Nội dung

CHƯƠNG 2 PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH Những nội dung chính • • • • Báo cáo tài chính chuẩn hóa Phân loại các hệ số tài chính Phân tích các hệ số tài chính Phân tích DuPont (tích hợp các hệ số) Báo cáo tài chính chuẩn hóa • Nhu cầu so sánh các báo cáo tài chính của những công ty tương tự về lĩnh vực kinh doanh nhưng có quy mô khác nhau. • Tiêu chuẩn hóa các báo cáo tài chính: tỷ lệ phần trăm thay cho số tiền tuyệt đối. – Bảng cân đối kế toán đồng quy mô: tất cả các khoản mục đều được thể hiện bằng % của tổng tài sản. – Báo cáo kết quả kinh doanh đồng quy mô: các khoản mục được thể hiện bằng % của doanh thu. – Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: % của tổng nguồn, hay tổng sử dụng. 3 • Báo cáo tài chính có chung năm gốc: Phân tích xu hướng. – Chọn một năm làm năm gốc, các dữ liệu của năm gốc được đặt là 1, dữ liệu của các năm khác muốn so sánh với gốc sẽ được tính theo số tương đối, 1,07 hay 0,08. • Kết hợp phân tích đồng quy mô và năm gốc 4 Khái niệm hệ số tài chính • Hệ số tài chính là mối quan hệ được xác định dựa trên thông tin tài chính của một công ty và được sử dụng cho mục đích so sánh. • Cho phép so sánh và phát hiện các mối quan hệ giữa các mẩu thông tin tài chính khác nhau. • Có vô số số liệu kế toán nên cũng có vô số hệ số có thể được tính ra, tùy thuộc vào ý thích của người phân tích. • Cần chỉ ra cách tính mỗi hệ số và biết rõ mỗi con số được tính toán như thế nào. Với mỗi hệ số • • • • Cách tính? Đo lường cái gì? Vì sao quan tâm? Đơn vị đo? Một giá trị cao (thấp) nói lên điều gì? Có thể gây hiểu lầm gì? • Có thể cải thiện giá trị đó không? Các nhóm hệ số • Các hệ số về khả năng thanh toán trong ngắn hạn (hệ số thanh khoản) • Các hệ số về quản trị nợ (khả năng thanh toán dài hạn; đòn bẩy tài chính) • Các hệ số về hiệu quả quản trị tài sản (vòng quay) • Các hệ số về khả năng sinh lợi • Các hệ số về giá trị thị trường Khả năng thanh toán ngắn hạn • • • • “Thước đo tính thanh khoản” Khả năng trả nợ ngắn hạn của công ty Tập trung: TS ngắn hạn và nợ ngắn hạn Không có khác biệt nhiều giữa giá trị sổ sách và giá trị thị trường. • Cả tài sản và nợ đều thay đổi nhanh; • Đối tượng quan tâm? Các hệ số về khả năng thanh toán ngắn hạn Tổng tài sản ngắn hạn Tổng nợ ngắn hạn Hệ số thanh khoản hiện thời = Hệ số thanh khoản nhanh Tài sản ngắn hạn – tồn kho = Tổng nợ ngắn hạn = Tiền mặt + phải thu Tổng nợ ngắn hạn • Hệ số thanh khoản hiện thời: – Đơn vị: tiền hoặc “lần” – Bị tác động bởi nhiều loại giao dịch – Hệ số cao có tốt không? (Với người cho vay ngắn hạn và với công ty) – Hệ số thấp? – So sánh với mức trung bình của ngành? • Hệ số thanh khoản nhanh – So sánh với hệ số thanh khoản hiện thời? Trong trường hợp nào thì hai hệ số này gần bằng nhau? – Đặc điểm của hàng lưu kho (tính thanh khoản; hàng lưu kho tương đối lớn cho biết điều gì?) – Ví dụ về công ty có hệ số thanh khoản nhanh thấp? Cao? • Các hệ số khác: hệ số tiền mặt/nợ ngắn hạn; NWC/tổng tài sản Các hệ số về khả năng thanh toán dài hạn Nợ dài hạn Hệ số nợ dài = Nợ dài hạn + Vốn chủ sở hữu hạn Hệ số nợ so với VCSH = Hệ số nợ tổng thể = Tổng nợ Vốn chủ sở hữu Tổng tài sản – tổng VCSH Tổng tài sản • “Nợ dài hạn + Vốn CSH” = tổng vốn hóa của công ty (total capitalization) EBIT Chi phí lãi vay Hệ số khả năng trả lãi = (TIE) Hệ số khả năng trả lãi = bằng tiền mặt EBIT + Khấu hao Hệ số khả năng trả nợ = (dịch vụ nợ) GVHB + Khấu hao + EBIT Hệ số dịch vụ nợ tổng thể = Chi phí lãi vay Nợ gốc + Chi phí lãi vay EBITDA + Thanh toán thuê tài sản Nợ gốc + Chi phí lãi +Thanh toán thuê tài sản - Có nhiều cách đo nợ. Nhà phân tích tài chính quan tâm tới nợ dài hạn hơn là nợ ngắn hạn. - TIE cho biết khả năng trả lãi từ EBIT: EBIT giảm đến mức nào thì công ty sẽ bị kiện hoặc buộc phải phá sản. - Là mối quan tâm của những bên cho vay dài hạn (bondholders). - EBIT không thực sự đo lường tiền mặt sẵn có để trả lãi; nên (EBIT + khấu hao)/chi phí lãi thể hiện chính xác hơn khả năng này (khả năng trả lãi bằng tiền mặt) – Hệ số nợ tổng thể: nợ tất cả các thời hạn của tất cả các chủ nợ. – Hệ số dịch vụ nợ tổng thể: tính tới tất cả các khoản nghĩa vụ cố định của công ty và khả năng thanh toán nó từ toàn bộ lợi nhuận hoạt động. • Hữu ích đối với những tổ chức cho vay ngắn hạn (ngân hàng 15 Các hệ số về quản trị tài sản Vòng quay = hàng tồn kho Kỳ tồn kho bình quân = Doanh thu Bình quân giá trị hàng tồn kho 365 Số vòng quay hàng tồn kho Doanh thu Vòng quay khoản = phải thu Bình quân giá trị khoản phải thu Kỳ thu tiền bình quân = (DSO = ACP) 365 (ngày) Vòng quay khoản phải thu Vòng quay vốn lưu động ròng = Vòng quay tài sản cố định = Doanh thu Bình quân vốn lưu động ròng Doanh thu Bình quân tài sản cố định ròng (là giá trị TSCĐ còn lại sau khi trừ khấu hao) Vòng quay tổng tài sản = Doanh thu Bình quân giá trị tổng tài sản Một vài lưu ý – Vòng quay hàng tồn kho: • Tử số có thể sử dụng giá vốn hàng bán thay cho doanh thu, để phù hợp với cách tính theo chi phí của mẫu số. – Mẫu số có thể sử dụng bình quân đầu kỳ và cuối kỳ, nhất là đối với các công ty có tính thời vụ cao hoặc có xu hướng tăng hay giảm doanh thu mạnh trong năm. – Để duy trì tính có thể so sánh với các số bình quân ngành thì thường sử dụng chỉ số cuối kỳ. Các hệ số về khả năng sinh lợi Thu nhập ròng Doanh thu Biên lợi nhuận (PM)= Hệ số sức sinh lợi căn bản = = Thu nhập hoạt động Doanh thu Thu nhập hoạt động (BQ) tổng tài sản X Doanh thu (BQ) tổng tài sản = hệ số lợi nhuận hoạt động x vòng quay tổng tài sản • Hệ số lợi nhuận ròng (Biên lợi nhuận): – Nếu các yếu tố khác không thay đổi, hệ số lợi nhuận ròng cao là tốt. – Nhưng các yếu tố khác thường là thay đổi, nên hệ số lợi nhuận ròng giảm không nhất thiết là xấu. Ví dụ: Giảm giá bán hàng → tăng khối lượng đơn vị bán ra + giảm tỷ suất lợi nhuận ròng. Dòng tiền hoạt động: có thể tăng hoặc giảm Hệ số lợi nhuận ròng trên tài sản = (ROA) Hệ số lợi nhuận ròng = trên vốn CSH (ROE) Thu nhập ròng (BQ) tổng tài sản Thu nhập ròng (BQ) vốn CSH phổ thông – – – – ROA: đo lợi nhuận/đơn vị tài sản (tiền) ROE: đo lường lợi ích của cổ đông trong năm. Cả hai thước đo này đều đo mức sinh lời kế toán (sổ sách). Khi ROE > ROA: phản ánh việc công ty sử dụng đòn bẩy tài chính. Tác động của nợ lên thu nhập ròng Công ty Công ty B A Tổng tài sản 1000$ 1000$ 0 600$ Vốn chủ sở hữu 1000$ 400$ Tổng nợ và vốn chủ sở hữu 1000$ 1000$ 140$ 140$ Nợ (lãi suất 10%) Thu nhập hoạt động (BEP = 14%) Chi phí lãi vay (10%) Thu nhập ròng 0 140$ 60$ 80$ ROE(A) = 140/1000 = 14%; ROE (B) = 80/400 = 20% Nợ làm tăng ROE, nên chăng vay thật nhiều nợ? 100%? Cty A Cty B Thu nhập hoạt động = 6% 60$ 60$ Chi lãi vay 0 60$ Thu nhập ròng 60$ 0$ ROE (A) = 60/1000 = 6%; ROE (B) = 0/400 = 0% Giả sử nền kinh tế rơi vào suy thoái; hai công ty chỉ kiếm được thu nhập hoạt động = 6% Đòn bẩy lúc này tác động xấu tới ROE: Cty B kiếm được lợi suất thấp hơn lãi suất đi vay, do đó chủ sở hữu phải gánh chịu thiệt hại này Kết luận về đòn bẩy tài chính? Các thước đo giá trị thị trường • EPS = thu nhập ròng/ số cổ phần đang lưu hành • Hệ số P/E : cho thấy NĐT sẵn sàng trả bao nhiêu tiền cho một đồng thu nhập hiện tại của công ty. P/E càng cao càng chứng tỏ sự kỳ vọng mạnh vào tương lai của công ty Lưu ý: Nếu công ty không có thu nhập, hoặc thu nhập thấp thì P/E sẽ lớn → cần thận trọng khi nhận định về hệ số này. P/E = Giá thị trường /cổ phần EPS • Hệ số M/B: cho biết quan hệ giữa giá trị thị trường và giá trị sổ sách của công ty M/B = Giá thị trường của cổ phiếu Giá trị sổ sách của cổ phiếu • M/B >1 và càng cao thì thị trường càng đánh giá cao triển vọng của công ty • M/B < 1: công ty không mấy thành công trong việc tạo ra giá trị cho cổ đông • Hệ số Tobin’s Q: giá trị thị trường của tài sản chia cho chi phí thay thế của nó. Hệ số Tobin’s Q = Giá trị thị trường của tài sản Chi phí thay thế của tài sản Cty = MV của nợ và vốn CSH của công ty Chi phí thay thế của tài sản Cty 27 Tobin’s Q: – Cho biết tương quan giữa giá trị hôm nay của công ty và chi phí để thay thế nó hôm nay. (M/B chú trọng chi phí lịch sử nên ít liên quan hơn). – Hệ số Q cao thường cho thấy công ty có những cơ hội đầu tư hấp dẫn hoặc/và lợi thế cạnh tranh cao. – Ước tính chi phí thay thế của tài sản của một công ty là không dễ dàng; giá trị của nợ thì không thể quan sát được. 28 2. Phân tích Du Pont – Khái niệm: Là kỹ thuật phân tích trong đó chia nhỏ ROA và ROE thành những bộ phận có liên hệ với nhau để đánh giá tác động của từng bộ phận lên kết quả sau cùng, từ đó nhận biết cần phải tác động tới khâu nào để cải thiện tình hình tài chính của công ty. – Có thể lựa chọn giữa phân tích hệ số và phân tích Du Pont. ROA = Biên lợi nhuận = ROE = Thu nhập ròng Doanh thu Biên lợi nhuận Thu nhập ròng = Doanh thu x x Vòng quay tổng tài sản Doanh thu x Bình quân tổng tài sản Vòng quay tổng tài sản Doanh thu x x BQ tổng tài sản = ROA x Số nhân vốn CSH x Số nhân vốn CSH • Xem xét chuỗi Du Pont: – ROE chịu tác động của 3 yếu tố. – Yếu kém trong hiệu quả hoạt động hoặc sử dụng tài sản (hoặc cả hai) sẽ thể hiện trong ROA giảm sút, từ đó ROE cũng giảm sút. – Tăng nợ có thể cải thiện ROE (tăng số nhân VCSH); mặt khác, tăng nợ → tăng chi phí lãi → giảm Biên lợi nhuận → giảm ROE. 31 Một vài dạng phân tích • Phân tích xu hướng: – Xem xét diễn biến của một hệ số qua thời gian. – → tình trạng tài chính đang tốt lên hay xấu đi. • Phân tích đồng quy mô – Quy tất cả các khoản mục trên bảng CĐKT thành % của tài sản – Quy tất cả các khoản mục trên BCKQKD thành tỷ lệ % của doanh thu. – Cho phép so sánh các báo cáo tài chính giữa các công ty khác nhau về quy mô. 32 So sánh và chọn chuẩn • Phân tích các hệ số liên quan tới những phép so sánh. • Hệ số của một công ty được so sánh với: – Hệ số đó của các công ty khác trong cùng ngành, tức so với bình quân ngành, hoặc – Hệ số đó của một tập hợp nhỏ hơn, gồm những công ty hàng đầu trong ngành (benchmarking) 33 Những hạn chế của phân tích hệ số – Với các công ty đa ngành, khó xây dựng số bình quân ngành. – Lạm phát có thể làm méo mó bảng cân đối kế toán; tác động tới chi phí khấu hao, chi phí tồn kho và lợi nhuận báo cáo. – Các yếu tố thời vụ – Các kỹ thuật “window dressing” làm đẹp BCTC. – Những lựa chọn thông lệ kế toán khác nhau của công ty → Khi phân tích các hệ số cần rất thận trọng và đưa ra những nhận định thấu đáo. 34