Nội dung

DỰ ÁN MẸ - EM Chủ biên: Ths. Bs. Ngô Văn Hựu Ths. Bs. Ngô Thị Thúy Nga Các tác giả: CN. Nguyễn Thị Thanh An Ths. Bs. Ngô Văn Hựu CN. Lê Thị Thanh Mai Ths. Bs. Ngô Thị Thúy Nga CN. Bùi Mai Ngân Ths. Lê Thị Xuân Quỳnh Ths. Nguyễn Thị Thúy Vân NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG - XÃ HỘI HÀ NỘI - 2012 MỞ ĐẦU Chúc mừng bạn đã trở thành tân học sinh/sinh viên (HSSV) của trường y-nơi bạn học tập và rèn luyện để trở thành những cán bộ y tế góp sức mình trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe của nhân dân. Khi bắt đầu bước chân vào trường y, bạn có thể gặp những khó khăn nhất định do môi trường và điều kiện học tập thay đổi. Cuốn sách nhỏ này được thiết kế nhằm giúp bạn nắm được một số kỹ năng học tập cơ bản và nhanh chóng bắt nhịp với môi trường học tập mới một cách hiệu quả nhất. Cho dù bạn là sinh viên đại học, cao đẳng hay học sinh điều dưỡng, y sĩ, hộ sinh; là sinh viên dự bị, sinh viên mới hay những sinh viên đã có kinh nghiệm thì cuốn sách nhỏ này cũng sẽ rất hữu ích cho bạn, đặc biệt với những bạn HSSV là con em các dân tộc thiểu số Việt Nam. Bên cạnh đó, các thầy cô giáo chủ nhiệm, các cố vấn học tập hay những cán bộ của Phòng Công tác HSSV cũng có thể sử dụng thông tin trong cuốn sách này để hướng dẫn bạn học tập hiệu quả hơn. Hy vọng rằng những thông tin trong cuốn sách này sẽ giúp bạn hiện thực hóa những kỹ năng học tập của chính mình thành kết quả học tập cao trong quá trình học tại trường y. Chúc bạn thành công trong học tập và đóng góp tích cực vào sự nghiệp chăm sóc sức khỏe cho đồng bào các dân tộc Việt Nam! Caå m nang Kyõ naê n g hoï c taäp Pathfinder International Việt Nam 04 ñ Mở đầu ....................................................................................... 4 ñ Lời cảm ơn.................................................................................. 6 ñ Làm quen với môi trường đại học/cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp ..................................................... 7 ñ Sử dụng thời gian hiệu quả ...................................................... 9 ñ Để giờ học lý thuyết trở nên thú vị hơn .................................11 ñ Học tập theo nhóm .................................................................. 15 ñ Tăng vốn từ vựng ..................................................................... 19 ñ Kỹ năng đưa ý kiến phản hồi .................................................. 20 ñ Kinh nghiệm học tại phòng thực hành tiền lâm sàng (skills-lab) .................................................................................. 23 ñ Kinh + nghiệm + đi + học + lâm sàng + ở bệnh viện .......... 25 ñ Kỹ năng tự học .......................................................................... 30 ñ Làm thế nào để nhớ và hiểu bài hơn? .................................... 33 ñ Tìm kiếm và sử dụng tài liệu tham khảo ............................... 37 ñ Kỹ năng ghi chép và đọc tài liệu ............................................. 40 ñ Tham vấn giảng viên và các cố vấn học tập ......................... 52 ñ Kiểm soát lo âu .......................................................................... 54 ñ Làm thế nào để vượt qua các kỳ thi và kiểm tra một cách dễ dàng? .................................................... 56 ñ Trợ giúp học sinh sinh viên .................................................... 60 Caå m nang Kyõ naê n g hoï c taäp MỤC LỤC 05 LỜI CẢM ƠN Mở đầu cuốn sách này, chúng tôi xin được mượn câu danh ngôn của I.A. Gontcharov làm lời dẫn: “Các bài giảng của giáo sư, cho dù có đầy đủ, súc tích đến đâu, có chứa chan tình yêu tri thức của bản thân giáo viên đến đâu, thì về thực chất mà nói, đó chẳng qua cũng vẫn chỉ là chương trình, là những lời chỉ dẫn tuần tự để điều chỉnh trật tự nhận thức của sinh viên. Người nào chỉ biết ngồi nghe giáo sư giảng chứ bản thân mình trong lòng không cảm thấy khát khao đọc sách, thì có thể nói tất cả những điều người ấy nghe giảng ở trường đại học cũng sẽ chỉ như một tòa nhà xây trên cát mà thôi”. Trong cuộc đời mỗi con người, bạn cũng như tôi, học tập là một quá trình tất yếu ai cũng phải trải qua. Học trong gia đình, học trong nhà trường và học ngoài xã hội; học từ thầy cô, từ cha mẹ, từ bạn bè và từ tất cả những người xung quanh ta. Tổng hòa tất cả những gì ta học được sẽ dẫn ta đến những thành quả có được ngày hôm nay. Chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô giáo, các bạn HSSV của bảy trường đại học, cao đẳng và trung cấp y của Dự án MẸ-EM và các cán bộ của Tổ chức Pathfinder International Việt Nam đã dành thời gian, công sức đọc và góp ý để hoàn thiện cuốn sách nhỏ này. Caå m nang Kyõ naê n g hoï c taäp Xin được trân trọng cảm ơn Tổ chức Atlantic Philanthropies đã tài trợ kinh phí để cuốn sách này tới được tay các bạn HSSV trường y, đặc biệt là các HSSV dân tộc ít người. 06 Hy vọng cuốn sách này sẽ đồng hành cùng các bạn HSSV trong suốt quá trình học tập để trở thành một nhân viên y tế mẫu mực trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân. Hà Nội, tháng 8 năm 2012 Các tác giả LÀM QUEN VỚI MÔI TRƯỜNG ĐẠI HỌC/ CAO ĐẲNG VÀ TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP Khi bắt đầu vào học chuyên nghiệp, bạn cần hiểu rằng môi trường học tập cũng như sinh hoạt không còn giống như ở phổ thông nữa. Chúng tôi xin chia sẻ với bạn đôi điều về những khác biệt này để giúp bạn sớm thích nghi và học tập hiệu quả. Không ai thường xuyên kiểm tra sự có mặt của bạn trên lớp hay tại nơi thực hành nữa. Mặc dù trong các giờ học cũng có một số thầy cô (GV) điểm danh nhưng hầu hết họ để bạn tự giác đi học. Việc trốn tiết có thể biến thành thói quen và rất nguy hiểm vì dễ dẫn đến hiện tượng chán học. Ngược lại, nếu bạn đi học đầy đủ, bạn sẽ học tập tốt hơn rất nhiều và GV cũng dễ dàng nhớ tên cũng như có thiện cảm với bạn hơn. Không còn hiện tượng “thầy đọc, trò chép”. GV sẽ không đọc từng từ, từng chữ cho bạn chép như hồi học phổ thông nữa. Vì thế, hãy luyện cho mình kỹ năng ghi chép bài thật tốt. Thời gian trên lớp ít hơn, bài tập về nhà nhiều hơn. Ở phổ thông, GV sẽ giúp bạn ôn tập, làm thí nghiệm và làm bài tập trên lớp. Tuy nhiên, giờ đây bạn sẽ phải tự làm những việc đó. Vì vậy, bạn hãy chủ động vạch ra kế hoạch cụ thể để hoàn thành công việc một cách đều đặn. Caå m nang Kyõ naê n g hoï c taäp Lớp học đông hơn, ít sự quan tâm tới cá nhân hơn. Ở các trường chuyên nghiệp, mỗi lớp học có tới hàng trăm người và hầu như không ai biết hết mọi người trong lớp. Sẽ chẳng có ai biết bạn đang gặp khó khăn nếu bạn không nhờ giúp đỡ. Vì vậy, hãy tận dụng hiệu quả nhất những giờ học trên lớp và tại nơi thực hành. Hãy mỉm cười với bạn ngồi cạnh mình vì biết đâu đó sẽ là người học đôi hay học nhóm lý tưởng của bạn? 07 Chương trình học nặng hơn. Bài học thì nhiều và khó trong khi bạn phải hoàn thành chúng trong khoảng thời gian ngắn hơn ở phổ thông. Do đó, hãy hình thành thói quen học tập ngay từ bây giờ, hãy chọn phương pháp học phù hợp với bạn và phát huy những điểm mạnh của mình. Thảo luận và tương tác đa chiều nhiều hơn. Tại bậc phổ thông, rất ít khi các bạn được thảo luận nhóm, sự tương tác chủ yếu là hỏi đáp qua lại với GV. Tuy nhiên khi học lên cao hơn trong các trường chuyên nghiệp thì các hoạt động thảo luận nhóm, thảo luận cặp đôi, làm việc nhóm là những tương tác thường xuyên được khuyến khích vì có hiệu quả cao trong học tập. Yêu cầu tư duy nhiều hơn. Không giống như phổ thông, môi trường đào tạo chuyên nghiệp yêu cầu bạn sử dụng kiến thức và các kỹ năng ở trình độ cao hơn, đặc biệt là kỹ năng suy luận và phân tích logic. Việc trả lời được câu hỏi “Tại sao?” và khả năng tìm ra ý nghĩa sâu xa của bài học được ưu tiên hơn so với việc ghi nhớ hay thuộc lòng thông thường. Nhiều sự lựa chọn hơn. Ngoài những môn học bắt buộc, bạn có quyền lựa chọn một số môn học mà thậm chí bạn chưa nghe đến bao giờ. Hãy mạnh dạn khám phá những điều chưa biết qua các môn học mới và tận dụng những bài học thực hành, chúng sẽ rất có ích cho cuộc sống sau này của bạn. Caå m nang Kyõ naê n g hoï c taäp Nhiều cơ hội hơn. Môi trường học tập chuyên nghiệp tạo cho bạn nhiều khoảng thời gian và trải nghiệm để bạn hiểu mình hơn. Hãy tham gia nhiệt tình vào các hoạt động ngoại khóa và khám phá những tiềm năng còn ẩn giấu trong con người bạn. 08 Tự do hơn nhưng nhiều trách nhiệm hơn. Không có gia đình ở bên cạnh, giờ đây bạn phải tự mình lo chỗ ăn, ở, các khoản chi tiêu cũng như hòa nhập đời sống xã hội. Hãy học cách ưu tiên các vấn đề quan trọng và sử dụng thời gian hợp lý, điều này sẽ góp phần mang đến thành công cho cuộc sống và tương lai lâu dài của bạn. Học nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống và trải nghiệm. Bạn nên có thái độ học tập tích cực. Cho dù ở phổ thông, bạn có cho mình là người biết tất cả mọi thứ thì môi trường chuyên nghiệp sẽ là nơi giúp bạn nhận ra rằng “cái đã biết chỉ là giọt nước, còn điều chưa biết mới là đại dương bao la”. Định hướng học tập rõ ràng hơn. Ở phổ thông, việc học kiến thức là chính và nhằm phục vụ cho việc thi cử, nhưng trong các trường chuyên nghiệp, HSSV học kiến thức và kỹ năng không chỉ phục vụ cho thi cử mà còn sử dụng chính cho cuộc sống sau này (vì có định hướng nghề nghiệp). SỬ DỤNG THỜI GIAN HIỆU QUẢ Là một HSSV mới bước chân vào trường đại học, cao đẳng và trung cấp, bạn luôn bỡ ngỡ và lo lắng vì môi trường học tập mới lạ và khác xa với những gì bạn đã từng quen ở môi trường học phổ thông. Nhiều tài liệu phải đọc, nhiều môn học, nhiều bài tập phải hoàn thành và áp lực bài vở, thi cử luôn làm bạn lo lắng và căng thẳng. Việc sử dụng thời gian hiệu quả giúp bạn có thể làm được nhiều việc hơn. Mặc dù mỗi ngày của bạn cũng vẫn chỉ có 24 giờ, bạn không thể khiến thời gian quay ngược lại nhưng cùng với việc học tốt, nếu sử dụng thời gian hiệu quả, bạn vẫn có thêm thời gian để làm cho cuộc sống sinh viên thêm vui vẻ và ý nghĩa hơn. Sau đây là một số cách giúp bạn sử dụng thời gian hiệu quả:  Đặt mục tiêu học tập ngắn hạn và dài hạn;  Lập kế hoạch cho mỗi ngày: hãy liệt kê danh sách các việc cần làm trong ngày. Thứ tự các công việc được sắp xếp từ quan trọng nhất đến các việc kém quan trọng hơn. Lập thời gian biểu để hoàn thành mỗi công việc; Caå m nang Kyõ naê n g hoï c taäp “Một trong những bài học tốt nhất trong đời mà bất cứ ai cũng có thể học là làm thế nào để sử dụng thời gian hiệu quả” – William A. Irwin. 09  Chọn ưu tiên cho từng công việc dựa trên hai tiêu chí: tầm quan trọng và tính cấp bách theo bảng 2x2 như sau:  Những việc quan trọng và cấp bách: Làm ngay  Những việc quan trọng nhưng ít cấp bách: Làm sau  Những việc ít quan trọng nhưng cấp bách: Dành ít thời gian làm ngay (có thể nhờ người khác)  Những việc ít quan trọng và không cấp bách: Bỏ qua Caå m nang Kyõ naê n g hoï c taäp 10 Không Làm ngay Có Có Làm sau Không  Dành đủ thời gian để hoàn thành việc quan trọng nhất với chất lượng tốt nhất;  Nói “Không” với những việc làm vô ích;  Chia những việc lớn, cần nhiều thời gian thành những phần việc nhỏ hơn, mất ít thời gian hơn;  Rà soát lại việc sử dụng thời gian sau ba ngày thử nghiệm, điều chỉnh lại nếu thấy cần;  Hạn chế những phân tán không cần thiết khi làm việc và học bài;  Giải lao khi cần thiết;  Luôn cân bằng cuộc sống học tập, lao động và dành thời gian hợp lý để giải trí và việc riêng;  Xây dựng thời khóa biểu cho cả học kỳ, từng tháng hay từng tuần Thời khóa biểu theo tuần cần chú ý:  Ước tính thời gian tự học cho mỗi tiết trên lớp;  Mỗi môn học cần đọc đi đọc lại 2-3 lần. Sắp xếp lịch tự học trước và sau khi lên lớp;  Dành nhiều thời gian cho môn học quan trọng;  Thời gian tự học ít nhất 1 giờ/lần;  Nên học 2–3 môn trong ngày.