Nội dung

Kinh nghiÖm - thùc tiÔn tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc... .VEMR. kinh nghiÖm - thùc tiÔn Tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc: Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ mét sè bµi häc ph¹m ®øc trung* § Èy m¹nh c¶i c¸ch thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®ßi hái ph¶i h¹n chÕ sù tham gia kinh doanh cña Nhµ n−íc. Tuy nhiªn, sù tån t¹i cña doanh nghiÖp nhµ n−íc (DNNN) còng nh− ho¹t ®éng ®Çu t− vèn nhµ n−íc vµo doanh nghiÖp vÉn lµ thùc tÕ vµ cßn cÇn thiÕt ë hÇu hÕt c¸c quèc gia víi quy m«, ph¹m vi vµ møc ®é kh¸c nhau. Ngay c¶ c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng l©u ®êi còng ph¶i ghi nhËn vai trß cña DNNN trong ®ãng gãp t¨ng tr−ëng GDP, t¹o viÖc lµm, thu hót vèn tõ thÞ tr−êng tµi chÝnh, vµ ®ãng gãp quan träng nhÊt ë c¸c ngµnh, lÜnh vùc phôc vô céng ®ång, c¬ së h¹ tÇng cã ¶nh h−ëng lín ®Õn c¸c tÇng líp d©n c− vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c1. Ngµy 11/1/2007, ViÖt Nam chÝnh thøc ®−îc kÕt n¹p lµ thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), ®ång thêi ®¸nh dÊu thêi ®iÓm thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña mét thµnh viªn míi còng nh− c¸c cam kÕt víi WTO. Trong ®ã, ViÖt Nam ®· cam kÕt ChÝnh phñ sÏ kh«ng t¸c ®éng dï lµ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tíi c¸c quyÕt ®Þnh th−¬ng m¹i cña doanh nghiÖp thuéc së h÷u Nhµ n−íc, do Nhµ n−íc kiÓm so¸t hay c¸c doanh nghiÖp ®−îc h−ëng ®Æc quyÒn hay ®éc quyÒn, trõ tr−êng hîp can thiÖp theo c¸ch thøc phï hîp víi quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh WTO vµ c¸c quyÒn t−¬ng tù quyÒn dµnh cho c¸c chñ doanh nghiÖp hay cæ ®«ng kh¸c kh«ng ph¶i lµ ChÝnh phñ2. Cam kÕt Sè 14 (5+6/2007) nµy, mét mÆt thõa nhËn c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña chñ së h÷u (CSH) nhµ n−íc, mÆt kh¸c còng ®ßi hái CSH nhµ n−íc ph¶i hµnh xö theo quy ®Þnh cña WTO nãi riªng vµ th«ng lÖ quèc tÕ nãi chung vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan, tõ c¸ch thøc, biÖn ph¸p can thiÖp vµo doanh nghiÖp cã vèn nhµ n−íc cho tíi vÊn ®Ò tæ chøc thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña chñ së h÷u nhµ n−íc. * Bµi viÕt nµy ph©n tÝch kinh nghiÖm quèc tÕ vµ mét sè bµi häc rót ra tõ thùc tiÔn h×nh thµnh tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc ®Çu t− t¹i c¸c doanh nghiÖp trªn thÕ giíi hiÖn nay. 1. C¸c m« h×nh quèc tÕ vÒ tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc ®Çu t− t¹i doanh nghiÖp H×nh thµnh tæ chøc chØ lµ mét kh©u cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng CSH vèn nhµ n−íc ®Çu t− t¹i c¸c doanh nghiÖp, bao gåm: x¸c ®Þnh néi dung chøc n¨ng, chñ thÓ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng (h×nh thµnh tæ chøc), ph−¬ng thøc thùc hiÖn vµ c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc. H×nh thµnh tæ chøc thùc hiÖn hiÖn chøc n¨ng CSH vèn nhµ n−íc ®Çu t− t¹i doanh nghiÖp lµ ®Æc thï cña chñ së h÷u nhµ n−íc. ____________________ * Ph¹m §øc Trung, Th¹c sü Kinh tÕ, Ban Nghiªn cøu ChÝnh s¸ch C¶i c¸ch vµ Ph¸t triÓn Doanh nghiÖp, ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý kinh tÕ Trung −¬ng. Qu¶n lý kinh tÕ 57 .VEMR. Kinh nghiÖm - thùc tiÔn C¸c tæ chøc nµy cã chøc n¨ng qu¶n lý vµ kinh doanh nh»m b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn nhµ n−íc ®Çu t− vµo c¸c doanh nghiÖp. Th«ng th−êng, mét chñ thÓ së h÷u c¸ nh©n hoÆc ph¸p nh©n lµ ng−êi thùc hiÖn hoÆc ñy quyÒn thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô chñ së h÷u ®èi víi tµi s¶n cña m×nh. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò trë nªn phøc t¹p bëi c©u hái “Ai lµ Nhµ n−íc?” vÉn ch−a thÓ cã lêi gi¶i ®¸p tho¶ ®¸ng vµ thèng nhÊt, kÓ c¶ c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lÉn c¸c n−íc chuyÓn ®æi hoÆc ®ang ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, viÖc quy ®Þnh bé m¸y hµnh chÝnh thay mÆt Nhµ n−íc tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u lµ ph−¬ng thøc phæ biÕn nhÊt vµ ®−îc chÊp nhËn ë hÇu hÕt quèc gia trªn thÕ giíi. VÒ ph−¬ng diÖn ph¸p luËt, c¸c n−íc th−êng quy ®Þnh c¬ quan hµnh ph¸p (ChÝnh phñ) thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc ®Çu t− vµo doanh nghiÖp d−íi sù gi¸m s¸t cña c¬ quan lËp ph¸p (Quèc héi). Tuy nhiªn, b¶n th©n ChÝnh phñ còng kh«ng thÓ trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña chñ së h÷u t¹i c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt khi ®ã lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (TNHH). Tõ lý do nµy, ®· ph¸t sinh quan hÖ uû quyÒn. MÆt kh¸c, trong quan hÖ víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− cña Nhµ n−íc vµ c¸c bªn lîi Ých cã liªn quan nh− c¸c ®ång së h÷u (nÕu cã), chñ nî, kh¸ch hµng, ®èi t¸c kinh doanh…®ßi hái ph¶i cã mét ®Çu mèi ®−îc coi lµ “chñ së h÷u” vèn nhµ n−íc t¹i doanh nghiÖp. Tæng quan kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ vÊn ®Ò nµy cho thÊy, trong kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn nay tån t¹i ba h×nh thøc chñ yÕu ®Ó h×nh thµnh ®Çu mèi chñ së h÷u vèn nhµ n−íc t¹i doanh nghiÖp lµ: Thø nhÊt, h×nh thµnh c¬ chÕ “Bé tr−ëng n¾m vèn”; Thø hai, h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ chuyªn ho¹t ®éng ®Çu t− vµ kinh doanh vèn cña chñ së h÷u nhµ n−íc; Thø ba, h×nh thµnh c¬ quan nhµ n−íc chuyªn tr¸ch thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp: a. ChÕ ®é “Bé tr−ëng n¾m vèn” XuÊt ph¸t ®iÓm cña c¬ chÕ nµy lµ chÕ ®é “c¬ quan chñ qu¶n” thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña chñ së h÷u nhµ n−íc ®èi víi c¸c DNNN truyÒn thèng ë Ph¸p, Thôy §iÓn, Na Uy, §an M¹ch, Hµ 58 Qu¶n lý kinh tÕ tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc... n−íc... Lan,... vµ nhiÒu n−íc ch©u ¢u kh¸c. ViÖc giao bé chñ qu¶n thùc hiÖn quyÒn chñ së h÷u nhµ n−íc ®èi víi doanh nghiÖp cã ®iÓm m¹nh lµ ph¸t huy ®−îc n¨ng lùc chuyªn m«n vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®Þnh h−íng cña Nhµ n−íc mét c¸ch chñ ®éng; thùc hiÖn c¸c quyÒn trùc tiÕp bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm c¸n bé qu¶n lý, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n lý doanh nghiÖp… Tuy nhiªn, ®iÓm yÕu cña ph−¬ng thøc nµy lµ kh«ng t¸ch ®−îc chøc n¨ng së h÷u ra khái chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc, ®ång thêi, bé chñ qu¶n th−êng can thiÖp vµo c¸c c«ng viÖc hµng ngµy cña doanh nghiÖp. Trong bèi c¶nh c¸c DNNN ngµy cµng chuyÓn sang ho¹t ®éng theo chÕ ®é c«ng ty vµ ®Ó kh¾c phôc t−¬ng ®èi nh÷ng nh−îc ®iÓm nªu trªn, c¬ chÕ “Bé tr−ëng n¾m vèn” thùc hiÖn quyÒn së h÷u vèn nhµ n−íc t¹i doanh nghiÖp ®· xuÊt hiÖn. C¸c n−íc ®Òu cã c¸ch lµm gÇn gièng nhau lµ giao mét Bé tr−ëng ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm ®øng tªn phÇn vèn nhµ n−íc t¹i doanh nghiÖp (gäi t¾t lµ Bé tr−ëng ®øng tªn, hay Bé tr−ëng n¾m vèn). Trong ®a sè tr−êng hîp, Bé tr−ëng bé qu¶n lý ngµnh hay bé qu¶n lý lÜnh vùc cã liªn quan cña doanh nghiÖp thùc hiÖn chøc n¨ng nµy. Còng cã mét sè n−íc nh− New Zealand ¸p dông c¬ chÕ “hai Bé tr−ëng ®ång n¾m vèn” lµ Bé tr−ëng Tµi chÝnh vµ Bé tr−ëng bé qu¶n lý ngµnh. §èi víi c¸c DNNN ®−îc tæ chøc d−íi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn/c«ng ty TNHH, c¸c bé tr−ëng nµy trë thµnh cæ ®«ng/thµnh viªn Nhµ n−íc. Nh×n tõ gi¸c ®é cña doanh nghiÖp, chØ nh÷ng ng−êi ®øng tªn cæ phÇn, vèn gãp míi lµ chñ së h÷u cña c¸c cæ phÇn, vèn gãp ®ã vµ còng chØ cã nh÷ng ng−êi nµy míi cã quyÒn thùc hiÖn nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi c«ng ty theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ ®iÒu lÖ doanh nghiÖp. §èi víi c¸c DNNN mét chñ së h÷u vµ kh«ng tæ chøc d−íi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn/c«ng ty TNHH, Bé tr−ëng qu¶n lý ngµnh (bé chñ qu¶n) lµ ®Çu mèi ®¹i diÖn cho chñ së h÷u nhµ n−íc trong mèi quan hÖ gi÷a bé m¸y qu¶n lý, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp víi ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan nhµ n−íc kh¸c trong thùc hiÖn quyÒn cña chñ së h÷u nhµ n−íc. Tuy nhiªn, nhiÒu nghiªn cøu cho thÊy, mèi Sè 14 (5+6/2007) tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc... Kinh nghiÖm - thùc tiÔn .VEMR. quan hÖ vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña ®¹i diÖn chñ së h÷u nhµ n−íc (Bé tr−ëng chñ qu¶n) víi DNNN d¹ng nµy kh«ng râ rµng b»ng c¸c quan hÖ gi÷a Bé tr−ëng ®øng tªn cæ phÇn/vèn gãp t¹i c¸c DNNN d−íi h×nh thøc c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn bëi v× khi ®· tån t¹i d−íi mét h×nh thøc ph¸p lý riªng, DNNN cßn bÞ ®iÒu chØnh bëi hµng lo¹t c¸c c¬ chÕ ®Æc thï kh¸c. §Ó kh¾c phôc nh−îc ®iÓm nµy, xu thÕ chung lµ chuyÓn DNNN ho¹t ®éng theo khung khæ ph¸p lý riªng thµnh c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn. nghÜa vô vµ quyÒn h¹n c¸ nh©n. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, cã thÓ cã sù uû quyÒn, ph©n cÊp hoÆc cã mét bé m¸y hµnh chÝnh chuyªn tr¸ch ®Ó hç trî, t− vÊn vµ xö lý vô viÖc, song tr¸ch nhiÖm cuèi cïng vÉn ph¶i mang tÝnh c¸ nh©n cña Bé tr−ëng n¾m vèn. Do c¬ chÕ tr¸ch nhiÖm nh− vËy nªn ph−¬ng thøc h×nh thµnh c¬ chÕ “Bé tr−ëng n¾m vèn” chØ phï hîp víi hoµn c¶nh kh«ng cã nhiÒu DNNN vµ thùc sù còng thÝch hîp h¬n víi lo¹i doanh nghiÖp mµ trong ®ã cã yÕu tè chÝnh trÞ, x· héi ®an xen vµo môc tiªu ho¹t ®éng. §ång thêi, c¸c n−íc ®Òu thµnh lËp mét hoÆc mét sè tæ chøc chuyªn tr¸ch ®Ó t− vÊn, hç trî viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t DNNN, xö lý c¸c vô viÖc vµ ®Ò xuÊt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ liªn quan ®Õn së h÷u nhµ n−íc. Trong thùc tÕ, c¸c tæ chøc nµy ho¹t ®éng gÇn nh− lµ ng−êi ®¹i diÖn thay mÆt chñ së h÷u nhµ n−íc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý, gi¸m s¸t viÖc sö dông vèn ®Çu t− cña Nhµ n−íc trong doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®ã chØ lµ c¸c ho¹t ®éng ®−îc ñy quyÒn ®Ó t− vÊn, hç trî cho chøc n¨ng chñ së h÷u cña Bé tr−ëng n¾m vèn. QuyÒn quyÕt ®Þnh cuèi cïng vÉn ph¶i thuéc vÒ c¸c Bé tr−ëng n¾m vèn. VÒ mÆt tæ chøc, ®¬n vÞ nµy n»m trong c¬ cÊu hµnh chÝnh trùc thuéc bé cña Bé tr−ëng n¾m vèn nh−ng ®éc lËp víi c¸c bé phËn qu¶n lý nhµ n−íc kh¸c cña bé. M« h×nh nµy cã nh−îc ®iÓm lµ ®ßi hái tÊt c¶ c¸c bé chñ qu¶n cã DNNN ®Òu ph¶i thµnh lËp mét ®¬n vÞ chuyªn tr¸ch, vÝ dô trong c¬ cÊu Bé C«ng nghiÖp Thôy §iÓn cã Côc qu¶n lý DNNN (The Division for State-owned companies), ®−îc thµnh lËp tõ n¨m 1998 nh»m t− vÊn gióp Bé tr−ëng Bé C«ng nghiÖp thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u ®èi víi 31 DNNN trùc thuéc Bé. §Ó kh¾c phôc nh−îc ®iÓm, mçi Bé ph¶i cã mét bé phËn chuyªn tr¸ch qu¶n lý DNNN, mét sè n−íc nh− New Zealand ®· thµnh lËp C¬ quan t− vÊn gi¸m s¸t vèn vµ tµi s¶n nhµ n−íc (CCMAU) ®Ó t− vÊn, hç trî chung cho c¸c Bé tr−ëng n¾m vèn trong thùc hiÖn chøc n¨ng CSH nhµ n−íc. b. H×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ chuyªn tr¸ch vÒ ®Çu t− vµ kinh doanh vèn së h÷u nhµ n−íc Tãm l¹i, vÊn ®Ò kh«ng chØ h×nh thµnh ®Çu mèi chñ së h÷u nhµ n−íc trong quan hÖ ph¸p luËt víi doanh nghiÖp vµ ng−êi thø ba, mµ ®Çu mèi ®ã ph¶i ®−îc ®¶m nhiÖm víi Sè 14 (5+6/2007) Theo ph−¬ng thøc nµy, ChÝnh phñ thµnh lËp mét tæ chøc kinh tÕ d−íi h×nh thøc cña c«ng ty n¾m vèn (c«ng ty holding), c«ng ty ®Çu t− tµi chÝnh…(gäi chung lµ c«ng ty ®Çu t− - kinh doanh vèn nhµ n−íc) ®Ó kinh doanh th«ng qua ®Çu t− tiÕp vèn nhµ n−íc vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ. C«ng ty ®Çu t− - kinh doanh vèn nhµ n−íc xuÊt hiÖn tõ nh÷ng n¨m 1970 ë Xingapo vµ nh÷ng n¨m 1990 tõ c«ng cuéc c¶i c¸ch khu vùc DNNN ë c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi ë §«ng ¢u vµ Trung Quèc, n¬i mµ cã mét sè l−îng lín DNNN cßn tån t¹i tõ c¬ chÕ cò nªn c¸c bé chñ qu¶n vµ c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n−íc kh«ng thÓ thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ chøc n¨ng ®¹i diÖn chñ së h÷u cña m×nh. T¹i rÊt nhiÒu quèc gia (trõ Xingapo), m« h×nh c«ng ty ®Çu t− kinh doanh vèn nhµ n−íc lµ gi¶i ph¸p bæ sung, cïng tån t¹i víi “chÕ ®é chñ qu¶n” trong thùc hiÖn chøc n¨ng ®¹i diÖn chñ së h÷u nhµ n−íc, nh−ng ë c¸c n−íc ®ã ®Òu cã sù ph©n biÖt râ rµng vÒ ®èi t−îng qu¶n lý gi÷a hai m« h×nh ®¹i diÖn cïng tån t¹i nµy. MÆt kh¸c, b¶n th©n c«ng ty ®Çu t− kinh doanh vèn nhµ n−íc còng lµ doanh nghiÖp, v× vËy, vÉn cÇn vµ ph¶i cã c¬ chÕ ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a chñ së h÷u nhµ n−íc víi c«ng ty nµy. ¦u ®iÓm cña ph−¬ng thøc nµy lµ thay v× Nhµ n−íc ph¶i trùc tiÕp ®Çu t− vµ thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u nhµ n−íc t¹i nhiÒu doanh nghiÖp r¶i r¸c trong c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ th× Nhµ n−íc chØ Qu¶n lý kinh tÕ 59 .VEMR. Kinh nghiÖm - thùc tiÔn cßn tËp trung ®Çu t− vµo mét hoÆc mét sè Ýt c«ng ty ®Çu t− kinh doanh vèn nhµ n−íc vµ ®Ó cho c¸c c«ng ty nµy ®Çu t− tiÕp vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Nh− vËy, sÏ gi¶m thiÓu nh÷ng v−íng m¾c cã tÝnh b¶n chÊt khi mét c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n−íc ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u ®ång thêi ë nhiÒu doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, còng v× vËy mµ ph−¬ng thøc nµy cã nh−îc ®iÓm lµ chØ thÝch hîp ®èi víi viÖc qu¶n lý phÇn vèn nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp tæ chøc d−íi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH vµ thuÇn tuý ho¹t ®éng víi môc tiªu kinh doanh; kh«ng thÝch hîp víi doanh nghiÖp mµ môc tiªu ®Çu t− cña Nhµ n−íc lµ ®¶m b¶o cung øng s¶n phÈm, dÞch vô phôc vô lîi Ých c«ng ®ång, lîi Ých x· héi, lîi Ých quèc gia hoÆc ®iÒu tiÕt vÜ m« hay c¸c lÜnh vùc mµ c¬ chÕ thÞ tr−êng ch−a cã ®iÒu kiÖn ®Ó vËn hµnh. c. H×nh thµnh mét c¬ quan nhµ n−íc chuyªn tr¸ch thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vèn nhµ n−íc ®Çu t− t¹i c¸c doanh nghiÖp T−¬ng tù nh− c¸c c«ng ty ®Çu t− kinh doanh vèn nhµ n−íc, m« h×nh nµy chñ yÕu xuÊt hiÖn ë c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi ë §«ng ¢u tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 nh− C¬ quan Th¸c qu¶n ë CHLB §øc. §©y lµ c¬ quan trong bé m¸y nhµ n−íc chuyªn tr¸ch thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vèn nhµ n−íc trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ. Tuy nhiªn, thùc tiÔn cho thÊy c¸c c¬ quan nµy sau ®ã ®· chuyÓn ®æi h¼n sang c¬ chÕ ho¹t ®éng nh− mét c«ng ty ®Çu t− kinh doanh vèn nhµ n−íc. T¹i Trung Quèc, tõ th¸ng 3/2003 ®· thµnh lËp c¸c Uû ban Gi¸m s¸t qu¶n lý tµi s¶n nhµ n−íc ë cÊp Trung −¬ng vµ ë c¸c cÊp tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng, khu tù trÞ, khu kinh tÕ më, ch©u tù trÞ thùc hiÖn chøc n¨ng ng−êi ®Çu t− vèn, gi¸m s¸t, qu¶n lý tµi s¶n nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp. 2. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm vµ liªn hÖ víi thùc tr¹ng ViÖt Nam Tõ c¸c m« h×nh tæ chøc ®¹i diÖn chñ së h÷u nhµ n−íc ®ang vËn hµnh trªn thÕ giíi, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng vÉn ch−a cã mét chuÈn mùc trong h×nh thµnh tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng CSH vèn nhµ n−íc. Mçi m« 60 Qu¶n lý kinh tÕ tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc... n−íc... h×nh cã nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm riªng vµ viÖc ¸p dông ph¶i tïy thuéc vµo ®Æc thï kinh tÕ, chÝnh trÞ, ph¸p luËt cña mçi quèc gia trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh. M« h×nh “Bé tr−ëng n¾m vèn” ®−îc ¸p dông ë hÇu hÕt c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh«ng h¼n do nh÷ng −u ®iÓm v−ît tréi mµ v× sè l−îng DNNN còng nh− ho¹t ®éng ®Çu t− vèn nhµ n−íc vµo c¸c doanh nghiÖp chØ ë møc ®é thÊp, ®ñ ®Ó gi¶m thiÓu nh÷ng v−íng m¾c vµ h¹n chÕ vèn cã cña vÊn ®Ò chñ së h÷u nhµ n−íc. V× vËy, nh÷ng −u ®iÓm cña m« h×nh nµy ®· kh«ng ph¸t huy hiÖu qu¶ mong muèn t¹i c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, n¬i mµ vÉn cßn mét sè l−îng lín DNNN, dÉn tíi viÖc ph¶i ¸p dông ®ång thêi nh÷ng h×nh thøc tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng CSH nhµ n−íc kh¸c. T¹i §«ng ¢u, mµ ®iÓn h×nh lµ Hungary thêi kú 1992-1995 ®· tån t¹i c¶ 3 m« h×nh lµ C«ng ty Qu¶n lý Tµi s¶n Nhµ n−íc n¾m gi÷ 46% gi¸ trÞ vèn nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp, C¬ quan Së h÷u Tµi s¶n Nhµ n−íc qu¶n lý 31% vµ c¸c bé qu¶n lý ngµnh gi÷ 23%. T−¬ng tù, ñy ban Gi¸m s¸t qu¶n lý tµi s¶n nhµ n−íc ë Trung Quèc còng chØ lµ ®Çu mèi CSH nhµ n−íc ®Ó qu¶n lý vèn t¹i 180 DNNN trung −¬ng quy m« lín, trong khi phÇn lín DNNN cßn l¹i vÉn do c¸c bé, ban ngµnh, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ khu tù trÞ qu¶n lý. §èi víi ViÖt Nam, c¸c m« h×nh tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng CSH nhµ n−íc phæ biÕn trªn thÕ giíi kh«ng qu¸ xa l¹, mµ ®· hoÆc ®ang ®−îc ¸p dông d−íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. ChÕ ®é chñ qu¶n tån t¹i tõ nhiÒu n¨m vµ hiÖn t¹i c¸c bé qu¶n lý ngµnh, UBND cÊp tØnh vÉn ®−îc giao ®¹i diÖn chñ së h÷u nhµ n−íc ®èi víi c¸c Tæng c«ng ty vµ c«ng ty nhµ n−íc do m×nh quyÕt ®Þnh thµnh lËp còng nh− phÇn vèn nhµ n−íc ®Çu t− t¹i c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH chuyÓn ®æi tõ nh÷ng ®¬n vÞ nµy. M« h×nh c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n−íc chuyªn tr¸ch qu¶n lý vèn nhµ n−íc ®Çu t− trong kinh doanh ®· ®−îc thö nghiÖm tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1990 qua viÖc h×nh thµnh Tæng côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n nhµ n−íc t¹i doanh nghiÖp thuéc Bé tµi chÝnh. Tæng c«ng ty §Çu t− vµ Kinh doanh vèn nhµ n−íc thµnh lËp tõ gi÷a n¨m 2005 cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cña m« h×nh tæ chøc kinh tÕ thùc hiÖn ®Çu t− kinh doanh vèn nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp... Sè 14 (5+6/2007) tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc... Tuy nhiªn, c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc nµy d−êng nh− ch−a mang l¹i nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ vµ thùc sù lµ cho ®Õn nay ViÖt Nam vÉn lóng tóng trong viÖc t×m kiÕm mét h−íng ®i cã hiÖu qu¶ cho vÊn ®Ò nµy. Thùc tiÔn trªn thÕ giíi cho thÊy, vÊn ®Ò kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc h×nh thµnh c¸c tæ chøc, c¬ quan hoÆc c¸ nh©n thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc, mµ quan träng h¬n lµ cÇn ph¶i cã ph−¬ng thøc, biÖn ph¸p vµ c¬ chÕ vËn hµnh phï hîp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, c¶i thiÖn qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®¸p øng ®ßi hái cña c¶i c¸ch kinh tÕ thÞ tr−êng. VÒ ph−¬ng diÖn nµy, cã thÓ rót ra mét sè kinh nghiÖm sau: Thø nhÊt, ®Ó lµm c¬ së cho tæ chøc thùc hiÖn, c¸c n−íc ®Òu x¸c ®Þnh râ néi dung chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc vµ t¸ch b¹ch chøc n¨ng CSH víi chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc. T¹i ViÖt Nam, c¶ quy ®Þnh ph¸p luËt lÉn qu¸ tr×nh thùc thi ®Òu ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu nµy; néi dung chøc n¨ng chñ së h÷u nhµ n−íc vÉn bao gåm mét sè chøc n¨ng thuéc lÜnh vùc qu¶n lý cña Nhµ n−íc. Thø hai, trong quan hÖ víi doanh nghiÖp cã vèn nhµ n−íc, ph¶i x¸c ®Þnh cô thÓ ai lµ CSH nhµ n−íc. Kinh nghiÖm cña phÇn lín c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cho thÊy c¬ chÕ ph©n c«ng ph©n cÊp thùc hiÖn quyÒn chñ së h÷u vèn nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, tuy nhiªn, trong quan hÖ ph¸p luËt víi mét doanh nghiÖp cô thÓ vµ c¸c bªn cã liªn quan th× chØ cã mét ®Çu mèi thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô cña cæ ®«ng/thµnh viªn/chñ së h÷u nhµ n−íc, bÊt kÓ ¸p dông m« h×nh “Bé tr−ëng n¾m vèn” hay c«ng ty kinh doanh vèn nhµ n−íc hay tæ chøc chuyªn tr¸ch qu¶n lý vèn nhµ n−íc... §©y lµ v−íng m¾c lín nhÊt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u ë n−íc ta hiÖn nay. Cïng mét lóc cã nhiÒu c¬ quan, tæ chøc vµ c¸ nh©n thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc vµ ®Òu ®−îc coi lµ ®¹i diÖn chñ së h÷u nhµ n−íc. Ngay c¶ ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH còng diÔn ra t×nh tr¹ng t−¬ng tù cho dï ph¸p luËt ®· quy ®Þnh UBND tØnh, bé qu¶n lý ngµnh hay Tæng c«ng ty ®Çu t− kinh doanh vèn nhµ n−íc lµm ®¹i diÖn chñ së h÷u vèn nhµ n−íc. Sè 14 (5+6/2007) Kinh nghiÖm - thùc tiÔn .VEMR. Thø ba, ph−¬ng thøc thùc hiÖn chøc n¨ng cña cæ ®«ng/thµnh viªn/chñ së h÷u nhµ n−íc ph¶i cã sù râ rµng, thèng nhÊt, dùa trªn nÒn t¶ng luËt ph¸p vµ ®Æc biÖt lµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh chuyªn nghiÖp cña mét nhµ ®Çu t− vèn, t«n träng c¸c nguyªn t¾c qu¶n trÞ doanh nghiÖp theo th«ng lÖ quèc tÕ. §©y lµ vÊn ®Ò thùc sù ch−a ®−îc quan t©m ë ViÖt Nam. Mét mÆt, ph¸p luËt hiÖn hµnh míi chØ quy ®Þnh néi dung chøc n¨ng giao cho ®¹i diÖn chñ së h÷u, nh−ng ch−a quy ®Þnh hoÆc h−íng dÉn cô thÓ vÒ c¸ch thøc vµ c¬ chÕ vËn hµnh ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ®ã. Hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan nh− c¬ chÕ, tr×nh tù vµ thñ tôc tiÕp nhËn kiÕn nghÞxem xÐt xö lý-h×nh thµnh-vµ ban hµnh quyÕt ®Þnh (hoÆc phª duyÖt) cña ®¹i diÖn chñ së h÷u ch−a ®−îc quan t©m hoÆc lµm râ trong c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt. Do thiÕu nÒn t¶ng ph¸p lý, nªn ®¹i diÖn chñ së h÷u, ®Æc biÖt ®¹i diÖn chñ së h÷u lµ c¬ quan nhµ n−íc (Bé, UBND cÊp tØnh) ®· ¸p dông c¸c quy ®Þnh, c¸ch thøc hoÆc thãi quen cña qu¶n lý nhµ n−íc ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u. Trong khi nguyªn t¾c cña qu¶n lý nhµ n−íc cã nh÷ng ®iÓm ®Æc thï, ®«i khi ®èi lËp víi nguyªn t¾c qu¶n lý cña chñ së h÷u (cã b¶n chÊt cña mét ho¹t ®éng kinh doanh), th× viÖc ¸p dông nh− vËy ®−¬ng nhiªn dÉn tíi “hµnh chÝnh hãa’’ quyÕt ®Þnh cña chñ së h÷u vµ quan hÖ chñ së h÷u - doanh nghiÖp trë thµnh quan hÖ cÊp trªn - cÊp d−íi, lµm ph−¬ng h¹i ®Õn môc tiªu c¶i thiÖn qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung. §ång thêi, ®Ó h×nh thµnh c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt kinh doanh cña chñ së h÷u, ®¹i diÖn chñ së h÷u ph¶i sö dông c¸c c¸n bé vµ bé phËn chøc n¨ng mµ th−êng ngµy vÉn thùc hiÖn c«ng viÖc qu¶n lý nhµ n−íc, v× vËy, kh«ng thÓ tr¸nh khái t− duy vµ ph−¬ng thøc lµm viÖc qu¶n lý hµnh chÝnh, trong ®ã bao gåm c¶ nh÷ng nh−îc ®iÓm mµ nhiÒu nghiªn cøu ®· chØ ra nh−: tæ chøc bé m¸y ch−a ®ñ kh¶ n¨ng vµ thùc lùc ®Ó ®¶m nhiÖm vai trß cña mét nhµ ®Çu t− vèn nhµ n−íc trong c¬ chÕ thÞ tr−êng; thiÕu nhÊt qu¸n vµ chuÈn mùc trong triÓn khai thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô ®−îc ph©n c«ng, ph©n cÊp ®Æc biÖt lµ c¸ch thøc h×nh thµnh, ban hµnh vµ chuyÓn Qu¶n lý kinh tÕ 61 .VEMR. Kinh nghiÖm - thùc tiÔn t¶i c¸c quyÕt ®Þnh cña ®¹i diÖn chñ së h÷u tíi doanh nghiÖp... Nh÷ng h¹n chÕ nµy diÔn ra ®èi víi c¶ c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH cã vèn nhµ n−íc, ®Æc biÖt lµ c«ng ty TNHH mét thµnh viªn. §©y lµ nguyªn nh©n g©y nªn c¸c tr−êng hîp c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n−íc can thiÖp vµo quyÒn tù chñ cña doanh nghiÖp vµ kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn khi ®a sè xung ®ét néi bé, thËm chÝ ®×nh trÖ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mét sè doanh nghiÖp cæ phÇn hãa cã cæ phÇn nhµ n−íc thêi gian qua Ýt nhiÒu ®Òu liªn quan ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh tõ c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc bªn ngoµi. Thø t−, tËp trung hoµn thiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u nhµ n−íc. T¹i tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc xÐt cho cïng lµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ®−îc uû quyÒn nh»m b¶o tån vµ ph¸t triÓn vèn nhµ n−íc. V× vËy, ®Ó tr¸nh c¸c tr−êng hîp ng−êi ®¹i diÖn (tøc ng−êi ®−îc uû quyÒn) l¹m dông ®Ó t− lîi hoÆc kh«ng ®¶m b¶o hay thËm chÝ m©u thuÉn víi lîi Ých vµ môc tiªu cña ng−êi uû quyÒn (chñ së h÷u nhµ n−íc ®Ých thùc), cÇn ph¶i cã c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ng−êi ®−îc uû quyÒn. VÒ vÊn ®Ò nµy, c¸c n−íc th−êng cã m« h×nh chung lµ: C¬ quan lËp ph¸p gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u nhµ n−íc cña c¬ quan hµnh ph¸p; c¬ quan hµnh ph¸p (ChÝnh phñ) gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn cña ng−êi trùc tiÕp ®øng tªn phÇn vèn nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp. Trong thùc tÕ c¸c n−íc OECD, ChÝnh phñ ph¶i tæng hîp råi tr×nh tr−íc Quèc héi mét b¶n b¸o c¸o chung vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u nhµ n−íc ®èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− cña Nhµ n−íc, cïng b¶n c©n ®èi hîp nhÊt vÒ vèn nhµ n−íc t¹i toµn bé c¸c doanh nghiÖp theo quý vµ theo n¨m tµi chÝnh. KÌm theo lµ phô lôc c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú hµng quý cña tõng DNNN mµ H§QT ®· tr×nh ®Çu mèi chñ së h÷u. §©y lµ nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó Quèc héi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ trong viÖc thay mÆt nhµ n−íc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u nhµ n−íc ®èi víi phÇn vèn ®Çu t− trong kinh doanh. T¹i nhiÒu n−íc B¾c ¢u, b¸o c¸o cña ChÝnh phñ ph¶i c«ng bè c¸c chØ tiªu kinh 62 Qu¶n lý kinh tÕ tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc... n−íc... doanh c¬ b¶n cña tõng DNNN, liÖt kª quyÕt ®Þnh cña c¸c ®¹i diÖn chñ së h÷u, ph©n tÝch tÝnh chÊt ph¸p lý cña c¸c quyÕt ®Þnh ®ã ... Ngoµi ra, cßn cã mét chØ tiªu quan träng kh¸c lµ lîi tøc cña vèn nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh. ViÖc c«ng bè nµy cã 2 môc ®Ých chÝnh: mét lµ th«ng b¸o cho nh÷ng ng−êi d©n ®ãng thuÕ - nh÷ng ng−êi chñ thùc sù cña phÇn vèn nhµ n−íc, hai lµ gióp c¸c nhµ ®Çu t− kh¸c ®Þnh h−íng ®−îc chiÕn l−îc kinh doanh cña m×nh, kÓ c¶ viÖc ®Çu t− vµo c¸c DNNN. Kinh nghiÖm quèc tÕ nµy thùc sù ®¸ng tham kh¶o víi ViÖt Nam trong thêi gian tíi. HiÖn nay, viÖc tæ chøc thùc hiÖn gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ c«ng t¸c thùc thi c¸c quyÒn, nghÜa vô cña chñ së h÷u nhµ n−íc hiÕm khi ®−îc ®Æt ra, nÕu cã, còng thiÕu thèng nhÊt, thiÕu ®ång bé, mang tÝnh sù vô vµ chñ yÕu thuéc chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc. Nguyªn nh©n lµ ph¸p luËt hiÖn hµnh míi dõng l¹i ë nguyªn t¾c ChÝnh phñ thèng nhÊt tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc t¹i c¸c doanh nghiÖp; tiÕn hµnh ph©n c«ng, ph©n cÊp cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña ®¹i diÖn chñ h÷u vèn nhµ n−íc. Trong khi ®ã, vÊn ®Ò gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ viÖc thùc thi chøc n¨ng ®ã cña ChÝnh phñ, Thñ t−íng ChÝnh phñ, Bé, UBND cÊp tØnh vµ c¸c ®¹i diÖn chñ së h÷u kh¸c l¹i ch−a ®−îc quan t©m, thËm chÝ gÇn nh− bÞ bá trèng. Th«ng th−êng, Quèc héi ph¶i lµ ng−êi thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, tuy nhiªn, ph¸p luËt n−íc ta ch−a cã h−íng dÉn cô thÓ, trõ mét sè ®iÒu mang tÝnh nguyªn t¾c trong LuËt Tæ chøc quèc héi vµ LuËt Doanh nghiÖp 2005. Trong nhiÒu kú häp cña Quèc héi cã kh¸ nhiÒu chÊt vÊn còng nh− c¸c c©u hái cña ®¹i biÓu Quèc héi vÒ khu vùc DNNN nh−ng chñ yÕu mang tÝnh vô viÖc, ch−a trë thµnh mét ®ßi hái ph¶i h×nh thµnh c¬ chÕ ®Æc thï vÒ gi¸m s¸t cña Quèc héi ®èi víi ChÝnh phñ vµ gi¶i tr×nh cña ChÝnh phñ tr−íc Quèc héi trong thùc hiÖn quyÒn chñ së h÷u nhµ n−íc ®èi víi DNNN nãi riªng vµ ho¹t ®éng ®Çu t− vµo kinh doanh nãi chung. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn nhµ n−íc d−íi h×nh thøc c«ng ty TNHH, c«ng ty Sè 14 (5+6/2007) tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc... cæ phÇn, cã thÓ nãi c«ng t¸c gi¸m s¸t, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ng−êi trùc tiÕp thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña cæ ®«ng, thµnh viªn nhµ n−íc t¹i doanh nghiÖp còng ®ang bÞ bá trèng vµ bu«ng láng. V× vËy, cho ®Õn nay gÇn nh− ch−a thÓ cã ®¸nh gi¸ vµ sè liÖu chÝnh x¸c vÒ hiÖu qu¶ vèn nhµ n−íc ®Çu t− t¹i c¸c doanh nghiÖp nµy trªn b×nh diÖn tæng thÓ cña c¶ khu vùc doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ. Cuèi cïng, tÝnh hîp lý vµ hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng CSH nhµ n−íc phô thuéc rÊt lín vµo h×nh thøc ®Çu t− vèn nhµ n−íc. Thùc tiÔn c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cho thÊy, viÖc ®Çu t− vèn Nhµ n−íc chñ yÕu d−íi h×nh thøc cæ phÇn, vèn gãp t¹i c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH. Lo¹i h×nh doanh nghiÖp 100% vèn së h÷u nhµ n−íc ho¹t ®éng theo khung khæ ph¸p lý riªng cßn l¹i rÊt Ýt. Nguyªn nh©n lµ ®Çu t− vèn nhµ n−íc vµo c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH gióp cho viÖc x¸c ®Þnh néi dung chøc n¨ng chñ së h÷u vèn nhµ n−íc trë nªn râ rµng h¬n, chØ cßn giíi h¹n trong ph¹m vi c¸c chøc n¨ng cña cæ ®«ng, thµnh viªn gãp, kh«ng lÊn s©u vµo c¸c chøc n¨ng cã ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng qu¶n lý ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, vµ v× vËy, viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ®ã cã kh¶ n¨ng ®¬n gi¶n h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. MÆt kh¸c, ®Çu t− d−íi d¹ng cæ phÇn/vèn gãp, buéc chñ së h÷u nhµ n−íc ph¶i x¸c ®Þnh cô thÓ ng−êi thùc hiÖn chøc n¨ng cña cæ ®«ng/thµnh viªn nhµ n−íc, do ®ã, c©u hái “ai lµ chñ së h÷u nhµ n−íc?” sÏ cã lêi gi¶i ®¸p tho¶ ®¸ng h¬n so víi tr−êng hîp cña doanh nghiÖp 100% vèn ho¹t ®éng theo khung khæ ph¸p luËt riªng. Víi ViÖt Nam, kinh nghiÖm nµy cµng cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy nhanh vµ m¹nh h¬n n÷a tiÕn tr×nh s¾p xÕp, ®æi míi DNNN theo h−íng chuyÓn ®æi c«ng ty nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH theo ®óng yªu cÇu cña LuËt Doanh nghiÖp 2005. ______________________ 1. OECD (2005), “Guidelines on the corporate governance of SOEs”, Paris, 2005. 2. §o¹n 78, B¸o c¸o cña Ban C«ng t¸c vÒ viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO, “Bé v¨n kiÖn c¸c cam kÕt cña Sè 14 (5+6/2007) Kinh nghiÖm - thùc tiÔn .VEMR. ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi”, TËp I, Nhµ xuÊt b¶n Lao ®éng – X· héi, Hµ Néi, 2006. ______________________ Tµi liÖu tham kh¶o: 1. “Bé v¨n kiÖn c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi”, TËp I, Nhµ xuÊt b¶n Lao ®éng – X/ héi, Hµ Néi, 2006. 2. Lª Song Lai (2006), "§Ó sö dông vèn nhµ n−íc cã hiÖu qu¶ nhÊt, (http://www.scic.vn/index.php?option=com_content&task =view&id=52&Itemid=21: 08:40' AM - Thø b¶y, 16/12/2006). 3. Lª ThÞ Thanh (2006), “Nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p qu¶n lý vèn nhµ n−íc ®Çu t− vµo ho¹t ®éng kinh doanh” t¹i Täa ®µm khoa häc “Qu¶n lý, sö dông vèn nhµ n−íc ®Çu t− vµo kinh doanh”, Häc viÖn tµi chÝnh, Hµ Néi 5/2006. 4. Laurenceson J. (2003), Financial reform and economic development in China, UK.: dward Elgar, 2003. 5. NguyÔn Quang A (2007), “T¸ch chøc n¨ng kinh doanh ra khái bé ngành. Bao giê?” (http://www.tuoitre.com.vn /Tianyon/Index.aspx?ArticleID=185653& ChannelID=11, Chñ NhËt, 04/02/2007, 15:28). 6. NguyÔn §øc TÆng (2006), “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p qu¶n lý vèn nhµ n−íc ®Çu t− vµo ho¹t ®éng kinh doanh” t¹i Täa ®µm khoa häc “Qu¶n lý, sö dông vèn nhµ n−íc ®Çu t− vµo kinh doanh”, Häc viÖn tµi chÝnh, Hµ Néi 5/2006. 7. OECD (2003), Marketisation of Government ServicesSOEs, 2003 (http://www.oecd.org). 8. OECD (2005), Guidelines on the corporate governance of SOEs, 2005. 9. Regeringskansliet: “Report for the Period JanuaryMarch 2000 from the Swedish Government Offices: Government-owned Companies”, 31 May 2000. 10. Ron Hamilton, Monitoring Governemnt Companies in New Zealand, http://www.oecd.org. 11. Simrit Kaur, Privatization and Public Enterprise Reform – ASARC Working Paper 2004-08. 12. Tong Daochi, Corporate Governance: The Case of Chinese Publicy Listed Companies”, China Securities Regulatory Commission (CSRC) 2002. 13. TrÇn TiÕn C−êng (2005), Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− nhµ n−íc: Ph¸p luËt ®iÒu chØnh vµ m« h×nh chñ së h÷u theo kinh nghiÖm quèc tÕ”, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi 2005. 14. UNIDO, Reforming State-owned Enterprises: Lessons of International Experience ”, 2003. 15. William Mako and Chunlin Zhang: “Exercising Ownership Rights in SOE Group: What China Can Learn from International Experience”, December 2002. 16. Wonhyuk Lim “Public Enterprise Reform and Privatization in Korea: Lessons for Developing Countries”, International Workshop on Management of State Ownership in China’s SOEs: Reform Agende after the 16th Party Congress, January 2003. Qu¶n lý kinh tÕ 63