Nội dung

Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ và lâm sàng hành vi tư sát ở bệnh nhân điều trị nội trú tại khoa tâm thần, bệnh viện 103 Bùi Quang Huy* Tãm t¾t Nghiªn cøu trªn 45 bÖnh nh©n (BN) cã hµnh vi tù s¸t ®−îc ®iÒu trÞ t¹i Khoa T©m thÇn, BÖnh viÖn 103, t¸c gi¶ nhËn thÊy: 75,56% BN lµ nam. Nhãm tuæi 21 - 30 chiÕm tû lÖ cao nhÊt (33,33%). 48,89% BN ®· kÕt h«n. Mïa xu©n cã tû lÖ tù s¸t cao nhÊt (28,89%). 55,56% BN c− tró ë thµnh thÞ. Ban ngµy (6 - 18 giê) cã ®Õn 66,67% tr−êng hîp tù s¸t. Tù g©y chÊn th−¬ng chiÕm tû lÖ cao nhÊt (33,33%). 33,33% BN cã t¸i ph¸t hµnh vi tù s¸t. T©m thÇn ph©n liÖt 42,22%, tiÕp theo lµ trÇm c¶m (24,44%) vµ lo¹n thÇn do r−îu (15,56%), ¶o gi¸c gÆp 51,11% BN, tiÕp theo lµ hoang t−ëng (42,22%) vµ trÇm c¶m (40%). * Tõ khãa: Hµnh vi tù s¸t; §Æc ®iÓm dÞch tÔ, l©m sµng. Study of epidemiological and clinical characteristics of suicide behaviors in psychiatric department of 103 Hospital Summary Studying 45 patients, who had tentative suicide, in Psychiatric Department of 103 Hospital, we had the following conclusions: 75.56% of patients are male. Group of age 21 - 30 has the hightest suicidal rate with 33.33%. 48.89% of patients were married. Spring is time which has the hightest suicidal rate (28.89%). 55.56% of patients live in urban. Times from 6 am to 6 pm have 66.67% of suicidal cases. Deliberates self-harm have hightest rate for tentative suicide (33.33%). 33.33% of patients have two or more time of tentative suicide. 42.22% of patients are schizophrenia. 24.44% are depressive disorder. 15.56% are alcoholism. 51.11% of patients have hallucinations, 42.22% of patients have delusion and 40% of patients have depression. * Key words: Suicidal behavior; Epidemiological, clinical characters. * BÖnh viÖn 103 Ph¶n biÖn khoa häc: PGS. TS. Ng« Ngäc T¶n ®Æt vÊn ®Ò Hµnh vi tù s¸t thÓ hiÖn nh÷ng cè g¾ng kh«ng thµnh c«ng cña tù s¸t. Tû lÖ hµnh vi tù s¸t ë n÷/nam lµ 1,4 - 4,0 ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi. WHO kh¼ng ®Þnh, tuæi cã hµnh vi tù s¸t cao nhÊt lµ 20 - 29. P. Picker cho r»ng ng−êi ch−a kÕt h«n hoÆc ly dÞ cã tû lÖ tù s¸t cao nhÊt. Ph−¬ng ph¸p phæ biÕn nhÊt trong c¸c tr−êng hîp tù s¸t lµ sö dông thuèc qu¸ liÒu (52 - 91%). Theo H.I. Kaplan (1994), 95% sè ng−êi cã hµnh vi tù s¸t bÞ rèi lo¹n t©m thÇn ngay t¹i thêi ®iÓm tù s¸t. Trong ®ã, rèi lo¹n trÇm c¶m, nghiÖn r−îu, t©m thÇn ph©n liÖt lµ nh÷ng rèi lo¹n phæ biÕn nhÊt. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu nµy víi môc tiªu: T×m hiÓu mét sè yÕu tè dÞch tÔ häc cña hµnh vi tù s¸t ë BN t©m thÇn ®iÒu trÞ néi tró t¹i BÖnh viÖn 103 vµ kh¶o s¸t ®Æc ®iÓm l©m sµng cña hµnh vi tù s¸t ë nh÷ng BN nµy. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §èi t−îng nghiªn cøu. 45 BN cã hµnh vi tù s¸t (tõ 17 - 70 tuæi) ®−îc ®iÒu trÞ néi tró t¹i Khoa T©m thÇn, BÖnh viÖn 103 tõ 6 - 2007 ®Õn 5 - 2010. 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. - TiÕn cøu, c¾t ngang. - BN ®−îc c¸c b¸c sü chuyªn khoa t©m thÇn kh¸m. - Sö dông mÉu bÖnh ¸n nghiªn cøu thèng nhÊt. - Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n dùa vµo ICD-10. - Xö lý sè liÖu b»ng ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn 1. Mét sè ®Æc ®iÓm dÞch tÔ ë BN t©m thÇn cã hµnh vi tù s¸t. - Giíi tÝnh cña BN: 34 BN nam (75,56%), 11 n÷ (24,44%). KÕt qu¶ nµy kh«ng phï hîp víi H.I. Kaplan (1994) khi cho r»ng BN cã hµnh vi tù s¸t ë n÷ cao h¬n ë nam tõ 1,4 - 4 lÇn. - Tuæi cña BN: nhãm tuæi 21 - 30 cã tû lÖ hµnh vi tù s¸t cao nhÊt (33,33%), tiÕp theo lµ nhãm 31 - 40 tuæi vµ ≥ 41 tuæi (24,44%). Cßn nhãm tuæi ≤ 20 chiÕm 17,78%. Theo M. Gelder (1988), tû lÖ hµnh vi tù s¸t cao nhÊt ë løa tuæi < 30. - N¬i c− tró cña BN: 55,56% BN c− tró ë thµnh thÞ, 44,44% c− tró ë n«ng th«n. Theo G. Ionescu (1995), tû lÖ hµnh vi tù s¸t ë thµnh thÞ cao h¬n ë n«ng th«n, sù kh¸c biÖt nµy cã xu h−íng nhá l¹i. - T×nh tr¹ng h«n nh©n: 48,89% BN ®· kÕt h«n, 44,44% ®éc th©n. Nh÷ng ng−êi ly h«n hoÆc gãa chiÕm tû lÖ rÊt nhá (4,44% vµ 2,22%). NguyÔn H÷u Kú (1996) còng cho r»ng, nh÷ng ng−êi cã hµnh vi tù s¸t lµ ®éc th©n (nam 51%, n÷ 55%) vµ cã gia ®×nh chiÕm tû lÖ cao (nam 45%, n÷ 43%). - Tù s¸t tÝnh theo mïa trong n¨m: mïa xu©n lµ mïa cã tû lÖ hµnh vi tù s¸t cao nhÊt (28,89%). Mïa ®«ng cã tû lÖ thÊp nhÊt (20%). M. Gelder (1988) cho r»ng, hµnh vi tù s¸t t¨ng cao vµo lóc ®æi mïa cuèi xu©n sang hÌ, gi¶m thÊp nhÊt vµo cuèi thu, ®Çu ®«ng. - Thêi gian tiÕn hµnh hµnh vi tù s¸t: 66,67% BN tiÕn hµnh hµnh vi tù s¸t vµo ban ngµy (tõ 6 - 18 giê), 33,33% tiÕn hµnh vµo ban ®ªm (18 giê ®Õn 6 giê). Theo NguyÔn H÷u Kú (1996), 64% tr−êng hîp tiÕn hµnh hµnh vi tù s¸t vµo ban ngµy. 2. §Æc ®iÓm l©m sµng cña BN cã hµnh vi tù s¸t. * Ph−¬ng ph¸p tù s¸t: tù g©y chÊn th−¬ng: 15 BN (33,33%); th¾t cæ: 9 BN (20,0%); ngé ®éc thuèc: 9 BN (20,0%); dïng dao: 8 BN (17,78%); ®iÖn giËt: 4 BN (8,89%). Tù g©y chÊn th−¬ng lµ ph−¬ng ph¸p phæ biÕn nhÊt (33,33%). TiÕp theo lµ ph−¬ng ph¸p th¾t cæ tù tö vµ ngé ®éc thuèc (20%). KÕt qu¶ nµy kh¸c h¼n nghiªn cøu cña F. Davidson (1988) khi cho r»ng 91% tr−êng hîp dïng biÖn ph¸p ngé ®éc thuèc. * Sù t¸i ph¸t cña hµnh vi tù s¸t: 1 lÇn: 30 BN (66,67%); 2 lÇn: 8 BN (17,78%); 3 lÇn: 5 BN (11,11%) vµ ≥ 4 lÇn: 2 BN (4,44%). 66,67% BN ch−a cã t¸i ph¸t hµnh vi tù s¸t (chØ cã 1 hµnh vi tù s¸t). 33,33% BN cã 2 hµnh vi tù s¸t trë lªn. Theo B. Barraclough (1974), 22 - 33% BN cã t¸i ph¸t hµnh vi tù s¸t. * C¸c rèi lo¹n t©m thÇn g©y ra tù s¸t: 19 BN (42,22%) t©m thÇn ph©n liÖt, tiÕp theo lµ trÇm c¶m (11 BN = 24,44%), lo¹n thÇn do r−îu (7 BN = 15,56%), héi chøng paranoid cÊp (4 BN = 8,89%) vµ c¸c rèi lo¹n t©m thÇn kh¸c (5 BN = 11,11%). Theo H.I. Kaplan (1994), ®a sè BN cã hµnh vi tù s¸t lµ trÇm c¶m (64%), tiÕp theo lµ nghiÖn r−îu (25%) vµ t©m thÇn ph©n liÖt (5%). * C¸c triÖu chøng rèi lo¹n t©m thÇn: 23 BN (51,11%) cã ¶o gi¸c. 42,22% BN cã hoang t−ëng. Trong khi ®ã cã 40% (18 BN) cã triÖu chøng trÇm c¶m. Tû lÖ nµy lín h¬n do nhiÒu BN kh¸c còng cã héi chøng trÇm c¶m ®i kÌm. M.Gelder (1988) nhÊn m¹nh vai trß cña trÇm c¶m trong tù s¸t. TrÇm c¶m cã thÓ lµ bÖnh (trong rèi lo¹n trÇm c¶m), hoÆc lµ triÖu chøng (trong t©m thÇn ph©n liÖt). kÕt luËn Qua nghiªn cøu 45 BN cã hµnh vi tù s¸t, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau: 1. Mét sè yÕu tè dÞch tÔ häc cña hµnh vi tù s¸t. - Giíi: 75,56% BN lµ nam giíi. - Tuæi: nhãm tuæi 21 - 30 chiÕm tû lÖ cao nhÊt (33,33%). - T×nh tr¹ng h«n nh©n: 48,89% BN ®· kÕt h«n; 44,44% BN ch−a kÕt h«n. - Mïa: mïa xu©n cã tû lÖ tù s¸t cao nhÊt (28,89%), thÊp nhÊt vµo mïa ®«ng (20%). - N¬i c− tró: 55,56% BN c− tró ë thµnh thÞ. - Thêi gian tiÕn hµnh hµnh vi tù s¸t: ban ngµy (6 - 18 giê) cã ®Õn 66,67% tr−êng hîp tù s¸t. 2. §Æc ®iÓm l©m sµng hµnh vi tù s¸t. - Ph−¬ng ph¸p tù s¸t: tù g©y chÊn th−¬ng chiÕm tû lÖ cao nhÊt (33,33%), tiÕp theo lµ th¾t cæ vµ ngé ®éc thuèc (20%). - Sù t¸i ph¸t cña hµnh vi tù s¸t: 33,33% BN cã t¸i ph¸t hµnh vi tù s¸t, trong ®ã 17,78% cã 2 lÇn tù s¸t, 11,11% cã 3 lÇn. - C¸c rèi lo¹n t©m thÇn g©y ra hµnh vi tù s¸t: t©m thÇn ph©n liÖt (42,22%), tiÕp theo lµ trÇm c¶m (24,44%) vµ lo¹n thÇn do r−îu (15,56%). - C¸c triÖu chøng rèi lo¹n t©m thÇn: ¶o gi¸c gÆp tû lÖ cao nhÊt (51,11%), tiÕp theo lµ hoang t−ëng (42,22%) vµ trÇm c¶m (40%). Tµi liÖu tham kh¶o 1. Coryell N., Tsuang M.T. Primary unipolar depression and the prognostic importance of delusions. Arch Gen Psychiatry. 1992, 39. 2. Diestra R.F.W, Gulbinat W. The epidemiology of suicidal behavior: a review of three continent. University of Leiden, Netherlands. World Health Stat Q. 1993, 46 (1), pp.52-68. 3. Guze S.B, Robin E. Suicide and primary affective disorders. Br J Psychiatry. 1970, 117, pp.437438. 4. Hawton K. Repetition suicide following attempted suicid. William and Wilkins. 1991. 5. Kaplan. H.I., Sadock B.J. Grebb J. A. Synopsis of psychiatry. Sixth edition. Williams and Wilkins. Wasington D.C. 1994, pp.830-831 6. Gelder M., Gath D. and Mayon R. Oxford Textbook of Psychiatry. Oxford Medical Publications. 1988, pp.478-506.