Nội dung

Bài 9: Nhà nước XÃ HỘI CHỦ NGHĨA 1.Nguồn gốc và bản chất của nhà nước: a)Nguồn gốc của nhà nước: Thời kỳ chưa có nhà nước: Xã hội công xã nguyên thuỷ hữu nô lệ. xã hội chiếm Xã hội cộng sản nguyên thủy Lực lượng sản xuất còn thấp kém công cụ lao động thô sơ năng suất lao động thấp chưa có tư hữu tài sản chưa có sự phân chia giai cấp Chưa có nhà nước Chưa có bóc lột Trong quá trình phát triển con người ngày càng tiến bộ và hoàn thiện Công cụ lao động phát triển cụ bằng bằng đồng sắt Công Công cụ Công laocụ động bằng đá thô sơ lực lượng sản xuất phát triển nhanh chóng Thời kỳ có bộ máy nhà nước: năng xuất lao động được nâng cao Sản phẩm lao động dồi dào của dư thừa xuất hiện Phát sinh khả năng chiếm đoạt của cải dư thừa chế độ tư hữu hình thành xuất hiện hai giai cấp đối lập nhau Nhà nước xuất hiện Nhà nnưước ớc XHCN XHCN Nhà Nhà nnưước ớc TS TS Nhà Nhà nnưước ớc PK PK Nhà Nhà nnưước ớc CHỦ CHỦ NÔ NÔ Nhà Như vậy, nhà nước chỉ ra đời khi xuất hiện chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, khi xã hội phân hoá thành giai cấp, mâu thuẫn giữa các giai cấp ngày càng gay gắt đến mức không thể điều hoà được. b) Bản chất của nhà nước:  Nhà nước là bộ máy dùng để duy trì sự thống trị của giai cấp này đối với giai cấp khác.  Nhà nước là bộ máy cưỡng chế và đàn áp đặc biệt của giai cấp này đối với giai cấp khác. Như vậy, xét về mặt bản chất, nhà nước mang bản chất giai cấp của giai cấp thống trị. Chủ nô và nô lệ Quân đội Nhà nước Chủ Nô Quân đội Nhà nước Phong kiến ĐÀN ÁP Quân đội nhà nước tư sản Quân đội ta trung với nước, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Quân đội Nhà nước XHCN  Xét về bản chất, nhà nước XHCN là công cụ duy trì sự thống trị của đa số (giai cấp công nhân và nhân dân LĐ) đối với thiểu so á(giai cấp bóc lột và các thế lực phản động), thực hiện dân chủ với nhân dân, chuyên chính với kẻ thù của chủ nghĩa xã hội. Như vậy:chỉ có Nhà nước XHCN là nhà nước tiên tiến nhất, ưu việt nhất, nhà nước đại diện cho tất cả các tầng lớp nhân dân lao động. 2. Nhà nước pháp quyền XHCN VN a) Nhà nước pháp quyền XHCN là gì? Sơ đồ phân cấp bộ máy nhà nước Sơ đồ phân công bộ máy nhà nước b) Bản chất của nhà nước pháp quyền XHCN VN a) Nhà nước pháp quyền XHCN là gì? Có 2 loại hình nhà nước pháp quyền: o Nhà nước pháp quyền Tư Sản o Nhà nước pháp quyền XHCN Nhà nước pháp quyền XHCN có những đặc điểm cơ bản như sau: o Của dân, do dân, vì dân. o Quyền lực nhà nước thống nhất là thuộc về nhân dân. o Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. o Quản lí xã hội bằng pháp luật. o Do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Sơ đồ phân công bộ máy nhà nước Các cơ quan quyền lực đại diện của nhân dân Quốc hội HĐND tỉnh (thành phố) HĐND huyện (quận, thị xã) HĐND xã (phường, thị trấn) Các cơ quan hành chính Các cơ quan xét xử Các cơ quan kiểm soát Chính phủ Toà án nhân dân tối cao Viện KSND tối cao UBND tỉnh (thành phố) Toà án nhân dân tỉnh (thành phố) Viện KSND tỉnh (thành phố) UBND huyện (quận, thị xã) Toà án nhân dân huyện (quận, thị xã) Viện KSND huyện (quận, thị xã) UBND xã (phường, thị trấn) Các toà án quân sự Các viện kiểm soát quân sự b) Bản chất của nhà nước pháp quyền XHCN VN Điều 2, Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam năm 1992 “Nhà nước CHXHCN VN là nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp công nhân và đội ngũ trí thức.Quyền lực nhà nước là thống nhất,có sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp” b. Bản chất của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam  Nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam laø thaønh quaû caùch maïng cuûa quaàn chuùng nhaân daân lao ñoäng do giai caáp coâng nhaân laõnh ñaïo. Nhaø nöôùc ta mang baûn chaát cuûa giai caáp coâng nhaân. Tính nhân dân Bản chất giai cấp công nhân biểu hiện: Tính dân tộc Nhà nước của dân, do nhân dân lập nên và nhân dân tham gia quản lí Tính nhân dân Nhà nước thể hiện ý chí, lợi ích và nguyện vọng của nhân dân Nhà nước là công cụ chủ yếu để nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình Nhân dân thực hiện quyền làm chủ Tính dân tộc Kế thừa và phát huy những truyền thống, bản sắc tốt đẹp của dân tộc Có chính sách dân tộc đúng đắn, chăm lo lợi ích mọi mặt của các dân tộc trong cộng đồng dân tộc Việt Nam Thực hiện đại đoàn kết dân tộc Truyền thống yêu nước Truyền thống cần cù lao động Truyền thống tương thân tương ái Các dân tộc bình đẳng cùng phát triển c. Chức năng của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1.- Chức năng Bạo lực, chấn áp: trấn áp sự phản kháng của giai cấp bóc lột và các thế lực thù địch trong và ngoài nước để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ những thành quả của cách mạng xã hội chủ nghĩa. Sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc 2.- Tổ chức và xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa , nền văn hoá xã hội chủ nghĩa và con người xã hội chủ nghĩa Xây dựng, phát triển kinh tế Xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc Con người mới phát triển toàn diện Chức năng bạo lực trấn áp và tổ chức xây dựng của nhà nước pháp quyền CHXN có quan hệ hữu cơ và thống nhất với nhau, trong đó, chức năng tổ chức và xây dựng là quan trọng hơn và giữ vai trò quyết định. Nhà nước bóc lột Dùng bạo lực trấn áp nhằm bảo vệ và duy trì sự bóc lột của thiểu số (g/c thống trị) đối với đa số và NDLĐ (g/c bị trị)  Chức năng tổ chức xây dựng cũng là nhằm đem lại sự giàu có và sự bóc lột ngày càng nhiều hơn của g/c thống trị. Nhà nước XHCN Trấn áp sự phản kháng của g/c bóc lột và các thế lực thù địch trong và ngoài để bảo vệ TQ bảo vệ thành quả của CM CNXH * Tổ chức và XD chế độ XHCN xây dựng nền kinh tế XHCN, cộng sản chủ nghĩa, nền văn hoá và con người XHCN. d) Vai trò của nhà nước pháp quyền trong hệ thống chính trị XHCN VN Thế nào là hệ thống chính trị? Là một chỉnh thể bao gồm các tổ chức chính trị xã hội hợp pháp như các đảng phái chính trị, nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội khác cùng những mối quan hệ qua lại của chúng. Hệ thống chính trị XHCN ở nước ta gồm những tổ chức nào ? Đảng Cộng Sản Việt Nam – Nhà nước CH XHCN Việt Nam – Mặt trận Tổ quốc Việt Nam – Công Đoàn – Đoàn TN – Hội Phụ Nữ– Đội thiếu Niên – Hội nông dân – và các tổ chức chính trị khác. Lấy liên minh Công – Nông – Trí thức làm nền tảng dưới sự lãnh đạo của Đảng để thực hiện quyền làm chủ của nhân dân và xây dựng CNXH