Nội dung

Ch-¬ng XIII kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng, kh¸m nghiÖm tö thi, xem xÐt dÊu vÕt trªn th©n thÓ, thùc nghiÖm ®iÒu tra, gi¸m ®Þnh §iÒu 150. Kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng 1. §iÒu tra viªn tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm n¬i x¶y ra, n¬i ph¸t hiÖn téi ph¹m nh»m ph¸t hiÖn dÊu vÕt cña téi ph¹m, vËt chøng vµ lµm s¸ng tá c¸c t×nh tiÕt cã ý nghÜa ®èi víi vô ¸n. 2. Kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng cã thÓ tiÕn hµnh tr-íc khi khëi tè vô ¸n h×nh sù. Trong mäi tr-êng hîp, tr-íc khi tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm, §iÒu tra viªn ph¶i th«ng b¸o cho ViÖn kiÓm s¸t cïng cÊp biÕt. KiÓm s¸t viªn ph¶i cã mÆt ®Ó kiÓm s¸t viÖc kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng. Khi kh¸m nghiÖm, ph¶i cã ng-êi chøng kiÕn; cã thÓ ®Ó cho bÞ can, ng-êi bÞ h¹i, ng-êi lµm chøng vµ mêi nhµ chuyªn m«n tham dù viÖc kh¸m nghiÖm. 3. Khi kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng, §iÒu tra viªn tiÕn hµnh chôp ¶nh, vÏ s¬ ®å, m« t¶ hiÖn tr-êng, ®o ®¹c, dùng m« h×nh, thu l-îm vµ xem xÐt t¹i chç dÊu vÕt cña téi ph¹m, ®å vËt, tµi liÖu cã liªn quan ®Õn vô ¸n; ghi râ kÕt qu¶ xem xÐt vµo biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng. Trong tr-êng hîp kh«ng thÓ xem xÐt ngay ®-îc th× ®å vËt vµ tµi liÖu thu gi÷ ph¶i ®-îc b¶o qu¶n, gi÷ nguyªn tr¹ng hoÆc niªm phong ®-a vÒ n¬i tiÕn hµnh ®iÒu tra. B×nh luËn 1. Kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng lµ ho¹t ®éng ®iÒu tra ®-îc tiÕn hµnh trùc tiÕp t¹i hiÖn tr-êng do §iÒu tra viªn tiÕn hµnh nh»m ph¸t hiÖn, xem xÐt, ghi nhËn dÊu vÕt cña téi ph¹m, vËt chøng vµ lµm s¸ng tá c¸c t×nh tiÕt cã ý nghÜa ®èi víi vô ¸n t¹i n¬i x¶y ra, n¬i ph¸t hiÖn téi ph¹m. ChÝnh v× vËy, nªn viÖc kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng cã thÓ tiÕn hµnh tr-íc khi khëi tè vô ¸n h×nh sù. 2. Trong mäi tr-êng hîp, tr-íc khi tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm, §iÒu tra viªn ph¶i th«ng b¸o cho ViÖn kiÓm s¸t cïng cÊp biÕt. KiÓm s¸t viªn b¾t buéc 317 ph¶i cã mÆt ®Ó kiÓm s¸t viÖc kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng. Khi kh¸m nghiÖm, ph¶i cã ng-êi chøng kiÕn (®¹i diÖn c¬ quan, chÝnh quyÒn, ng-êi l¸ng giÒng...). Cã thÓ ®Ó cho bÞ can, ng-êi bÞ h¹i, ng-êi lµm chøng ®-îc tham dù kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng nÕu §iÒu tra viªn thÊy cÇn hái hä vÒ mét sè vÊn ®Ò cÇn ®iÒu tra. 3. §iÒu tra viªn còng cã thÓ mêi c¸c nhµ chuyªn m«n tham dù viÖc kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng. §©y lµ nh÷ng chuyªn gia thuéc c¸c lÜnh vùc khoa häc, kü thuËt cÇn thiÕt nh-: b¸c sÜ ph¸p y ®Ó kh¸m nghiÖm tö thi, chuyªn gia vÒ sóng, ®¹n ®Ó gi¸m ®Þnh sóng, ®¹n mµ ng-êi ph¹m téi sö dông... 4. Khi kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng, §iÒu tra viªn tiÕn hµnh chôp ¶nh, vÏ s¬ ®å, m« t¶ hiÖn tr-êng, ®o ®¹c, dùng m« h×nh, thu l-îm vµ xem xÐt t¹i chç dÊu vÕt cña téi ph¹m, ®å vËt, tµi liÖu cã liªn quan ®Õn vô ¸n; ghi râ kÕt qu¶ xem xÐt vµo biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng. Trong tr-êng hîp kh«ng thÓ xem xÐt ngay ®-îc th× ®å vËt vµ tµi liÖu thu gi÷ ph¶i ®-îc b¶o qu¶n, gi÷ nguyªn tr¹ng hoÆc niªm phong ®-a vÒ n¬i tiÕn hµnh ®iÒu tra. 5. Nh÷ng ng-êi chøng kiÕn tham gia kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng ph¶i ký x¸c nhËn vµo biªn b¶n kh¸m nghiÖm vµ cã thÓ nªu nh÷ng ý kiÕn c¸ nh©n. Nh÷ng ý kiÕn nµy ®-îc ghi vµo biªn b¶n kh¸m nghiÖm (xem b×nh luËn §iÒu 123). §iÒu 151. Kh¸m nghiÖm tö thi ViÖc kh¸m nghiÖm tö thi do §iÒu tra viªn tiÕn hµnh cã b¸c sÜ ph¸p y tham gia vµ ph¶i cã ng-êi chøng kiÕn. Trong tr-êng hîp cÇn ph¶i khai quËt tö thi th× ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña C¬ quan ®iÒu tra vµ ph¶i th«ng b¸o cho gia ®×nh n¹n nh©n biÕt tr-íc khi tiÕn hµnh. ViÖc khai quËt tö thi ph¶i cã b¸c sü ph¸p y tham gia. Khi cÇn thiÕt cã thÓ triÖu tËp ng-êi gi¸m ®Þnh vµ ph¶i cã ng-êi chøng kiÕn. Trong mäi tr-êng hîp, viÖc kh¸m nghiÖm tö thi ph¶i ®-îc th«ng b¸o tr-íc cho ViÖn kiÓm s¸t cïng cÊp biÕt. KiÓm s¸t viªn ph¶i cã mÆt ®Ó tiÕn hµnh kiÓm s¸t viÖc kh¸m nghiÖm tö thi. 318 B×nh luËn 1. Kh¸m nghiÖm tö thi lµ ho¹t ®éng ®iÒu tra nh»m ph¸t hiÖn dÊu vÕt téi ph¹m trªn th©n thÓ ng-êi chÕt. ViÖc kh¸m nghiÖm tö thi do §iÒu tra viªn tiÕn hµnh vµ cã thÓ kh¸m nghiÖm tö thi míi ®-îc ph¸t hiÖn hoÆc tö thi ®-îc khai quËt, tö thi cã thÓ ®-îc mæ ®Ó kh¸m xÐt. 2. Khi §iÒu tra viªn kh¸m nghiÖm tö thi hoÆc khai quËt tö thi ph¶i cã b¸c sÜ ph¸p y tham gia vµ ph¶i cã ng-êi chøng kiÕn. B¸c sÜ ph¸p y gióp ®ì §iÒu tra viªn ph¸t hiÖn c¸c vÕt tÝch ®¸ng nghi trªn tö thi, t×nh tr¹ng tö thi...Khi cÇn thiÕt ph¶i gi¸m ®Þnh, §iÒu tra viªn ph¶i tr-ng cÇu B¸c sÜ ph¸p y lµm ng-êi gi¸m ®Þnh hoÆc tr-ng cÇu Héi ®ång gi¸m ®Þnh. 3. ViÖc khai quËt tö thi ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña C¬ quan ®iÒu tra vµ ph¶i ®-îc th«ng b¸o cho gia ®×nh n¹n nh©n biÕt tr-íc khi tiÕn hµnh. NÕu hä kh«ng ®ång ý th× vÉn cã quyÒn khai quËt tö thi ®Ó kh¸m nghiÖm. 4. ViÖn kiÓm s¸t ph¶i ®-îc th«ng b¸o tr-íc vÒ viÖc kh¸m nghiÖm tö thi trong mäi tr-êng hîp. §iÒu luËt b¾t buéc KiÓm s¸t viªn ph¶i cã mÆt ®Ó tiÕn hµnh kiÓm s¸t viÖc kh¸m nghiÖm tö thi. §iÒu 152. Xem xÐt dÊu vÕt trªn th©n thÓ 1. §iÒu tra viªn tiÕn hµnh xem xÐt th©n thÓ ng-êi bÞ b¾t, bÞ t¹m gi÷, bÞ can, ng-êi bÞ h¹i, ng-êi lµm chøng ®Ó ph¸t hiÖn trªn ng-êi hä dÊu vÕt cña téi ph¹m hoÆc c¸c dÊu vÕt kh¸c cã ý nghÜa ®èi víi vô ¸n. Trong tr-êng hîp cÇn thiÕt th× C¬ quan ®iÒu tra tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh ph¸p y. 2. ViÖc xem xÐt th©n thÓ ph¶i do ng-êi cïng giíi tiÕn hµnh vµ ph¶i cã ng-êi cïng giíi chøng kiÕn. Trong tr-êng hîp cÇn thiÕt th× cã b¸c sÜ tham gia. Kh«ng ®-îc x©m ph¹m ®Õn danh dù, nh©n phÈm hoÆc søc kháe cña ng-êi bÞ xem xÐt th©n thÓ. B×nh luËn 1. Xem xÐt dÊu vÕt trªn th©n thÓ lµ ho¹t ®éng ®iÒu tra do §iÒu tra viªn tiÕn hµnh nh»m ph¸t hiÖn trªn th©n thÓ ng-êi bÞ b¾t, bÞ t¹m gi÷, bÞ can, ng-êi bÞ h¹i, ng-êi lµm chøng ®Ó ph¸t hiÖn dÊu vÕt cña téi ph¹m (tøc lµ dÊu vÕt do 319 hµnh vi ph¹m téi g©y ra nh-: vÕt ®©m, chÐm, vÕt bÇm, vÕt x-íc... trªn ng-êi nh÷ng ®èi t-îng trªn) hoÆc c¸c dÊu vÕt kh¸c cã ý nghÜa ®èi víi vô ¸n nhvÕt x¨m træ, chµm, bít, sÑo cÇn xem xÐt ®Ó nhËn d¹ng bÞ can, bÞ c¸o... 2. Trong tr-êng hîp cÇn thiÕt nh- viÖc xem xÐt dÊu vÕt trªn th©n thÓ ®ßi hái ph¶i cã kiÕn thøc chuyªn m«n vÒ y häc th× C¬ quan ®iÒu tra ph¶i mêi b¸c sÜ ph¸p y tham gia hoÆc tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh ph¸p y theo quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù. 3. Ng-êi tiÕn hµnh xem xÐt dÊu vÕt trªn th©n thÓ ph¶i lµ ng-êi cïng giíi vµ ph¶i cã ng-êi cïng giíi chøng kiÕn. Kh«ng ®-îc x©m ph¹m nh©n phÈm hoÆc søc khoÎ cña ng-êi bÞ xem xÐt tøc lµ ph¶i xem xÐt ë chç kÝn ®¸o, nh÷ng ng-êi kh«ng cã nhiÖm vô kh«ng ®-îc tham dù vµ kh«ng ®-îc b×nh phÈm vÒ th©n thÓ cña ng-êi bÞ xem xÐt. §iÒu 153. Thùc nghiÖm ®iÒu tra 1. §Ó kiÓm tra vµ x¸c minh nh÷ng tµi liÖu, nh÷ng t×nh tiÕt cã ý nghÜa ®èi víi vô ¸n, C¬ quan ®iÒu tra cã quyÒn thùc nghiÖm ®iÒu tra b»ng c¸ch cho dùng l¹i hiÖn tr-êng, diÔn l¹i hµnh vi, t×nh huèng hoÆc mäi t×nh tiÕt kh¸c cña mét sù viÖc nhÊt ®Þnh vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng thùc nghiÖm cÇn thiÕt. Khi thÊy cÇn, cã thÓ ®o ®¹c, chôp ¶nh, ghi h×nh, vÏ s¬ ®å. 2. Khi tiÕn hµnh thùc nghiÖm ®iÒu tra, ph¶i cã ng-êi chøng kiÕn. Trong tr-êng hîp cÇn thiÕt, ng-êi bÞ t¹m gi÷, bÞ can, ng-êi bÞ h¹i, ng-êi lµm chøng còng cã thÓ tham gia. Kh«ng ®-îc x©m ph¹m ®Õn danh dù, nh©n phÈm, g©y ¶nh h-ëng ®Õn søc kháe cña nh÷ng ng-êi tham gia viÖc thùc nghiÖm ®iÒu tra. 3. Trong tr-êng hîp cÇn thiÕt, ViÖn kiÓm s¸t cã thÓ tiÕn hµnh thùc nghiÖm ®iÒu tra. ViÖc thùc nghiÖm ®iÒu tra ®-îc tiÕn hµnh theo quy ®Þnh t¹i §iÒu nµy. B×nh luËn 1. Thùc nghiÖm ®iÒu tra lµ ho¹t ®éng ®iÒu tra do C¬ quan ®iÒu tra vµ trong tr-êng hîp cÇn thiÕt do ViÖn kiÓm s¸t tiÕn hµnh b»ng c¸ch cho dùng l¹i hiÖn tr-êng, diÔn l¹i hµnh vi, t×nh huèng hoÆc mäi t×nh tiÕt kh¸c cña mét 320 sù viÖc nhÊt ®Þnh vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng thùc nghiÖm cÇn thiÕt nh»m kiÓm tra vµ x¸c minh nh÷ng tµi liÖu, t×nh tiÕt cã ý nghÜa cña vô ¸n. VÝ dô: kiÓm tra xem víi t- thÕ bÞ can ®©m n¹n nh©n cã phï hîp víi vÕt ®©m trªn c¬ thÓ n¹n nh©n kh«ng; kiÓm tra xem nh÷ng hµnh vi cña bÞ can ®· thùc hiÖn khi giÕt ng-êi cã phï hîp víi hiÖn tr-êng kh«ng... 2. Khi thùc nghiÖm ®iÒu tra, cÇn ph¶i ®o ®¹c, chôp ¶nh, ghi h×nh, vÏ s¬ ®å vµ ph¶i cã ng-êi chøng kiÕn. Khi cÇn thiÕt, cã thÓ mêi c¸c nhµ chuyªn m«n tham gia. KiÓm s¸t viªn cã quyÒn tham gia viÖc thùc nghiÖm ®iÒu tra vµ kiÓm s¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt trong viÖc thùc nghiÖm ®iÒu tra. 3. Trong tr-êng hîp cÇn thiÕt, ng-êi bÞ t¹m gi÷, bÞ can, ng-êi bÞ h¹i, ng-êi lµm chøng còng cã thÓ tham gia thùc nghiÖm ®iÒu tra. §ã lµ nh÷ng tr-êng hîp nh-: bÞ can ph¶i diÔn l¹i hµnh vi ph¹m téi; ng-êi bÞ h¹i hoÆc ng-êi lµm chøng m« t¶ trªn hiÖn tr-êng n¬i m×nh cã mÆt vÒ nh÷ng g× mµ hä ®· biÕt. 4. Trong khi thùc nghiÖm ®iÒu tra, kh«ng ®-îc x©m ph¹m ®Õn danh dù, nh©n phÈm, g©y ¶nh h-ëng ®Õn søc kháe cña nh÷ng ng-êi tham gia viÖc thùc nghiÖm ®iÒu tra. VÝ dô: kh«ng ®-îc yªu cÇu ng-êi tham gia thùc nghiÖm ®iÒu tra ph¶i cëi ¸o, quÇn ®Ó diÔn l¹i hµnh vi cã tÝnh chÊt d©m «; kh«ng ®Ó cho bÞ can diÔn l¹i hµnh vi ph¹m téi mµ l¹i ¶nh h-ëng ®Õn søc khoÎ cña n¹n nh©n... §iÒu 154. Biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng, kh¸m nghiÖm tö thi, xem xÐt dÊu vÕt trªn th©n thÓ vµ thùc nghiÖm ®iÒu tra Khi tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng, kh¸m nghiÖm tö thi, xem xÐt dÊu vÕt trªn th©n thÓ vµ thùc nghiÖm ®iÒu tra ph¶i lËp biªn b¶n theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 95 vµ §iÒu 125 cña Bé luËt nµy. B×nh luËn 1. ViÖc lËp biªn b¶n theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 95 vµ §iÒu 125 cña Bé luËt nµy khi tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng, kh¸m nghiÖm tö thi, xem xÐt dÊu vÕt trªn th©n thÓ vµ thùc nghiÖm ®iÒu tra lµ ®Ó ghi nhËn kÕt qu¶ cña 321 nh÷ng viÖc ®· nªu vµ cã tÝnh chÊt b¾t buéc. NÕu kh«ng cã biªn b¶n theo ®óng quy ®Þnh th× c¸c ho¹t ®éng ®· nªu kh«ng ®-îc c«ng nhËn lµ ho¹t ®éng tè tông vµ kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý. 2. Biªn b¶n ph¶i ®-îc lËp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kh¸ch quan. Nh÷ng ng-êi tham gia, tham dù kh¸m xÐt, kh¸m nghiÖm ®Òu ký vµo biªn b¶n. §iÒu 155. Tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh 1. Khi cã nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®-îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu nµy hoÆc khi xÐt thÊy cÇn thiÕt th× c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ra quyÕt ®Þnh tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh. 2. QuyÕt ®Þnh tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh ph¶i nªu râ yªu cÇu gi¸m ®Þnh vÊn ®Ò g×; hä tªn ng-êi ®-îc tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh hoÆc tªn c¬ quan tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh; ghi râ quyÒn vµ nghÜa vô cña ng-êi gi¸m ®Þnh quy ®Þnh t¹i §iÒu 60 cña Bé luËt nµy. 3. B¾t buéc ph¶i tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh khi cÇn x¸c ®Þnh: a) Nguyªn nh©n chÕt ng-êi, tÝnh chÊt th-¬ng tÝch, møc ®é tæn h¹i søc khoÎ hoÆc kh¶ n¨ng lao ®éng; b) T×nh tr¹ng t©m thÇn cña bÞ can, bÞ c¸o trong tr-êng hîp cã sù nghi ngê vÒ n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña hä; c) T×nh tr¹ng t©m thÇn cña ng-êi lµm chøng hoÆc ng-êi bÞ h¹i trong tr-êng hîp cã sù nghi ngê vÒ kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ khai b¸o ®óng ®¾n ®èi víi nh÷ng t×nh tiÕt cña vô ¸n; d) Tuæi cña bÞ can, bÞ c¸o, ng-êi bÞ h¹i, nÕu viÖc ®ã cã ý nghÜa ®èi víi vô ¸n vµ kh«ng cã tµi liÖu kh¼ng ®Þnh tuæi cña hä hoÆc cã sù nghi ngê vÒ tÝnh x¸c thùc cña nh÷ng tµi liÖu ®ã; ®) ChÊt ®éc, chÊt ma tuý, chÊt phãng x¹, tiÒn gi¶. B×nh luËn 1. Gi¸m ®Þnh lµ viÖc sö dông nh÷ng kiÕn thøc, ph-¬ng ph¸p, ph-¬ng tiÖn khoa häc kü thuËt, nghiÖp vô chuyªn m«n ®Ó kÕt luËn nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn liªn quan ®Õn vô ¸n theo yªu cÇu cña c¬ quan tiÕn hµnh tè tông. Ngoµi nh÷ng tr-êng hîp b¾t buéc tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh ®-îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 322 cña ®iÒu nµy vµ trong nh÷ng tr-êng hîp cÇn thiÕt th× c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ra quyÕt ®Þnh tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh. 2. ViÖc tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh do c¬ quan tiÕn hµnh tè tông quyÕt ®Þnh. Trong quyÕt ®Þnh gi¸m ®Þnh ph¶i ghi râ yªu cÇu gi¸m ®Þnh vÒ vÊn ®Ò g× (nh-: thêi ®iÓm chÕt, nguyªn nh©n chÕt, ch÷ ký...). §ång thêi ph¶i ghi râ: hä tªn ng-êi ®-îc tr-ng cÇu hoÆc tªn c¬ quan tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh; quyÒn vµ nghÜa vô cña ng-êi gi¸m ®Þnh; lo¹i, sè l-îng, ký hiÖu, ®Æc ®iÓm, ®Æc tr-ng cña dÊu vÕt, tµi liÖu, ®å vËt ®-îc gi¸m ®Þnh; c¸c tµi liÖu, ®å vËt mÉu ®Ó so s¸nh. C¬ quan tè tông ra quyÕt ®Þnh tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh göi cho ng-êi gi¸m ®Þnh hoÆc c¬ quan gi¸m ®Þnh quyÕt ®Þnh tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh cïng víi nh÷ng ®å vËt, tµi liÖu cÇn gi¸m ®Þnh. 3. Ng-êi gi¸m ®Þnh hoÆc c¬ quan gi¸m ®Þnh ph¶i lµ ng-êi hoÆc tæ chøc cã ®ñ tr×nh ®é gi¸m ®Þnh. Ng-êi gi¸m ®Þnh ph¶i tõ chèi tham gia tè tông hoÆc bÞ thay ®æi trong nh÷ng tr-êng hîp quy ®Þnh t¹i kho¶n 4 §iÒu 60 Bé luËt tè tông h×nh sù (xem b×nh luËn §iÒu 42 vµ §iÒu 60). ViÖc thay ®æi ng-êi gi¸m ®Þnh do c¬ quan tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh quyÕt ®Þnh. 4. §èi víi nh÷ng tr-êng hîp ®-îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 cña §iÒu nµy viÖc tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh lµ b¾t buéc v× khi kh«ng cã kÕt luËn gi¸m ®Þnh th× kh«ng thÓ xö lý vô ¸n ®-îc chÝnh x¸c. §iÒu 156. ViÖc tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh 1. ViÖc gi¸m ®Þnh cã thÓ tiÕn hµnh t¹i c¬ quan gi¸m ®Þnh hoÆc t¹i n¬i tiÕn hµnh ®iÒu tra vô ¸n ngay sau khi cã quyÕt ®Þnh tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh. §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn cã quyÒn tham dù gi¸m ®Þnh, nh-ng ph¶i b¸o tr-íc cho ng-êi gi¸m ®Þnh biÕt. 2. Trong tr-êng hîp viÖc gi¸m ®Þnh kh«ng thÓ tiÕn hµnh theo thêi h¹n mµ c¬ quan tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh yªu cÇu th× c¬ quan gi¸m ®Þnh hoÆc ng-êi gi¸m ®Þnh ph¶i th«ng b¸o ngay b»ng v¨n b¶n vµ nªu râ lý do cho c¬ quan ®· tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh biÕt. B×nh luËn 323 1. ViÖc tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh cã thÓ ®-îc thùc hiÖn t¹i n¬i lµm viÖc, phßng thÝ nghiÖm hoÆc t¹i hiÖn tr-êng vô ¸n, t¹i n¬i kh¸m xÐt... vµ ph¶i tiÕn hµnh ngay sau khi cã quyÕt ®Þnh tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh. 2. §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn cã quyÒn tham dù gi¸m ®Þnh, nh-ng ph¶i b¸o tr-íc cho ng-êi gi¸m ®Þnh biÕt. Khi tham dù viÖc gi¸m ®Þnh, §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn cã thÓ cho ng-êi gi¸m ®Þnh biÕt râ h¬n nh÷ng t×nh tiÕt cã liªn quan ®Õn ®èi t-îng gi¸m ®Þnh, m« t¶ kü h¬n c¸c dÊu vÕt, ®å vËt ®· thu ®-îc vµ cã thÓ ®Ò xuÊt ý kiÕn vÒ sö dông ph-¬ng tiÖn hoÆc ph-¬ng ph¸p gi¸m ®Þnh. Tuy nhiªn, khi tham gia ý kiÕn, §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn kh«ng ®-îc ¸p ®Æt hoÆc h-íng gi¸m ®Þnh viªn theo nh÷ng ý kiÕn chñ quan cña m×nh. Qua viÖc tham gia gi¸m ®Þnh, §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn cã thÓ sím biÕt nh÷ng nhËn ®Þnh (mÆc dï ch-a chÝnh thøc) cña gi¸m ®Þnh ®Ó xem xÐt tæng hîp víi c¸c chøng cø kh¸c ®Ó cã h-íng ®iÒu tra vµ kiÓm s¸t ®iÒu tra tiÕp theo. 3. Trong tr-êng hîp viÖc gi¸m ®Þnh kh«ng thÓ tiÕn hµnh theo thêi h¹n mµ c¬ quan tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh yªu cÇu th× c¬ quan gi¸m ®Þnh hoÆc ng-êi gi¸m ®Þnh ph¶i th«ng b¸o ngay b»ng v¨n b¶n vµ nªu râ lý do cho c¬ quan ®· tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh biÕt. §iÒu 157. Néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh 1. Néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh ph¶i ghi râ: thêi gian, ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh; hä tªn, tr×nh ®é v¨n hãa, tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng-êi gi¸m ®Þnh; nh÷ng ng-êi tham gia khi tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh; nh÷ng dÊu vÕt, ®å vËt, tµi liÖu vµ tÊt c¶ nh÷ng g× ®· ®-îc gi¸m ®Þnh, nh÷ng ph-¬ng ph¸p ®-îc ¸p dông vµ gi¶i ®¸p nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®-îc ®Æt ra cã c¨n cø cô thÓ. 2. §Ó lµm s¸ng tá hoÆc bæ sung néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh, c¬ quan tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh cã thÓ hái thªm ng-êi gi¸m ®Þnh vÒ nh÷ng t×nh tiÕt cÇn thiÕt vµ cã thÓ quyÕt ®Þnh gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i. B×nh luËn 1. Trong b¶n kÕt luËn gi¸m ®Þnh sau khi nªu râ thêi gian, ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh; hä tªn, tr×nh ®é v¨n hãa, tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng-êi 324 gi¸m ®Þnh; nh÷ng ng-êi tham gia khi tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh; nh÷ng dÊu vÕt, ®å vËt, tµi liÖu vµ tÊt c¶ nh÷ng g× ®· ®-îc gi¸m ®Þnh, nh÷ng ph-¬ng ph¸p ®-îc ¸p dông...ng-êi gi¸m ®Þnh ph¶i tr×nh bµy kh¸i qu¸t vµ cã hÖ thèng toµn bé qu¸ tr×nh, néi dung ph-¬ng ph¸p, ph-¬ng tiÖn, kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh, tr¶ lêi chÝnh x¸c, râ rµng tõng c©u hái vµ yªu cÇu ®· ghi ë quyÕt ®Þnh tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh. 2. §Ó lµm s¸ng tá hoÆc bæ sung néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh, c¬ quan tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh cã thÓ hái thªm ng-êi gi¸m ®Þnh vÒ nh÷ng t×nh tiÕt cÇn thiÕt vµ cã thÓ quyÕt ®Þnh gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i. §iÒu 158. QuyÒn cña bÞ can vµ nh÷ng ng-êi tham gia tè tông ®èi víi kÕt luËn gi¸m ®Þnh 1. Sau khi ®· tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh, nÕu bÞ can, nh÷ng ng-êi tham gia tè tông kh¸c yªu cÇu th× c¬ quan ®· tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh ph¶i th«ng b¸o cho hä vÒ néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh. BÞ can, nh÷ng ng-êi tham gia tè tông kh¸c ®-îc tr×nh bµy nh÷ng ý kiÕn cña m×nh vÒ kÕt luËn gi¸m ®Þnh, yªu cÇu gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i. Nh÷ng viÖc nµy ®-îc ghi vµo biªn b¶n. 2. Trong tr-êng hîp C¬ quan ®iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t kh«ng chÊp nhËn yªu cÇu cña bÞ can, nh÷ng ng-êi tham gia tè tông kh¸c th× ph¶i nªu râ lý do vµ th«ng b¸o cho hä biÕt. B×nh luËn 1. §Ó b¶o ®¶m cho bÞ can vµ nh÷ng ng-êi tham gia tè tông kh¸c gãp phÇn lµm cho viÖc gi¸m ®Þnh ®-îc ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ thÓ hiÖn tÝnh chÊt d©n chñ, c«ng khai trong tè tông; sau khi tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh, nÕu bÞ can, nh÷ng ng-êi tham gia tè tông kh¸c yªu cÇu th× c¬ quan ®· tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh ph¶i th«ng b¸o cho hä vÒ néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh. 2. Sau khi ®-îc th«ng b¸o néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh, BÞ can vµ nh÷ng ng-êi tham gia tè tông kh¸c ®-îc tr×nh bµy nh÷ng ý kiÕn cña m×nh vÒ kÕt luËn gi¸m ®Þnh, yªu cÇu gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i. Nh÷ng ý kiÕn vµ yªu cÇu cña bÞ can vµ nh÷ng ng-êi tham gia tè tông kh¸c ph¶i ®-îc 325 ghi vµo biªn b¶n. C¬ quan ®iÒu tra ph¶i xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc. Trong tr-êng hîp kh«ng chÊp nhËn yªu cÇu cña bÞ can vµ nh÷ng ng-êi tham gia tè tông kh¸c th× C¬ quan ®iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t ph¶i nªu râ lý do vµ b¸o cho hä biÕt. §iÒu 159. Gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i 1. ViÖc gi¸m ®Þnh bæ sung ®-îc tiÕn hµnh trong tr-êng hîp néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh ch-a râ, ch-a ®Çy ®ñ hoÆc khi ph¸t sinh nh÷ng vÊn ®Ò míi liªn quan ®Õn nh÷ng t×nh tiÕt cña vô ¸n ®· ®-îc kÕt luËn tr-íc ®ã. 2. ViÖc gi¸m ®Þnh l¹i ®-îc tiÕn hµnh khi cã nghi ngê vÒ kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh hoÆc cã m©u thuÉn trong c¸c kÕt luËn gi¸m ®Þnh vÒ cïng mét vÊn ®Ò cÇn gi¸m ®Þnh. ViÖc gi¸m ®Þnh l¹i ph¶i do ng-êi gi¸m ®Þnh kh¸c tiÕn hµnh. 3. ViÖc gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i ®-îc tiÕn hµnh theo thñ tôc chung quy ®Þnh t¹i c¸c §iÒu 155, 156, 157 vµ 158 cña Bé luËt nµy. B×nh luËn 1. Trong tr-êng hîp néi dung kÕt luËn gi¸m ®Þnh ch-a râ, ch-a ®Çy ®ñ hoÆc khi ph¸t sinh nh÷ng vÊn ®Ò míi liªn quan ®Õn nh÷ng t×nh tiÕt cña vô ¸n ®· ®-îc kÕt luËn tr-íc ®ã, C¬ quan ®iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t sÏ tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh bæ sung. §Ó gi¸m ®Þnh bæ sung, c¬ quan tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh cã quyÒn tr-ng cÇu ng-êi gi¸m ®Þnh cò hoÆc cã thÓ tr-ng cÇu ng-êi gi¸m ®Þnh kh¸c phï hîp víi yªu cÇu gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc viÖc gi¸m ®Þnh thuéc ngµnh chuyªn m«n kh¸c. 2. Khi cã nghi ngê vÒ kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh hoÆc cã m©u thuÉn trong c¸c kÕt luËn gi¸m ®Þnh vÒ cïng mét vÊn ®Ò cÇn gi¸m ®Þnh, C¬ quan ®iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t sÏ tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh l¹i. §Ó gi¸m ®Þnh l¹i, c¬ quan tr-ng cÇu gi¸m ®Þnh l¹i cã thÓ yªu cÇu c¬ quan gi¸m ®Þnh kh¸c gi¸m ®Þnh l¹i. Ng-êi ®· gi¸m ®Þnh lÇn tr-íc kh«ng ®-îc gi¸m ®Þnh l¹i vµ ph¶i giao nép ®Çy ®ñ tµi liÖu cã liªn quan cho ng-êi gi¸m ®Þnh l¹i. 3. ViÖc gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i ®-îc tiÕn hµnh theo thñ tôc chung quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu 155, 156, 157 vµ 158 cña Bé luËt nµy. 326