Nội dung

Chương 3 HEÄ THOÁNG SINH THAÙI TS. Lê Quốc Tuấn Khoa Môi trường và Tài nguyên Đại học Nông Lâm TP. HCM Caùc khaùi nieäm • Sinh vaät caàn moät khoâng gian soáng trong moät thôøi ñieåm nhaát ñònh • Moãi sinh vaät phuï thuoäc vaø töông taùc vôùi caùc caáu thaønh “voâ sinh” vaø “höõu sinh” trong moâi tröôøng • Moâi tröôøng cung caáp naêng löôïng, vaät chaát cho sinh vaät ñoàng thôøi loaïi thaûi chaát thaûi cuûa sinh vaät. Caùc khaùi nieäm • Caáu thaønh voâ sinh – Bao goàm caùc yeáu toá cô baûn cuûa moâi tröôøng nhö: nöôùc, khoâng khí, Ca, carbonate, phosphate – Caùc yeáu toá vaät lyù: ñaát, nhieät ñoä, ñoä aåm, gioù, möa, böùc xaï maët trôøi • Caáu thaønh höõu sinh – Bao goàm ñoäng vaät, thöïc vaät vaø vi sinh vaät – Töông taùc vôùi nhau trong söï phuï thuoäc veà naêng löôïng Caùc khaùi nieäm • Quaàn theå (population) – Caùc caù theå cuøng moät loaøi soáng trong moät vuøng laõnh thoå • Quaàn xaõ (community) – Caùc quaàn theå khaùc nhau soáng trong moät vuøng laõnh thoå • Heä thoáng sinh thaùi (Eco-system) – Laø heä thoáng ñöôïc hình thaønh töø söï tích hôïp caùc yeáu toá voâ sinh vaø höõu sinh cuûa moâi tröôøng Caáu truùc vaø chöùc naêng heä thoáng sinh thaùi (HTST) • Caáu truùc: – Moâ taû söï saép xeáp, soá löôïng vaø thaønh phaàn loaøi, lòch söû söï soáng cuøng vôùi caùc tính chaát vaät lyù cuûa moâi tröôøng • Chöùc naêng: – Doøng naêng löôïng vaø voøng tuaàn hoaøn vaät chaát Caáu thaønh heä thoáng sinh thaùi • Nôi ôû: – Ñaát, nöôùc, khoâng khí vaø moät loaït caùc yeáu toá voâ sinh khaùc • Caùc yeáu toá voâ sinh: – Yeáu toá khí haäu: böùc xaï maët trôøi, nhieät ñoä, gioù, möa, doøng chaûy – Yeáu toá vaät lyù: aùnh saùng, löûa, aùp suaát, ñòa töø tröôøng – Yeáu toá hoùa hoïc: ñoä chua, ñoä maën, söï coù saün cuûa dinh döôõng voâ cô caàn cho thöïc vaät Caáu thaønh heä thoáng sinh thaùi • Caùc yeáu toá höõu sinh: – Goàm taát caû caùc caù theå soáng • Moái töông quan: – AÛnh höôûng: caïnh tranh, dung hoøa, coù lôïi • Quaàn theå – Nhoùm caù theå cuøng moät loaøi trong moät khoâng gian nhaát ñònh – Kích côõ cuûa quaàn theå ñöôïc xaùc ñònh qua khaû naêng sinh saûn vaø khaû naêng thích öùng vôùi moâi tröôøng Yeáu toá ñieàu chænh quaàn theå – Tính chaát vaät lyù cuûa moâi tröôøng – Thöùc aên – Dòch beänh – Söï aên thòt – Söï caïnh tranh Caáu truùc heä thoáng sinh thaùi • Heä thoáng sinh thaùi ñöôïc chia thaønh caùc phaàn nhö sau: – Sinh vaät saûn xuaát – Sinh vaät tieâu thuï – Sinh vaät phaân huûy Caùc tính chaát cô baûn cuûa heä thoáng sinh thaùi 1. Laø 1 ñôn vò caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa sinh thaùi hoïc 2. Caáu truùc cuûa moät heä thoáng sinh thaùi lieân quan ñeán söï ña daïng thaønh phaàn loaøi. 3. Naêng löôïng duy trì HTST phuï thuoäc vaøo ñoä phöùc taïp cuûa caáu truùc. Caáu truùc caøng phöùc taïp thì naêng löôïng duy trì caøng giaûm