Nội dung

nghiªn cøu - trao ®æi TrÇn M¹nh §¹t * 1. Sù ®a d¹ng vµ nhiÒu cÊp ®é vÒ tÝnh chÊt vµ møc ®é nguy hiÓm cho x héi cña téi ph¹m nãi chung vµ téi kinh doanh tr¸i phÐp nãi riªng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu lo¹i h×nh ph¹t víi nh÷ng møc ®é nghiªm kh¾c kh¸c nhau. Møc ®é nghiªm kh¾c cña h×nh ph¹t phô thuéc vµo tÝnh chÊt vµ møc ®é nghiªm träng cña hµnh vi ph¹m téi. Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo mçi giai ®o¹n lÞch sö, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x héi cô thÓ kh¸c nhau mµ viÖc ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh chÊt vµ møc ®é nguy hiÓm ®èi víi mçi hµnh vi cô thÓ còng nh− viÖc quy ®Þnh tÝnh chÊt trõng trÞ vµ chÝnh s¸ch ¸p dông còng kh¸c nhau. Theo BLHS n¨m 1985, ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp cã thÓ bÞ ¸p dông mét trong c¸c h×nh ph¹t chÝnh sau: H×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷; h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n, kÌm theo h×nh ph¹t chÝnh cã thÓ ¸p dông mét hoÆc nhiÒu h×nh ph¹t bæ sung sau: H×nh ph¹t cÊm ®¶m nhiÖm nh÷ng chøc vô, lµm nh÷ng nghÒ hoÆc c«ng viÖc nhÊt ®Þnh; h×nh ph¹t tÞch thu tµi s¶n; h×nh ph¹t tiÒn. §Õn BLHS n¨m 1999, h×nh ph¹t ®èi víi téi kinh doanh tr¸i phÐp ® cã nh÷ng ®æi míi nhÊt ®Þnh. H×nh ph¹t chÝnh thªm h×nh ph¹t tiÒn, h×nh ph¹t bæ sung chØ gi÷ l¹i h×nh ph¹t tiÒn. Theo BLHS n¨m 1999 ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp cã thÓ bÞ ¸p dông mét trong ba h×nh ph¹t chÝnh lµ ph¹t tiÒn; c¶i t¹o kh«ng giam gi÷; tï cã thêi h¹n vµ mét h×nh ph¹t bæ sung lµ h×nh ph¹t tiÒn. 16 - T¹p chÝ luËt häc §èi víi nh÷ng ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp, toµ ¸n chØ ®−îc ¸p dông mét trong c¸c h×nh ph¹t chÝnh ® nªu kÌm theo h×nh ph¹t chÝnh cã thÓ ¸p dông h×nh ph¹t bæ sung lµ ph¹t tiÒn. Toµ ¸n kh«ng ®−îc ¸p dông h×nh ph¹t chÝnh nµo kh¸c trõ tr−êng hîp “chuyÓn sang mét h×nh ph¹t kh¸c thuéc lo¹i nhÑ h¬n” theo §iÒu 47 BLHS (tr−êng hîp quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t nhÑ h¬n quy ®Þnh cña Bé luËt). Theo BLHS n¨m 1999, chÝnh s¸ch xö lÝ ®èi víi c¸c téi x©m ph¹m trËt tù qu¶n lÝ kinh tÕ còng nh− ®èi víi téi kinh doanh tr¸i phÐp cã thay ®æi theo h−íng gi¶m tèi ®a c¸c h×nh ph¹t tï. Trong BLHS nµy, ph¹m vi ¸p dông h×nh ph¹t tï ®−îc thu hÑp, ph¹m vi ¸p dông c¸c h×nh ph¹t tiÒn lµ h×nh ph¹t chÝnh còng nh− c¸c h×nh ph¹t kh¸c kh«ng ph¶i tï ®−îc më réng. ChÝnh s¸ch xö lÝ nµy mét mÆt ®¸p øng ®−îc môc ®Ých chung cña h×nh ph¹t lµ trõng trÞ vµ gi¸o dôc, mÆt kh¸c ® xuÊt ph¸t tõ “tÝnh chÊt kinh tÕ” cña c¸c téi ph¹m nµy nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao trong ¸p dông ph¸p luËt . 2. §èi víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp h×nh ph¹t tiÒn cã thÓ ®−îc ¸p dông lµ h×nh ph¹t chÝnh hoÆc lµ h×nh ph¹t bæ sung. Quy ®Þnh nµy hoµn toµn kh¸c quy * ViÖn nghiªn cøu khoa häc ph¸p lÝ Bé t− ph¸p nghiªn cøu - trao ®æi ®Þnh vÒ h×nh ph¹t tiÒn trong BLHS cña Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa. Theo Bé luËt nµy, h×nh ph¹t tiÒn chØ ®−îc ¸p dông víi t− c¸ch lµ h×nh ph¹t bæ sung. §iÒu ®ã kh«ng chØ quy ®Þnh ®èi víi téi ph¹m ®−îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 225 vÒ hµnh vi kinh doanh bÊt hîp ph¸p mµ ®èi víi mäi téi ph¹m nãi chung.(1) Khi ®−îc ¸p dông lµ h×nh ph¹t chÝnh th× ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp cã thÓ sÏ bÞ ph¹t tõ 5 triÖu ®ång ®Õn 50 triÖu ®ång. Møc ph¹t cô thÓ ®−îc quyÕt ®Þnh tuú thuéc vµo tÝnh chÊt vµ møc ®é nghiªm träng cña téi ph¹m ® thùc hiÖn ®ång thêi cã xÐt ®Õn t×nh h×nh tµi s¶n cña ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp còng nh− sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ (§iÒu 30). So s¸nh víi c¸c téi ph¹m kh¸c thuéc Ch−¬ng c¸c téi x©m ph¹m trËt tù qu¶n lÝ kinh tÕ th× møc quy ®Þnh nµy víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp còng kh¸ cao t−¬ng tù møc ph¹t tiÒn quy ®Þnh víi téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, bu«n b¸n hµng cÊm (§iÒu 155), téi ®Çu c¬ (§iÒu 160), téi lõa dèi kh¸ch hµng (§iÒu 162), téi lµm tem gi¶, vÐ gi¶; téi bu«n b¸n tem gi¶, vÐ gi¶ (§iÒu 164)… vµ cao h¬n møc ph¹t tiÒn quy ®Þnh ®èi víi téi vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn giíi (§iÒu 154). Tuy nhiªn, møc ph¹t tiÒn ®−îc quy ®Þnh ®èi víi téi kinh doanh tr¸i phÐp thÊp h¬n møc ph¹t tiÒn ®èi víi téi bu«n lËu (§iÒu 153), téi s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶ lµ thøc ¨n dïng ®Ó ch¨n nu«i, ph©n bãn, thuèc thó y, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, gièng c©y trång, vËt nu«i (§iÒu 158). C¸c téi ph¹m nµy cã tÝnh nguy hiÓm cho x héi cao h¬n nªn khi quy ®Þnh h×nh ph¹t tiÒn còng víi møc ph¹t nghiªm kh¾c h¬n nh− ®Òu cã møc ph¹t tõ 10 triÖu ®ång ®Õn 100 triÖu ®ång. C¸ch quy ®Þnh møc ph¹t tiÒn ®èi víi téi kinh doanh tr¸i phÐp còng gièng nh− c¸c téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, bu«n b¸n hµng cÊm (§iÒu 155), téi ®Çu c¬ (§iÒu 160)… lµ Ên ®Þnh khung cña møc tiÒn ph¹t mµ kh«ng ph¶i lµ tÝnh theo gi¸ trÞ hµng ph¹m ph¸p. Thùc tÕ, ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp diÔn ra trªn nhiÒu lÜnh vùc nh− s¶n xuÊt, bu«n b¸n vµ dÞch vô nªn viÖc x¸c ®Þnh hµng ph¹m ph¸p gÆp nhiÒu khã kh¨n. MÆt kh¸c, vÒ gi¸ trÞ hµng ph¹m ph¸p còng cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau nh− tÝnh theo tæng sè hµng cña tÊt c¶ c¸c lÇn ph¹m ph¸p hay chØ tÝnh theo sè hµng c¸c lÇn b¾t ®−îc hoÆc sè hµng ph¹m ph¸p khi bÞ ph¸t hiÖn. Do ®ã, ®Ó phï hîp víi téi ph¹m nµy còng nh− ®Ó thuËn lîi trong viÖc ¸p dông mµ môc ®Ých h×nh ph¹t vÉn ®¹t ®−îc nªn ®èi víi téi kinh doanh tr¸i phÐp t¹i §iÒu 159, BLHS n¨m 1999 ® kh«ng quy ®Þnh ph¹t theo sè lÇn hµng ph¹m ph¸p mµ theo mét møc tiÒn nhÊt ®Þnh. C¸ch quy ®Þnh nµy kh«ng chØ ®èi víi ph¹t tiÒn lµ h×nh ph¹t chÝnh mµ c¶ víi tr−êng hîp lµ h×nh ph¹t bæ sung (cã thÓ bÞ ph¹t tõ 3 triÖu ®ång ®Õn 30 triÖu ®ång). Kh¸c víi BLHS n¨m 1985, BLHS n¨m 1999 ® quy ®Þnh ph−¬ng thøc thi hµnh h×nh ph¹t tiÒn ®èi víi c¶ h×nh ph¹t chÝnh vµ bæ sung (kho¶n 3, §iÒu 30). Ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp, cã thÓ nép tiÒn ph¹t mét lÇn hoÆc nhiÒu lÇn theo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n. Quy ®Þnh nµy mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp cã kh¶ n¨ng thi hµnh b¶n ¸n, mÆt kh¸c còng ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm T¹p chÝ luËt häc - 17 nghiªn cøu - trao ®æi cña toµ ¸n trong viÖc c©n nh¾c, xem xÐt tõng tr−êng hîp ph¹m téi cô thÓ ®Ó Ên ®Þnh møc tiÒn, thêi gian vµ ph−¬ng thøc thi hµnh h×nh ph¹t nµy cho phï hîp. Trong tr−êng hîp ®ång ph¹m, xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c c¸ thÓ ho¸ h×nh ph¹t, ph¹t tiÒn ®−îc tuyªn cô thÓ cho tõng bÞ c¸o trªn c¬ së xem xÐt vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña tõng ng−êi trong vô ®ång ph¹m ®ång thêi cã xem xÐt ®Õn t×nh h×nh tµi s¶n (hoµn c¶nh kinh tÕ) cô thÓ còng nh− c¸c t×nh tiÕt t¨ng nÆng vµ gi¶m nhÑ cña mçi ng−êi. Trong tr−êng hîp lµ h×nh ph¹t bæ sung th× ph¹t tiÒn chØ cã thÓ ®−îc ¸p dông víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn (§iÒu 69). Ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp bÞ ¸p dông h×nh ph¹t tiÒn, ngoµi viÖc bÞ t−íc bá lîi Ých kinh tÕ cßn ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ ph¸p lÝ bÊt lîi lµ ¸n tÝch trong thêi h¹n mét n¨m (so víi quy ®Þnh t¹i BLHS n¨m 1985 th× thêi h¹n nµy ® gi¶m xuèng cßn 1/3) (§iÒu 64). 3. H×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ lµ h×nh ph¹t ®−îc quy ®Þnh kh¸ phæ biÕn ®èi víi c¸c téi x©m ph¹m trËt tù qu¶n lÝ kinh tÕ. Trong hÖ thèng h×nh ph¹t th× ®©y lµ lo¹i h×nh ph¹t nhÑ h¬n h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n nh−ng l¹i nÆng h¬n h×nh ph¹t c¶nh c¸o vµ h×nh ph¹t tiÒn, nã ®−îc ¸p dông víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp ®ang cã n¬i lµm viÖc æn ®Þnh hoÆc cã n¬i th−êng tró râ rµng nÕu xÐt thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i c¸ch li hä khái x héi mµ môc ®Ých h×nh ph¹t vÉn ®¹t ®−îc (§iÒu 31). H×nh ph¹t nµy lµ sù cô thÓ ho¸ chÝnh s¸ch h×nh sù cña Nhµ n−íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay ® ®−îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 3 BLHS n¨m 18 - T¹p chÝ luËt häc 1999. Nh− vËy, ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp cã thÓ ®−îc ¸p dông h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ nÕu cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: - Ng−êi ph¹m téi ®ang cã n¬i lµm viÖc æn ®Þnh hoÆc cã n¬i th−êng tró râ rµng. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®Ó cã thÓ xem xÐt, c©n nh¾c viÖc giao ng−êi bÞ kÕt ¸n vÒ téi kinh doanh tr¸i phÐp cho c¬ quan, tæ chøc n¬i ng−êi ®ã lµm viÖc hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng n¬i ng−êi ®ã c− tró, sinh sèng ®Ó b¶o ®¶m viÖc theo dâi, gi¸m s¸t, gi¸o dôc ®èi víi ng−êi bÞ kÕt ¸n. - XÐt thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i c¸ch li ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp khái x héi. Khi xem xÐt ®iÒu kiÖn thø hai nµy, toµ ¸n ph¶i ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng ®Æc ®iÓm thuéc vÒ nh©n th©n, c¸c t×nh tiÕt gi¶m nhÑ tr¸ch nhiÖm h×nh sù (§iÒu 46) còng nh− xem xÐt toµn diÖn nh÷ng t×nh tiÕt cã ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh chÊt vµ møc ®é nguy hiÓm cho x héi cña hµnh vi mµ ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp ® thùc hiÖn. Khi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp ®−îc ¸p dông h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ th× trong b¶n ¸n toµ ¸n tuyªn giao hä cho c¬ quan, tæ chøc n¬i hä lµm viÖc hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng n¬i hä sinh sèng, c− tró. T¹i ®©y bÞ c¸o ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng nghÜa vô nhÊt ®Þnh. Theo NghÞ ®Þnh sè 60/2000/N§-CP ngµy 30/10/2000 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh viÖc thi hµnh h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, ngoµi nh÷ng nghÜa vô mang tÝnh chÊt chung nh− mäi c«ng d©n th× ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp ®−îc ¸p dông h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ nghiªn cøu - trao ®æi cã nh÷ng nghÜa vô hoµn toµn mang tÝnh riªng biÖt, nh−: - Hµng th¸ng ph¶i b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n víi ng−êi trùc tiÕp gi¸m s¸t, gi¸o dôc vÒ t×nh h×nh rÌn luyÖn, tu d−ìng cña m×nh; tr−êng hîp v¾ng mÆt trªn 30 ngµy th× b¶n b¸o c¸o ph¶i cã nhËn xÐt cña c¶nh s¸t khu vùc hoÆc c«ng an x n¬i ng−êi ®ã ®Õn t¹m tró; - Ba th¸ng mét lÇn ph¶i tù kiÓm ®iÓm vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn b¶n cam kÕt cña m×nh tr−íc tËp thÓ n¬i m×nh lµm viÖc, häc tËp hoÆc c− tró; - Ph¶i cã mÆt khi c¬ quan, tæ chøc gi¸m s¸t, gi¸o dôc yªu cÇu; - Ph¶i xin phÐp khi ®i khái n¬i c− tró; - Thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t kh«ng ®−îc tÝnh vµo thêi gian xem xÐt n©ng l−¬ng, phong qu©n hµm theo niªn h¹n (®èi víi ng−êi bÞ kÕt ¸n lµ c¸n bé, c«ng chøc, qu©n nh©n, c«ng nh©n quèc phßng, ng−êi lao ®éng lµm c«ng ¨n l−¬ng)… Trong thêi gian chÊp hµnh h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp cßn bÞ khÊu trõ mét phÇn thu nhËp tõ 5% ®Õn 20% ®Ó sung quü Nhµ n−íc. NghÜa lµ viÖc khÊu trõ thu nhËp ®èi víi ng−êi kinh doanh tr¸i phÐp lµ b¾t buéc, hoµn toµn kh¸c quy ®Þnh tr−íc ®©y t¹i BLHS n¨m 1985. Toµ ¸n c¨n cø vµo tÝnh chÊt, møc ®é nguy hiÓm cho x héi cña téi ph¹m ® thùc hiÖn, thu nhËp thùc tÕ, t×nh h×nh tµi s¶n còng nh− hoµn c¶nh cô thÓ cña ng−êi ph¹m téi mµ quyÕt ®Þnh møc bÞ khÊu trõ cô thÓ. Tuy nhiªn, trong tr−êng hîp ®Æc biÖt nh− hoµn c¶nh gia ®×nh ®«ng con, khã kh¨n mµ b¶n th©n ng−êi bÞ kÕt ¸n lµ lao ®éng chÝnh hoÆc cã thu nhËp nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ… th× toµ ¸n cã thÓ cho miÔn viÖc khÊu trõ thu nhËp nh−ng ph¶i ghi râ lÝ do trong b¶n ¸n. §èi víi ng−êi ch−a thµnh niªn ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp mµ ¸p dông h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ th× kh«ng bÞ khÊu trõ thu nhËp (§iÒu 73). Thùc tÕ trong thêi gian qua c¸c toµ ¸n Ýt ¸p dông h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®èi víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp. Cô thÓ: N¨m 1998 sè ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp bÞ ¸p dông h×nh ph¹t nµy chØ chiÕm 2,8% (2 bÞ c¸o/71 bÞ c¸o), n¨m 1999 chiÕm 2,7% (1 bÞ c¸o/39 bÞ c¸o), n¨m 2000 tØ lÖ nµy cã kh¸ h¬n, chiÕm 16% (6 bÞ c¸o/37 bÞ c¸o).(2) Theo chóng t«i, h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ cÇn ®−îc ¸p dông réng ri vµ phæ biÕn ®Õn víi nh÷ng tr−êng hîp ph¹m téi Ýt nghiªm träng (kh«ng chØ riªng téi kinh doanh tr¸i phÐp mµ víi nhiÒu téi ph¹m kh¸c) nh»m ph¸t huy quyÒn lµm chñ tËp thÓ cña nh©n d©n lao ®éng trong viÖc gi¸o dôc, c¶i t¹o nh÷ng ng−êi ph¹m téi ch−a ®Õn møc ph¶i xö ph¹t tï, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, tæ chøc, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ gia ®×nh cã ng−êi ph¹m téi trong viÖc gi¸m s¸t, gi¸o dôc c¸c thµnh viªn cña m×nh nÕu hä cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. 4. H×nh ph¹t tï cã thêi h¹n lµ h×nh ph¹t cã tÝnh chÊt phæ biÕn vµ th«ng dông nhÊt ®−îc BLHS n¨m 1985 còng nh− BLHS n¨m 1999 quy ®Þnh ë tÊt c¶ c¸c ®iÒu luËt. So víi h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ th× h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n cã néi dung c−ìng chÕ nghiªm kh¾c h¬n. §èi víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp chØ cã thÓ ¸p dông h×nh ph¹t nµy khi cã mét trong c¸c t×nh tiÕt ®−îc quy ®Þnh t¹i cÊu thµnh t¨ng nÆng (kho¶n 2 §iÒu 159 BLHS n¨m 1999). Tuú T¹p chÝ luËt häc - 19 nghiªn cøu - trao ®æi theo tÝnh chÊt vµ møc ®é vi ph¹m mµ ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp bÞ ph¹t tï tõ 3 th¸ng ®Õn 2 n¨m. So víi téi kinh doanh bÊt hîp ph¸p (cã dÊu hiÖu t−¬ng tù téi kinh doanh tr¸i phÐp) ®−îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 171 BLHS n¨m 1996 cña Liªn bang Nga th× téi kinh doanh tr¸i phÐp trong BLHS ViÖt Nam cã møc ph¹t tï thÊp h¬n. Theo kho¶n 2 §iÒu 171 BLHS n¨m 1996 cña Liªn bang Nga th× møc ph¹t tï vÒ téi kinh doanh bÊt hîp ph¸p cã thÓ tíi 4 n¨m.(3) Quy ®Þnh h×nh ph¹t tï ®èi víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp t¹i §iÒu 159, BLHS n¨m 1999 cã kh¸c so víi c¸c quy ®Þnh tr−íc ®©y. BLHS n¨m 1985 quy ®Þnh h×nh ph¹t tï ®èi víi téi kinh doanh tr¸i phÐp ë c¶ kho¶n 1 vµ kho¶n 2 §iÒu 168. Trong khi ®ã BLHS n¨m 1999 chØ quy ®Þnh h×nh ph¹t tï ®èi víi téi nµy ë kho¶n 2 §iÒu 159. MÆt kh¸c, møc ph¹t tï ®èi víi téi nµy theo quy ®Þnh cña BLHS n¨m 1999 còng thÊp h¬n, chØ tõ 3 th¸ng ®Õn 2 n¨m, b»ng møc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 168 BLHS n¨m 1985 (cßn kho¶n 2 quy ®Þnh møc ph¹t tï tíi 7 n¨m). Quy ®Þnh møc ph¹t tï tõ 3 th¸ng ®Õn 2 n¨m còng nh− chØ quy ®Þnh cã h×nh ph¹t tï trong cÊu thµnh t¨ng nÆng ®èi víi téi kinh doanh tr¸i phÐp t¹i §iÒu 169 BLHS n¨m 1999 lµ thÓ hiÖn chÝnh s¸ch h×nh sù cña Nhµ n−íc ta ®èi víi téi ph¹m nµy trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn nay. Thùc tiÔn xÐt xö trong thêi gian qua cho thÊy, h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp chiÕm tØ lÖ kh¸ cao. Trong 11 n¨m (tõ 1991- 2001) trung b×nh mçi n¨m h×nh ph¹t nµy ®−îc ¸p dông ®èi víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp chiÕm 47,3% so víi c¸c h×nh ph¹t kh¸c nh− ph¹t tiÒn, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷. Theo chóng t«i, ®èi víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp chØ vi 20 - T¹p chÝ luËt häc ph¹m vÒ mÆt thñ tôc khi ra kinh doanh cßn ngµnh nghÒ kinh doanh kh«ng thuéc danh môc ngµnh nghÒ bÞ Nhµ n−íc cÊm nªn t¨ng c−êng ¸p dông h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, h×nh ph¹t ph¹t tiÒn mµ h¹n chÕ ¸p dông h×nh ph¹t tï. Bªn c¹nh h×nh ph¹t tï, biÖn ph¸p miÔn chÊp hµnh h×nh ph¹t tï cã ®iÒu kiÖn (¸n treo) ¸p dông còng chiÕm tØ lÖ cao. Thêi gian 11 n¨m (tõ 1991- 2001) trung b×nh hµng n¨m ¸n treo ¸p dông víi ng−êi ph¹m téi kinh doanh tr¸i phÐp chiÕm tíi 45,7%. T×nh h×nh nµy, mét phÇn do h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ lµ h×nh ph¹t míi, l¹i thiÕu biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn nªn c¸c toµ ¸n cßn lóng tóng trong viÖc vËn dông, mét phÇn do thãi quen, bëi ¸n treo cã tÝnh truyÒn thèng vµ trªn thùc tÕ còng ph¸t huy ®−îc t¸c dông nhÊt ®Þnh, song còng cã mét phÇn kh«ng nhá lµ do tiªu cùc. Tãm l¹i, viÖc xö lÝ nghiªm minh ®óng ng−êi, ®óng téi, ®óng ph¸p luËt ®èi víi c¸c hµnh vi kinh doanh tr¸i phÐp trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng ë n−íc ta hiÖn nay sÏ gãp phÇn t¹o hµnh lang ph¸p lÝ an toµn b¶o ®¶m cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh n¨ng ®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o ph¸t triÓn. NÕu xö lÝ qu¸ nhÑ sÏ kh«ng ®¹t ®−îc môc ®Ých cña h×nh ph¹t, ng−îc l¹i, nÕu xö lÝ oan hoÆc qu¸ nÆng sÏ k×m hm viÖc kinh doanh, lµ tr¸i víi thùc tÕ, víi t− t−ëng mµ c¸c §¹i héi §¶ng ® ®Ò ra./. (1).Xem: BLHS sù cña n−íc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa n¨m 1997, B¶n dÞch tiÕng ViÖt, cña Ban so¹n th¶o BLHS. (2). Theo sè liÖu thèng kª vÒ xÐt xö s¬ thÈm h×nh sù cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao. (3).Xem: BLHS cña Liªn bang Nga n¨m 1996, sè chuyªn ®Ò vÒ luËt h×nh sù cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi, T¹p chÝ d©n chñ vµ ph¸p luËt, n¨m 1998.