Nội dung

Báo cáo khoa học: CHUẩN HOá PHƯƠNG PHáP SàNG LọC Định TíNH KIểM SOáT TồN DƯ KHáNG SINH TRONG THựC PHẩM Có NGUồN GốC ĐộNG VậT THEO QUI ĐịNH Số 2002/657/EC CHUÈN HO¸ PH¦¥NG PH¸P SµNG LäC §Þnh TÝNH KIÓM SO¸T TåN D¦ KH¸NG SINH TRONG THùC PHÈM Cã NGUåN GèC §éNG VËT THEO QUI §ÞNH Sè 2002/657/EC analytical validation of screening methods for the control of antibiotic residues in food from animal origin according to the decision 2002/657/EC Ph¹m Kim §¨ng1, Marie-Louise Scippo2; Guy Degand2; Caroline Douny2; Guy Maghuin-Rogister2 SUMMARY To answer the increasing social request in results of analysis in certain fields such as the environment, the agro-alimentary, the pharmaceutics and the medico-lega domain, it is necessary to be able to guarantee the liability and the traceability of the provided results. The accuracy and the agreement of the results of analyses coming from intra and inter-laboratories comparisons are depending not only of the quality of the laboratory and the qualification of staff, but also of the validation of the methods used. According to the scope of the method of analyses, various parameters have to be validated. To meet the performances criteria of analytic methods (in the field of residues and contaminants in food) described in the European Legislation, the CRL (Community Reference Laboratory) of FougÌres (France) wrote guidelines and recommendations to validate screening methods. The objective of this review is to provide to the reader definitions, validation principles and the parameters of performance of analytical methods in general, and recommendations in the case of the validation of a screening method for the control of antibiotic residues in food of animal origin according to the European Commission Decision 2002/657/EC. Key words: analytical validation, screening method, antibiotic residue. 1. §ÆT VÊN §Ò Tr−íc ®ßi hái ngµy cµng cao vÒ chÊt l−îng vµ ®é an toµn cña c¸c s¶n phÈm cã nguån gèc tõ ®éng vËt cña con ng−êi, ngoµi viÖc t¨ng c−êng qu¶n lý c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt th× viÖc ph©n tÝch kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c chÊt tån d− cã ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ céng ®ång lµ rÊt cÇn thiÕt. Trªn thùc tÕ, mÆc dï cïng sö dông mét ph−¬ng ph¸p, mét qui tr×nh nh−ng kÕt qu¶ ph©n tÝch cña c¸c phßng thÝ nghiÖm, thËm chÝ trong cïng phßng thÝ nghiÖm l¹i kh¸c nhau (Jardy, 1997; Vial, 1998). Môc ®Ých cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch nãi 1 2 chung lµ t×m hµm l−îng thùc cña chÊt cÇn ph©n tÝch, nh−ng khã kh¨n lín nhÊt lµ ng−êi ph©n tÝch th−êng kh«ng biÕt gi¸ trÞ ®óng cña hµm l−îng thùc. Do ®ã kÕt qu¶ ph©n tÝch nãi chung vµ ph©n tÝch tån d− nãi riªng cã chÝnh x¸c hay kh«ng phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè nh−: ®iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ phßng thÝ nghiÖm, con ng−êi, vµ ®Æc biÖt lµ ph−¬ng ph¸p cã ®−îc chuÈn ho¸ hay kh«ng. §Ó ®¶m b¶o mét c¸ch ch¾c ch¾n vµ tin cËy c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c chÊt tån d− nãi chung vµ kh¸ng sinh nãi riªng trong c¸c s¶n phÈm ®éng vËt, Céng ®ång chung Ch©u ¢u ®V ra quyÕt ®Þnh sè 2002/657/EC theo ®ã ®Æt ra c¸c tiªu chuÈn cña c¸c ph−¬ng Khoa Ch¨n nu«i- Thuû s¶n, Tr−êng §H N«ng nghiÖp I. Phßng thÝ nghiÖm ph©n tÝch thùc phÈm cã nguån gèc ®éng vËt, Bé m«n khoa häc thùc phÈm, Khoa Thó y, §¹i häc LiÌge, V−¬ng quèc BØ ph¸p ph©n tÝch tån d− trong thùc phÈm (EEC, 2002). Mét ph−¬ng ph¸p muèn ®−a vµo ph©n tÝch ph¶i ®−îc chuÈn ho¸ vµ ®¹t yªu cÇu tèi thiÓu do quyÕt ®Þnh nµy ®Ò ra. Trong khu«n khæ bµi viÕt nµy, chóng t«i muèn giíi thiÖu mét sè kh¸i niÖm, nguyªn t¾c chuÈn ho¸ liªn quan ®Õn ph−¬ng ph¸p sµng läc (“Screening Method”) vµ c¸c khuyÕn c¸o khi chuÈn ho¸ ph−¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh. 2. C¥ Së Lý THUYÕT Vµ C¸C KH¸I NIÖM LI£N QUAN ChuÈn ho¸ (Validation) lµ sù kh¼ng ®Þnh b»ng viÖc kiÓm tra vµ cung cÊp nh÷ng b»ng chøng mét c¸ch thuyÕt phôc vÒ c¸c yªu cÇu ®Æc biÖt tho¶ mVn mét sù mong ®îi (ISO/IEC 17025, 2005). Hay nãi c¸ch kh¸c ph¶i chøng minh sù tin cËy kÕt qu¶ ph©n tÝch theo mét yªu cÇu nµo ®ã tuú thuéc lÜnh vùc, chÊt cÇn ph©n tÝch. §Ó thuyÕt phôc cÇn ph¶i dùa vµo c¸c ®¹i l−îng thèng kª vµ c¸c lo¹i sai sè trong ho¸ ph©n tÝch. 2.1. C¸c ®¹i l−îng thèng kª liªn quan dïng trong chuÈn ho¸ ph−¬ng ph¸p - Gi¸ trÞ thùc (µ): trong thùc tÕ gi¸ trÞ thùc th−êng kh«ng biÕt nªn th−êng dïng gi¸ trÞ trung b×nh cña n ph©n tÝch cïng mét mÉu.   x =    1 i =1  = n  n n ∑x i n ∑x i i=1 Thùc tÕ gi¸ trÞ thùc µ = x là rÊtt hiÕm. Khi chuÈn ho¸ ph−¬ng ph¸p cè g¾ng tèi −u ®Ó gi¸ trÞ µ cµng gÇn x cµng tèt. - Sè ph©n t¸n: biÓu diÔn ®é lÖch cña kÕt qu¶ ph©n tÝch. Trong ho¸ ph©n tÝch th−êng dïng gi¸ trÞ ph−¬ng sai mÉu (s2) hay ®é lÖch chuÈn mÉu (s) và hÖ sè biÕn thiªn (CV%). S2 = 1 n ∑(x − x )2 n − 1 i =1 i khi n → ∞ th× x → µ CV% = dông ®−îc, khi CV>20% (kÕt qu¶ qu¸ ph©n t¸n kh«ng nªn sö dông). - §é ngê: biÓu diÔn sù kh¸c biÖt cña gi¸ trÞ ®o trùc tiÕp ( x ) và gi¸ trÞ thùc (µ) gåm: §é ngê tuyÖt ®èi = x − µ . Gi¸ trÞ lín nhÊt cña ®é ngê th−êng b»ng 1/4 hay 1/2 ®é chia bÐ nhÊt trªn dông cô ®o, nÕu kh«ng x¸c ®Þnh th× ®é ngê b»ng 1 ®¬n vÞ ®èi víi ch÷ sè cuèi cïng, ch¼ng h¹n: 12,20 ± 0,06 g (cã x¸c ®Þnh ®é ngê tuyÖt ®èi) 12,2 ± 0,1 g (kh«ng x¸c ®Þnh ®é ngê tuyÖt ®èi) §é ngê t−¬ng ®èi lµ tû sè gi÷a ®é ngê tuyÖt ®èi vµ gi¸ trÞ ®o ®−îc, th−êng biÓu thÞ b»ng % hoÆc ‰. - Sai sè: biÓu thÞ sù kh¸c biÖt gi÷a gi¸ trÞ thùc (µ) và ( x ) ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tÝnh to¸n tõ kÕt qu¶ mét chuçi kÕt qu¶ ph©n tÝch. Bao gåm: Sai sè hÖ thèng lµ sai sè do nguyªn nh©n cã thÓ biÕt ®−îc nh− dông cô, ho¸ chÊt kh«ng chuÈn, chÊt l−îng kü thuËt viªn, hoÆc do ph−¬ng ph¸p cã khiÕm khuyÕt... ¶nh h−ëng lªn ®é ®óng cña ph©n tÝch, th−êng ¶nh h−ëng cïng chiÒu. Cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc nªn cã thÓ gi¶m hoÆc lo¹i trõ hay hiÖu chØnh khi x¸c ®Þnh ®−îc nguyªn nh©n. Sai sè ngÉu nhiªn lµ sai sè kh«ng theo qui luËt, kh«ng x¸c ®Þnh, ¶nh h−ëng ®Õn ®é lÆp l¹i cña ph©n tÝch. ChØ cã thÓ gi¶m sai sè ngÉu nhiªn b»ng c¸ch t¨ng sè lÇn ph©n tÝch lÆp l¹i trong ho¸ ph©n tÝch khi n = 20-30 th× sai sè ngÉu nhiªn cã thÓ chÊp nhËn ®−îc. - §é ®ãng, ®é lÆp l¹i, ®é chÝnh x¸c cña ph−¬ng ph¸p §é lÆp l¹i: biÓu diÔn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c gi¸ trÞ x¸c ®Þnh xi qua nhiÒu lÇn ph©n tÝch s 100 x Trong ho¸ ph©n tÝch gi¸ trÞ CV <10% (kÕt qu¶ Ýt ph©n t¸n), 10%

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.