Nội dung

Ch¬ng IV KhÝ cô ®iÖn ®ãng c¾t §iÖn ¸p cao ¤1 c¸c th«ng sè kü thuËt c¬ b¶n cña m¸y c¾t ®iÖn 1.1. C«ng dông: M¸y c¾t ®iÖn lµ mét lo¹i khÝ cô ®iÖn cao ¸p, dïng ®Ó ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn cao ¸p t¹i chç hoÆc tõ xa, khi líi ®iÖn ®ang vËn hµnh b×nh thêng, kh«ng b×nh thêng, hoÆc khi bÞ sù cè ng¾n m¹ch trong hÖ thèng ®iÖn. M¸y c¾t ®ang ®ãng M¸y c¾t ®ang c¾t 1.2. Ký hiÖu m¸y c¾t ®iÖn trªn s¬ ®å m¹ch: 1.3. Ph©n lo¹i m¸y c¾t ®iÖn: a. Ph©n lo¹i theo cÊu t¹o: gåm ƒ M¸y c¾t mét híng vµ m¸y c¾t nhiÒu híng. ƒ M¸y c¾t mét buång dËp hå quang vµ m¸y c¾t nhiÒu buång dËp hå quang trªn cïng mét pha. ƒ M¸y c¾t cã lß xo tÝch n¨ng vµ m¸y c¾t kh«ng cã lß xo tÝch n¨ng. b. Ph©n lo¹i theo vÞ trÝ l¾p ®Æt: ƒ M¸y c¾t l¾p ®Æt trong nhµ. ƒ M¸y c¾t l¾p ®Æt ngoµi trêi, ph¶i chÞu khÝ hËu kh¾c nghiÖt, chèng ®îc ¨n mßn ho¸ häc. c. Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p dËp t¾t hå quang: ƒ M¸y c¾t ®iÖn nhiÒu dÇu kh«ng cã buång dËp t¾t hå quang. ƒ M¸y c¾t ®iÖn nhiÒu dÇu cã buång dËp t¾t hå quang. ƒ M¸y c¾t ®iÖn kh«ng khÝ ƒ M¸y c¾t ®iÖn Ýt dÇu ƒ M¸y c¾t ®iÖn khÝ SF6 ƒ M¸y c¾t ®iÖn tù sinh khÝ ƒ M¸y c¾t ®iÖn ch©n kh«ng ƒ M¸y c¾t ®iÖn tõ (dËp t¾t hå quang b»ng tõ trêng). 1.4. C¸c yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n cña m¸y c¾t ®iÖn: ƒ M¸y c¾t ®iÖn ph¶i cã kh¶ n¨ng c¾t lín, thêi gian c¾t bÐ (c¾t nhanh) tr¸nh ®îc hå quang ch¸y phôc håi. ƒ §é tin cËy cao : khi ®ãng c¾t kh«ng ®îc g©y ch¸y næ vµ c¸c h háng kh¸c. ƒ Ph¶i cã kh¶ n¨ng ®ãng c¾t mét sè lÇn nhÊt ®Þnh ph¶i ®a ra b¶o dìng, s÷a ch÷a. ƒ KÝch thít gän, träng lîng nhÑ, kÕt cÊu ®¬n gi¶n, dÔ l¾p ®Æt, dÔ vËn hµnh, gi¸ thµnh hîp lý. 1.5. C¸c th«ng sè kü thuËt c¬ b¶n cña m¸y c¾t ®iÖn: a. §iÖn ¸p ®Þnh møc : U®m lµ ®iÖn ¸p cao nhÊt ®Æt vµo m¸y c¾t, mµ m¸y c¾t cã thÓ vËn hµnh an toµn (cßn ®îc gäi lµ ®iÖn ¸p danh ®Þnh cña m¸y c¾t). b. Dßng ®iÖn ®Þnh møc : I®m lµ trÞ sè hiÖu dông lín nhÊt ch¹y qua m¸y c¾t khi nã vËn hµnh l©u dµi, nhng vÉn ®¶m b¶o gi÷ nhiÖt ®é c¸c bé phËn cña m¸y c¾t thÊp h¬n nhiÖt ®é cho phÐp. c. S cdm = 3.I cdm .U dm Dßng ®iÖn c¾t ®Þnh møc: Ic®m ®Æt trng cho kh¶ n¨ng c¾t cña m¸y c¾t, lµ dßng ®iÖn ng¾n m¹ch ba pha hiÖu dông toµn phÇn mµ m¸y c¾t cã thÓ c¾t ®îc an toµn. d. Dßng ®iÖn ®ãng ®Þnh møc: Id®m trong vËn hµnh cã trêng hîp m¸y c¾t ®ãng lóc m¹ch ®iÖn ®ang bÞ ng¾n m¹ch (®ãng lÆp l¹i). Kh¶ n¨ng ®ãng cña m¸y c¾t khi m¹ch ®iÖn ®ang ng¾n m¹ch, ®îc ®Æc trng bëi Id®m lµ dßng ®iÖn ng¾n m¹ch ba pha hiÖu dông toµn phÇn lín nhÊt ch¹y qua m¸y c¾t, nã cã thÓ ®ãng vµo mµ kh«ng lµm h háng m¸y c¾t. e. Dßng ®iÖn æn ®Þnh ®éng ®Þnh møc: I«®®m lµ dßng ®iÖn lín nhÊt ch¹y qua m¸y c¾t mµ lùc ®iÖn ®éng do nã sinh ra kh«ng lµm h háng m¸y c¾t. f. Dßng ®iÖn æn ®Þnh nhiÖt ®Þnh møc: I«®n®m lµ dßng ®iÖn ng¾n m¹ch hiÖu dông lín nhÊt kh«ng thay ®æi theo thêi gian, ch¹y qua m¸y c¾t mµ kh«ng lµm nhiÖt ®é cña m¸y c¾t t¨ng qu¸ trÞ sè cho phÐp. g. Thêi gian c¾t : Tc lµ kho¶ng thêi gian tÝnh tõ khi cuén d©y nam ch©m ®iÖn ®iÒu khiÓn c¾t cã ®iÖn, ®Õn khi hå quang bÞ dËp t¾t hoµn toµn. Tc = ttruyÒn ®éng + tkhö ion TÊt c¶ c¸c th«ng sè kü thuËt trªn ®Òu cã trong lý lÞch cña m¸y c¾t ®iÖn. cl mc cl ba cl mc cl T¶i 110/35 KV h. VÞ trÝ l¾p ®Æt m¸y c¾t ®iÖn: ¤2 c¸c lo¹i m¸y c¾t ®iÖn 2.1. M¸y c¾t ®iÖn nhiÒu dÇu kh«ng cã buång dËp hå quang: a. §Æc ®iÓm cÊu t¹o : MÆt c¾t mét pha nh h×nh vÏ 1. 2. 3. 4. 5. 6. Cùc b¾t d©y nguån tíi m¸y c¾t Sø xuyªn N¾p m¸y c¾t èng chØ møc dÇu Thanh truyÒn déng Van x¶ dÇu 7. TiÕp xóc ®éng 8. TiÕp xóc tÜnh 9. Vá m¸y c¾t 10. Lß xo tÝch n¨ng 11. Cùc b¾t d©y t¶i ra ë lo¹i m¸y c¾t nµy dÇu chøa mét lîng ®ñ lín võa ®Ó c¸ch ®iÖn võa ®Ó dËp t¾t hå quang(hµng tr¨m lÝt). b. Nguyªn lý lµm viÖc : NÕu m¸y c¾t ®ang ë vÞ trÝ ®ãng, tiÕp xóc ®éng 7 ®ãng chÆt vµo tiÕp xóc tÜnh 8, lß xo tÝch n¨ng 10 ë tr¹ng th¸i nÐn, ®Ìn tÝn hiÖu chØ mµu ®á, dßng ®iÖn tõ nguån b¾t qua cùc b¾t d©y 11 vÒ t¶i. Khi cã tÝn hiÖu c¾t tõ r¬le hoÆc tõ kho¸ ®iÒu khiÓn th× bé truyÒn ®éng ®îc gi¶i phãng khái vÞ trÝ ®ãng, lß xo tÝch n¨ng ®Èy thanh truyÒn ®éng 5 sËp xuèng, ®a tiÕp xóc ®éng rêi khái tiÕp xóc tÜnh 8, m¹ch ®iÖn ®îc c¾t, hå quang ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕp xóc ®éng vµ tÜnh khi c¾t ®èt nãng côc bé lµm dÇu bÞ ph©n tÝch thµnh h¬i lµ hçn hîp khÝ c¸c bon hy®r« nhÑ, trong ®ã hy®ro chiÕm tíi 70%, ¸p suÊt cã thÓ ®¹t tíi(100-140 N/Cm2) lµm cho dÇu bÞ x¸o trén m¹nh, ®Èy tia hå quang vµo sau trong dÇu. MÆt kh¸c lùc ®iÖn tõ do dßng ®iÖn ch¹y ngîc chiÒu còng ®Èy tia hå quang vµo s©u trong líp dÇu ngoµi. V× vËy hå quang bÞ lµm nguéi vµ dËp t¾t, tuy vËy tèc ®é luång khÝ kh«ng ®ñ m¹nh dËp t¾t hå quang nhanh, nªn lo¹i m¸y c¾t nµy thêi gian c¾t thêng bÞ kÐo dµi. c. u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi sö dông: u ®iÓm: CÊu t¹o ®¬n gi¶n, dÔ l¾p ®Æt, gi¸ thµnh kh«ng cao. Nhîc ®iÓm: Sau mét sè lÇn ®ãng c¾t dÇu nhanh chãng bÈn, do mét phÇn cacbonhi®roxit bÞ ch¸y, chÊt lîng dÇu gi¶m nªn ph¶i läc dÇu, thay dÇu g©y ra tèn kÐm, mÆt kh¸c lo¹i m¸y c¾t nµy thêi gian c¾t kh«ng nhanh, nguy c¬ ch¸y næ cao, v× chøa nhiÒu dÇu cho nªn thêng ®îc chÕ t¹o cã c«ng suÊt c¾t kh«ng lín, ®iÖn ¸p vËn hµnh nhá h¬n 15 KV. 2.2. M¸y c¾t nhiÒu dÇu cã buång dËp hå quang: a. §Æc ®iÓm cÊu t¹o: Nguån 1 2 3 5 4 8 7 6 T¶i §Ó kh¾c phôc nh÷ng nhîc ®iÓm c¬ b¶n cña m¸y c¾t ®iÖn nhiÒu dÇu kh«ng cã buång dËp hå quang, ngêi ta c¶i tiÕn chÕ t¹o ra lo¹i m¸y c¾t nµy, buång dËp hå quang ®îc l¾p ®Æt cè ®Þnh bao lÊy tiÕp xóc ®éng vµ tÜnh cña m¸y c¾t nh h×nh vÏ. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Thanh truyÒn ®éng Buång dËp hå quang TiÕp xóc tÜnh TiÕp xóc ®éng Lç tho¸t dÇu D©y dÉn mÒm Lß xo tÝch n¨ng §iÖn trë ph©n ¸p §iÖn trë ph©n ¸p sè 8 cã t¸c dông ph©n ®Òu ®iÖn ¸p trªn c¸c ®iÖn ¸p trªn c¸c ®iÓm c¾t, tr¸nh hiÖn tîng ®iÖn ¸p côc bé c¸c ®iÓm c¾t kh«ng ®Òu, g©y ra hå quang ch¸y phôc håi sau khi c¾t, lµm qu¸ ®iÖn ¸p vµ h háng m¸y c¾t. b. Nguyªn lý lµm viÖc: NÕu m¸y c¾t ®ang ë vÞ trÝ ®ãng, dßng ®iÖn tõ nguån qua thanh d·n sø xuyªn qua tiÕp xóc tÜnh 3 qua tiÕp xóc ®éng 4 qua d©y dÉn 6 vÒ t¶i. Khi cã tÝn hiÖu c¾t tõ r¬le hoÆc kho¸ ®iÒu khiÓn, bé truyÒn ®éng ®îc gi¶i phãng khái vÞ trÝ ®ãng, lß xo tÝch n¨ng 7 ®Èy thanh truyÒn ®éng 1 xËp xuèng, ®a tiÕp xóc ®éng 4 rêi khái tiÕp xóc tÜnh 3, m¹ch ®iÖn ®îc c¾t. Hå quang ph¸t sinh gi÷a tiÕp xóc ®éng vµ tÜnh, ®èt nãng vµ ph©n tÝch dÇu trong buång dËp thµnh hçn hîp khÝ cacbuahi®roxit lµm cho ¸p suÊt trong buång dËp t¨ng lªn rÊt lín ®¹t tíi (400-500)N/cm2 phôt qua lç 5 t¹o thµnh luång khÝ thæi ngang c¾t ®øt tia hå quang. Sau mét sè lÇn ®ãng c¾t, muéi dÇu do c¸c bua hi®r« ch¸y sinh ra b¸m l¹i trong buång dËp cho nªn ph¶i ®a m¸y c¾t ra b¶o dìng lµm s¹ch muéi dÇu. c. u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi sö dông: Lo¹i m¸y c¾t nµy, dËp hå quang b»ng h¬i dÇu ¸p suÊt cao, thêi gian c¾t nhanh, muéi dÇu b¸m l¹i trong buång dËp hå quang nªn dÇu Ýt bÞ bÈn. Nguy c¬ ch¸y næ gi¶m, nªn cã thÓ chÕ t¹o m¸y c¾t cã c«ng suÊt lín, ®iÖn ¸p vËn hµnh cao. Lo¹i m¸y c¾t dÇu ®iÖn ¸p vËn hµnh tõ 100-220 KV ®îc chÕ t¹o nhiÒu buång dËp hå quang nèi tiÕp nhau trªn cïng mét pha. 2.3. M¸y c¾t ®iÖn Ýt dÇu : a. §Æc ®iÓm cÊu t¹o : 1. Buång ph©n ly dÇu 2. Vá m¸y c¾t 3. TiÕp xóc l¨n 4. Cùc b¾t d©y ra t¶i 5. MÆt bÝch 6. Buång dËp hå quang 7. Buång h·m xung 8. Cùc b¾t d©y nèi nguån 9. Van x¶ dÇu 10. TiÕp xóc tÜnh 11. èng chØ møc dÇu 12. TiÕp xóc ®éng 13. Bé truyÒn ®éng 14. N¾p ®æ dÇu MC§ Ýt dÇu ë m¸y c¾t Ýt dÇu: dÇu chñ yÕu dïng ®Ó dËp t¾t hå quang vµ ®ãng vai trß c¸ch ®iÖn t¨ng cêng cho c¸c lo¹i c¸ch ®iÖn r¾n kh¸c nh nhùa ªb«xi, tªcht«lÝt. CÊu t¹o buång dËp hå quang : vá b»ng thÐp h×nh trô, bªn trong lãt vËt liÖu c¸ch ®iÖn r¾n lµ nhùa ªb«xi vµ sîi thuû tinh, líp kÕ theo lµ c¸c tÊm c¸ch tö, ®îc chÕ t¹o tõ vËt liÖu c¸ch ®iÖn r¾n. Hªtin¾c, tÕcht«lit ghÐp song song víi nhau theo mÆt ph¼ng ngang. Gi÷a chóng cã khe hÑp chøa dÇu nh h×nh vÏ. ë m¸y c¾t, ®iÖn ¸p vËn hµnh tõ 110 KV trë lªn, cã nhiÒu ®iÓm c¾t trªn mçi pha. Buång h·m xung 7 cã t¸c dông gi¶m rung ®éng va ®Ëp khi m¸y c¾t hoÆc ®ãng m¹ch. Buång ph©n ly dÇu 1 cã t¸c dông ngng tô h¬i dÇu tho¸t ra theo s¶n phÈm ch¸y ®Ó läc vµ tiÕt kiÖm dÇu. b. Nguyªn lý lµm viÖc : 10 9 8 1 2 6 K1 7 3 B×nh nÐn khÝ 5 K2 4 NÕu m¸y c¾t ë vÞ trÝ ®ãng, ®Ìn tÝn hiÖu chØ mµu ®á, tiÕp xóc ®éng 12 ®ãng chÆt vµo tiÕp xóc tÜnh 10, khi ®ã dßng ®iÖn tõ nguån qua cùc b¾t d©y sè 8 qua tiÕp xóc tÜnh, qua tiÕp xóc ®éng qua tiÕp xóc l¨n3 qua cùc b¾t d©y 4 ra t¶i. Khi cã tÝn hiÖu c¾t tõ r¬le hoÆc kho¸ ®iÒu khiÓn th× bé truyÒn ®éng ®îc gi¶i phãng khái vÞ trÝ ®ãng, kÐo tiÕp xóc ®éng rêi khái tiÕp xóc tÜnh. Hå quang ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕp xóc, ®èt nãng ph©n tÝch dÇu trong c¸c khe hÑp chøa dÇu. Bëi v× trong c¸c khe hÑp dÇu bÞ ph©n tÝch thµnh h¬i, lµm cho ¸p suÊt trong buång dËp hå quang t¨ng lªn rÊt lín cã thÓ ®¹t tíi 15-20 at Ðp dÇu dån vµo buång h·m xung 7 cßn h¬i dÇu trong buång tô nÐn l¹i. Khi tiÕp xóc ®éng chuyÓn ®éng lªn khái khe hë, h¬i dÇu ®îc tho¸t ra, phôt qua c¸c r·nh hÑp t¹o thµnh luång khÝ thæi ngang dËp t¾t hå quang. S¶n phÈm ch¸y vµ h¬i dÇu tho¸t lªn buång ph©n ly 1 ë ®ã h¬i dÇu ®îc ngng tô, läc s¹ch ®a trë vÒ buång chøa dÇu, cßn s¶n phÈm ch¸y tho¸t ra ngoµi. Sau khi gi¶i trõ sù cè, ®ãng l¹i m¸y c¾t qua kho¸ ®iÒu khiÓn. c. u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi sö dông: CÊu t¹o gän nhÑ, Ýt dÇu, Ýt nguy c¬ ch¸y næ khi dãng c¾t m¹ch, thêi gian c¾t nhanh, c«ng suÊt c¾t lín, ph¹m vi sö dông réng r·i, chÕ t¹o ë nhiÒu cÊp ®iÖn ¸p vËn hµnh tõ 3 KV trë lªn, c«ng suÊt c¾t tíi 12000MVA. Lo¹i m¸y c¾t ®iÖn ¸p vËn hµnh tõ (6-35) KV thêng ®îc chÕ t¹o hîp bé víi dao c¸ch ly t¹o thµnh c¸c tñ ®iÖn ph©n phèi gäi lµ tñ hîp bé, cßn ë cÊp ®iÖn ¸p vËn hµnh tõ 110KV trë lªn ®íc chÕ t¹o nhiÒu ®iÓm c¾t nèi tiÕp nhau trªn mçi pha ®Ó ®¶m b¶o c¾t nhanh, an toµn. Nhîc ®iÓm c¬ b¶n cña lo¹i m¸y c¾t nµy lµ xung va ®Ëp vµ tiÕng ån khi ®ãng c¾t lín, gi¸ thµnh cao. 2.4. M¸y c¾t ®iÖn kh«ng khÝ : a. §Æc ®iÓm cÊu t¹o : MÆt c¸ch mét pha nh h×nh vÏ : 1. TiÕp xóc tÜnh 2. TiÕp xóc ®éng 3. Buång dËp hå quang 4. PÝt t«ng 5. Xi lanh 6. Cùc b¾t d©y ra t¶i 7. TiÕp xóc l¨n 8. Cùc b¾t d©y tíi nguån 9. Lç van x¶ khÝ 10. N¾p quy l¸t K1 van c¾t K2 van ®ãng ë lo¹i m¸y c¾t nµy ®iÒu khiÓn truyÒn ®éng vµ dËp t¾t hå quang ®iÖn dïng kh«ng khÝ ®· sÊy kh« läc s¹ch nÐn ë ¸p suÊt cao tíi 20 at. Do kh«ng cÇn thêi gian t¹o ra s¶n phÈm khÝ nh ë c¸c lo¹i m¸y c¾t dÇu nªn qu¸ tr×nh dËp hß quang rÊt nhanh. Thêi gian c¾t kho¶ng 0,17, c«ng suÊt c¾t cã thÓ ®¹t tíi 15000MVA. b. Nguyªn lý lµm viÖc : NÕu m¸y c¾t ë vÞ trÝ ®ãng th× van K2 më, van K1 ®ãng, tiÕp xóc ®éng 2 ®ãng chÆt vµo tiÕp xóc tÜnh 1, ®Ìn tÝn hiÖu b¸o mµu ®á, dßng ®iÖn tõ nguån qua cùc b¾t d©y 6 ra t¶i. Khi cã tÝn hiÖu c¾t tõ r¬le hoÆc kho¸ ®iÒu khiÓn, van K1 sÏ më khÝ nÐn ¸p suÊt cao vµo ng¨n trªn cña xilanh ®Èy pitt«ng 4 chuyÓn ®éng xuèng phÝa díi kÐo tiÕp xóc ®éng 2 rêi khái tiÕp xóc tÜnh 1. Hå quang ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕp xóc ®éng vµ tÜnh ®îc khÝ nÐn ¸p suÊt cao thæi trùc tiÕp dËp t¾t, s¶n phÈm khÝ ch¸y tho¸t ra ngoµi qua lç 9. Khi ®ãng m¸y c¾t, van K2 më khÝ nÐn ¸p suÊt cao vµo ng¨n xilanh ®Èy pit«ng 4 chuyÓn ®éng lªn trªn ®a tiÕp xóc ®éng ®ãng chÆt vµo tiÕp xóc tÜnh. C¸c c¸ch thæi däc trong m¸y c¾t kh«ng khÝ c. u, nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi sö dông : Lo¹i m¸y c¾t nµy cã thêi gian c¾t nhanh, c«ng suÊt c¾t lín nhng nhîc ®iÓm c¬ b¶n cÊu t¹o cång kÒnh v× ph¶i cã thªm hÖ thèng sÊy, läc vµ nÐn khÝ, nªn mÆt b»ng l¾p ®Æt ®ßi hái ph¶i ®ñ lín. Khi ®ãng c¾t vÉn g©y tiÕng ån lín, gi¸ thµnh cßn cao. Lo¹i m¸y c¾t nµy chØ thÝch hîp l¾p ®Æt ë nh÷ng tr¹m hoÆc nhµ m¸y ®iÖn cã nhiÒu m¸y c¾t kh«ng khÝ gièng nhau dïng chung mét hÖ thèng läc, sÊy vµ nÐn khÝ, míi cã hiÖu qu¶ kinh tÕ, do ®ã lo¹i m¸y c¾t nµy cã ph¹m vi sö dông cha réng r·i. ¤3 dao c¸ch ly Ký hiÖu cl mc cl 3.1. C«ng dông : Dao c¸ch ly lµ mét lo¹i khÝ cô ®iÖn cao ¸p, ®îc sö dông ®Ó ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn cao ¸p khi kh«ng cã ®iÖn, t¹o ra kho¶ng c¾t an toµn tr«ng thÊy ®îc gi÷a c¸c bé phËn mang ®iÖn vµ bé phËn ®· c¾t ®iÖn. Khi cÇn kiÓm tra s÷a ch÷a, b¶o dìng bé phËn kh«ng mang ®iÖn. Trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cã thÓ dïng dao c¸ch ly ®ãng c¾t ®êng d©y hoÆc m¸y biÕn ¸p kh«ng mang t¶i c«ng suÊt nhá, hoÆc ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn ®¼ng thÕ ®Ó ®æi nèi ph¬ng thøc kÕt d©y cña s¬ ®å. V× dao c¸ch ly kh«ng cã bé phËn dËp t¾t hå quang cho nªn nghiªm cÊm dïng dao c¸ch ly ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn kh«ng mang t¶i. 3.2. Yªu cÇu kü thuËt ®èi víi dao c¸ch ly : ƒ Dao c¸ch ly ph¶i lµm viÖc tin cËy, tiÕp xóc ph¶i ®¶m b¶o ch¾c ch¾n. ƒ Ph¶i ®¶m b¶o æn ®Þnh ®éng vµ æn ®Þnh nhiÖt khi cã dßng ®iÖn ng¾n m¹ch cùc ®¹i ch¹y qua. ƒ KÕt cÊu dao c¸ch ly ph¶i gän nhÑ, ®¬n gi¶n, dÔ l¾p ®Æt, dÔ thao t¸c, ph¶i liªn ®éng víi m¸y c¾t ®Ó dao c¸ch ly ®· c¾t ®iÖn vµ chØ ®ãng ®îc c¸ch ly trø¬c khi ®ãng ®iÖn cho m¸y c¾t. ƒ Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lìi dao sau khi c¾t hÕt hµnh tr×nh ph¶i ®ñ lín, ®Ó ®¶m b¶o kh«ng bÞ phãng ®iÖn khi cã xung ®iÖn ¸p. 3.3. Ph©n lo¹i : a. Ph©n lo¹i theo vÞ trÝ l¾p ®Æt : Dao c¸ch ly l¾p ®Æt trong nhµ vµ dao c¸ch ly l¾p ®Æt ngoµi trêi. ë cïng cÊp ®iÖn ¸p vËn hµnh th× yªu cÇu kü thuËt cña dao c¸ch ly ngoµi trêi cao h¬n, v× dao c¸ch ly ngoµi trêi ph¶i chÞu ®îc t¸c ®éng cña m«i trêng kh¾c nghÞªt nh ma, n¾ng, bøc x¹, t¸c nh©n ho¸ häc, bôi bÈn ... b. Ph©n lo¹i theo cÊu t¹o : ƒ Lo¹i dao c¸ch ly cã lìi dao tiÕp ®Êt vµ dao c¸ch ly kh«ng cã lìi dao tiÕp ®Êt. ƒ Lo¹i dao c¸ch ly cã lìi dao ®éng quay trªn mÆt ph¼ng ngang vµ lo¹i dao c¸ch ly cã l¬Ü dao ®éng quay trªn mÆt ph¼ng th¼ng ®øng. ƒ Lo¹i dao c¸ch ly cã bé liªn ®éng l¾p kÌm víi m¸y c¾t vµ c¸ch ly kh«ng cã bé liªn ®éng ( c¸ch ly ph©n ®o¹n). A. Dao c¸ch ly l¾p ®Æt trong nhµ : 1. §Æc ®iÓm cÊu t¹o nh h×nh vÏ : 1. Lìi dao tiÕp xóc ®éng 2. Lß xo 3. Sø ®ì thanh truyÒn ®éng 4. TiÕp xóc tÜnh 5. Cùc b¾t d©y nèi nguån 6. Gi¸ ®ì 7. Trôc truyÒn ®éng 8. CÇn thao t¸c 9. Sø ®ì lìi dao ®éng 10. Cùc b¾t d©y nèi t¶i 2. Nguyªn t¾c thao t¸c vËn hµnh : NÕu dao c¸ch ly ë vÞ trÝ ®ãng th× tiÕp xóc ®éng 1 sÏ ®ãng chÆt vµo tiÕp xóc tÜnh 4. Sau khi ®ãng m¸y c¾t nèi tiÕp c¸ch ly, th× dßng ®iÖn t¶i tõ nguån qua cùc b¾t d©y 5 qua tiÕp xóc tÜnh 4 qua tiÕp xóc ®éng 1 qua cùc b¾t d©y 10 vÒ t¶i. Muèn c¾t c¸ch ly, tríc hÕt ph¶i c¾t ®iÖn m¸y c¾t nèi tiÕp víi dao c¸ch ly, sau ®ã sö dông ®éng c¬ hoÆc tay, t¸c ®éng vµo cÇn thao t¸c sè 8. Kðo xuèng lµ c¸ch ly, ®Èy lªn lµ ®ãng c¾t ly. Nguyªn t¾c thao t¸c : muèn c¾t c¸ch ly ph¶i c¾t ®iÖn ë m¸y c¾t nèi tiÕp víi dao c¸ch ly tríc, sau ®ã míi ®îc c¾t ®Õn c¸ch ly, khi ®ãng th× ®ãng dao c¸ch ly tríc, sau ®ã míi ®ãng ®iÖn m¸y c¾t nèi tiÕp víi c¸ch ly ®Ó dao c¸ch ly mang t¶i. 3. u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi sö dông : Lo¹i dao c¸ch ly nµy cã u ®iÓm cÊu t¹o ®¬n gi¶n, gän, dÔ l¾p ®Æt vµ thao t¸c. Ph¹m vi sö dông l¾p ®Æt trong nhµ, chñ yÕu l¾p ®Æt cho líi ®iÖn trung ¸p. B. Dao c¸ch ly l¾p ®Æt ngoµi trêi : 1. §Æc ®iÓm cÊu t¹o : CÊu t¹o mét pha nh 1. Lìi dao tiÕp xóc tÜnh 2. Lìi dao tiÕp xóc ®éng 3. D©y dÉn mÒm 4. Cùc b¾t d©y nèi t¶i 5. Sø ®ì lìi dao 6. Thanh truyÒn ®éng 7. Gi¸ ®ì 8. Cùc b¾t d©y nèi ®Êt an toµn 9. Trôc quay 10. Cùc b¾t d©y nèi nguån 2. Nguyªn t¾c thao t¸c vËn hµnh : Khi dao c¸ch ly ë vÞ trÝ ®ãng lìi dao 1 vµ 2 ®ãng chÆt vµo nhau dßng ®iÖn tõ nguån qua cùc b¾t d©y 10 qua d©y dÉn mÒm 3 qua lìi dao 1 vµ 2 qua cùc b¾t d©y 4 ra t¶i. Muèn c¾t c¸ch ly tríc hÕt ph¶i c¾t ®iÖn ë m¸y c¾t nèi tiÕp víi dao c¸ch ly. Khi c¾t c¸ch ly, dïng ®éng c¬ hoÆc quay tay, t¸c ®éng vµo bé truyÒn ®éng lµm cho trôc quay 9 vµ sø ®ì 5 quay, kÐo lìi dao ®éng 1 vµ 2 t¸ch rêi nhau quay ngîc chiÒu cïng mét phÝa, trªn cïng mét mÆt ph¼ng ngang ®Õn khi chóng song song víi nhau míi c¾t hÕt hµnh tr×nh. Nguyªn t¾c thao t¸c : Muèn c¾t c¸ch ly ph¶i c¾t ®iÖn ë m¸y c¾t nèi tiÕp víi dao c¸ch ly. Khi ®ãng dao c¸ch ly th× ®ãng tríc khi ®ãng ®iÖn cho m¸y c¾t nèi tiÕp c¸ch ly. (§ãng vµ c¾t c¸ch ly ®Òu kh«ng cã dßng ®iÖn t¶i). 3. u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi sö dông : Lo¹i dao c¸ch ly ngoµi trêi thêng ®îc thiÕt kÕ lìi dao ®éng quay theo mÆt ph¼ng ngang hoÆc mÆt ph¼ng th¼ng ®øng, ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ ë nh÷ng dao c¸ch ly c«ng suÊt lín, ngêi ta thêng sö dông ®éng c¬ ®Ó truyÒn ®éng ®ãng c¾t tõ xa vµ tù ®éng. Ph¹m vi sö dông dao c¸ch ly ë mäi cÊp ®iÖn ¸p tõ 3KV trë lªn. C. Dao ng¾n m¹ch : Ký hiÖu : KZ 110kv kz 35kv kz Ký hiÖu trªn s¬ ®å ®iÖn : 1. C«ng dông : 1 9 8 2 6 3 7 5 4 Dao ng¾n m¹ch lµ mét lo¹i khÝ cô ®iÖn cao ¸p ®îc sö dông ®Ó t¹o ra ®iÓm ng¾n m¹ch nh©n t¹o, trong trêng hîp ng¾n m¹ch ë m¸y biÕn ¸p dßng ®iÖn kh«ng ®ñ lín cho r¬le b¶o vÖ ®Çu ®êng d©y t¸c ®éng. KZ thêng ®îc l¾p ®Æt thay thÕ vÞ trÝ m¸y c¾t phÝa cao ¸p m¸y biÕn ¸p. 2. CÊu t¹o nh h×nh vÏ : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Cùc b¾t d©y nèi nguån Sø ®ì c¸ch ®iÖn Gi¸ ®ì Bé truyÒn ®éng D©y nèi ®Êt Trôc quay Lìi dao tiÕp xóc ®éng Cùc b¾t d©y nèi t¶i Lìi dao tiÕp xóc tÜnh 3. Nguyªn lý lµm viÖc : Phô t¶i lo¹i 2,3 rl1 mc1 rl2 kz ba 110/35 kv T¶i PhÝa s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p 110/35 KV nh trªn h×nh vÏ, lÏ ra ph¶i trang bÞ m¸y c¾t. Nhng nÕu lµm thÕth× gi¸ thµnh x©y dùng líi ®iÖn t¨ng. §Ó tiÕt kiÖm vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n mµ vÉn ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt, ngêi ta cã thÓ cho l¾p dao ng¾n m¹ch phÝa cao ¸p m¸y biÕn ¸p cÊp ®iÖn cho phô t¶i lo¹i 2,3. IN = U (Z d + Z BA ) Gi¶ sö khi x¶y ra ng¾n m¹ch ë m¸y biÕn ¸p th× trÞ sè dßng ng¾n m¹ch sÏ ch¹y qua lµ : V× ®êng d©y dµi Zd lín nªn IN < Ik®RL1 cho nªn hÖ thèng r¬le b¶o vÖ ®Çu ®êngd©y kh«ng khëi ®éng ®iÒu khiÓn m¸y c¾t MC1 ®îc, v× vËy ph¶i l¾p ®Æt dao ng¾n m¹ch KZ phÝa s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p trªn h×nh vÏ. Khi cã ng¾n m¹ch x¶y ra ë m¸y biÕn ¸p th× hÖ thèng r¬le 2 sÏ khëi ®éng ®iÒu khiÓn ®ãng dao ng¾n m¹ch KZ g©y ra ng¾n m¹ch nh©n t¹o xÕp chång lµm t¨ng trÞ sè dßng ®iÖn ng¾n m¹ch trªn ®êng d©y, v× vËy hÖ thèng r¬le 1 sÏ khëi ®éng ®îc, ®iÒu khiÓn c¾t MC1 ®Çu ®êng d©y, lo¹i m¸y biÕn ¸p bÞ ng¾n m¹ch ra khái hÖ thèng ®iÖn. Sau khi c¾t dao c¸ch ly (tù ®éng hoÆc trùc tiÕp) nh©n viªn vËn hµnh tr¹m, th«ng tin cho ®iÒu ®é ®Ó chØ huy ®ãng l¹i m¸y c¾t MC1. Nh vËy c¸c phô t¶i kh¸c nèi vµo ®êng d©y chØ mÊt ®iÖn t¹m thêi trong thêi gian thao t¸c. ¤4 CuéN KH¸NG §IÖN 4.1. Kh¸i niÖm chung vÒ kh¸ng ®iÖn :