Nội dung

LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ Người trình bày: PGS TS Trần Văn Bình ĐÂY LÀ HOẠT ĐỘNG GÌ? 2 THẢO LUẬN Hãy phân tích vai trò của cá nhân hoặc nhóm cá nhân trong một đội đua thuyền, ai là người có vai trò quan trọng nhất? Tại sao? 3 ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỘI ĐUA • Hoạt động tập thể gồm nhiều người • Thành tích của đội phụ thuộc đồng thời vào sức mạnh, tính đồng thời của các tay chèo & chiến thuật của đội đua 4 CÁC TAY CHÈO • Gồm một nhóm từ 10 đến 12 người • Nhiệm vụ quạt tay chèo nhanh, mạnh và đều theo hiệu lệnh của người cầm nhịp 5 NGƯỜI GIỮ NHỊP • Cầm trống, ngồi ở mũi thuyền • Giữ nhịp chèo của cả đội theo một chiến thuật thích hợp & sao cho thật nhanh, đều 6 NGƯỜI CẦM LÁI • Đứng ở cuối thuyền • Có nhiệm vụ điều chỉnh bánh lái, giữ cho thuyền đi đúng hướng, vượt qua các khúc quay với quỹ đạo tối ưu nhất 7 YẾU TỐ THÀNH CÔNG CỦA ĐỘI ĐUA • Gồm các tay chèo khỏe mạnh – Các thành viên xuất sắc • Khi đua, nhịp chèo của cả đội phải nhanh, mạnh & đều • Chiến thuật đua phù hợp • Đi đúng hướng & vượt qua các khúc quay tốt 8 LIÊN HỆ TRONG TỔ CHỨC DOANH NGHIỆP • Người cầm lái có thể ví như người đóng vai trò lãnh đạo trong doanh nghiệp • Người giữ nhịp cho cả đội là nhà quản lý, điều hành; còn • Các tay chèo là đội ngũ các nhân viên 9 ĐẶC ĐIỂM CỦA QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT VÀ KINH DOANH HIỆN NAY • Quá trình phức tạp cần nhiều người tham gia cùng thực hiện • Các nguồn lực cho sản xuất, kinh doanh ngày càng khan hiếm và trở nên đắt đỏ • Nhu cầu cần thoả mãn của con người ngày càng đa dạng và phong phú • Mức độ cạnh tranh ngày càng tăng 10 10 Vai trò của lãnh đạo và quản lý Nhu Nhucầu cầucon conngười người đa đadạng dạngvà vàphong phong phú phú Sự Sựkhan khanhiếm hiếmvà và khó khókhăn khăntrong trongtìm tìm kiếm các yếu tố đầu kiếm các yếu tố đầu vào vàosản sảnxuất xuất QU¸ QU¸TRÌNH TRÌNHS¶N S¶NXUÊT XUÊT NGµY NGµYCµNG CµNGPHøC PHøCT¹P T¹P H¬N H¬N Sự Sựcạnh cạnhtranh tranh 11 11 KHÁI NIỆM VỀ QUẢN LÝ “…Phương thức làm cho hoạt động tiến tới mục tiêu được hoàn thành với một hiệu quả cao, bằng & thông qua những người khác” “…Quản trị là những hoạt động cần thiết được thực hiện khi con người kết hợp với nhau trong các tổ chức nhằm đạt được những mục tiêu chung ...” •Tổ chức & các mục tiêu của tổ chức •Làm việc với & thông qua những người khác “...Quản lý là quá trình làm việc với và thông qua những người khác để thực •Kết quả & hiệu quả hiện các mục tiêu của tổ chức trong một môi trường luôn biến động...” 12 QUẢN LÝ THỰC SỰ Hiệu quả Kết quả Sử Sửdụng dụngnguồn nguồnlực lực Đạt Đạtđược đượcmục mụcđích đích Lãng phí  Ít lãng phí Đạt mức cao  Đạt mức thấp Quản Quảnlý lýcố cốgắng gắngđể để ••Giảm Giảm lãng lãngphí phí ••Đạt Đạt được đượckết kếtquả quảcao cao Hiệu quả kinh tế & hiệu quả mục đích trong Quản lý 13 CHỨC NĂNG CỦA QUẢN LÝ Lập Lập kế kế hoạch hoạch Tổ Tổ chức chức Những mục tiêu của tổ chức Điều Điều phối phối Kiểm Kiểm tra tra 14 QUÁ TRÌNH CỦA QUẢN LÝ Lập KH Tổ chức Điều khiển Kiểm tra Nguồn nhân lực Tài chính Mục tiêu Nhà quản lý Thiết bị Thông tin Các chức năng quản lý Source: Ricky W. Griffin, Management, 4e, Copyright © 1993 by Houghton Mifflin 15 Co., p. 6. THẢO LUẬN Phân biệt những điểm khác nhau & giống nhau giữa lãnh đạo và quản lý 16 KHÁC NHAU VÀ GiỐNG NHAU GiỮA LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ • Phân biệt sự khác biệt là khá khó khăn. Nhưng rõ ràng là có sự khác biệt. • Trong tiếng Anh, nhà lãnh đạo là Leader còn nhà quản lý là Manager • Trong một tập đoàn kinh tế người nắm chức vụ Chủ tịch Công ty được coi là nhà lãnh đạo, người được công ty thuê giữ chức vụ Giám đốc điều hành có thể coi là nhà quản lý 17 MỘT VÀI ĐỊNH NGHĨA 18 Lãnh đạo và Quản lý • Lãnh đạo – “quá trình tác động tới những người khác để họ hiểu và nhất trí về những việc cần làm và cách thức làm, và là quá trình hỗ trợ những nỗ lực của cá nhân và tập thể để đạt được những mục đích chung” (Yukl, 2010: 26) • Quản lý – quá trình bao gồm hoạch định, sắp xếp, dẫn dắt (hay triển khai) và kiểm soát các nguồn lực nhằm đạt được các mục tiêu 19 So sánh lãnh đạo và quản lý • Lãnh đạo – quá trình tác động những người khác dựa vào động lực nội tại của họ và tính xác đáng theo chủ quan và lấy những người tuân theo làm cơ sở • Quản lý – quá trình tác động những người khác dựa vào động lực ngoại lai của họ và tính hợp pháp được quy định từ bên ngoài 20 Nhà quản lý, họ là ai? Trong tổ chức bao giờ cũng gồm 1. Người thừa hành: người trực tiếp làm công việc hay nhiệm vụ và không có trách nhiệm trông coi công việc của người khác 2. Ng­ưêi quản lý: Là những người điều khiển những người khác Ngµy x­ưa – 21 Lµ những ngư­êi thuéc tæ chøc, lu«n nhìn thÊy vµ ®Þnh hư­íng c«ng viÖc cho c¸c thµnh viªn kh¸c cña tæ chøc Ngµy nay – Nhµ qu¶n lý lµ thµnh viªn cña tæ chøc, ng­ưêi tËp hîp vµ ®iÒu phèi c«ng viÖc cho những ng­ưêi kh¸c. 21 NHÀ QUẢN LÝ – HỌ LÀ AI Nhà quản lý là thành viên của tổ chức, người tập hợp & điều phối công việc cho những người khác 22 NHÀ QUẢN LÝ – HỌ LÀ AI ? 23 23 Nhà quản lý làm gì?  Hãy 24 thực hiện bài tập sau đây: 24 Hãy lựa chọn câu trả lời thích hợp nhất 1. 2. 3. 4. 5. 25 Theo b¹n vai trß chñ yÕu cña ngư­êi qu¶n lý lµ gì? H·y ®¸nh dÊu vµo c©u mµ b¹n cho r»ng nã m« t¶ chÝnh x¸c nhÊt chøc năng chÝnh cña mét nhµ qu¶n lý. Hoµn thµnh mét c«ng viÖc  Tæ chøc vµ kiÓm so¸t nh©n viªn ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc ®ư­îc giao ë møc tho¶ ®¸ng  Đ«n ®èc nh©n viªn thùc hiÖn c«ng viÖc nh»m ®¹t môc tiªu cña doanh nghiÖp  T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh©n viªn c¶m thÊy hµi lßng víi c«ng viÖc cña hä  DÉn d¾t nh©n viªn ®¹t ®ư­îc những môc tiªu ®· ®Ò ra víi nç lùc lín nhÊt  25 VAI TRÒ NHIỆM VỤ CỦA NHÀ QUẢN LÝ 1) Hãy hướng dẫn công việc thay vì thực hiện nó. Thỉnh thoảng, nhà quản trị có thể “xắn tay áo” & làm việc với cả đội về một đề án, công việc cấp bách. Nhưng phải luôn ghi nhớ là nhà quản trị được thuê để quản lý công việc của đội ngũ nhân viên, họ không phải là một phần của đội ngũ nhân viên 26 VAI TRÒ NHIỆM VỤ CỦA NHÀ QUẢN LÝ 2. Nhà quản lý có trách nhiệm thuê, huấn luyện, phân công, đánh giá, khen thưởng, khích lệ & sa thải nhân viên. Ở đây, phát triển đội ngũ nhân viên là một phần quan trọng trong công việc của nhà quản lý. 27 VAI TRÒ NHIỆM VỤ CỦA NHÀ QUẢN LÝ 3. Nhà quản lý sử dụng quyền lực trên chất lượng công việc & các điều kiện qua đó công việc được thực hiện. Điều này có nghĩa rằng nhà quản trị phải có nhiệm vụ đảm bảo các điều kiện & môi trường làm việc cho nhân viên. 4. Nhà quản lý phục vụ như một mối liên lạc giữa các nhân viên & các nhà quản trị ở cấp cao hơn. 28 VAI TRÒ NHIỆM VỤ CỦA NHÀ QUẢN LÝ 5. Nhà quản trị là người động viên nhân viên và đóng góp vào việc xây dựng một nền văn hóa thành tích của tổ chức, doanh nghiệp 29 Mét sè kü năng cña nhµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ ĐÆt môc tiªu Qu¶n lý xung ®ét Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Lµm viÖc theo nhãm tèt Kü năng giao tiÕp NHµ QU¶N Lý HIÖU QU¶ Qu¶n lý thêi gian Trao ®æi th«ng tin miÖng 30 30 CÙNG TRAO ĐỔI VỀ TRƯỜNG HỢP SAU ĐÂY • Trưởng phòng kinh doanh Quốc Hùng 31 NHỮNG KỸ NĂNG CẦN CÓ CỦA NHÀ QUẢN LÝ • Kỹ năng kỹ thuật chuyên môn nghiệp vụ (technical skills): kiến thức, sự lành nghề trong một lĩnh vực cụ thể • Kỹ năng nhân sự (human skills) - Làm việc tốt với những người khác & hiểu họ - Xây dựng một nỗ lực hợp tác trong nhóm - Động viên & giải quyết xung đột Quan trọng cho tất cả mức độ quản lý • Kỹ năng tư duy (conceptual skills): Khả năng nhận thức & nhanh chóng đưa ra các giải32 pháp trong mọi tình huống YÊU CẦU KỸ NĂNG THEO CẤP QUẢN LÝ Quản lý cấp cao Quản lý cấp trung Quản lý cấp cơ sở Kỹ năng tư duy Kỹ năng nhân sự Kỹ năng chuyên môn Phân cấp mức độ cần thiết các kỹ năng của cán bộ quản lý. 33 NHÀ LÃNH ĐẠO LÀM GÌ? Sự khác biệt cơ bản giữa nhà quản lý & nhà lãnh đạo ở chỗ, trong khi nhà quản lý làm việc để thi hành các chủ trương của tổ chức thì nhà lãnh đạo là người có sứ mạng tạo ra các chủ trương mới, cải tiến các chủ trương cũ, hoặc khởi xướng các đường lối hành động mới 34 NHÀ LÃNH ĐẠO LÀM GÌ? 1. Đề ra mục tiêu, phương hướng cho tổ chức & lãnh đạo tổ chức đạt được những mục tiêu này 2. Luôn tìm cách tạo ra một cái gì mới, nổi bật & chưa từng tồn tại trước đó 3. Luôn biểu lộ nghị lực tích cực, tạo sức hấp dẫn thu hút những người khác tự nguyện đi theo 35 NHÀ LÃNH ĐẠO LÀM GÌ? 4. Có tầm nhìn xa, nhưng biết cách hiện thực hóa những ước mơ biến những ý tưởng thành hiện thực 5. Luôn đón chào sự thay đổi. Không những biết cách khích lệ những người dưới quyền luôn tìm tòi phát kiến mà còn là người đi tiên phong trong việc tạo ra những thay đổi cần thiết cho tổ chức 36 NHỮNG PHẨM CHẤT CẦN CÓ CỦA CÁN BỘ LÃNH ĐẠO  Là người nhìn xa trông rộng: Phát hiện & tạo vận mệnh cho tổ chức mà người đó lãnh đạo & phải biết cách truyền tầm nhìn xa đó cho những người đi theo dưới quyền  Là người giải quyết vấn đề: Nhận biết những vấn đề nảy sinh trong tổ chức, doanh nghiệp. Sẳn sàng đối mặt với tư cách là người lãnh đạo, áp dụng nhiều cách tiếp cận khác nhau để giải quyết 37 NHỮNG PHẨM CHẤT CẦN CÓ CỦA CÁN BỘ LÃNH ĐẠO  Là người xây dựng tập thể: Mang người khác lại với nhau để tạo nên một tập thể & giúp họ phát huy hết tài năng & cá tính của mình.  Cần xây dựng quy tắc hoạt động cho cả nhóm & tiếp thu các ý kiến phản hồi để xây dựng tập thể ngày một tốt hơn 38 NHỮNG PHẨM CHẤT CẦN CÓ CỦA CÁN BỘ LÃNH ĐẠO  Là một nhà quản lý giỏi: Là lãnh đạo giỏi phải là người biết quản lý thời gian (sắp xếp và phân bố thời gian), quản lý con người, quản lý cảm xúc (khả năng kìm nén sự cáu giận), quản lý sự căng thẳng (giảm sự căng thẳng do áp lực công việc) 39 NHỮNG PHẨM CHẤT CẦN CÓ CỦA CÁN BỘ LÃNH ĐẠO  Là một người truyền đạt: lắng nghe tốt, nói tốt, viết tốt, phỏng vấn tốt, biết cách huấn luyện người khác tốt 40 NHỮNG PHẨM CHẤT CẦN CÓ CỦA CÁN BỘ LÃNH ĐẠO  Là một người kiên định: Kiên định không phải là bướng bỉnh, ngang tàng & nhất định không phải là ngông cuồng.  Tính kiên định hàm chứa một lý tưởng mà người lãnh đạo & điều hành nhận lãnh như một sứ mệnh để phục vụ doanh nghiệp, tập thể mà mình là người đứng đầu. 41 NHỮNG PHẨM CHẤT CẦN CÓ CỦA CÁN BỘ LÃNH ĐẠO • Là một người có lương tâm: Lương tâm có thể nói vắn tắt là sống có đạo, đạo ở đây là đạo trời, đạo sư, đạo cha mẹ... Đây là một tư tưởng thấm nhuần trong nền văn hóa của nhân loại. Làm kinh tế cũng thế. 42 Bạn chọn cách giải quyết nào? a. b. 43 Bạn là chủ một công ty, có một nhân viên đến trình bày ý kiến để gia tăng hiệu quả công việc. Bạn đã suy nghĩ đến ý kiến đó rồi và sắp sửa triển khai thực hiện. Lúc đó bạn sẽ: Nói với nhân viên ấy là bạn đã nghĩ đến điều đó rồi và cảm ơn sự đóng góp ý kiến; Không đã động gì đến suy nghĩ của bạn trước đây mà chỉ khen ngợi nhân viên về sáng kiến của người đó và mời nhân viên tham gia triển khai sáng kiến. 43 KỸ NĂNG LÃNH ĐẠO • Kỹ năng lãnh đạo là sự kết hợp của ít nhất 3 yếu tố:  Khả năng nhận thức động lực thúc đẩy con người ở những hoàn cảnh, điều kiện, không gian và thời gian khác nhau;  Khả năng khích lệ: tạo sức hấp dẫn và sức cuốn hút để tạo lòng trung thành, sự tận tâm và ước muốn mạnh mẽ làm theo nhà quản lý  Phong cách & bầu không khí mà nhà quản lý tạo ra 44 GÂY DỰNG KĨ NĂNG LÃNH ĐẠO 45 PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO • Phân loại dựa trên việc sử dụng quyền lực: Quyền lực Nhà lãnh đạo dân chủ: Khuyến khích sự tham gia của cấp dưới Tham khảo ý kiến cấp dưới Nhà lãnh đạo “độc tài rộng lượng”: Lắng nghe cấp dưới một cách thận trọng. Ra quyết định theo ý kiến của mình Nhà lãnh đạo chuyên quyền: Ra lệnh & chờ đợi sự phục tùng Quyết đoán, áp đặt thưởng, phạt Nhà quản lý khôn ngoan không cứng nhắc trong phong cách mà sử dụng phong cách nào tùy thuộc vào hoàn cảnh, điều kiện 46 PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO • Phân loại dựa trên mức độ tham gia của cấp dưới Mức độ tham gia của cấp dưới Quyết đoán – áp chế: - Chuyên quyền - Sử dụng hình phạt - Ít tin tưởng cấp dưới Quyết đoán – nhân từ: - Giao quyền + Kiểm soát - Thưởng, phạt - Tiếp thu ý kiến phản hồi Tham vấn: - Sự tham gia - Phần thưởng - Thông tin 2 chiều, tham khảo ý kiến Lãnh đạo theo nhóm: - Quản lý theo mục tiêu - Phần thưởng - Thông tin rộng rãi Nhà quản lý hướng mạnh mẽ vào cấp dưới thường thu được nhiều thành công hơn do cấp dưới được tham gia vào cả việc thiết lập & thực hiện mục tiêu 47 MÔ HÌNH ỨNG DỤNG MÔ HÌNH BLANCHARD & HERSEY Mô hình bao gồm 2 khái niệm cơ bản:  Phong cách lãnh đạo  Cấp độ phát triển 48 PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO Blanchard & Hersey đã phân loại tất cả các phong cách lãnh đạo thành 4 dạng hành vi: • S1: “Nhà lãnh điều khiển”: đạo Các quyết định do nhà lãnh đạo đưa ra & được thông báo đến người thừa hành, vì vậy thông tin liên lạc chủ yếu mang tính một chiều. • S2: “Nhà lãnh đạo huấn luyện”: Việc ra quyết định vẫn là đặc quyền của nhà lãnh đạo, nhưng thông tin liên lạc đã mang tính hai chiều nhiều hơn 49 PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO S3: “Nhà lãnh đạo trợ giúp”: Nhà lãnh đạo tạo điều kiện thuận lợi cho các nhân viên dưới quyền & tham gia một phần vào việc ra quyết định, nhưng quyền kiểm soát là dành cho các nhân viên cấp dưới. S4: “Nhà lãnh đạo ủy quyền”: Nhà lãnh đạo vẫn tham gia vào việc ra quyết định & giải quyết vấn đề tồn tại, nhưng quyền kiểm soát thuộc về các nhân viên cấp dưới. Nhân viên cấp dưới sẽ quyết định thời điểm & cách thức mà nhà lãnh đạo cùng tham gia vào công việc với họ. 50 Các cấp độ phát triển – Development levels D1: Năng lực thấp, mức độ cam kết cao Là những nhân viên mới, họ chưa có các kỹ năng cần có cho công việc. Tuy nhiên, họ khao khát học hỏi và mong mỏi được chỉ dẫn. D2: Năng lực trung bình, mức độ cam kết thấp Họ là những người thừa hành đã có một số kỹ năng thích ứng, nhưng lại không thể làm việc mà không được giúp đỡ. Nhiệm vụ hoặc tình huống có thể trở nên mới mẻ đối với họ. Đã làm việc tại DN một thời gian nên bắt đầu nảy sinh tư tưởng « nhảy việc ». 51 Các cấp độ phát triển – Development levels D3: Năng lực khá, mức độ cam kết thất thường D4: Năng lực cao, mức độ cam kết cao Những người thừa hành có kinh nghiệm và khả năng, nhưng có thể thiếu động cơ để làm việc nhanh chóng và hiệu quả tư tưởng nhảy việc biểu hiện khá phổ biến. Những người thừa hành có kinh nghiệm trong công việc và cảm thấy tự tin với năng lực cá nhân để có thể làm việc tốt. Thậm chí họ còn giỏi chuyên môn hơn cả nhà lãnh đạo. 52 Mô hình Blanchard & Hersey 53 53 PHƯƠNG PHÁP LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ • Phương pháp kinh tế: Tác động vào đối tượng quản lý thông qua các lợi ích kinh tế, cho họ quyền tự do lựa chọn phương án hoạt động có hiệu quả nhất; • Phương pháp hành chính: Tác động thông qua các hệ thống quản lý & kỷ luật của tổ chức, yêu cầu đối tượng quản lý phải chấp hành; • Phương pháp giáo dục: Tác động vào nhận thức, tâm lý, tình cảm của đối tượng quản lý nhằm nâng cao sự tự chủ, nhiệt tình của họ trong công việc 54 10 LỜI KHUYÊN VÀNG CHO CÁC NHÀ LÃNH ĐẠO 55 Cùng thảo luận • Tại sao một người ở cương vị lãnh đạo, quản lý phải quyết đoán nhưng phải biết lắng nghe? 56 56 Phải quyết đoán • Môi trường kinh doanh luôn biến đổi, nhiều cơ hội nhưng cũng đầy thách thức • Nhà lãnh đạo, quản lý phải lãnh đạo và quản lý cả một tập thể gồm nhiều người. Mỗi người có lợi ích và cách giải quyết các vấn đề khác nhau • Nhà lãnh đạo phải có năng lực và có khả năng quyết đoán để không để mất cơ hội 57 57 Nhưng phải biết lắng nghe • Nếu chỉ một mình, nhà quản lý không thể đủ năng lực và tri thức để bao quát toàn bộ vấn đề đặt ra cho DN, tổ chức, • Nhà quản lý giỏi là người biết cách tập hợp và điều phối đội ngũ nhân viên dưới quyền. • Biết lắng nghe tốt nhà quản lý sẽ động viên được nhân viên phát huy hết năng lực của mình cho sự thành công của tập thể 58 58 MỘT SỐ SAI LẦM THƯỜNG THẤY CỦA CÁC NHÀ LÃNH ĐẠO • Không nghe lời khuyên của cả nhóm • Không thay đổi suy nghĩ ngay cả khi đã sai • Rất ít khi ủy quyền cho người khác để tránh việc quyền lực của bản thân bị giảm đi & thường hạ thấp những người được ủy quyền 59 MỘT SỐ SAI LẦM THƯỜNG THẤY CỦA CÁC NHÀ LÃNH ĐẠO • Tuyển dụng những nhân viên có trình độ yếu để họ trở thành những mối đe doạ • Thường e ngại, nghi ngờ những người có trình độ tốt, chia tách nhân viên để dễ dàng kiểm soát nhằm tránh sự đe doạ đến quyền lực của họ • Xen lẫn tính chất cá nhân vào công việc 60 TRẮC NGHIỆM KHẢ NĂNG LÃNH ĐẠO Hãy tự trắc nghiệm lại khả năng lãnh đạo của bạn sau khi tham gia khóa học 61 TỰ ĐÁNH GIÁ • Từ 12 đến 24: Bạn cần phải làm nhiều việc để có thể thực hiện vai trò lãnh đạo của mình • Từ 25 đến 36: Bạn có tố chất của một người lãnh đạo giỏi, nhưng còn nhiều điểm cần được cải thiện • Từ 37 đến 48: Triển vọng về vai trò lãnh đạo của bạn rất cao nhưng không nên tự mãn. Hãy cố gắng để hiện thực hoá điều đó. 62