Nội dung

Ch−¬ng X B¶o vÖ r¬-le vµ tù ®éng ho¸ 10.1 ý nghÜa cña b¶o vÖ R¬-le: HÖ thèng CC§. gån nhiÒu phÇn tö vμ ph©n bè trªn ph¹m vi kh«ng gian réng. VËy trong qu¸ tr×nh vËn hμnh cã nhiÒu sù cè xÈy ra nh−: qu¸ ®iÖn ¸p do sÐt ®¸nh; qu¸ dßng ®iÖn do xÈy ra ngm. TÇn sè dßng ®iÖn gi¶m thÊp do hÖ thèng qu¸ t¶i .v.v… §Ó nhanh chãng lo¹i trõ c¸c phÇn tö ®ã ra khæi hÖ thèng CC§. ng−êi ta th−êng ®Æt c¸c TB b¶o vÖ r¬-le vμ tù ®éng ho¸. Môc ®Ých b¶o vÖ r¬-le: + Nhanh chãng lo¹i trõ phÇn tö sù cè ®Ó ®¶m b¶o cho hÖ thèng CC§. lμm viÖc an toμn. + B¸o tÝn hiÖu cho nh©n viªn vËn hμnh biÕt vÒ t×nh tr¹ng lμm viÖc kh«ng b×nh th−êng ®Ó kÞp thêi sö lý: (qu¶ t¶i, sôt ¸p; gi¶m ®iÖn trë c¸ch ®iÖn..). + Phèi hîp víi c¸c thiÕt bÞ tù ®éng ho¸ ®Ó thùc hiÖn c¸c ph−¬ng thøc vËn hμnh nh−: tù ®éng ®ãng lËp l¹i; Tù ®éng ®ßng dù tr÷; Tù ®éng xa th¶i phô t¶i theo tÇn sè… Bèm yªu cÇu c¬ b¶n: T¸c ®éng nhanh: - nh»m gi¶m ph¹m vi sù cè, rót ng¾n thêi gian sù cè. Tr−êng hîp t×nh tr¹ng lμm viÖc kh«ng b×nh th−êng cho phÐp t¸c ®éng cã tr× hoμn thêi gian. Chän läc: - môc ®Ých cña b¶o vÖ lμ lo¹i trõ phÇn tö bÞ sù cè ra khái hÖ thèng. V× vËy t¸c ®éng ph¶i cã chän läc, chÝnh x¸c, nÕu kh«ng cã thÓ dÉn tíi hËu qu¶ ngoμi ý muèn (ch¼ng h¹n nh− sù cè ë ph¹m vi hÑp, th× b¶o vÖ l¹i c¾t mét ph¹m vi réng. HoÆc sù cè ë cuèi ®−êng d©y l¹i c¾t ë ®Çu ®−êng d©y.). trªn c¬ së xem xÐt toμn diÖn vμ c©n nh¾c nhiÒu mÆt nh−: chän s¬ ®å nèi d©y, chän TB. ®iÖn, h×nh thøc b¶o vÖ, tr×nh ®é cña nh©n viªn vËn hμnh. 10.2 C¸c h×nh thøc b¶o vÖ trong HT-CC§.: Th−êng dïng c¸c lo¹i sau: B¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i: cã thêi gian duy tr×, dïng ®Ó b¶o vÖ qu¸ t¶i vμ lμm b¶o vÖ dù phßng cho c¸c lo¹i b¶o vÖ kh¸c. B¶o vÖ c¾t nhanh: còng lμ lo¹i b¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i nh−ng t¸c ®éng nhanh (kh«ng cã thêi gian duy tr×). Dïng ®Ó b¶o vÖ ng¾n m¹ch. B¶o vÖ so lÖch: lμ lo¹i b¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i kh«ng cã thêi gian duy tr× ®Ó b¶o vÖ t×nh tr¹ng ng¾n m¹ch (b¶o vÖ 1 phÇn tö nhÊt ®Þnh). B¸o tÝn hiÖu: b¸o t×nh tr¹ng c¸ch ®iÖn cña m¹ng. 1) C¸c lo¹i r¬le – S¬ ®å nèi r¬le víi m¸y biÕn dßng: a) C¸c lo¹i r¬le: + Theo dßng ®iÖn t¸c ®éng: role 1 chiÒu, xoay chiÒu. + Theo tham sè t¸c ®éng: r¬le dßng ®iÖn; ®iÖn ¸p; c«ng suÊt vμ tæng trë. + Theo nguyªn t¾c lμm viÖc: ®iÖn tõ, c¶m øng, b¸n dÉn, sè. + Theo nguyªn t¾c t¸c ®éng: t¸c ®éng trùc tiÕp, gi¸n tiÕp (r¬le t¸c ®éng trùc tiÕp nèi vμo m¹ng cã dßng phô t¶i VD r¬le nhiÖt b¶o vÖ ®éng c¬, phÇn tö nhiÖt cña Apt«m¸t, nh−îc ®iÓm lμ ΔA trong r¬le t−¬ng ®èi lín, chØ dïng ë m¹ng h¹ ¸p hoÆc Ýt quan träng). PhÇn lín r¬le trong HT§ lμ lo¹i gi¸n tiÕp vμ ®−îc chÕ t¹o ®Ó chÞu ®−îc Udm = 100V vμ I lín nhÊt lμ 5 A (m¾c qua BU hoÆc BI). b) S¬ ®å nèi r¬le vμo BI: + Víi m¹ng cã trung ®iÓm c¸ch ®Êt cã thÓ dïng 1 trong 4 s¬ ®å sau: A B A C R R NhËy: §é nhËy cña b¶o vÖ: “ ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng ph¶n øng cña nã víi mäi møc ®é cña sù cè”. §é nhËy cña TB b¶o vÖ r¬-le ®−îc biÓu thÞ b»ng tØ sè gi÷a dßng ng¾n m¹ch nhá nhÊt víi dßng chØnh ®Þnh s¬ cÊp. I N min I1cd C R Tin cËy: - Khi xÈy ra sù cè TB. b¶o vÖ ph¶i b¶m b¶o lμm viÖc ch¾c ch¾n, kh«ng ®−îc t¸c ®éng tr−íc hoÆc sau trÞ sè chØnh ®Þnh. K nh = B b) S¬ ®å sao kh«ng hoμn toμn a) S¬ ®å sè 8 R A B C R R R TrÞ sè nμy ®−îc qui ®Þnh cô thÓ víi c¸c b¶o vÖ kh¸c nhau. C¸c TB, b¶o vÖ r¬le th−êng phèi hîp víi c¸c TB. tù ®éng ho¸ nh»m n©ng cao ®é tin cËy CC§. N©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vμ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lμm viÖc cña nh©n viªn vËn hμnh. VÊn ®Ò tù ®éng ho¸ trong HT-CC§. ph¶i ®−îc ®Æt ra http://www.ebook.edu.vn S¬ ®å ph¸t triÓn tõ b) S¬ ®å sao hoμn toμn S¬ ®å a): cßn gäi lμ s¬ ®å nèi BI theo h×nh sè 8. Th−êng ®−îc dïng phæ biÕn nhÊt v× cÇn Ýt r¬le nhÊt. HÖ sè s¬ ®å ë chÕ ®é ®èi xøng ®−îc tÝnh nh− sau: cßn cã tªn s¬ ®ß h×nh sè 8 hoÆc s¬ ®å hiÖu dßng ®iÖn. . . K sd . I I IR = A − = I A − IB nBI nBI I = R = 3 I BI + Nh− vËy dßng ch¹y tromg r¬le lín h¬n trong biÕn dßng → t¨ng ®é nhËy cña b¶o vÖ. + Nh−îc ®iÓm: §é nhËy nhá trong tr−êng hîp ngm. xÈy ra gi÷a pha kh«ng ®Æt BI vμ pha kh¸c. Vμ bÐ h¬n so víi tr−êng hîp ngm. ë 2 pha cã ®Æt BI (th−êng dïng cho lo¹i ng¾n m¹ch 3 pha). S¬ ®å b) – sao kh«ng hoμn toμn: ë chÕ ®é ®èi xøng vμ ng¾n m¹ch 3 pha K sd = IR =1 I BI + Dïng ®Ó b¶o vÖ ng¾n m¹ch gi÷a c¸c pha. + §Ó ph¶n ¸nh dßng ng¾n m¹ch ë pha kh«ng cã BI vμ t¨ng ®é nhËy cña b¶o vÖ, ng−êi ta ®Æt thªm 1 r¬le trªn d©y dÉn vÒ. Dßng ®iÖn trong role nμy b»ng tæng 2 vect¬ dßng ë 2 pha kia. → ®ã còng chÝnh lμ s¬ ®å c). S¬ ®å d) – sao hoμn toμn: ë chÕ ®é ®èi xøng cña m¹ng. K sd = IR =1 I BI c) Nguån thao t¸c: th−êng cung cÊp cho m¹ch b¶o vÖ r¬le m¹ch tù ®éng ho¸ vμ tÝn hiÖu: cã thÓ lμ nguån mét chiÒu hoÆc xoay chiÒu. Nguån mét chiÒu: th−êng cung cÊp tõ c¸c bé acqui 24 ÷ 220 V. −u ®iÓm kh«ng phô thuéc vμo tr¹ng th¸i cña m¹ng → tin cËy cao. Nh−îc ®iÓm lμ vèn ®Çu t− lín vμ b¶o qu¶n khã. Nguån xoay chiÒu: lÊy tõ m¹ng th«ng qua BU vμ BI. −u ®iÓm vån ®Çu t− nhá, nh−ng phô thuéc vμo t×nh tr¹ng lμm viÖc cña m¹ng → Ýt ®−îc dïng. 2)B¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i: “ lμm viÖc theo sù t¨ng cña dßng ®iÖn khi nã v−ît qu¸ gi¸ trÞ chØnh ®Þnh cho tr−íc”. Nã ph¶n øng theo dßng ®iÖn kh¸c víi dßng ®iÖn trong chÕ ®é b×nh th−êng nh−: dßng qu¸ t¶i, dßng tr¹m ®Êt, dßng ng¾n m¹ch…. + B¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i cã bé phËn duy tr× thêi gian: “ ThiÕt bÞ b¶o vÖ chØ t¸c ®éng khi cã dßng ®iÖn v−ît qu¸ gi¸ trÞ chØnh ®Þnh vμ tån t¹i qu¸ thêi gian duy tr× ®· ®−îc ®Æt tr−íc”. Lo¹i b¶o vÖ nμy th−êng ®−îc dïng ®Ó b¶o vÖ qu¸ t¶i vμ b¶o vÖ dù phßng cho c¸c h×nh thøc b¶o vÖ kh¸c (nh− b¶o vÖ c¾t nhanh, b¶o vÖ so lÖch..) + B¶o vÖ c¾t nhanh kh«ng cã thêi gian duy tr×: (hoÆc cã thêi gian nh−ng thêi gian rÊt ng¾n). TÝnh chän läc cña chóng ®−îc ®¶m b¶o b»ng c¸ch chØ t¸c ®éng khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua lín h¬n dßng ngm. khi sÈy ra sù cè ë 1 sè ®iÓm ®· cho nμo ®ã cña m¹ng trong ph¹m vi b¶o vÖ cña nã, hoÆc theo thêi gian duy tr×. Cã hai lo¹i thêi gian duy tr× tõ ®ã h×nh thμnh 2 h×nh thøc b¶o vÖ: ®ã lμ: + B¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i cã thêi gian duy tr× ®éc lËp (thêi gian duy tr× kh«ng phô thuéc vμo dßng ®iÖn qua b¶o vÖ). + B¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i cã thêi gian duy tr× phô thuéc (thêi gian duy tr× phô thuéc vμo dßng ®iÖn). a) B¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i cã thêi gian duy tr× ®éc lËp: −u ®iÓm: ph¶n ¸nh ®−îc ®Çy ®ñ tr¹ng th¸i ng¾n m¹ch ®èi xøng vμ kh«ng ®èi xøng. Nh−îc ®iÓm: tèn nhiÒu BI vμ R¬le. 4 CC B S¬ ®å triÓn khai + RIA RG 3 BT MC + - S¬ ®å nèi BI thμnh bé läc dßng thø tù kh«ng: A RTh RIB RIC RT C 2 M¹ch xoay chiÒu - IR = 3I0 + R S¬ ®å BI nèi thμnh bé läc thø tù kh«ng I0 – thμnh phÇn dßng ®iÖn thø tù kh«ng. Dïng ®Ó b¶o vÖ ng¾n m¹ch 1 pha hoÆc 2 pha cham ®Êt. http://www.ebook.edu.vn I I I 1 RTh RT BI - RT + CC BT RTh S¬ ®å nguyªn lý M¹ch mét chiÒu + C¸c phÇn tö c¬ b¶n cña b¶o vÖ dong cùc ®¹i: 1 – C¸c r¬le dßng ®iÖn (xoay chiÒu ) sÏ t¸c ®éng khi xuÊt hiÖn dßng ngm (I). 2 – R¬le thêi gian duy tr× (RT) . 3 – R¬ le trung gian lμm t¨ng c«ng suÊt vμ tiÕp ®iÓm (RG). 4 – R¬ le t×n hiÖu (bμo cho biÕt b¶o vÖ ®· t¸c ®éng) (RTh). 5 – Bé tiÕp ®iÓm chuyÓn ®éng m¸y c¾t (BT). dïng ®Ó ng¾t m¹ch cuén c¾t v× tiÕp ®iÓm cña r¬le trung gian kh«ng ®−îc thiÕt kÕ ®Ó c¾t m¹ch ®ã (BT) ph¶i ng¾t m¹ch tr−íc khi r¬le trung gian trë vÒ. + Ho¹t ®éng: Khi I trong m¹ch t¨ng → tíi ng−ìng chØnh ®Þnh Icd2 → r¬le I t¸c ®éng → ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më cña nã l¹i → cung cÊp nguån cho r¬le thêi gian RT. Sau mét thêi gian b»ng thêi gian chØnh ®Þnh → TiÕp ®iÓm th−êng më ®ãng chËm cña nã cung cÊp nguån cho r¬le trung gian RG → tiÕp ®iÓm cña nã ®ãng m¹ch cuén hót CC → m¸y c¾t ®−îc c¾t ra, ®ång thêi lóc ®ã R¬le tÝn hiÖu RTh còng b¸o tÝn hiÖu lμ m¸y c¾t ®· t¸c ®éng. Chó ý: V× dßng sù cè ch¹y tõ nguån ®Õn chç sù cè qua hμng lo¹t c¸c phÇn tö kh«ng bÞ sù cè → ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chän läc → trªn 1 ®−êng d©y cã nhiÒu ®o¹n ®−îc ®Æt lo¹i b¶o vÖ nμy → ph¶i chØnh ®Þnh thêi gian cña c¸c lo¹i b¶o vÖ nμy cho phï hîp. → Itv ≥ Kkd.Ilv max (Kkd - hÖ sè xÐt tíi ¶nh h−ëng cña dßng khëi ®éng). Tãm l¹i Itv trong tÝnh to¸n cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c sai sè cã thÓ cã vÒ gi¸ trÞ: Itv = K dt .K kd .I lv max Kdt – hÖ sè dù tr÷ tÝnh ®Õn sai sè vÒ gi¸ trÞ dßng trë vÒ cña R¬le, th−êng lÊy b»ng 1,1 ÷ 1,2. + HÖ sè trë vÒ: “ lμ tû sè gi÷a dßng ®iÖn trë vÒ vμ dßng khëi ®éng cña b¶o vÖ” K tv = I tv I kdBV Ikd BV – dßng khëi ®éng cña b¶o vÖ hay cßn gäi lμ dßng chØnh ®Þnh s¬ cÊp. + Dßng chØnh ®Þnh s¬ cÊp: I kdBV = I tv K .K .I = dt kd lv max K tv K tv + Dßng chØnh ®Þnh thø cÊp cña R¬le: (dßng thùc qua r¬le). ~ N B A I cd 2 = t I kdBV K .K .I .K sd = dt kd lv max .K sd nBI K tv .nBI Δt tA tB Δt = tA – tB ≈ 0,5 s tA = tB + 0,05 s + NÕu ®−êng d©y cã nhiÒu cÊp b¶o vÖ dßng cùc ®¹i → thêi gian c¾t cña cÊp ë gÇn nguån sÏ lín → nh−îc ®iÓm cña lo¹i b¶o vÖ nμy. + Khi cã sù cè dßng ®iÖn t¹i A & B ®Òu t¸c ®éng. Khi sù cè ®−îc c¾t ra, th× r¬le dßng ®iÖn A ph¶i trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu (kh«ng t¸c ®éng) ®Ó tr¸nh c¾t ®o¹n kh«ng bÞ sù cè. Dßng ®iÖn trë vÒ cña b¶o vÖ Itv “ lμ dßng ®iÖn mμ víi nã b¶o vÖ ph¶i vÒ vÞ trÝ ban ®Çu” → Itv > Iphu tai sau ng¾n m¹ch. Iphu tai – dßng phôt¶i sau ng¾n m¹ch, dßng nμy th−êng lín h¬n dßng phô t¶i lóc tr−íc (V× lóc ngm. U gi¶m → c¸c §C bÞ h·m → sau ngm. chóng l¹i ph¶i tù khëi ®éng). Iphu tai sau ngm. ≥ Ilv max VËy ®Ó r¬le kh«ng bÞ t¸c ®éng trë l¹i http://www.ebook.edu.vn Trong ®ã: nBI - TØ sè biÕn cña m¸y biÕn dßng. Ksd - hÖ sè s¬ ®å. + §é nhËy cña b¶o vÖ: K nh = I N min I kdBV Víi b¶o vÖ ®−êng d©y Knh ≥ 1,5. + §Æc ®iÓm: S¬ ®å nh− trªn b¶o vÖ ®−îc tÊt c¶ c¸c d¹ng ngm. (trõ ng¾n m¹ch 1 pha trong m¹ng cã ®iÓm trung tÝnh c¸ch ®Êt hoÆc chØ nèi ®Êt qua cuén dËp hå quang). V× vËy trong m¹ng cã trung tÝnh c¸ch ®Êt, dßng ch¹m ®Êt mét pha cã gi¸ trÞ nhá cho nªn b¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i chØ cÇn ph¶n øng khi cã ng¾n m¹ch gi÷a c¸c pha vμ th−êng ®−îc thùc hiÖn b»ng s¬ ®å BI nèi h×nh sè 8 hoÆc BI nèi sao kh«ng hoμn toμn (HV). + Trong 2 s¬ ®å trªn khi cã tr¹m ®Êt 1 pha sÏ dïng b¶o vÖ riªng t¸c ®éng theo dßng ®iÖn thø tù kh«ng. + S¬ ®å 1 r¬le cã ®é nhËy kh«ng gièng nhau víi c¸c d¹ng ngm. kh¸c nhau (dßng ®iÖn ch¹y trong c¸c r¬le phô thuéc vμo c¸c d¹ng ngm.). C RT BT M - 4 C + R 3 + RT BT M - - + + ~ 1 I BI + S¬ ®å mét r¬le kÐm nhËy h¬n s¬ ®å 2 r¬le (khi ngm. gi÷a c¸c pha AB hoÆc BC). ë chÕ ®é b×nh th−êng dßng ch¹y trong r¬le (s¬ ®å 1 r¬le) lín h¬n 3 N B A 3) B¶o vÖ dßng ®iÖn c¾t nhanh: 1 BI §Ó ®¶m b¶o tÝnh chän läc, chóng ta ph¶i chØnh ®Þnh ®Æc tÝnh thêi gian cña thiÕt bÞ b¶o vÖ liÒn nhau sao cho thêi gian t¸c ®éng cña TB b¶o vÖ cÊp trªn lín h¬n thêi gian t¸c ®éng cña b¶o vÖ cÊp d−íi mét l−îng Δt. RT 2 RT 2 I + Nh−îc ®iÓm lμm viÖc kh«ng chÝnh x¸c so víi r¬le ®iÖn tõ. 3 R + - I 4 - Nh»m nhanh chãng lo¹i trõ dßng ng¾n m¹ch → V× vËy b¶o vÖ nμy ®−îc chØnh ®Þnh theo dßng ®iÖn ng¾n m¹ch lín nhÊt ë cuèi vïng b¶o vÖ. ThiÕt bÞ b¶o vÖ sÏ t¸c ®éng nhanh kh«ng cã thêi gian duy tr×. Dßng chØnh ®Þnh ®−îc tÝnh nh− sau: + Dßng chØnh ®Þnh s¬ cÊp: Icd1 = Kdt .Ilvmax lÇn dßng ®iÖn ch¹y trong s¬ ®å 2 r¬le. + −u ®iÓm cña s¬ ®å 1 r¬le lμ ®¬n gi¶n, Ýt r¬le dïng ®Ó b¶o vÖ BA nèi Y/Δ. + Dßng chØnh ®Þnh thø cÊp: I cd 2 = b) B¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i cã thêi gian tr× ho·n ®éc lËp: Th−êng sö dông r¬le dßng ®iÖn kiÓu c¶m øng. Do r¬le c¶m øng ®ång thêi lμm nhiÖm vô RI ; RT vμ RTh … §ång thêi tiÕp ®iÓm cña nã t−¬ng ®èi lín nªn kh«ng cÇn r¬le RG. §Æc tÝnh thêi gian phô thuéc vμo dßng ®iÖn ch¹y trong r¬le (thêi gian t¸c ®éng cña r¬le phô thuéc vμ tØ lÖ nghÞch víi dßng ®iÖn ch¹y qua nã) → Dßng ®iÖn sù cè cμng lín th× thêi gian t¸c ®éng cμng nhanh → H¹n chÕ ®−îc t¸c h¹i cña dßng sù cè (−u ®iÓm). A t K dt .I N max .K sd nBI 4 CC RTh - - CC RG 3 BT MC + + Chó ý: B¶o vÖ c¾t nahnh kh«ng lμm viÖc khi sù cè xÈy ra ngoμi vïng b¶o vÖ cña nã. V× thÕ c«ng thøc tÝnh dßng chØnh ®Þnh kh«ng cÇn xÐt tíi hÖ sè trë vÒ cña R¬le. B RI M - Δt tA + BI I c T I T I T IN tB IkdBV d BI KdtINmax INmax IR c §−êng ®Æc tÝnh cña r¬le thêi gian duy tr× ®éc lËp. d §−êng ®Æc tÝnh cña r¬le thêi gian duy tr× phô thuéc. + S¬ ®å: S¬ ®å ®¬n gi¶n, ®é tin cËy cao (−u ®iÓm). http://www.ebook.edu.vn N ~ vïng chÕt Kdt = 1,1 – 1,2 hÖ sè dù tr÷. l INmax - dßng ng¾n m¹ch lín nhÊt ë cuèi ®−êng d©y. + §Ó ch¸nh t¸c ®éng nhÇm nªn dßng chØnh ®Þnh s¬ cÊp lÊy INmax x Kdt → cã mét phÇn ë cuèi vïng b¶o vÖ (kho¶ng 20%) kh«ng ®−îc b¶o vÖ → vïng chÕt. + b¶o vÖ c¾t nhanh cã −u ®iÓm b¶o vÖ ®−îc bé phËn quan träng. Nh−îc ®iÓm cña nã lμ ®Ó l¹i vïng chÕt (vïng kh«ng ®−îc b¶o vÖ). V× vËy ng−êi ta th−êng ®Æt thªm c¸c lo¹i b¶o vÖ kh¸c (BV dßng cùc ®¹i cã thêi gian duy tr×) ®Ó lμm b¶o vÖ dù tr÷ cho BV c¾t nhanh. Thêi gian t¸c ®éng cña b¶o vÖ c¾t nhanh hÇu nh− chØ phô thuéc vμo thêi gian t¸c ®éng cña bμn th©n r¬le dßng ®iÖn vμ r¬le trung gian. Th−êi gian nμy th−êng vμo kho¶ng 0,04 – 0,06 s. Chó ý, trªn ®−êng d©y cã b¶o vÖ ®iÖn ¸p b»ng chèng sÐt èng, c¸c lo¹i TB nμy cã thêi gian lμm viÖc trong kho¶ng 0,01 – 0,02 s. Khi cã nhiÒu cÊp b¶o vÖ th× thêi gian t¸c ®éng cña chèng sÐt èng cã thÓ ®¹t tíi 0,04 – 0,06 s → g©y ra ngm t¹m thêi cã thÓ dÉn tíi t¸c ®éng nhÇm ®èi víi c¸c lo¹i b¶o vÖ c¾t nhanh, Trong tr−êng hîp nh− vËy, ng−êi ta dïng lo¹i role trung gian t¸c ®éng chËm h¬n vμo kho¶ng 0,06 – 0,08 s. 4) B¶o vÖ so lÖch däc: “còng lμ lo¹i b¶o vÖ c¾t nhanh, dùa trªn sù chªnh lÖch vÒ c−êng ®é vμ pha cña dßng ®iÖn ë ®Çu vμ cuèi (®−êng d©y) vïng b¶o vÖ”. Th−êng ®−îc dïng ®Ó b¶o vÖ m¸y biÕn ¸p, m¸y ph¸t ®iÖn, ®éng c¬ c«ng suÊt lín, Ýt dïng ®Ó b¶o vÖ ®−êng d©y. MC I1 11.3 B¶o vÖ c¸c phÇn tö c¬ b¶n cña hÖ thèng CC§: 1) B¶o vÖ ®−êng d©y: I1 I1 I1 + M¹ng U < 1000 V + CÇu ch× ®Ó b¶o vÖ ng¾n m¹ch + Apt«m¸t ®Ó b¶o vÖ ngm vμ qu¸ t¶i. ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chän läc → cÇu ch× cÊp trªn ph¶i ®¶m b¶o l¬n h¬n cÇu ch× cÊp d−íi Ýt nhÊt lμ 1 cÊp. N BA I2 Khi xÈy ra ngm, trong vïng b¶o vÖ (HV-2) do dßng ®iÖn trong 2 biÕn dßng ng−îc chiÒu nhau nªn dßng ®iÖn ch¹y trong r¬le - I R = I1 + I2 > 0 (khi 2 phÝa BA ®Òu cã nguån). HoÆc IR = I1 >0 (khi BA chØ cã 1 nguån). Lóc nμy r¬le t¸c ®éng ®Ó MC c¾t BA ra khái nguån. Tr¹ng th¸i lμm viÖc b×nh th−êng hoÆc khi ngm, xÈy ra ë ngoμi vïng b¶o vÖ → yªu cÇu b¶o vÖ kh«ng lμm viÖc. Cã nghÜa lμ ph¶i ®¶m b¶o dßng thø cÊp cña c¸c m¸y biÕn dßng I1 = I2 c¶ vÒ gi¸ trÞ vμ gãc pha. C¸c dßng s¬ cÊp I1 vµ I2 kh¸c nhau vÒ c−êng ®é (do tØ sè biÕn ®æi cña BA g©y ra). VËy ®Ó cã I1 = I2 ®Ó I R = 0 → Ph¶i chän m¸y biÕn dßng phï hîp víi tæ ®Êu d©y cña BA. ViÖc c©n b»ng dßng ®iÖn thø cÊp cña m¸y biÕn dßng nh− trªn th−êng gËp nhiÒu khã kh¨n do c¸c m¸y BI th−êng ®−îc chÕ t¹o s½n theo tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh. Nªn rÊt khã kh¨n ®¶m b¶o ®−îc I R = 0. Trong nhiÒu tr−êng hîp ng−êi ta ph¶i dïng thªm c¸c BA tù ngÉu hoÆc BI bμo hoμ m¾c vμo phÝa tr−íc r¬le dßng ®iÖn → lμm s¬ ®å phøc t¹p. So víi b¶o vÖ c¾t nhanh. b¶o vÖ so lÖch cã −u ®iÓm lμ kh«ng ®Ó l¹i vïng chÕt nh−ng s¬ ®å phøc t¹p, tèn nhiÒu thiÕt bÞ nªn chØ ®−îc dïng ë n¬i quan träng. §èi víi nh÷ng ®−êng d©y ®iÖn ¸p cao lμm viÖc song song, hoÆc BA vμ ®éng c¬ cã c«ng suÊt lín (quan träng), ng−êi ta cßn dïng b¶o vÖ so lÖch ngang dùa trªn c¬ së so s¸nh dßng ®iÖn gi÷a c¸c ®−êng d©y lμm viÖc song song víi nhau. I2 I2 I2 + M¹ng 6 – 10 kV MC N HV-2 HV-1 HV – S¬ ®å nguyªn lý + Vïng b¶o vÖ lμ m¸y biÕn ¸p. + BI ®−îc ®Æt ë 2 ®Çu cña BA. ph¶n ¸nh dßng ®iÖn ch¹y trong b¶o vÖ. + C¸c cuén d©y cña BI ®−îc nèi sao cho dßng ®iÖn trong r¬le b»ng hiÖu dßng ®iÖn ch¹y trong m¸y biÕn dßng. . . . + B¶o vÖ qu¸ t¶i dïng BV dßng cùc ®¹i cã thêi gian duy tr× ®éc lËp. + B¶o vÖ ng¾n m¹ch dïng b¶o vÖ c¾t nhanh. + §Ó tr¸nh ch¹m ®Êt 1 pha dïng thiÕt bÞ kiÓm tra c¸ch ®iÖn ®Ó b¸o tÝn hiÖu (BA 3 pha n¨m trô) hoÆc dïng b¶o vÖ dßng thø tù kh«ng. + M¹ng ≥ 110 kV: pha lμ rÊt lín: lμ m¹ng cã trung tÝnh trùc tiÕp nèi ®Êt nªn dßng ngm 1 + Dïng b¶o vÖ c¾t nhanh ®Ó BV ng¾n m¹ch c¸c d¹ng 1, 2, 3 pha . + B¶o vÖ qu¸ t¶i dïng BV dßng cùc ®¹i cã thêi gian duy tr× ®éc lËp. . I R = I 1 + I2 Trong tr−êng hîp b×nh th−êng hoÆc ng¾n m¹ch ngoμi vïng b¶o vÖ (HV-1). Ta cã I1 = I2 vμ cïng pha nªn hiÖu cña chóng b»ng kh«ng → IR = 0. R¬le kh«ng t¸c ®éng. http://www.ebook.edu.vn 2) B¶o vÖ m¸y biÕn ap: Víi m¸y biÕn ¸p cÇn ph¶i b¶o vÖ ®Ó tr¸nh c¸c t×nh tr¹ng lμm viÖc kh«ng b×nh th−êng vμ sù cè sau: + Qu¸ t¶i. + DÇu BA gi¶m xuèng d−íi møc qui ®Þnh. + Ng¾n m¹ch gi÷a c¸c pha ë trong hoÆc ë ®Çu ra cña m¸y BA. + Ng¾n m¹ch gi÷a c¸c vßng d©y trong cïng mét pha. + Ng¾n m¹ch tr¹m ®Êt. Kh«gn ph¶i víi bÊt cø m¸y biÕn ¸p nμo còng ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c lo¹i h×nh b¶o vÖ, mμ tuy theo nhu cÇu còng nh− møc ®é quan träng vμ gi¸ thμnh cña BA mμ ng−êi ta quyÕt ®Þnh chän cho phï h−îp. + Víi m¸y Sdm ≤ 320 kVA (U≤10 kV) dïng cÇu ch× ®Ó b¶o vÖ ngm. + Sdm < 320 kVA th−êng dïng BV dßng cùc ®¹i cã thêi gian duy tr× ®Ó b¶o vÖ qu¸ t¶i, vμ BV c¾t nhanh ®Ó BV ngm. + Sdm ≥ 1000 kVA . Cã thÓ thay BV c¾t nhanh b»ng BV so lÖch däc, víi c¸c BA nμy ng−êi ta qui ®Þnh ph¶i ®Æt r¬le h¬i ®Ó b¶o vÖ c¸c d¹ng ngm. trong. Víi biÕn ¸p S≥ 560 kVA ®Æt trong nhμ, n¬i dÔ ch¸y còng ph¶i ®Æt r¬le h¬i. 3) B¶o vÖ ®éng c¬: C¸c d¹ng sù cè trong ®éng c¬ lμ: + Ng¾n m¹ch gi÷a c¸c pha. + Ng¾n m¹ch c¸c vßng d©y trong cïng 1 pha. + Ng¾n m¹ch ch¹m ®Êt. + Qu¸ t¶i, sôt ¸p. U<1000 V th−êng dïng Apt«m¸t ®Ó b¶o vÖ ngm. vμ qu¸ t¶i, lo¹i c«ng suÊt nhá dïng cÇu ch×. Cã thÓ dïng c«ng t¾c t¬ ®Ó ®ãng c¾t – b¶o vÖ sôt ¸p – r¬le nhiÖt ®Ó BV qu¸ t¶i, cÇu ch× BV ng¾n m¹ch. U>1000 V → c«ng suÊt lín th−êng dïng b¶o vÖ c¾t nhanh, BV so lÖch däc ®Ó BV qu¸ t¶i. §Ó BV qu¸ t¶i th−êng dïng BV dßng cùc ®¹i cã t. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng §C lμm viÖc khi mÊt 1 pha → th−êng ®Æt BV mÊt pha. B¶o vÖ sut ¸p ë §C ®−îc chØnh ®Þnh c¨n cø vμo ®iÖn ¸p tù khëi ®éng cña nã, th−êng ®−îc chØnh ®Þnh b»ng 70 ÷ 80 % Udm . Thêi gian t¸c ®éng 6 ÷ 10 s. 4) B¶o vÖ tô bï: + B¶o vÖ ngm. th−êng dïng cÇu ch×. + Víi nhãm tô dung l−îng lín Qb > 400 kVAr th−êng dïng m¸y c¾t ®Ó ®ãng c¾t. Tr−êng hîp nμy ngoμi cÇu ch× ®Æt ë tõng pha cßng cã thiÕt bÞ BV dßng cùc ®¹i cã thêi gian duy tr× ®Æt chung cho c¶ nhãm. 11.4 Tù ®éng ho¸ trong hÖ thèng CC§: Môc ®Ých: + N©ng cao ®é tin cËy CC§. + §¬n gi¶n s¬ ®å nèi d©y. + N©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vμ chÊt l−îng s¶n phÈm. C¸c biÖn ph¸p tù ®éng ho¸ th−êng dïng: + Tù ®éng ®ãng lËp l¹i T§L. + Tù ®éng ®ãng dù tr÷. + Tù ®éng ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p. + Tù ®éng khëi ®éng §C. http://www.ebook.edu.vn + Tù ®éng xa th¶i phô t¶i theo tÇn sè hoÆc dßng ®iÖn. http://www.ebook.edu.vn