Nội dung

CHƯƠNG 5 TÌNH CẢM NHÂN CÁCH I. Qui luật và đời sống tình cảm 1. Khái niệm tình cảm Tình cảm là những thái độ thể hiện sự rung cảm của con người đối với những sự vật, hiện tượng có liên quan tới nhu cầu và động cơ của họ. •Tình cảm là thuộc tính tâm lí, là những thái độ thể hiện sự rung cảm của con người đối với những ưự vật hiện tượng có liên quan đến nhu cầu và động cơ của họ. •Tình cảm phản ánh hiện thực khách quan cơ bản nhất của con người, tình cảm mang tính chủ thể sâu sắc. Tình cảm là hình thức phản ánh tâm lý mới- phản ánh cảm xúc (rung cảm). Phản ánh cảm xúc có những đặc điểm sau: NỘI DUNG PHẢN PHẠM VI PHẢN ÁNH ÁNH PHƯƠNG PHẢN ÁNH THỨC  Phản ánh mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng với nhu cầu, động cơ của con người.  Mang tính lựa chọn, chỉ có Thể hiện thái độ những sự vật có liên quan đến của con người bằng sự thoả mãn hay không thoả cách rung cảm. mãn nhu cầu hoặc động cơ của cá nhân mới gây nên tình cảmcó tính lựa chọn cao hơn so với nhận thức. VD: Tình yêu thể hiện mối quan hệ giữa nam và nữ, có nhu cầu có thể là lập gia đình, giải toả tâm lý… VD: Trong mối quan hệ tình yêu giữa 2 người nếu có người thứ ba xen vào thì người này không thuộc phạm vi phản ánh tính cảm của họ nếu 1 trong 2 người không yêu người kia. VD: Khi người ta yêu nhau, khi người con trai tỏ tình, người con gái thể hiện sự e thẹn tức là có ý đồng ý. Phân biệt xúc cảm và tình cảm XÚC CẢM TÌNH CẢM Có cả ở người và động vật Chỉ có ở con người Có trước Có sau Là quá trình tâm lý Là thuộc tính tâm lý Có tính nhất thời, biến đổi Có tính ổn định lâu dài 2. Những đặc điểm đặc trưng của tình cảm Tính xã hội 2 Tính nhận thức Tính khái quát 1 3 Đặc điểm đặc trưng của tình cảm Tính hai mặt 5 4 Tính chân thực Tính nhận thức:  Tình cảm nảy sinh trên cơ sở những xúc cảm của con người trong quá trình nhận thức. Yếu tố nhận thức, rung động và phản ứng cảm xúc là 3 yếu tố nảy sinh tình cảm, tạo nên tình cảm.  Tính xã hội:  Do tình cảm chỉ có ở con người nên nó mang tính XH, thực hiện chức năng XH, hình thành trong môi trường XH chứ không phải là những phản ứng sinh lí đơn thuần. Tính khái quát: Tình cảm có được là do tổng hợp hoá, động hình hoá, khái quát hoá những xúc cảm của đồng loại.  Tính chân thực:  Thể hiện ở chỗ, tình cảm phản ánh chính xác nội tâm thực, thái độ thực của con người mà rất khó có thể che dấu được bằng những động tác giả hay nguỵ trang (vờ như không buồn nhưng thực ra rất buồn ).  Tính đối cực (hai mặt): Gắn liền với sự thoả mãn nhu cầu của con người. Trong một hoàn cảnh nhất định, một số nhu cầu được thoả mãn, còn một số nhu cầu bị kìm hãm hay không được thoả mãn, tương ứng với điều đó tình cảm con người mang tính đối cực: yêu – ghét; buồn – vui … II. Mức độ của đời sống tình cảm (xét từ thấp đến cao) Màu sắc xúc cảm của cảm giác 4 1 3 2 Xúc cảm- những rung cảm xảy ra nhanh, mạnh, rõ rệt Xúc độngtâm trạng Tình cảm- thuộc tính tâm lý ổn định, bền vững, nói lên thái độ cá nhân  Tình cảm có nhiều mức độ khác nhau, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ nhất thời đến ổn định, từ cụ thể đến khái quát. Các mức độ đó là: Màu sắc xúc cảm của cảm giác: Đây là mức độ thấp nhất của cảm xúc, nó là một sắc thái cảm xúc đi kèm theo quá trình cảm giác.  Xúc cảm: Là mức độ rung cảm cao hơn màu sắc xúc cảm của cảm giác. Xúc cảm có những đặc điểm là xảy ra nhanh, cường độ tương đối mạnh, có tính khái quát và được chủ thể ý thức rõ rệt. Ở mức độ xúc cảm có hai biểu hiện khác nhau là xúc động và tâm trạng.  Xúc động là một dạng xúc cảm có cường độ mạnh, xảy ra trong thời gian ngắn và có khi chủ thể không làm chủ được bản thân. Tâm trạng là một trạng thái xúc cảm có cường độ vừa phải hoặc yếu, tồn tại trong một thời gian tương đối dài, ảnh hưởng đến toàn bộ hành động của con người. Say mê là một trạng thái tình cảm mạnh, lâu, sâu sắc và bền vững.  Tình cảm là thái độ ổn định của con người đối với hiện thực, là một thuộc tính tâm lý bền vững của nhân cách.