Nội dung

PARAGONIMUS WESTERMANI BS. Nguyễn Thị Thảo Linh Email: nttlinh@ctump.edu.vn MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Nêu đặc điểm hình thể con trưởng thành và trứng sán lá phổi. 2. Trình bày chu trình phát triển của sán. 3. Trình bày tác hại của sán lá phổi đối với ký chủ. 4. Nêu phương pháp chẩn đoán và điều trị. 5. Nêu các biện pháp dự phòng. 1. ĐẠI CƯƠNG - Sán lá phổi có tên khoa học là Paragonimus thuộc bộ Plagiorchiida, họ Troglotrematidae. - 1878 được Kerbert phát hiện lần đầu tiên vào trên loài hổ. - 1879 chúng được Ringer tìm ra trên người qua mổ tử thi. - 1880 Manson tìm thấy trứng sán lá phổi trong đờm của bệnh nhân Sán lá phổi - Tại Việt Nam, trường hợp bệnh sán lá phổi đầu tiên được nhà khoa học Monzel phát hiện năm 1906 tại huyện Châu Đốc, tỉnh An Giang. - Sán trưởng thành ký sinh ở phế quản gây viêm tắc phế quản kéo dài, dễ nhầm với các bệnh lý ở phổi do vi trùng. 2. HÌNH THỂ 1. Sán trưởng thành ( Paragonimus westermani adult) - Giống hạt cà phê, thân dày màu nâu đỏ, kt : dài 8 – 12 mm x rộng 6 – 4 mm x dày 3,5 – 5 mm . - Có 2 đĩa hút ở miệng và ở bụng. - Thực quản ngắn, ống tiêu hóa thành hình vòng tròn. - Tinh hoàn phân nhánh, buồng trứng phân thùy. 2. Trứng ( Paragonimus westermani ova) - Kt # 80 – 120 x 45 – 60 mcm. - Hình trái xoan, màu nâu sẫm, vỏ dày, có nắp bằng ở một cực. - Trong trứng không thấy phôi, chỉ thấy một đám tế bào. 2. HÌNH THỂ 2. HÌNH THỂ 2. HÌNH THỂ 2. HÌNH THỂ Paragonimus westermani metacercaria Paragonimus westermani in lung 2. HÌNH THỂ Paragonimus westermani in lung 3. CHU TRÌNH PHÁT TRIỂN -KCVV: người, heo. -KCTG 1: ốc Melania -KCTG 2: tôm, tép, cua, ghẹ, ba khía. Sán trưởng thành sống ký sinh trong phổi, đẻ trứng trong phế quản. Trứng sán được tống xuất ra ngoài theo đờm do bệnh nhân khạc nhổ. Trứng ra ngoài, rơi xuống môi trường nước, sau 2 – 3 tuần phát triển thành trùng lông (Miracidium) chui vào cơ thể ốc Trong cơ thể ốc, trùng lông phát triển thành bào tử nang ( Sporocyst), redia, trùng đuôi ( Cercaria) và rời khỏi cơ thể ốc đi ra ngoài. Trùng đuôi tìm đến các loài tôm cua, chui vào và đứt đuôi tạo thành nang trùng ở cơ ngực. 3. CHU TRÌNH PHÁT TRIỂN Khi người ăn phải các loại tôm cua nướng chưa được nấu chín có chứa nang trùng sán lá phổi. Vào đến ruột các nang trùng được thoát vỏ thành sán non đi qua thành ruột, tới xoang bụng, xuyên cơ hoành, màng phổi và định vị trong phổi. Trong lúc di chuyển, sán non có thể lọt vào tĩnh mạch, theo tuần hoàn đến gan, não, da … Sán trưởng thành sống 6 – 16 năm. 3. CHU TRÌNH PHÁT TRIỂN 3. CHU TRÌNH PHÁT TRIỂN 3. CHU TRÌNH PHÁT TRIỂN 4. DỊCH TỄ HỌC 1. Phân bố -Trung Quốc, Triều Tiên, Đài Loan, Philippin, Nhật Bản. -Việt Nam : bệnh gặp ở miền Bắc, Sìn Hồ - Lai Châu. 2. Nguồn bệnh -Người nhiễm sán, ốc, tôm, cua nước ngọt. 3. Đường lây - Qua đường tiêu hóa do ăn phải cua, tôm có chứa nang trùng sán lá phổi chưa được nấu chín. 5. TRIỆU CHỨNG - Ho: ho có đàm, ho nhiều lúc sáng sớm, đàm màu rỉ sét. - Ho mãn tính - Không điều trị sẽ xơ hóa phổi. * Sán lạc chỗ: tùy vị trí mà biểu hiện bệnh. Gan: áp xe gan Não: viêm não, viêm màng não, động kinh 6. CHẨN ĐOÁN 1. Lâm sàng: ho mãn tính, có máu trong đàm 2. Cận lâm sàng: - Xét nghiệm đàm tìm trứng sán - Elisa tìm kháng thể kháng sán lá phổi. 7. ĐIỀU TRỊ -Praziquantel 600 mg (Distocide, Prazitel, Biltricide, Batricide) liều: 25 mg/kg chia 3 lần trong ngày x 5 - 10ngày. -Bithionol liều 20 – 30 mg/kg/ngày x 20 – 30 ngày. -Bilevon liều 2 mg/kg liều duy nhất. 8. DỰ PHÒNG Cấp 0:- Giáo dục dân chúng ý thức vệ sinh môi trường. - Dùng hố xí tự hoại, không đi tiêu bừa bãi Cấp 1: - Không nên ăn các loài tôm cua nấu chưa chín. Cấp 2: - Tìm người nhiễm sán bằng xét nghiệm đàm tìm trứng sán để điều trị. Cấp 3: - Điều trị di chứng xơ hóa phổi. CHÚC CÁC BẠN HỌC TỐT