Bài giảng điện-Chương 4: Mạch tổ hợp

pdf
Số trang Bài giảng điện-Chương 4: Mạch tổ hợp 24 Cỡ tệp Bài giảng điện-Chương 4: Mạch tổ hợp 994 KB Lượt tải Bài giảng điện-Chương 4: Mạch tổ hợp 0 Lượt đọc Bài giảng điện-Chương 4: Mạch tổ hợp 1
Đánh giá Bài giảng điện-Chương 4: Mạch tổ hợp
4.3 ( 16 lượt)
Nhấn vào bên dưới để tải tài liệu
Đang xem trước 10 trên tổng 24 trang, để tải xuống xem đầy đủ hãy nhấn vào bên trên
Chủ đề liên quan

Nội dung

________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 1 CHƯƠNG 4: MẠCH TỔ HỢP ” MẠCH Mà HÓA 7 Mạch mã hóa 2 đường sang n đường 7 Mạch tạo mã BCD cho số thập phân ” MẠCH GIẢI Mà 7 Mạch giải mã n đường sang 2n đường 7 Mạch giải mã BCD sang 7 đoạn ” MẠCH ĐA HỢP VÀ GIẢI ĐA HỢP 7 Khái niệm 7 Mạch đa hợp 7 Ứng dụng của mạch đa hợp 7 Mạch giải đa hợp ” MẠCH SO SÁNH 7 Mạch so sánh hai số một bit 7 Mạch so sánh hai số nhiều bit ” MẠCH KIÊM / PHÁT CHẴN LẺ 7 Mạch phát chẵn lẻ 7 Mạch kiểm chẵn lẻ ___________________________________________________________________________ ____ n Các mạch số được chia ra làm hai loại: Mạch tổ hợp và Mạch tuần tự. - Mạch tổ hợp: Trạng thái ngã ra chỉ phụ thuộc vào tổ hợp các ngã vào khi tổ hợp này đã ổn định. Ngã ra Q của mạch tổ hợp là hàm logic của các biến ngã vào A, B, C . . .. Q = f(A,B,C . . .) - Mạch tuần tự : Trạng thái ngã ra không những phụ thuộc vào tổ hợp các ngã vào mà còn phụ thuộc trạng thái ngã ra trước đó. Ta nói mạch tuần tự có tính nhớ. Ngã ra Q+ của mạch tuần tự là hàm logic của các biến ngã vào A, B, C . . . . và ngã ra Q trước đó. Q+ = f(Q,A,B,C . . .) Chương này nghiên cứu một số mạch tổ hợp thông dụng thông qua việc thiết kế một số mạch đơn giản và khảo sát một số IC trên thực tế. 4.1. MẠCH Mà HÓA Mã hóa là gán các ký hiệu cho các đối tượng trong một tập hợp để thuận tiện cho việc thực hiện một yêu cầu cụ thể nào đó. Thí dụ mã BCD gán số nhị phân 4 bit cho từng số mã của số thập phân (từ 0 đến 9) để thuận tiện cho máy đọc một số có nhiều số mã; mã Gray dùng tiện lợi trong việc tối giản các hàm logic . . .. Mạch chuyển từ mã này sang mã khác gọi là mạch chuyển mã, cũng được xếp vào loại mạch mã hóa. Thí dụ mạch chuyển số nhị phân 4 bit sang số Gray là một mạch chuyển mã. ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 2 4.1.1 Mạch mã hóa 2n đường sang n đường Một số nhị phân n bit cho 2n tổ hợp số khác nhau. Vậy ta có thể dùng số n bit để mã cho 2n ngã vào khác nhau, khi có một ngã vào được chọn bằng cách đưa nó lên mức tác động, ở ngã ra sẽ chỉ báo số nhị phân tương ứng. Đó là mạch mã hóa 2n đường sang n đường. (H 4.1) là mô hình một mạch mã hóa 2n đường sang n đường. - (H 4.1a) là mạch có ngã vào và ra tác động cao : Khi các ngã vào đều ở mức thấp, mạch chưa hoạt động, các ngã ra đều ở mức thấp. Khi có một ngã vào được tác động bằng cách ấn khóa K tương ứng để đưa ngã vào đó lên mức cao, các ngã ra sẽ cho số nhị phân tương ứng. - (H 4.1b) là mạch có ngã vào và ra tác động thấp. Hoạt động tương tự như mạch trên nhưng có mức tác động ngược lại. (trong mô hình (H 4.1b) ký hiệu dấu o ở ngã ra để chỉ mức tác động thấp, còn ở ngã vào không có dấu o vì là mạch thật) Trong trường hợp ngã ra có mức tác động thấp, muốn đọc đúng số nhị phân ở ngã ra, ta phải đảo các bit để đọc. (a) (b) (H 4.1) Dĩ nhiên, người ta cũng có thể thiết kế theo kiểu ngã vào tác động thấp và ngã ra tác động cao hay ngược lại. Trên thực tế, ta có thể có bất cứ loại ngã vào hay ra tác động theo bất cứ kiểu nào (mức cao hay thấp). Ngoài ra, để tránh trường hợp mạch cho ra một mã sai khi người sử dụng vô tình (hay cố ý) tác động đồng thời vào hai hay nhiều ngã vào, người ta thiết kế các mạch mã hóa ưu tiên: là mạch chỉ cho ra một mã duy nhất có tính ưu tiên khi có nhiều ngã vào cùng được tác động. 4.1.1.1 Mã hóa ưu tiên 4 đường sang 2 đường Thiết kế mạch mã hóa 4 đường sang 2 đường, ưu tiên cho mã có trị cao, ngã vào và ra tác động cao Bảng sự thật và sơ đồ mạch (H 4.2) 0 1 1 0 2 0 3 0 A1 0 A0 0 ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 3 x x x 0 1 x 1 x x 1 0 1 0 1 1 0 0 1 Bảng 4.1 Nhận thấy biến 0 trong bảng sự thật không ảnh hưởng đến kết quả nên ta chỉ vẽ bảng Karnaugh cho 3 biến 1, 2 và 3. Lưu ý là do trong bảng sự thật có các trường hợp bất chấp của biến nên ứng với một trị riêng của hàm ta có thể có đến 2 hoặc 4 số 1 trong bảng Karnaugh. Thí dụ với trị 1 của cả 2 hàm A1 và A0 ở dòng cuối cùng đưa đến 4 số 1 trong các ô 001, 011, 101 và 111 của 3 biến 123. Từ bảng Karnaugh, ta có kết quả và mạch tương ứng. Trong mạch không có ngã vào 0, điều này được hiểu là mạch sẽ chỉ báo số 0 khi không tác động vào ngã vào nào. (H 4.2) 4.1.1.2 Mã hóa 8 đường sang 3 đường Chúng ta sẽ khảo sát một IC mã hóa 8 đường sang 3 đường. Trên thực tế khi chế tạo một IC, ngoài các ngã vào/ra để thực hiện chức năng chính của nó, người ta thường dự trù thêm các ngã vào và ra cho một số chức năng khác như cho phép, nối mạch để mở rộng hoạt động của IC. IC 74148 là IC mã hóa ưu tiên 8 đường sang 3 đường, vào/ ra tác động thấp, có các ngã nối mạch để mở rộng mã hóa với số ngã vào nhiều hơn. Dưới đây là bảng sự thật của IC 74148, trong đó Ei ngã vào nối mạch và cho phép, Eo là ngã ra nối mạch và Gs dùng để mở rộng cho số nhị phân ra. Dựa vào bảng sự thật, ta thấy IC làm việc theo 10 trạng thái: - Các trạng thái từ 0 đến 7: IC mã hóa cho ra số 3 bit - Các trạng thái 8 và 9: dùng cho việc mở rộng, sẽ giải thích rõ hơn khi nối 2 IC để mở rộng mã hóa cho số 4 bit Trạng thái 9 8 7 6 5 4 Ei 0 7 1 x 0 x 0 1 0 1 0 x 0 0 1 Ngã vào 2 3 4 5 6 x x x x x x 1 1 1 1 1 1 x x x x x x A2 Ngã ra A1 A0 Gs Eo 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 4 3 2 1 0 0 0 0 0 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 0 1 x x x x x 0 x x x x 0 1 x x x 0 1 1 x x 0 1 1 1 x 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 Bảng 4.2 (H 4.3) là cách nối 2 IC để thực hiện mã hóa 16 đường sang 4 đường (H 4.3) - IC2 có Ei = 0 nên hoạt động theo các trạng thái từ 0 đến 8, nghĩa là mã hóa từ 0 đến 7 cho các ngã ra A2A1A0. - IC1 có Ei nối với Eo của IC2 nên IC1 chỉ hoạt động khi tất cả ngã vào dữ liệu của IC2 lên mức 1 (IC2 hoạt động ở trạng thái 8) * Để mã hóa các số từ 0 đến 7, cho các ngã vào 8 đến 15 (tức các ngã vào dữ liệu của IC2) lên mức 1, IC2 hoạt động ở trạng thái 8. Lúc đó Ei1 = Eo2 = 0: kết quả là IC1 sẽ hoạt động ở trạng thái từ 0 đến 7, cho phép tạo mã các số từ 0 đến 7 (từ 111 đến 000) và IC2 hoạt động ở trạng thái 8 nên các ngã ra (A2A1A0)2= 111, đây là điều kiện mở các cổng AND để cho mã số ra là B2B1B0 = A2A1A0 của IC1, trong lúc đó B3 = Gs2 = 1, ta được kết quả từ 1111 đến 1000, tức từ 0 đến 7 (tác động thấp). Thí dụ để mã số 4 , đưa ngã vào 4 xuống mức 0, các ngã vào từ 5 đến 15 lên mức 1, bất chấp các ngã vào từ 0 đến 3, mã số ra là B3B2B1B0=Gs2B2B1B0=1011, tức số 4 * Để mã hóa các số từ 8 đến 15, cho IC2 hoạt động ở trạng thái từ 0 đến 7 (đưa ngã vào ứng với số muốn mã xuống thấp, các ngã vào cao hơn lên mức 1 và các ngã vào thấp hơn xuống mức 0), bất chấp các ngã vào dữ liệu của IC1 (cho IC1 hoạt động ở trạng thái 9), nên các ngã ra (A2A1A0)1=111, đây là điều kiện mở các cổng AND để cho mã số ra là B2B1B0= ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 5 A2A1A0 của IC2, , trong lúc đó B3 = Gs2 = 0, ta được kết quả từ 0111 đến 0000, tức từ 8 đến 15. Thí dụ để mã số 14, đưa ngã vào 14 xuống mức 0, đưa ngã vào 15 lên mức 1, bất chấp các ngã vào từ 0 đến 13, mã số ra là B3B2B1B0 = Gs2B2B1B0 = 0001, tức số 14 Muốn có ngã ra chỉ số nhị phân đúng với ngã vào được tác động mà không phải đảo các bit ta có thể thay các cổng AND bằng cổng NAND 4.1.2 Mạch tạo mã BCD cho số thập phân Mạch gồm 10 ngã vào tượng trưng cho 10 số thập phân và 4 ngã ra là 4 bit của số BCD. Khi một ngã vào (tượng trưng cho một số thập phân) được tác động bằng cách đưa lên mức cao các ngã ra sẽ cho số BCD tương ứng Bảng sự thật của mạch: Trạng thái các ngã vào 8 7 6 5 4 3 2 9 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 Mã số ra A3 A2 A1 A0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 Bảng 4.3 Không cần bảng Karnaugh ta có thể viết ngay các hàm xác định các ngã ra: A0 = 1 + 3 + 5 + 7 + 9 A1 = 2 + 3 + 6 + 7 A2 = 4 + 5 + 6 + 7 A3 = 8 + 9 Mạch cho ở (H 4.4) ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 6 (H 4.4) Để tạo mã BCD ưu tiên cho số lớn, ta viết lại bảng sự thật và dùng phương pháp đại số để đơn giản các hàm xác định các ngã ra A3 , A2 , A1 , A0 Trạng thái các ngã vào 9 8 7 6 5 4 3 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 x 0 0 0 0 0 0 0 x x 0 0 0 0 0 0 1 x x 0 0 0 0 0 1 x x x 0 0 0 0 1 x x x x 0 0 0 1 x x x x x 0 0 1 x x x x x x 0 1 x x x x x x x 1 x x x x x x x x 2 0 0 1 x x x x x x x Mã số ra A3 A2 A1 A0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 Bảng 4.4 A 3 = 9.8 + 9 = 9 + 8 A 2 = 7.8.9 + 6.7.8.9 + 5.6.7.8.9 + 4.5.6.7.8.9 = (7 + 6.7 + 5.6.7 + 4.5.6.7)8.9 A 2 = (7 + 6 + 5 + 4)8.9 = (7 + 6 + 5 + 4)(8 + 9) A 1 = 7.8.9 + 6.7.8.9 + 3.4.5.6.7.8.9 + 2.3.4.5.6.7.8.9 = (7 + 6.7 + 3.4.5.6.7 + 2.3.4.5.6.7)8.9 A 1 = (7 + 6 + 3.4.5 + 2.3.4.5)8.9 = (7 + 6 + 3.4.5 + 2.4.5)( 8 + 9) A 0 = 9 + 7.8.9 + 5.6.7.8.9 + 3.4.5.6.7.8.9 + 1.2.3.4.5.6.7.8.9 ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 7 = 9 + ( 7 + 5.6.7 + 3.4.5.6.7 + 1.2.3.4.5.6.7)8.9 A 0 = 9 + (7 + 5.6 + 3.4.6 + 1.2.4.6)8.9 = 9 + (7 + 5.6 + 3.4.6 + 1.2.4.6)( 8 + 9) Mạch cho ở (H 4.5) (H 4.5) 4.1.3 Mạch chuyển mã Mạch chuyển từ một mã này sang một mã khác cũng thuộc loại mã hóa. DMạch chuyển mã nhị phân sang Gray Thử thiết kế mạch chuyển từ mã nhị phân sang mã Gray của số 4 bit. Trước tiên viết bảng sự thật của số nhị phân và số Gray tương ứng. Các số nhị phân là các biến và các số Gray sẽ là hàm của các biến đó. ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 8 A B C D → X Y Z T 0 0 0 0 → 0 0 0 1 → 0 0 1 1 → 0 0 1 0 → 0 1 1 0 → 0 1 1 1 → 0 1 0 1 → 0 1 0 0 → 1 1 0 0 → 1 1 0 1 → 1 1 1 1 → 1 1 1 0 → 1 0 1 0 → 1 0 1 1 → 1 0 0 1 → 1 0 0 0 → Bảng 4.5 Dùng bảng Karnaugh để xác định X, Y, Z, T theo A, B, C, D Quan sát bảng sự thật ta thấy ngay: X = A, Vậy chỉ cần lập 3 bảng Karnaugh cho các biến Y, Z, T (H 4.6 a,b,c) và kết quả cho ở (H 4.6 d) 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 (a) 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 (b) (c) (H 4.6 ) (d) ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 9 4.2 . MẠCH GIẢI Mà 4.2.1 Giải mã n đường sang 2n đường 4.2.1.1 Giải mã 2 đường sang 4 đường: Thiết kế mạch Giải mã 2 đường sang 4 đường có ngã vào cho phép (cũng được dùng để nối mạch) Để đơn giản, ta xét mạch giải mã 2 đường sang 4 đường có các ngã vào và ra đều tác động cao . Bảng sự thật, các hàm ngã ra và sơ đồ mạch: G Vào A1 A0 Y0 R a Y1 Y2 Y3 0 1 1 1 1 x 0 0 1 1 x 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 Y0 = G.A 1 A 0 Y1 = G.A 1A 0 Y2 = G.A 1 A 0 Y3 = G.A 1A 0 00 (H 4.7) 4.2.1.2 Giải mã 3 đường sang 8 đường Dùng 2 mạch giải mã 2 đường sang 4 đường để thực hiện mạch giải mã 3 đường sang 8 đường (H 4.8) A2 Vào A1 A0 Y0 Y1 Y2 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 Y3 R a Y4 Y5 Y6 Y7 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ ________________________________________________________Chương 4 Mạch tổ hợp IV - 10 Quan sát bảng sự thật ta thấy: Trong các tổ hợp số 3 bit có 2 nhóm trong đó các bit thấp A1A0 hoàn toàn giống nhau, một nhóm có bit A2 = 0 và nhóm kia có A2 = 1. Như vậy ta có thể dùng ngã vào G cho bit A2 và mắc mạch như sau. (H 4.8) Khi A2=G=0, IC1 giải mã cho 1 trong 4 ngã ra thấp và khi A2=G=1, IC2 giải mã cho 1 trong 4 ngã ra cao Trên thị trường hiện có các loại IC giải mã như: - 74139 là IC chứa 2 mạch giải mã 2 đường sang 4 đường, có ngã vào tác động cao, các ngã ra tác động thấp, ngã vào cho phép tác động thấp. - 74138 là IC giải mã 3 đường sang 8 đường có ngã vào tác động cao, các ngã ra tác động thấp, hai ngã vào cho phép G2A và G2B tác động thấp, G1 tác động cao. - 74154 là IC giải mã 4 đường sang 16 đường có ngã vào tác động cao, các ngã ra tác động thấp, 2 ngã vào cho phép E1 và E2 tác động thấp Dưới đây là bảng sự thật của IC 74138 và cách nối 2 IC để mở rộng mạch giải mã lên 4 đường sang 16 đường (H 4.9) Vào Ra Ch phép Dữ o liệu G1 G2 C B A Y0 Y1 Y2 Y3 H H H x x x H H x H H H x x x H x L H H H L L L L L H H H L L L H H L H H L H L H L H L H L H H L H H H L H H H H H L L H L H H H H H L H H L H H H H H H L H L H H H H H H H H L H Ghi chú G2 =G2A+G2B , H = 1, L =0, x: bất chấp Y4 H H H H H H L H H H Y5 H H H H H H H L H H Y6 H H H H H H H H L H Y7 H H H H H H H H H L ___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________Nguyễn Trung Lập KỸ THUẬT SỐ
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.