái haøn ôû caùc vò trí khoâng gian khaùc nhau. (Hình 5-1) 2.5..1.Vò trí haøn:  Haøn saáp:moái haøn naèm trong caùc maët phaúng öùng vôùi goùc töø 0 600.  Haøn ñöùng:moái haøn naèm trong caùc maët phaúng phaân boá töø 600 1200.  Haøn traàn:moái haøn naèm trong caùc maët phaúng phaân boá töø 1200 1800. 2.5.2.Caùc loaïi moái haøn:  Haøn giaùp moái: S< 4 mm:khoâng caàn vaùt meùp. S >4 mm:phaûi vaùt meùp laøm taêng ñoä saâu ngaáu cuûa kim loaïi que haøn noùng chaûy.  Haøn choàng:(choàng mí)  Moái haøn gaáp meùp(beû mí)  Moái haøn goùc.  Moái haøn chöõ T 2.5.2.Caùc loaïi moái haøn:     Moái Moái Moái Moái haøn haøn haøn haøn coù taám ñeäm(ít duøng). maët ñaàu. vieàn meùp. choát. 2.5.3.Chuaån bò meùp haøn:  Khi S >4 mm caàn vaùt meùp ñeå laøm taêng ñoä beàn cho moái haøn.  Khe hôû laøm taêng khaû naêng ngaáu phía döôùi cuûa moái haøn.  Kích thöôùc phaàn khoâng vaùt meùp coù taùc duïng laøm cho kim loaïi chaûy xuoáng phía döôùi phaàn chöa haøn. 2.5.3.Chuaån bò meùp haøn: Caùc daïng vaùt meùp: 2.5.4.Cheá ñoä haøn:  Ñöôøng kính que haøn phuï thuoäc vaøo chieàu daøy vaät haøn.  Haøn giaùp moái: D =S/2 +1 q  Trong ñoù: Dq:ñöôøng kính que haøn.(m) S:chieàu daøy cuûa vaät haøn.(m) 2.5.4.Cheá ñoä haøn:  Haøn goùc, moái haøn chöõ T: Dq = K/2 + 2  Trong ñoù: K:caïnh moái haøn.  Cöôøng ñoä doøng ñieän haøn phuï thuoäc vaøo ñöôøng kính que haøn vaø vò trí haøn trong khoâng gian. 2.5.4.Cheá ñoä haøn: +Haøn saáp,que haøn theùp: Ih = ( + dq)dq  Trong ñoù: , :heä soá.  =20 ;  =6. +Haøn ñöùng:Ih giaûm 10 15% so vôùi haøn saáp. +Haøn ngöõa:Ih giaûm 20 25% so vôùi haøn saáp. 2.5.5.Kyõ thuaät haøn hoà quang tay: Chuyeån ñoäng cuûa que haøn. 2.5..5.Kyõ thuaät haøn hoà quang tay:  Chuyeån ñoäng cuûa que haøn. +Dòch chuyeån que haøn doïc theo höôùng haøn ñeå haøn heát chieàu daøi vaät haøn(ñöôøng haøn). +Dòch chuyeån que haøn doïc theo truïc que haøn ñeå duy trì hoà quang chaùy oån ñònh. +Dao ñoäng ngang cuûa que haøn ñeå taïo ra beà roäng cuûa moái haøn. 2.5.5.Kyõ thuaät haøn hoà quang tay:  Kyõ thuaät haøn ôû caùc vò trí haøn khaùc nhau. +Vôùi haøn ñöùng neân haøn töø döôùi leân,que haøn nghieâng vôùi truïc thaúng ñöùng töø 60  800 . + Vôùi haøn ngang:neân vaùt meùp caïnh treân coøn caïnh döôùi khoâng vaùt meùp. Chöông 3: HAØN HOÀ QUANG TÖÏ ÑOÄNG VAØ BAÙN TÖÏ ÑOÄNG. 3.1. KHAÙI NIEÄM: 3.2.THIEÁT BÒ HAØN TÖÏ ÑOÄN TÖÏ ÑOÄNG: 3.3.VAÄT LIEÄU HAØN TÖÏ ÑOÄN TÖÏ ÑOÄNG: Quay veà 3.1.KHAÙI NIEÄM: 3.1.1.Ñònh nghóa 3.1.2.Ñaëc ñieåm 3.1.3. Phaân loaïi 3.1.1.Ñònh nghóa: Quaù trình haøn hoà quang bao goàm caùc böôùc sau:  Gaây hoà quang vaø duy trì hoà quang chaùy oån ñònh.  Dòch chuyeån que haøn doïc moái haøn ñeå ñaûm baûo haøn heát chieàu daøi moái haøn.  Baûo veä hoà quang vaø vuõng haøn khoûi bò taùc duïng cuûa moâi tröôøng khoâng khí xung quanh baèng thuoác baûo veä, khí baûo veä:CO2, Ar, He. Neáu caùc khaâu ñöôïc thöïc hieän baèng cô khí hoùa laø haøn töï ñoäng, coøn moät soá khaâu duøng tay thì goïi laø haøn baùn töï ñoäng. 3.1.2.Ñaëc ñieåm: Haøn hoà quang töï ñoäng vaø baùn töï ñoäng coù caùc ñaëc ñieåm sau:  Naêng suaát cao vì söû duïng cöôøng ñoä doøng ñieän raát lôùn.  Haøn töï ñoäng döôùi lôùp thuoác hoaëc trong moâi tröôøng khí baûo veä baûo ñaûm ñöôïc cô tính cuûa moái haøn raát cao.  Heä soá ñaép cao, tieát kieäm kim loaïi daây haøn.  Tieát kieäm ñöôïc naêng löôïng ñieän vì söû duïng trieät ñeå nguoàn nhieät sinh ra cuûa hoà quang.  Neáu duøng thuoác baûo veä thì ñieàu kieän lao ñoäng toát, deã cô khí hoùa, töï ñoäng hoùa quaù trình haøn.  Haøn töï ñoäng khoâng haøn ñöôïc nhöõng keát caáu vaø vò trí moái haøn phöùc taïp Haøn hoà quang töï ñoäng vaø baùn töï ñoäng ñöôïc phaân ra laøm hai loaïi:  Haøn hoà quang hôû:Trong quaù trình haøn, hoà quang vaø moái haøn coù theå nhìn thaáy ñöôïc.  Haøn hoà quang kín (hoaëc ngaàm):trong quaù trình haøn, hoà quang vaø moái haøn ñöôïc baûo veä bôûi moät lôùp thuoác haøn neân khoâng nhìn thaáy ñöôïc. 3.1.3.Phaân loaïi: A.Haøn hoà quangTÑ vaø BTÑ döôù B.Haøn hoà quangTÑ vaø BTÑ trong tröôøng khí baûo veä A.Haøn hoà quang töï ñoäng vaø baùn töï ñoäng döôùi lôùp  Haøn döôùi lôùp thuoác chæ thöïc hieän ôû vò trí thuoác: haøn saáp. Nhöõng moái haøn ngaén, khoù thao taùc doïc theo moái haøn thì duøng haøn baùn töï ñoäng. Sô ñoà haøn döôùi lôùp thuoác 1. Daây haøn; 2. Vaät haøn; 3. Khoaûng troáng; 4.Thuoác haøn; 5. Moái haøn; 6. Xæ haøn Quay veà HAØN HOÀ QUANG TÖÏ ÑOÄNG döôùi thuoác baûo veä (hoà quang ngaàm) 3 2 4 1 5 6 7 1-Xe haøn. 2-Daây haøn 3.Pheãu thuoác 4.Maùy haøn 5.ñöôøng ray 6. Noái maùt 7. Vaät haøn B.Haøn hoà quang TÑ vaø BTÑ trong moâi tröôøng khí baûo veä: Khí baûo veä laø caùc loaïi khí trô (Ar, He )hoaëc khí hoaït tính (C02, CO, H2 ) Hieän nay, haøn hoà quang TÑ, BTÑ vaø trong moâi tröôøng khí baûo veä thöôøng gaëp caùc daïng sau:  Haøn TIG (Tungsten Inert Gas):Haøn hoà quang duøng ñieän cöïc khoâng noùng chaûy, baûo veä baèng khí trô.  Haøn MAG (Metal Active Gas):Haøn hoà quang duøng ñieän cöïc noùng chaûy baûo veä baèng khí hoaït tính (CO, CO2, H2…) Quay veà 3.2.THIEÁT BÒ HAØN TÖÏ ÑOÄNG VAØ BAÙN TÖÏ ÑOÄNG: 3.2.1. Thieát bò haøn töï ñ 3.2.2. Haøn töï ñoäng tro khí baûo veä: 3.2.3Haøn baùn töï ñoän Quay veà 3.2.1.Thieát bò haøn töï ñoäng: Nguyeân lyù laøm vieäc: • Ñoäng cô xoay chieàu 3 pha coù coâng suaát 1000w.Trong maùy phaùt coù 2 cuoän kích töø 1-2 luoân taïo töø thoâng ngöôïc chieàu nhau.  Traïng thaùi khoâng taûi: töø thoâng cuûa cuoän 1 kích thích maùy phaùt laøm vieäc sinh ra 1 chieàu cung caáp cho ñoäng cô Ñ2 quay theo chieàu ñaåy daây haøn ñi xuoáng. Khi chaïm vaøo vaät haøn ñieän theá ñoäng cô Ñ1 = 0, töø thoâng cuoän 2 taêng leân vaø kích thích cho maùy phaùt taïo ra doøng ñieän coù chieàu ngöôïc laïi vaø laøm cho ñoäng cô Ñ2 chuyeån ñoäng theo höôùng keùo daây haøn ñi leân ñeå gaây hoà quang. • Ñeå hoà quang oån ñònh thì hieäu soá töø thoâng giöõa cuoän 1 vaø cuoän 2 ñuû ñeå kích thích maùy phaùt taïo ra doøng ñieän laøm quay Ñ2 theo chieàu ñaåy daây haøn vaøo vuõng haøn vôùi toác ñoä baèng toác ñoä chaûy cuûa daây haøn. • (Hình) The end 3.2.1.Thieát bò haøn töï ñoäng: Quay The end veà 3.2.2.Haøn töï ñoäng trong moâi tröôøng khí baûo veä: Khí baûo veä duøng ñeå haøn thöôøng laø khí trô, vaø caùc khí hoaït tính khaùc nhö H2, CO2, Ar, He … Hieän nay duøng nhieàu nhaát laø khí Ar, CO2  Khí CO2:  Khí CO2 duøng ñeå haøn caàn phaûi coù ñoä saïch nhaát ñònh.  Bình ñöïng CO2 phaûi laøm saïch vaø saáy khoâ.  Aùp suaát CO2 trong bình khoaûng (50  60)at.  Khí coù taùc duïng baûo veä toát vaø khöû O 2  Khí Ar:Khoâng chaùy, khoâng noå vaø khoâng taïo thaønh hoãn hôïp noå. The end 3.2.2.Haøn töï ñoäng trong moâi tröôøng khí baûo veä: 3.2.3.Haøn baùn töï ñoäng: Quaù trình haøn BTÑ, daây haøn luoân luoân ñöôïc töï ñoäng chuyeån vaøo trong hoà quang, vieäc duy trì chieàu daøi hoà quang vaø chuyeån ñoäng doïc moái haøn ñöôïc tieán haønh baèng tay.  Haøn BTÑ haøn ñöôïc taát caû caùc moái haøn trong khoâng gian.  Coù theå haøn BTÑ döôùi lôùp thuoác haøn vaø trong moâi tröôøng khí baûo veä.  Naêng suaát haøn BTÑ cao.  Phaïm vi söû duïng roäng raõi trong coâng nghieäp, thieát bò goïn nheï hôn haøn töï ñoäng. The end 3.3.VAÄT LIEÄU HAØN TÖÏ ÑOÄNG VAØ BAÙN TÖÏ ÑOÄNG 3.3.1. Daây haøn: 3.3.2. Thuoác haøn: 3.3.3. Khí haøn: Quay veà 3.3.1.Daây haøn  Que haøn döôùi daïng daây haøn Þ (12)mm ñöôïc cuoán laïi thaønh cuoän töø (4  20) kg. • Caùc cuoän daây haøn ñöôïc baûo quaûn, bao goùi kyõ ñeå choáng gæ vaø traùnh daàu môõ.  Daây haøn boät: Daây haøn boät ñöôïc caáu taïo bôûi moät lôùp voû kim loaïi boïc trong noù laø moät hoãn hôïp goàm boät kim loaïi vaø moät soá thaønh phaàn lieân keát khaùc. (Hình) The end Caùc daïng keát caáu daây haøn boät 3.3.2.Thuoác haøn:  Thuoác haøn coù nhieäm vuï baûo veä hoà quang haøn vaø moái haøn.  Thaønh phaàn thuoác haøn goàm caùc quaëng kim loaïi, caùc chaát höõu cô, ñöôïc chia laøm 3 loaïi:  Thuoác haøn duøng cho theùp C, theùp hôïp kim thaáp.  Thuoác haøn duøng cho theùp hôïp kim trung bình.  Thuoác haøn duøng theùp hôïp kim cao, kim loaïi maøu. T0chaûy thuoác haøn < T0chaûy kim loaïi que haøn  Theo phöông phaùp cheá taïo ta chia thuoác haøn laøm 2 loaïi: Thuoác haøn noùng chaûy vaø thuoác haøn khoâng noùng chaûy (thuoác haøn goám). The end haøn: 3.3.3.Khí Thöôøng duøng caùc loaïi khí trô nhö He, Ar vaø hieän nay duøng roäng raõi khí CO2. Ngoaøi caùc loaïi khí treân trong haøn coøn söû duïng caùc loaïi khí nhö N2, hoaëc duøng hoãn hôïp khí Ar + CO2(trong ñoù 5  25% khí CO2 ); Ar + O2 (trong ñoù 1% khí O2 ); Ar + He (trong ñoù He töø 20  50%); Ar +H2 (trong ñoù H2 töø 6  15%) The end Chöông 4: HAØN ÑIEÄN TIEÁP XUÙC 4.1. THÖÏC THAÁT, ÑAËC ÑIEÅM & PHAÂ 4.2. HAØN ÑIEÄN TIEÁP XUÙC GIAÙP MO 4.3. HAØN ÑIEÅM 4.4 HAØN ÑIEÄN TIEÁP XUÙC ÑÖÔØNG Quay veà 4.1.THÖÏC CHAÁT, ÑAËC ÑIEÅM VAØ PHAÂN LOAÏI: 4.1.1.Thöïc chaát: 4.1.2.Ñaëc ñieåm: 4.1.3. Phaân loaïi: Quay veà 4.1.1Thöïc chaát: Cho doøng ñieän coù cöôøng ñoä lôùn chaïy qua chi tieát haøn, choã tieáp xuùc coù ñieän trôû lôùn seõ bò nung noùng kim loaïi vaät haøn ñeán traïng thaùi haøn (chaûy loûng hoaëc deûo) vaø nhôø taùc duïng cuûa löïc cô hoïc, caùc vaät haøn seõ dính chaéc laïi vôùi nhau. Theo ñònh luaät Jun – Lenxô thì khi cho doøng ñieän ñi qua moät vaät daãn seõ sinh ra nhieät löôïng Q: Q = 0,24RI2t Nhieät löôïng lôùn sinh ra treân beà maët tieáp xuùc seõ nung noùng chuùng ñeán traïng thaùi haøn, sau ñoù duøng löïc eùp ñeå taïo ñieàu kieän cho vieäc khueách taùn nguyeân töû, laøm cho caùc vaät haøn noái chaéc vôùi nhau. 4.1.2. Ñaëc ñieåm:  Haøn ñieän tieáp xuùc coù caùc ñaëc ñieåm sau:  Chaát löôïng saûn phaåm cao.  Coù theå haøn ñöôïc caùc keát caáu phöùc taïp, caùc moái haøn ôû caùc vò trí khoâng gian khaùc nhau, haøn ñöôïc caùc chi tieát coù tieát dieän nhoû.  Deã daøng cô khí hoùa vaø töï ñoäng hoùa quaù trình coâng ngheä.  Naêng suaát, chaát löôïng haøn cao.  Tieát kieäm nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng. Vì vaäy haøn ñieän tieáp xuùc ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc ngaønh cheá taïo maùy, giao thoâng, coâng nghieäp tieâu duøng… The end Theo daïng moái haøn Theo loaïi doøng ñieän Theo daïng moái haøn Doøng xung Doøng xoay chieàu Doøng moät chieàu Haøn ñöôøng giaùp moái Haøn ñieän cöïc gia Haøn giaùp moái Haøn ñöôøng Haøn ñieåm 4.1.3.Phaân loaïi: HAØN ÑIEÄN TIEÁP XUÙC  Haøn ñieåm coù:Moät ñieåm haøn Hai ñieåm haøn Noùng chaûy  Haøn giaùp moái coù: Ñieän trôû Giaùn ñoaïn Lieân tuïc Quay Theveà end 4.2.HAØN ÑIEÄN TIEÁP XUÙC GIAÙP MOÁI: 4.2.1.Thöïc chaát 4.2.2.Maùy haøn ñieän tieáp xuùc giaù 4.2.3.Coâng ngheä haøn ñieän tieáp xu giaùp moái Quay veà 4.2.1Thöïc chaát: Haøn ñieän tieáp xuùc giaùp moái laø moät daïng haøn aùp löïc maø moái haøn ñöôïc thöïc hieän treân toaøn boä beà maët tieáp xuùc cuûa chi tieát haøn. Nguyeân lyù laøm vieäc: Doøng ñieän haøn töø bieán theá haøn qua chi tieát haøn ñaõ ñöôïc keïp chaët treân ñieän cöïc vaø ñöôïc eùp saùt vôùi nhau. Beà maët tieáp xuùc ñöôïc nung noùng lieân tuïc ñeán traïng thaùi chaûy, sau ñoù döôùi taùc duïng cuûa löïc eùp cô hoïc P thöïc hieän eùp hình thaønh moái haøn. (Hình veõ) 1.Chi tieát haøn; 2.Cöïc cuûa maùy tieáp xuùc; 3.Bieán theá haøn moät pha; 4.Coâng taéc The end 4.2.2.Maùy haøn ñieän tieáp xuùc giaùp moái:  Theo coâng suaát cuûa maùy haøn coù:  Maùy coù coâng suaát nhoû (1,5  8)KVA: Duøng ñeå haøn noái caùc loaïi daây theùp ñöôøng kính (0,26)mm  Maùy coù coâng suaát lôùn 160 KVA: Coù theå haøn theùp coù tieát dieän 4000mm2 vôùi löïc eùp P=160000KN. The end 4.2.3.Coâng ngheä haøn tieáp xuùc giaùp moái A.Yeâu caàu B.Chuaån bò chi tieát tröôùc khi ha C.Kyõ thuaät haøn Quay veà A.Yeâu caàu: Ñeå ñaït ñöôïc chaát löôïng moái haøn toát, quaù trình coâng ngheä haøn phaûi ñaït ñöôïc caùc yeâu caàu sau:  Haøn chaûy giaùn ñoaïn vaø haøn chaûy lieân tuïc.  Laøm saïch beà maët tieáp xuùc khoâng bò oxy hoùa.  Chi tieát haøn khi gaù laép, keïp chaët phaûi ñoàng taâm.  Nung noùng ñeàu beà maët tieáp xuùc cuûa 2 chi tieát haøn.  Cheá ñoä haøn: tìm Ih(cöôøng ñoä doøng ñieän haøn), tính aùp löïc P, thôøi gian chi tieát tieáp xuùc vôùi nhau, dieän The end tích beà maët tieáp xuùc. B.Chuaån bò chi tieát tröôùc khi haøn:  Phoâi lieäu phaûi ñöôïc laøm saïch gæ.  Caùc phoâi lieäu coù tieát dieän tieáp xuùc khaùc nhau ñeàu phaûi gia coâng ñeå kích thöôùc cuûa chuùng baèng nhau hoaëc gaàn baèng nhau vaø ñöôïc laøm saïch toát. The end C. Kyõ thuaät haøn: Haøn ñieän trôû: Haøn tieáp xuùc giaùp moái thöïc hieän baèng phöông phaùp haøn ñieän trôû chæ thích öùng vôùi caùc chi tieát coù tieát dieän ngang nhoû ñeán 100mm2 vaø thöïc hieän theo chu trình sau: The end C. Kyõ thuaät haøn: Haøn tieáp xuùc giaùp moái noùng chaûy: Quaù trình haøn goàm 2 giai ñoaïn chính: giai ñoaïn nung noùng vaø giai ñoaïn eùp haøn. Chu trình quan heä doøng ñieän haøn, löïc eùp vaø söï dòch chuyeån eùp chi tieát khi haøn nhö sau: The end 4.3.HAØN ÑIEÅM: 4.3.1.Thöïc chaát 4.3.2.Ñaëc ñieåm 4.3.3.Thieát bò haøn ñieåm Quay veà 4.3.1.Thöïc chaát: Haøn ñieåm laø phöông phaùp haøn ñieän tieáp xuùc, caùc moái haøn khoâng thöïc hieän lieân tuïc treân toaøn boä chieàu daøi haøn maø chæ laø töøng ñieåm rieâng bieät goïi laø ñieåm haøn. Haøn ñieåm goàm haøn 1 ñieåm, haøn 2 ñieåm moät laàn, haøn nhieàu ñieåm vaø haøn ñieåm ñieän cöïc giaû. 4.3.2. Ñaëc ñieåm: Haøn ñieåm coù nhöõng ñaëc ñieåm sau:  Cho moái haøn beàn, ñeïp nhöng khoâng baûo ñaûm ñoä kín.  Naêng suaát haøn cao, deã cô khí hoùa vaø töï ñoäng hoùa quaù trình saûn xuaát.  Coù theå haøn treân caùc keát caáu khaùc nhau, ñaëc bieät treân caùc keát caáu phöùc taïp. Quay veà 4.3.3.Thieát bò haøn ñieåm:  Maùy haøn ñieåm thöïc hieän eùp baèng khí neùn duøng ñeå haøn theùp C thaáp coù S =(0.2 2)mm.  Maùy haøn ñieåm coù coâng suaát 85 KVA, vôùi löïc eùp 16000N ñeå haøn theùp hôïp kim coù S =(0.3 2.5 )mm. (Hình) Quay veà 4.3.3.Thieát bò haøn ñieåm: Quay veà 4.4.HAØN ÑIEÄN TIEÁP XUÙC ÑÖÔØNG 4.4.1.Thöïc chaát 4.4.2.Phaân loaïi 4.4.3.Thieát bò haøn ñöôøng Quay veà 4.4.1.Thöïc chaát: Haøn ñieän tieáp xuùc ñöôøng laø moät daïng haøn tieáp xuùc maø moái haøn taäp trung baèng caùc ñieåm haøn lieân tuïc coù theå thöïc hieän töø moät phía hoaëc hai phía. 4.4.2. Phaân loaïi: Caên cöù theo löïc eùp vaø söï dòch chuyeån ñieän cöïc, haøn ñieän tieáp xuùc ñöôøng coù theå chia laøm 2 phöông phaùp:  Haøn ñöôøng lieân tuïc:(Hình a)  Haøn ñöôøng giaùn ñoaïn:(Hình b) Quay veà 4.4.2. Phaân loaïi: Haøn ñöôøng lieân tuïc: Laø ñieän cöïc quay laøm chi tieát dòch chuyeån lieân tuïc vaø luoân luoân coù doøng ñieän chaïy qua trong quaù trình haøn vaø ñeå taïo söï lieân keát, löïc eùp treân ñieän cöïc cuõng thöïc hieän eùp lieân tuïc. Haøn ñöôøng giaùn ñoaïn: Laø caùc chi tieát haøn vaãn dòch chuyeån lieân tuïc nhöng doøng ñieän haøn chaïy qua chi tieát theo chu kyø ngaén. 4.4.3.Thieát bò haøn ñöôøng: Do tính chaát coâng ngheä vaø daïng caùc keát caáu haøn ña daïng neân maùy haøn ñieän tieáp xuùc ñöôøng coù nhieàu loaïi.  Maùy haøn ñieän cöïc ôû hai phía: truyeàn daãn eùp ñieän cöïc baèng khí neùn duøng ñeå haøn theùp C thaáp coù S =(0.2  1.2)mm.  Maùy haøn ñieän cöïc ôû moät phía.  Maùy haøn ñieän tieáp xuùc ñöôøng giaùp moái: duøng ñeå haøn caùc oáng. (Hình) Quay veà 4.4.3.Thieát bò haøn ñöôøng: Quay veà Chöông 5: HAØN VAØ CAÉT BAÈNG KHÍ 5.1.KHAÙI NIEÄM: 5.2.VAÄT LIEÄU HAØN KHÍ: 5.3.THIEÁT BÒ HAØN KHÍ: 5.4.COÂNG NGHEÄ HAØN K 5.5.CAÉT KIM LOAÏI BAÈNG 5.1.KHAÙI NIEÄM • 5.1.1.Thöïc chaát • 5.1.2.Ñaëc ñieåm cuûa haøn khí • 5.1.3.Coâng duïng cuûa haøn khí 5.1.1.Thöïc chaát: Haøn khí laø gì? Haøn khí laø quaù trình nung noùng vaät haøn vaø que haøn ñeán traïng thaùi haøn: kim loaïi noùng chaûy baèng ngoïn löûa cuûa khí chaùy (C2H2; CH4 ; C6H6 …) vôùi O2. 5.1.2.Ñaëc ñieåm cuûa haøn khí: Haøn khí coù caùc ñaëc ñieåm sau:  Thieát bò haøn ñôn giaûn vaø reû tieàn.  Coù theå haøn ñöôïc nhieàu vaät lieäu khaùc nhau nhö theùp, gang, ñoàng, nhoâm…  Haøn nhöõng vaät lieäu nhieät ñoä chaûy thaáp, caùc keát caáu moûng.  Nhöôïc ñieåm lôùn nhaát cuûa haøn khí laø vaät haøn deã bò bieán daïng, cong veânh, naêng suaát haøn thaáp hôn. 5.1.3.Coâng duïng cuûa haøn khí: Haøn khí coù caùc coâng duïng sau:  Haøn khí ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc nhaø maùy xí nghieäp vaø coâng tröôøng.  Ñoái vôùi moät soá theùp thöôøng, kim loaïi maøu, söõa chöõa caùc chi tieát ñuùc baèng gang, haøn noái caùc oáng coù ñöôøng kính nhoû vaø trung bình… haøn khí ñoùng vai troø khaù quan troïng. 5.2. VAÄT LIEÄU HAØN KHÍ: 5.2.1.Khí oxy(O2): 5.2.2.Khí Axetylen(C2 5.2.3.Que haøn vaø t 5.2.1.Khí Oxy: Ñeå haøn vaø caét ta duøng O coù 2 ñoä tinh khieát cao goïi laø Oxy kyõ thuaät(noàng ñoä gaàn nhö nguyeân chaát 99.2%) duy trì söï chaùy raát toát. Oxy caøng tinh khieát thì toác ñoä caét caøng cao, meùp caét caøng goïn saïch vaø tieâu phí Oxy caøng ít.  Ñeå saûn xuaát Oxy coù theå duøng 3 phöông phaùp:  Phöông phaùp hoùa hoïc: Duøng caùc phaûn öùng hoùa hoïc ñeå  Phöông phaùp phaân giaûi khoâng khí: Oxy ñöôïc ñieàu cheá töø phöông phaùp hoùa loûng khoâng khí, neùn khoâng khí döôùi aùp suaát cao sau ñoù cho bay hôi phaân caáp döïa vaøo ñieåm soâi cuûa N2 = -1960C, Ar = -1860C, O2 = -1830C ñeå thu ñöôïc khí oxy(goïi laø Oxy kyõ thuaät). Oxy ñöôïc neùn ôû aùp suaát 150 at trong bình theùp coù dung tích 40 lit (bình coù theå chöùa 6m3 O2 ).Khí Oxy ñöôïc ñieàu cheá nhö vaäy coù ñoä nguyeân chaát coù theå ñaït töø 98  99.5%. 5.2.2.Khí Axetylen:  Khí Axetylen laø gì ? Laø khí chaùy, muøi haéc saûn xuaát baèng caùch cho ñaát ñeøn (CaC2) taùc duïng vôùi nöôùc H2O: CaC2 +H2O =Ca(OH)2 + C2H2 +Q Söï noå cuûa C2H2 coù theå xaûy ra khi aùp suaát cao, nhieät ñoä cao .  Hieän töôïng chaùy noå C2H2:  Neáu aùp suaát p >1.5 at vaø to>5000C thì C2H2 deã noå.  Neáu aùp suaát p <3 at vaø to< 5400C seõ xaûy ra quaù trình truøng hôïp.  ÔÛ caùc aùp suaát, nhieät ñoä vaø thôøi gian xaùc ñònh, C2H2 taùc duïng vôùi Cu, Ag taïo thaønh caùc hôïp chaát axeâtenlua Cu,Ag, deã noå khi va ñaäp maïnh hay nhieät ñoä taêng cao.  Hoãn hôïp cuûa C2H2 vôùi caùc chaát coù chöùa Oxy seõ taïo neân khaû naêng noå: C H hoùa hôïp vôùi khoâng khí ôû 5.2.3.Que haøn thuoác haøn: 1.Que haøn: 2.Thuoác haøn: 1.Que haøn: Daây haøn coù Þ =(0.3 12)mm.  Que haøn phuï duøng ñeå boå sung kim loaïi cho moái haøn.  Que haøn ñeå haøn khí caàn phaûi:  tonc cuûa kim loaïi que haøn < tonc cuûa kim loaïi cô baûn.  Ñöôøng kính que haøn phaûi töông ñöông chieàu daøy vaät haøn.  Beà maët cuûa que haøn phaûi saïch.  Khoâng gaây hieän töôïng soâi laøm baén kim loaïi ra khoûi vuõng haøn.  Khoâng taïo caùc boït khí trong vuõng 2.Thuoác haøn:  Taùc duïng cuûa thuoác haøn laø traùnh söï oxy hoùa kim loaïi cuûa moái haøn vaø loaïi boû caùc oâxit kim loaïi taïo thaønh trong quaù trình haøn.  Trong quaù trình haøn, thuoác haøn ñöa vaøo beå haøn seõ noùng chaûy ra vaø keát hôïp vôùi caùc Oxít ñeå taïo ra moät lôùp xæ deã noùng chaûy noåi leân treân beà maët beå haøn.  Thuoác haøn coù nhieäm vuï hoaøn nguyeân kim loaïi.  5.3. THIEÁT BÒ HAØN KHÍ: 1.Bình neùn: 2.Bình ñieàu cheá Ax 3. Khoùa baûo hieåm 4. Van giaûm aùp: 5. Moû haøn(moû caé 1.Bình neùn :  Bình chöùa duøng ñeå chöùa khí neùn. Ñeå haøn vaø caét khí duøng bình chöùa coù dung tích 40 lít, aùp suaát coù theå ñeán 200 at.  Bình chöùa O2 coù theå chöùa ñöôïc 6 m3 O2, (V = 40l, p = 150 at).  Bình chöùa C2H2 coù dung tích 40 lít vaø aùp suaát p < 19 at+ than hoaït tính vaø axeâton. 2.Bình ñieàu cheá Axetylen: Duøng khi khoâng coù bình chöùa saün, xa choã saûn xuaát C2H2 . a.Phaân loaïi: b. Caùc loaïi thuøng ñ cheá Axeâtylen: a. Phaân loaïi:  Theo naêng suaát:coù caùc loaïi 0.8; 1.25; 3.2; 5; 10; 20; 40; 80 m3/h.  Theo caùch laép ñaët coù loaïi di ñoäng vaø loaïi coá ñònh  Theo heä thoáng ñieàu chænh vaø theo söï taùc duïng giöõa CaC2 vôùi nöôùc. b.Caùc loaïi thuøng ñieàu cheá Axeâtylen : . Loaïi ñaù rôi vaøo nöôùc : . Loaïi ñaù rôi vaøo nöôùc : . Loaïi nöôùc rôi vaøo ñaù : . Loaïi ñaù vaø nöôùc rôi tieáp xu . Loaïi hoãn hôïp:  Loaïi ñaù rôi vaøo nöôùc: Ñaát ñeøn chöùa trong pheãu 1, rôi xuoáng thuøng 4 qua cöûa 2. Sau khi taùc duïng vôùi nöôùc khí C2H2 theo oáng 3 ñi ra moû haøn. Baõ voâi toâi Ca(OH)2 loït qua saøng 6 xuoáng ñaùy thuøng 4 vaø ñöôïc thaùo ra ngoaøi baøng nuùt 5. (Hình)  Loaïi ñaù rôi vaøo nöôùc: • • • • • 1.Pheãu chöùa ñaát ñeøn 2.Cöûa 3.OÁng daãn 4.Ñaùy thuøng 5.Nuùt.  Loaïi nöôùc rôi vaøo ñaù: Ñaát ñeøn chöùa trong hoäp 1 ñöôïc ñaët trong buoàng 2. Nöôùc chöùa trong beå 3 rôi xuoáng hoäp 1 nhôø khoùa 4. Khí C2H2 ñöôïc laøm nguoäi giaùn tieáp bôûi nöôùc chöùa trong thuøng 6 roài theo oáng 5 ñi ra moû haøn. (Hình)  Loaïi nöôùc rôi vaøo ñaù: 1.Hoäp chöùa ñaát ñeøn 2.Buoàng 3.Pheãu chöùa nöôùc 4.Van khoùa 5.OÁng 6.Buoàng chöùa khí  Loaïi ñaù vaø nöôùc tieáp xuùc nhau : Ñaát ñeøn ñaët treân maët saøng 1 ôû ngaên phía beân phaûi, nöôùc ôû ngaên beân traùi, döôùi taùc duïng cuûa aùp suaát khí quyeån seõ chuyeån qua ngaên beân phaûi chui qua caùc loã saøng tieáp xuùc vôùi ñaù (CaC2) .Khí C2H2 sinh ra theo oáng 3 ñi ra moû haøn. (Hình)  Loaïi ñaù vaø nöôùc tieáp xuùc nhau: 1.Maët saøng 2.Ngaên traùi 3.OÁng daãn  Loaïi hoãn hôïp: Ñaây laø hoãn hôïp cuûa loaïi nöôùc töôùi vaøo ñaát ñeøn vaø loaïi ñaát ñeøn tieáp xuùc vôùi nöôùc. Noù coù öu ñieåm cuûa 2 loaïi vaø haïn cheá ñöôïc khuyeát ñieåm cuûa 2 loaïi. Loaïi naøy thöôøng duøng khi caàn naêng suaát nhoû hôn 3,5m3/giôø. (Hình)  Loaïi hoãn hôïp: 3. Khoùa baûo hieåm: - Laø thieát bò baûo veä cho bình ñieàu - cheá khí C2H2 vaø daây daãn khoâng bò chaùy noå khi coù ngoïn löûa quaët ngöôïc töø moû haøn, moû caét truyeàn ñeán. Hieän töôïng naøy xaûy ra khi toác ñoä chaùy cuûa hoãn hôïp O2 + C2H2 lôùn hôn toác ñoä khí cung caáp. - Yeâu caàu cuûa khoùa baûo hieåm: + Ngaên caûn ngoïn löûa chaùy trôû vaøo vaø xaû hoãn hôïp chaùy ra ngoaøi - Coù ñoä beàn ôû aùp suaát cao khi khí + Tieâu hao nöôùc ít khi doøng khí chaïy qua. + Deã kieåm tra, röûa, söûa chöõa. - Coù theå phaân loaïi khoùa baûo hieåm nhö sau: + Theo keát caáu coù:  Khoùa baûo hieåm kieåu hôû.  Khoùa baûo hieåm kieåu kín. + Theo khaû naêng khí tieâu hao coù:  Loaïi ñôn giaûn: löôïng khí C2H2 tieâu hao döôùi 3,2m3/h  Loaïi lôùn vôùi löôïng khí tieâu hao 5 10; 20  35; 50  75 m3/h át bò ngaên löûa taït laïi kieåu hôû 1. Voû bình 2.OÁng kieåm tra 3.Khoùa 4. OÁng daãn 5.Van 6. Maøng baûo hieåm 7.Pheãu 8.OÁng aùp: 4.Van giaûm - Van giaûm aùp gaén ôû treân bình chöùa khí duøng ñeå giaûm aùp suaát vaø ñieàu chænh löôïng tieâu hao khí neùn chöùa trong bình töø aùp suaát cao tôùi aùp suaát caàn duøng. - O2 ôû bình chöùa laø 150 at,ôû moû haøn chæ caàn (35)at neân khi haøn phaûi qua van giaûm aùp. - C2H2 ôû bình chöùa laø 16at, ôû moû haøn chæ caàn (0.30.5)at neân khi Sô ñoà caáu taïo vaø nguyeân lyù vaän haønh cuûa van giaûm aùp loaïi ñôn caáp 1.Buoàng aùp löïc cao 2.Naép van 3.Naép an toaøn 4.AÙp keá 5.Buoàng aùp löïc thaáp 6.Loø xo 7.Vít ñieàu chænh 8.Maøng 9.Caàn 10.AÙp keá 11.Loø xo 5.Moû haøn(moû caét): Phaân loaïi moû haøn coù nhieàu      caùch: Theo soá ngoïn löûa coù:loaïi moät ngoïn löûa vaø loaïi nhieàu ngoïn löûa. Theo kích thöôùc vaø khoái löôïng coù:loaïi bình thöôøng vaø loaïi nheï. Theo loaïi khí duøng:axeâtylen, hyñroâ, benzen… Theo phöông phaùp söû duïng:baèng tay vaø baèng maùy. Theo nguyeân lyù truyeàn khí chaùy 5.Moû haøn(moû caét): 5.4. COÂNG NGHEÄ HAØN KHÍ: 5.4.1.Ngoïn löûa haøn 5.4.2. Caùc loaïi moái haø 5.4.3. Chuaån bò vaät haø 5.4.4.Kyõ thuaät & cheá ñ 5.4.1.Ngoïn löûa haøn:  Ngoïn löûa haøn coù theå chia laøm ba loaïi: - Ngoïn löûa bình thöôøng: 1:Vuøng haït nhaân 2.Vuøng hoaøn nguyeân 3.Vuøng Oxy  Khi tyû leä:O2/C2H2 =1.11.2  Ngoïn löûa naøy chia laøm 3 vuøng:  Vuøng I:Vuøng haït nhaân: C2H2 = 2C +H2  Vuøng II:Vuøng hoaøn nguyeân(vuøng chaùy khoâng hoaøn toaøn) C2H2 + O2 = 2CO + H2 + 107.58 kcalo/g.mol  Vuøng III: Vuøng oxy(vuøng chaùy hoaøn toaøn) 2CO + H2 + 1.5 O2 = 2CO2 + H2O + 107.58 kcalo/g.mol - Ngoïn löûa oxy hoùa: Tính chaát hoaøn nguyeân cuûa ngoïn löûa bò maát, khí seõ mang tính chaát oxy hoùa neân goïi laø ngoïn löûa oxy hoùa.  Khi tyû leä:O2/C2H2 >1.2  Duøng ñeå haøn ñoàng thau. - Ngoïn löûa Cacbon hoùa: Vuøng giöõa cuûa ngoïn löûa thöøa C töï do vaø mang tính chaát C hoùa goïi laø ngoïn löûa C hoùa.  Khi tyû leä:O2/C2H2 < 1.1  Duøng ñeå haøn gang hay haøn ñaép hôïp kim cöùng. 5.4.2. Caùc loaïi moái haøn:  Moái haøn giaùp moái:  Vôùi vaät haøn coù beà daøy S 2mm duøng moái haøn gaáp meùp (hình a) hoaëc khoâng gaáp meùp(hình b)  Vôùi vaät haøn coù chieàu daøy S = (25)mm coù theå khoâng caàn vaùt meùp nhöng phaûi coù khe hôû(hình c)  Moái haøn chöõ T(hình h)  Moái haøn goùc(hình l, i )  Moái haøn maët ñaàu(hình k) Quay veà 5.4.2. Caùc loaïi moái haøn: 5.4.3. Chuaån bò vaät haøn:  Tröôùc khi haøn, neáu caàn phaûi vaùp meùp, phaûi laøm saïch meùp haøn vaø khu vöïc quanh moái haøn roäng 2030 mm moãi phía.  Meùp haøn phaûi laøm saïch xæ, oxyt, daàu môõ…  Vaät haøn tröôùc khi haøn khí caàn choïn gaù laép hôïp lyù vaø haøn dính moät soá ñieåm ñeå baûo ñaûm vò trí töông ñöông cuûa keá caáu trong quaù trình haøn. 4.4.4.Kyõ thuaät vaø cheá ñoä haøn khí: a.Phöông phaùp haøn khí: b. Cheá ñoä haøn khí: a.Phöông phaùp haøn khí: Caên cöù vaøo höôùng dòch chuyeån cuûa moû haøn vaø que haøn, ta chia haøn khí thaønh hai phöông phaùp:  Phöông phaùp haøn traùi:Khi ngoïn löûa höôùng veà phía chöa haøn, quaù trình haøn dòch chuyeån töø phaûi qua traùi, que haøn ñi tröôùc moû haøn. (Hình a)  Phöông phaùp haøn phaûi:khi ngoïn löûa höôùng leân moái haøn, quaù trình a.Phöông phaùp haøn khí: b. Cheá ñoä haøn khí: Goùc nghieâng cuûa moû haøn:  Goùc nghieâng cuûa moû haøn:tuøy thuoäc vaøo kim loaïi vaät haøn nhö: tính chaát daãn nhieät, chieàu daøy cuûa vaät haøn.  Goùc nghieâng coøn phuï thuoäc vaøo luùc baét ñaàu haøn, luùc haøn vaø keát thuùc ñöôøng haøn. (Hình) b. Cheá ñoä haøn khí: Goùc nghieâng cuûa moû haøn Coâng suaát cuûa ngoïn löûa haøn: Laø löôïng tieâu hao khí chaùy (C2H2) trong moät giôø phuï thuoäc vaøo:  Chieàu daøy vaät haøn.  Tính chaát nhieät lyù cuûa vaät haøn.  Phöông phaùp haøn:haøn phaûi hoaëc haøn traùi.  Haøn ñoàng:VC2H2 =(150  200)S (l/ h)  Haøn theùp:Vkhi haøn phaûi :VC2H2 =(120 Ñöôøng kính que haøn:  Haøn traùi dq= :S/2+1 (mm)  Haøn phaûi : S/2(mm) dq= Chuyeån ñoäng cuûa moû haøn vaø que haøn: Chuyeån ñoäng cuûa moû haøn vaø que haøn aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï taïo thaønh moái haøn.Caên cöù vaøo vò trí moái haøn trong khoâng gian, chieàu daøy vaät haøn, yeâu caàu kích thöôùc cuûa moái haøn ñeå choïn chuyeån ñoäng cuûa que haøn vaø moû haøn hôïp lyù. (Hình) Chuyeån ñoäng cuûa moû haøn vaø 5.5. CAÉT KIM LOAÏI BAÈNG KHÍ: 4.5.1.Baûn chaát cuûa quaù trìn 4.5.2.Ñieàu kieän ñeå kim loaïi 4.5.3. Moû caét 4.5.4.Kyõ thuaät & cheá ñoä ca 5.5.1.Baûn chaát cuûa quaù trình caét:  Quaù trình caét baèng khí laø söï ñoát chaùy kim loaïi baèng doøng Oxy ñeå taïo neân caùc oâxit vaø caùc oâxit naøy bò thoåi ñi ñeå taïo thaønh raõnh caét.  Quaù trình caét baét ñaàu baèng söï ñoát noùng kim loaïi ñeán nhieät ñoä chaùy nhôø ngoïn löûa haøn , sau ñoù cho doøng oxy thoåi qua. Vaät caét ñöôïc ñoát noùng ñeán nhieät ñoä chaùy nhôø nhieät cuûa  Trong khi caét do coù söï phaùt nhieät, neân giuùp cho vieäc nung vuøng xung quanh ñeán nhieät ñoä, chaùy doøng O2 cöù tieáp tuïc môû ñeå caét cho heát ñöôøng caét. 5.5.2. Ñieàu kieän ñeå kim loaïi caét baèng khí:  Nhieät ñoä chaûy caàn phaûi cao hôn nhieät ñoä chaùy vôùi oxi.  Nhieät ñoä chaûy cuûa oxit kim loaïi phaûi nhoû hôn nhieät ñoä chaûy cuûa kim loaïi ñoù.  Nhieät ñoä sinh ra khi kim loaïi chaùy trong doøng oxi phaûi ñuû ñeå duy trì quaù trình chaùy lieân tuïc.  Tính daãn nhieät cuûa kim loaïi khoâng cao quaù. Quay veà  Kim loaïi duøng ñeå caét phaûi haïn cheá bôùt noàng ñoä moät soá chaát caûn trôû quaù trình caét(C, Cr, Si…) vaø moät soá chaát naâng cao tính soâi cuûa theùp(Mo,W…) 5.5.3. Moû caét:  Phaûi ñaûm baûo caét ñöôïc taát caû caùc höôùng.  Phaûi coù tyû leä thích ñaùng giöõa loã hoãn hôïp nung noùng vaø loã O2  Coù theå ñieàu chænh ngoïn löûa vaø doøng oxi caét  Coù boä phaän gaù laép ñeå caét voøng vaø loã.  Caùc raõnh trong moû caàn coù ñoä nhaün cao.  5.5.4.Kyõ thuaät vaø cheá ñoä caét: a.Luùc baét ñaàu caét: b.Khoaûng caùch töø moû caét c.Vò trí & söï dòch chuyeån mo d. Toác ñoä caét: e. Caùc phöông phaùp caét: Quay veà a. Luùc baét ñaàu caét:  Luùc baét ñaàu caét:goùc ñoä caét töø 80  90.Trong quaù trình caét phaûi nghieâng moû caét goùc hôïp vôùi phöông thaúng ñöùng1020, khi keát thuùc ñöôøng caét thì goùc  =0  Caét vaät moûng thì caét töø ngoaøi vaøo(khoâng caàn khoan loã), ñoái vôùi vaät daøy phaûi khoan loã vaø caét töø giöõa taám caét ra. b. Khoaûng caùch töø moû caét ñeán vò trí caét:  Khoaûng caùch töø moû caét ñeán vaät caét: h =(l +2)mm (l:chieàu daøi cuûa nhaân ngoïn löûa) c.Vò trí vaø söï dòch chuyeån cuûa moû caét: Khi caét theo ñöôøng thaúng, moû caét ñaët nghieâng moät goùc 20  300 veà phía ngöôïc vôùi höôùng caét. Khi caét caùc taám coù chieàu daøy (20 – 30) mm cho pheùp naâng cao naêng suaát cuûa quaù trình caét. d. Toác ñoä caét: Quaù trình caét oån ñònh, chaát löôïng moái caét toát coù theå ñaït ñöôïc neáu toác ñoä dòch chuyeån cuûa moû caét töông öùng vôùi toác ñoä oâxy hoùa kim loaïi theo chieàu daøy taám caét hoaëc phoâi.Toác ñoä caét nhoû seõ laøm hoûng meùp caét, toác ñoä caét lôùn seõ soùt nhieàu khoâng caét heát vaø phaù huûy quaù trình caét. Toác ñoä caét cuûa moät soá loaïi moû caét thöôøng töø (75 556) mm /ph e. Caùc phöông phaùp caét: Caét kim loaïi baèng oâxithuoác: Caét kim loaïi baèng haøn hoà quang: Caét baèng hoà quang Plasma: Caét kim loaïi baèng OÂxi - thuoác:  Taùc duïng thuoác laøm boác ñi hoaëc maøi moøn lôùp oâxít kim loaïi khoù chaùy  Naâng cao nhieät ñoä cho oâxít kim loaïi taïo thaønh deã chaûy ra  Boät(Fe, Al, Mg) laø thuoác daïng loûng, boâi leân ñöôøng caét tröôùc khi caét. Caét kim loaïi baèng haøn hoà quang  Tính kinh teá thaáp  Veát caét khoâng ñeïp (goà gheà)  Duøng ñieän cöïc cacbon noái thuaän vaø thuoác caét.  Duøng ñieän cöïc noùng chaûy(que haøn coù thuoác boïc daøy)  Icaét>Ihaøn(30%) Caét baèng hoà quang Plasma: Moû caét PAC(Plasma arc cutting) – caét baèng hoà quang Plasma ñöôïc thieát keá töông töï moû haøn hoà quang Plasma. Nguoàn DC ñöôïc söû duïng vôùi ñieän cöïc Volfram noái vaøo cöïc aâm. Hoà quang ñöôïc duy trì giöõa ñieän cöïc trong moû caét vaø chi tieát gia coâng, ñöôïc taïo ra baèng maùy phaùt taàn soá cao. Khí daãn ñöôïc caáp nhieät tröôùc loã baèng Plasma hoà quang seõ giaûm noå vaø phun qua tieát löu vôùi toác ñoä cao. Kim loaïi noùng chaûy Caét baèng hoà quang Plasma: 1-Vaät lieäu caét 2-Hoà quang plasma. 3-OÁng 4- Ñaàu moû caét 5-Ñieän cöïc. 6-Khí neùn 7- Ñieän cung caáp DC. 8An toaøn 8 7 6 5 4 3 2 1 Caét baèng hoà quang Plasma: 5 4 1 1 2 3 1 1 1 1-Vaät caét 2-Moû caét 3KeïpMass 4- Maùy caét 5Maùy neùn khí Caét baèng hoà quang Plasma: Caét baèng hoà quang Plasma: