Nội dung

nghiªn cøu - trao ®æi ThS. NguyÔn TuyÕt Mai * L Þch sö ghi nhËn c©y thuèc phiÖn ® cã hµng tr¨m n¨m du nhËp vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam. §ång bµo d©n téc Ýt ng−êi sinh sèng ë c¸c vïng nói cao phÝa B¾c - n¬i cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ thæ nh−ìng kh¸ thÝch hîp cho viÖc trång c¸c lo¹i c©y kh«ng mÊy ®ßi hái c«ng søc ch¨m bãn nµy ® sím trång vµ sö dông thuèc phiÖn nh− lµ nh÷ng “cøu c¸nh” trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n cña cuéc sèng (®ãi ¨n, bÖnh tËt...). DÇn dÇn thuèc phiÖn ®i vµo tËp qu¸n cña ng−êi d©n n¬i ®©y. Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng nãi lµ ®i ®«i víi viÖc trång vµ hót thuèc phiÖn, tÖ n¹n x héi ngµy mét gia t¨ng, ®êi sèng ng−êi d©n ® nghÌo l¹i cµng thªm nghÌo. NhËn thøc ®−îc t¸c h¹i cña thuèc phiÖn vµ viÖc trång c©y thuèc phiÖn, ngay tõ n¨m C¶nh TrÞ thø ba (1665) Nhµ n−íc phong kiÕn ViÖt Nam ® ban hµnh ®¹o luËt “CÊm trång c©y thuèc phiÖn”. §¹o luËt nµy ®−îc ®¸nh gi¸ lµ B¶n tuyªn ng«n cho cuéc ®Êu tranh chèng vµ phßng ngõa tÖ n¹n ma tuý nãi chung vµ téi ph¹m ma tuý nãi riªng ë ViÖt Nam.(1) TiÕp ®ã, triÒu ®×nh nhµ NguyÔn còng ®Ò cao ý nghÜa cña viÖc ph¸ bá c¸c khu vùc trång c©y thuèc phiÖn trong chÝnh s¸ch “lÊp nguån, c¹n dßng” phßng chèng ma tuý. Tuy vËy, c©y thuèc phiÖn vÉn ®−îc lÐn lót trång kÐo dµi ë mét sè vïng cao cã ®Þa h×nh khã kiÓm so¸t. Thªm vµo ®ã, sù du nhËp cña mét sè lo¹i c©y trång kh¸c cã chøa chÊt ma tuý nh− c©y c«ca vµ c©y cÇn sa vµo trång ë mét sè tØnh phÝa T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003 Nam vµ T©y Nam bé n−íc ta, mÆc dï chØ mét sè l−îng Ýt vµ víi môc ®Ých chñ yÕu lµ phôc vô nhu cÇu ch¨n nu«i gia sóc cña ®ång bµo song còng gãp phÇn lµm cho thùc tr¹ng trång tr¸i phÐp c¸c c©y cã chøa chÊt ma tuý ë ViÖt Nam thªm phÇn phøc t¹p. Trong nh÷ng n¨m ®Çu thµnh lËp n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ, chÝnh quyÒn non trÎ ® ph¶i ®èi mÆt víi bén bÒ khã kh¨n, n¹n trång vµ hót thuèc phiÖn, do lÞch sö ®Ó l¹i còng nh− ®−îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn bëi c¸c m−u ®å chÝnh trÞ vµ kinh tÕ trong thêi Ph¸p thuéc, giê ® ¨n s©u bÐn rÔ vµ gia t¨ng nhanh chãng. Thªm vµo ®ã, nhu cÇu trång vµ sö dông thuèc phiÖn phôc vô cho ngµnh d−îc liÖu ®ßi hái ®−îc tËn dông khai th¸c ngay tõ c¸c nguån trong n−íc. V× vËy, chóng ta yªu cÇu xo¸ bá ngay lËp tøc toµn bé diÖn tÝch gieo trång thuèc phiÖn hiÖn t¹i lµ kh«ng cã c¬ së ®Ó quy ®Þnh vµ thùc hiÖn. Tuy nhiªn, trªn c¬ së nhËn thøc râ t¸c h¹i l©u dµi cña viÖc trång vµ hót thuèc phiÖn, ChÝnh phñ ® rÊt quan t©m ®Õn chiÕn l−îc gi¶m thiÓu vµ ng¨n chÆn thuèc phiÖn, ®Æc biÖt trong viÖc sö dông c«ng cô s¾c bÐn lµ ph¸p luËt h×nh sù. Giai ®o¹n 1945-1975, hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ® ®−îc ban hµnh nh− NghÞ ®Þnh sè 150/TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ ngµy 5/3/1952 ban hµnh quy chÕ t¹m thêi vÒ thuèc phiÖn, NghÞ * Gi¶ng viªn khoa t− ph¸p Tr−êng ®¹i häc luËt Hµ Néi 51 nghiªn cøu - trao ®æi ®Þnh sè 225/TTg ngµy 22/12/1955 söa ®æi NghÞ ®Þnh sè 150/TTg, NghÞ ®Þnh sè 580/TTg ngµy 19/5/1955 bæ sung nh÷ng tr−êng hîp vi ph¹m NghÞ ®Þnh sè 150/TTg cã thÓ bÞ ®−a ra xÐt xö tr−íc toµ ¸n... víi ®Þnh h−íng h¹n chÕ, tiÕn tíi xo¸ bá viÖc trång, chÕ biÕn vµ sö dông thuèc phiÖn, xiÕt chÆt qu¶n lÝ nhµ n−íc ®èi víi viÖc trång c©y thuèc phiÖn ®−îc thÓ hiÖn qua mét sè néi dung sau: Thø nhÊt, giíi h¹n c¸c khu vùc ®−îc trång c©y thuèc phiÖn: Thuèc phiÖn chØ ®−îc trång ë nh÷ng n¬i ® trång c©y thuèc phiÖn nh− Th−îng du B¾c bé, th−îng du Liªn khu 4;(2) kh«ng khuyÕn khÝch vµ kh«ng ®Ó cho hîp t¸c x hoÆc c¸ nh©n trång c©y thuèc phiÖn bõa bi, nh÷ng n¬i ®−îc giao nhiÖm vô x©y dùng c¬ së quèc doanh trång c©y thuèc phiÖn lµm d−îc liÖu ®−îc gi¶i thÝch râ rµng ®Ó nh©n d©n kh«ng hiÓu lÇm.(3) Thø hai, thuèc phiÖn ®−îc coi lµ s¶n phÈm ®Æc biÖt, ph¶i nép thuÕ suÊt b»ng hiÖn vËt lµ mét phÇn sè nhùa thuèc phiÖn thu ho¹ch ®−îc.(4) Thø ba, mËu dÞch quèc doanh thu mua cña ng−êi trång c©y thuèc phiÖn tÊt c¶ sè nhùa thuèc phiÖn ®−îc thu ho¹ch,(5) coi viÖc ®Æt cäc mua thuèc phiÖn lµ thñ ®o¹n tranh mua víi mËu dÞch quèc doanh, bÞ truy tè tr−íc toµ ¸n.(6) §Êt n−íc thèng nhÊt, BLHS ®Çu tiªn cña n−íc CHXHCN ViÖt Nam ®−îc ban hµnh n¨m 1985 quy ®Þnh mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ téi ph¹m vµ h×nh ph¹t, ¸p dông thèng nhÊt trªn ph¹m vi c¶ n−íc. Hµnh vi liªn quan ®Õn ma tuý ® b−íc ®Çu ®−îc luËt ®Þnh, tuy r»ng chØ dõng ë mét ®iÒu luËt trùc tiÕp quy ®Þnh vÒ mét hµnh vi ph¹m téi cô thÓ (§iÒu 203 quy ®Þnh “Téi tæ chøc sö dông chÊt ma tuý”). Song mét sè hµnh vi kh¸c nh− bu«n b¸n, vËn chuyÓn tr¸i phÐp chÊt ma tuý còng ® ®−îc 52 coi lµ téi ph¹m, mét d¹ng “téi bu«n b¸n, tµng tr÷ hµng cÊm”(§iÒu 166 BLHS 1985) hoÆc “téi bu«n lËu hoÆc vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn giíi”(§iÒu 97 BLHS 1985). Cho tíi lÇn söa ®æi, bæ sung thø ba ®èi víi BLHS n¨m 1985 (n¨m 1991), chóng ta míi cã thªm mét ®iÒu luËt n÷a x¸c ®Þnh téi danh ®éc lËp cho nh÷ng hµnh vi nµy (§iÒu 96a BLHS 1985 quy ®Þnh “Téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, mua b¸n, vËn chuyÓn tr¸i phÐp c¸c chÊt ma tuý”). Hµnh vi trång c©y thuèc phiÖn hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý chØ ®−îc x¸c ®Þnh lµ téi ph¹m trong lÇn söa ®æi thø t− ®èi víi BLHS 1985 (n¨m 1997), khi cã ®ñ c¸c c¬ së kh¸ch quan vµ chñ quan cho viÖc h×nh sù ho¸ hµnh vi nµy. §ã lµ: Nh÷ng nç lùc vËn ®éng gi¸o dôc, thuyÕt phôc ®ång bµo kh«ng trång c©y thuèc phiÖn vµ hç trî b»ng c¸c dù ¸n kinh tÕ - v¨n ho¸ cho vïng cao ® thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu. Tõ n¨m 1993, ChÝnh phñ ViÖt Nam ® ban hµnh NghÞ quyÕt sè 06/CP ®Æt c¬ së ph¸p lÝ quan träng cho c«ng t¸c phßng, chèng vµ kiÓm so¸t ma tuý. Trong ®ã, cuéc vËn ®éng xo¸ bá c©y thuèc phiÖn vµ c¸c c©y trång kh¸c cã chøa chÊt ma tuý ®−îc x¸c ®Þnh lµ ch−¬ng tr×nh chiÕn l−îc nh»m c¾t bá mét phÇn nguån cung ma tuý vµ gi¶m téi ph¹m vÒ ma tuý. §Æc biÖt, mçi n¨m Nhµ n−íc dµnh cho c«ng t¸c xo¸ bá c©y thuèc phiÖn tõ 23 ®Õn 25 tØ ®ång. NÕu trong nh÷ng n¨m 80, diÖn tÝch trång c©y thuèc phiÖn ë n−íc ta lªn ®Õn 20 ngh×n ha th× ®Õn n¨m 1997 chØ cßn kho¶ng 2000 ha. Tuy vËy, cïng víi nguån ma tuý thÈm lËu vµo ViÖt Nam, nguån ma tuý tõ viÖc trång c©y thuèc phiÖn hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý trong n−íc ® gãp phÇn ®¸ng kÓ lµm cho diÔn biÕn téi ph¹m vÒ ma tuý ngµy cµng thªm phøc t¹p. D−íi gãc ®é ph¸p lÝ th× mÆc dï hµnh vi T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003 nghiªn cøu - trao ®æi trång c©y thuèc phiÖn hoÆc c¸c c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý ch−a bÞ coi lµ téi ph¹m song nh÷ng ng−êi cã hµnh vi trång c¸c c©y cã chøa chÊt ma tuý ®ã ® ®−îc c¸c cÊp chÝnh quyÒn nh¾c nhë, gi¸o dôc ®Ó hä ph¸ bá, nÕu ë møc ®é nghiªm träng cã thÓ bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh. N¨m 1997 ViÖt Nam ® tham gia 3 C«ng −íc cña Liªn hîp quèc vÒ kiÓm so¸t ma tuý (1961, 1971, 1988)(7) nh»m ®¶m b¶o cho sù phï hîp néi dung gi÷a hÖ thèng ph¸p luËt trong n−íc vµ c¸c c«ng −íc quèc tÕ ®ã còng nh− ®¶m b¶o c¬ së ph¸p lÝ cho viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh chèng c¸c téi ph¹m vÒ ma tuý mét c¸ch ®ång bé ë tÊt c¶ c¸c kh©u tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô, triÖt tiªu tËn gèc c¶ hai nguån cung cÊp ma tuý lµ n−íc ngoµi vµ trong n−íc. BLHS n¨m 1985 ®−îc söa ®æi, bæ sung lÇn thø t−, theo ®ã téi ph¹m vÒ ma tuý ®−îc quy ®Þnh thµnh mét ch−¬ng riªng (ch−¬ng VIIa) vµ téi trång c©y thuèc phiÖn hoÆc c¸c c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý chÝnh thøc ®−îc bæ sung, quy ®Þnh t¹i §iÒu 185 a. ViÖc h×nh sù ho¸ hµnh vi trång c©y thuèc phiÖn hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý lµ cÇn thiÕt, dùa trªn c¸c c¬ së lÝ luËn, thùc tiÔn vµ ph¸p lÝ x¸c thùc. BLHS n¨m 1999 kÕ thõa c¸c quy ®Þnh cña BLHS n¨m 1985 vÒ téi trång c©y thuèc phiÖn hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý vµ quy ®Þnh téi ph¹m nµy t¹i §iÒu 192 BLHS n¨m 1999. Cã thÓ thÊy r»ng môc ®Ých chÝnh cña ®iÒu luËt chØ lµ gi¸o dôc, r¨n ®e ®Ó mäi ng−êi kh«ng trång c©y thuèc phiÖn hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý, h×nh ph¹t chØ ®−îc ¸p dông sau khi c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc vµ xö lÝ hµnh chÝnh tá ra kh«ng cã hiÖu qu¶. Ng−êi cã hµnh vi trång c©y cã chøa chÊt ma tuý (gieo trång, ch¨m bãn...) chØ bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù khi ® ®−îc ¸p dông ®Çy T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003 ®ñ c¶ ba biÖn ph¸p: “® ®−îc gi¸o dôc nhiÒu lÇn”, “® ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh cuéc sèng” vµ “® bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ hµnh vi nµy” mµ vÉn cßn vi ph¹m. Quy ®Þnh nµy “thÓ hiÖn chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc, mét mÆt kiªn quyÕt lo¹i trõ tËn gèc tÖ n¹n ma tuý, mÆt kh¸c còng ph¶i chiÕu cè ®Õn t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó chÝnh s¸ch cÊm trång c©y cã chøa chÊt ma tuý cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn”.(8) Trªn c¬ së chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc, lÝ luËn chung vÒ ph¸p luËt h×nh sù ® chØ râ h−íng vËn dông trong mét sè tr−êng hîp thùc tiÔn cã liªn quan ®Õn hµnh vi trång c©y cã chøa chÊt ma tuý. §ã lµ: NÕu ng−êi lµm thuª cho ng−êi kh¸c biÕt râ m×nh ®−îc thuª trång c©y thuèc phiÖn, c©y c«ca, c©y cÇn sa hoÆc c¸c c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý cho ng−êi ® ®−îc ¸p dông ®Çy ®ñ c¶ ba biÖn ph¸p “® ®−îc gi¸o dôc nhiÒu lÇn”, “® ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh cuéc sèng” vµ “® bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ hµnh vi nµy” mµ cßn vi ph¹m th× ng−êi lµm thuª vµ ng−êi chñ lµ ®ång ph¹m vÒ téi trång c©y thuèc phiÖn, c©y c«ca, c©y cÇn sa hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý (§iÒu 192). NÕu ng−êi trång c©y thuèc phiÖn, c©y c«ca, c©y cÇn sa hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý ® ®−îc ¸p dông ®Çy ®ñ c¶ ba biÖn ph¸p “® ®−îc gi¸o dôc nhiÒu lÇn”, “® ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh cuéc sèng” vµ “® bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ hµnh vi nµy” nh−ng kh«ng chÞu ph¸ bá mµ vÉn cè t×nh b¸n l¹i cho ng−êi kh¸c th× vÉn bÞ truy cøu vÒ téi trång c©y thuèc phiÖn, c©y c«ca, c©y cÇn sa hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý (§iÒu 192). NÕu ng−êi trång c©y thuèc phiÖn, c©y c«ca, c©y cÇn sa hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý mµ sau ®ã cßn cã c¸c ho¹t 53 nghiªn cøu - trao ®æi ®éng thu ho¹ch s¶n phÈm, s¶n xuÊt, chÕ biÕn nh− lÊy nhùa tõ qu¶ c©y thuèc phiÖn, thu ho¹ch l¸, hoa, qu¶, h¹t c©y cÇn sa ®Ó nÐn thµnh b¸nh hoÆc tr−ng cÊt Ðp lÊy nhùa, dÇu cÇn sa, ch−ng cÊt l¸ c«ca thµnh cao c«ca th× ngoµi téi trång c©y thuèc phiÖn, c©y c«ca, c©y cÇn sa hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý (§iÒu 192), ng−êi ®ã cßn bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù thªm vÒ téi s¶n xuÊt tr¸i phÐp chÊt ma tuý (§iÒu 193). §Ó cã c¬ së ph¸p lÝ thèng nhÊt, cã hiÖu qu¶ h¬n trong phßng ngõa, ng¨n chÆn vµ ®Êu tranh víi tÖ n¹n ma tuý, ngµy 9/12/2000 Quèc héi n−íc ta ® th«ng qua LuËt phßng, chèng ma tuý. LuËt phßng chèng ma tuý ® x¸c ®Þnh trång c©y cã chøa chÊt ma tuý lµ hµnh vi liªn quan ®Õn ma tuý ®Çu tiªn bÞ nghiªm cÊm(9) ®ång thêi còng x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n trong c¸c ho¹t ®éng ph¸t hiÖn vµ xo¸ bá c©y trång cã chøa chÊt ma tuý: “1. C¸ nh©n, gia ®×nh, c¬ quan, tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm ph¸t hiÖn, b¸o c¸o kÞp thêi cho c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn viÖc trång c©y cã chøa chÊt ma tuý; tham gia triÖt ph¸ c©y cã chøa chÊt ma tuý do chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng tæ chøc. 2. T¹i c¸c vïng ph¶i xo¸ bá c©y cã chøa chÊt ma tuý, c¬ quan nhµ n−íc trong ph¹m vi nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc hiÖn chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ thÞ tr−êng phï hîp ®Ó nh©n d©n chuyÓn h−íng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶” (§iÒu 8). Nh− vËy, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ta trong viÖc phßng ngõa vµ ®Êu tranh chèng téi ph¹m vÒ ma tuý nãi chung, viÖc trång c©y cã chøa chÊt ma tuý nãi riªng ®ßi hái sù nç lùc 54 vµ tr¸ch nhiÖm cao cña toµn thÓ céng ®ång. Víi ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ®ã, ®Õn n¨m 2000 vÒ c¬ b¶n ® triÖt ph¸ c¸c diÖn tÝch trång c©y thuèc phiÖn ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, vÉn cßn cã hiÖn t−îng t¸i trång c©y thuèc phiÖn (vô 2000-2001 cã 351 ha t¸i trång c©y thuèc phiÖn). ViÖc t¸i trång c©y thuèc phiÖn kh«ng ph¶i v× ®ång bµo c¸c d©n téc kh«ng tin t−ëng, h−ëng øng chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc vÒ ph¸ bá c©y thuèc phiÖn mµ chñ yÕu v× nguyªn nh©n kinh tÕ, liªn quan ®Õn nh÷ng v−íng m¾c xung quanh ho¹t ®éng hç trî kinh tÕ cña Nhµ n−íc gióp ®ång bµo v−ît khã kh¨n khi ph¸ bá c©y thuèc phiÖn. H¬n n÷a, mÆc dï §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ® tËp trung tuyªn truyÒn, gi¸o dôc t¸c h¹i cña ma tuý, cã ch−¬ng tr×nh thay c©y, æn ®Þnh ®êi sèng cho ®ång bµo nh−ng kh«ng thÓ ngay mét thêi gian ng¾n xo¸ bá ®−îc phong tôc, tËp qu¸n cã lÞch sö tån t¹i hµng tr¨m n¨m. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn ph¶i thÊy mét sè tr−êng hîp t¸i trång c©y thuèc phiÖn, c©y c«ca, c©y cÇn sa ë møc ®é nghiªm träng, cÇn ph¶i xö lÝ h×nh sù ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých r¨n ®e, trõng trÞ. Cho ®Õn nay chóng ta ® xÐt xö 22 vô víi 26 bÞ c¸o ph¹m téi trång c©y thuèc phiÖn hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý (n¨m 1997: 0 vô; 1998: 0 vô; 1999: 3 vô/3 bÞ c¸o; 2000: 19 vô/23 bÞ c¸o; 2001: 0 vô). Tuy vËy, thùc tiÔn xÐt xö 5 n¨m qua cho thÊy v× nhiÒu lÝ do kh¸ch quan vµ chñ quan kh¸c nhau, cã lóc cã n¬i ® kh«ng lµm tèt yªu cÇu nghiªm trÞ c¸c hµnh vi cè t×nh trång tr¸i phÐp c¸c c©y cã chøa chÊt ma tuý, ®i ng−îc víi chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ n−íc. Mét trong nh÷ng lÝ do ®ã cã liªn quan ®Õn quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt. §iÒu 192 BLHS n¨m 1999 x¸c ®Þnh hµnh vi ph¹m téi cña ng−êi “trång c©y thuèc phiÖn, T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003 nghiªn cøu - trao ®æi c©y c«ca, c©y cÇn sa hoÆc c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý ® ®−îc gi¸o dôc nhiÒu lÇn, ® ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng vµ ® bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ hµnh vi nµy mµ cßn vi ph¹m”. §iÒu 10 Ph¸p lÖnh xö lÝ vi ph¹m hµnh chÝnh quy ®Þnh: C¸ nh©n, tæ chøc bÞ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh nÕu qu¸ mét n¨m kÓ tõ ngµy thi hµnh xong quyÕt ®Þnh xö ph¹t mµ kh«ng t¸i ph¹m th× ®−îc coi lµ ch−a bÞ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh. Nh− vËy, nÕu nh− mét ng−êi ® tõng bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ hµnh vi trång c©y thuèc phiÖn (víi c¸c h×nh thøc c¶nh c¸o, ph¹t tiÒn, yªu cÇu nhæ bá c©y thuèc phiÖn...) ® ®−îc gi¸o dôc, thuyÕt phôc vµ t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì æn ®Þnh cuéc sèng, mµ kÓ tõ thêi ®iÓm bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh ®ã ®Õn thêi ®iÓm t¸i trång c©y thuèc phiÖn tiÕp sau ® qu¸ thêi h¹n mét n¨m th× sÏ kh«ng bÞ xö lÝ vÒ h×nh sù. Mµ ®èi víi viÖc trång c©y thuèc phiÖn ë ViÖt Nam, nh÷ng tr−êng hîp nh− thÕ nµy kh«ng ph¶i lµ Ýt, thËm chÝ lµ phæ biÕn v× thùc tiÔn cho thÊy thuèc phiÖn, cÇn sa lµ lo¹i c©y ®−îc trång theo thêi vô, th−êng mét n¨m trång mét lÇn, l¹i ®−îc kÕt hîp trång xen vô víi c¸c c©y l−¬ng thùc, thùc phÈm kh¸c nh− lóa, ng«... N¨m 2000, cã 4/23 bÞ c¸o bÞ ®−a ra xÐt xö vÒ téi ph¹m nµy ®−îc tuyªn bè kh«ng cã téi, ch−a kÓ mét sè tr−êng hîp kh¸c ® ®−îc ®Þnh h−íng kh«ng thÓ xö lÝ h×nh sù ngay tõ ®Çu ®Òu liªn quan ®Õn quy ®Þnh nµy. Râ rµng, quy ®Þnh cña luËt ® tá ra kh«ng hîp lÝ trong nh÷ng tr−êng hîp nhÊt ®Þnh trªn, khi cÇn ¸p dông biÖn ph¸p h×nh sù ®èi víi hµnh vi t¸i trång c©y thuèc phiÖn, dÉn ®Õn “bã tay” toµ ¸n khi xÐt xö còng nh− h¹n chÕ t¸c dông phßng ngõa téi ph¹m nµy. Chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng chÝnh s¸ch h×nh sù cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ®èi víi téi T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003 ph¹m vÒ ma tuý nãi chung vµ viÖc trång c©y thuèc phiÖn còng nh− c¸c lo¹i c©y kh¸c cã chøa chÊt ma tuý nãi riªng lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, phï hîp víi c¸c ®ßi hái cña thùc tiÔn ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m vÒ ma tuý ë ViÖt Nam vµ quèc tÕ. §Ó ®¶m b¶o gi¸ trÞ vµ hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch, ®ßi hái ph¶i cã sù söa ®æi, hoµn thiÖn tr−íc m¾t vÒ ph¸p luËt vµ sù phèi kÕt hîp cã hiÖu qu¶ víi c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, x héi... cho ®ång bµo c¸c d©n téc nh÷ng vïng mµ hiÖn nay v× nh÷ng lÝ do kh¸c nhau vÉn cßn xem viÖc trång c©y cã chøa chÊt ma tuý nh− nh÷ng ho¹t ®éng m−u sinh./. (1).Xem: TS. U«ng Chu L−u, Ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch h×nh sù trong ®Êu tranh phßng chèng ma tuý ViÖt Nam, Nhµ ph¸p luËt ViÖt - Ph¸p, 1999, tr. 31. (2).Xem: §iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè 150/TTg ngµy 5/3/1952. (3).Xem: ChØ thÞ sè 9237/VP14 cña Phñ Thñ T−íng. (4).Xem: §iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè 150/TTg: “... thuÕ suÊt b»ng hiÖn vËt lµ 1/3 sè nhùa thuèc phiÖn thu ®−îc”; NghÞ ®Þnh sè 225/TTg ngµy 22/12/1955 h¹ møc thuÕ suÊt thuèc phiÖn xuèng cßn 1/4 sè nhùa thuèc phiÖn thu ®−îc. (5).Xem: NghÞ ®Þnh sè 150/TTg quy ®Þnh: “Ng−êi trång thuèc phiÖn sau khi nép thuÕ ph¶i b¸n tÊt c¶ sè thuèc phiÖn cßn l¹i cho mËu dÞch quèc doanh theo gi¸ c«ng b×nh”. NghÞ ®Þnh sè 225/TTg söa ®æi “... khuyÕn khÝch nh©n d©n b¸n nhùa thuèc phiÖn cho Nhµ n−íc theo gi¸ tho¶ thuËn”. (6).Xem: Th«ng t− sè 635 cña Bé t− ph¸p ngµy 29/3/1958. (7).Xem: C«ng −íc thèng nhÊt vÒ c¸c chÊt ma tuý n¨m 1961, C«ng −íc vÒ c¸c chÊt h−íng thÇn n¨m 1971 vµ C«ng −íc vÒ chèng bu«n b¸n bÊt hîp ph¸p c¸c chÊt ma tuý vµ chÊt h−íng thÇn n¨m 1988. (8).Xem: Gi¸o tr×nh luËt h×nh sù ViÖt Nam, Tr−êng ®¹i häc luËt Hµ Néi, Nxb. CAND 2001, tr. 493. (9).Xem: §iÒu 3 LuËt phßng, chèng ma tuý. 55