Bài giảng Địa lý kinh tế xã hội đại cương - Chương 3: Tài nguyên thiên nhiên

ppt
Số trang Bài giảng Địa lý kinh tế xã hội đại cương - Chương 3: Tài nguyên thiên nhiên 48 Cỡ tệp Bài giảng Địa lý kinh tế xã hội đại cương - Chương 3: Tài nguyên thiên nhiên 19 MB Lượt tải Bài giảng Địa lý kinh tế xã hội đại cương - Chương 3: Tài nguyên thiên nhiên 0 Lượt đọc Bài giảng Địa lý kinh tế xã hội đại cương - Chương 3: Tài nguyên thiên nhiên 23
Đánh giá Bài giảng Địa lý kinh tế xã hội đại cương - Chương 3: Tài nguyên thiên nhiên
4.4 ( 17 lượt)
Nhấn vào bên dưới để tải tài liệu
Để tải xuống xem đầy đủ hãy nhấn vào bên trên
Chủ đề liên quan
Bài giảng Địa lý kinh tế xã hội đại cương Địa lý kinh tế xã hội đại cương Tài nguyên thiên nhiên Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên

Tài liệu tương tự

Nội dung

ch­¬ng iii: tµi nguyªn thiªn nhiªn I. Kh¸i niÖm vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn. II. Khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn. 1. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n. 2. Tµi nguyªn ®Êt. 3. Tµi nguyªn rõng. 4. Tµi nguyªn n­íc. 5. Tµi nguyªn biÓn. III. B¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn.  I. kh¸i niÖm vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn. 1. §Þnh nghÜa. - Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ c¸c yÕu tè tù nhiªn®­îc sö dông trong kinh tÕ, lµm ph­¬ng tiÖn tån t¹i cña x· héi loµi ng­ êi ( D.I.Aman). - Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ nh÷ng yÕu tè tù nhiªn ®­îc sö dông nh­lµ nguån t­liÖu sinh sèng cña loµi ng­êi ( Ephrem«p). - Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ nh÷ng vËt thÓ vµ c¸c d¹ng n¨ng l­îng tù nhiªn ®­îc sö dông cho con ng­êi hoÆc lµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn mµ con ng­êi khai th¸c trùc tiÕp tõ thiªn nhiªn ( Ghera xim«p ). - Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ lùc l­îng tù nhiªn cña m«i tr­ êng ®Þa lý hiÓu theo nghÜa nh­lùc l­îng s¶n xuÊt dù trö ( tiÒm lùc s¶n xuÊt ), nh­gi¸ trÞ sö dông trong viÖc ph¸t triÓn x· héi ( A.M.C«l«chiepki ). - Tµi nguyªn thiªn nhiªn, trong tæng thÓ cña chóng víi tÊt c¶ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®­îc hiÓu lµ toµn bé thÕ giíi vËt chÊt bao quanh chóng ta trong mèi quan hÖ víi x· héi loµi ng­êi........cßn nÕu nh­ xÐt vÒ ph­¬ng diÖn lÞch sö cô thÓ,  Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ c¸c vËt thÓ vµ lùc l­îng tù nhiªn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu nhÊt ®Þnh, tµi nguyªn thiªn nhiªn ®­îc sö dông ®Ó tho¶ m¶n nhu cÇu x· héi loµi ng­êi d­íi h×nh thøc tham gia trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt vµ kh«ng vËt chÊt. H·y ph©n biÖt tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ ®iÒu kiÖn  Tµi?nguyªn thiªn nhiªn  §iÒu kiÖn tù nhiªn tù nhiªn - Bao gåm c¸c khÝa - Lµ c¸c yÕu tè tù nhiªn c¹nh cña m«i tr­êng tù trong m«i tr­êng tù nhiªn. nhiªn bao quanh x· héi - Cã quan hÖ trùc tiÕp con ng­êi. ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh tÕ. - Cã xu h­íng ngµy cµng më réng theo sù ph¸t triÓn cña khoa häc kû thuËt. - Kh«ng trùc tiÕp tham gia vµo nÒn s¶n xuÊt, kinh tÕ. - Nh­ng lµ yÕu tè cÇn thiÕt kh«ng thÓ kh«ng cã. 2. Ph©n lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn : tµi nguyªn thiªn nhiªn Theo tÝnh chÊt Theo tÝnh chÊt kinh tù nhiªn tÕ ( hoÆc s¶n xuÊt) - Kho¸ng - Theo ®Æc s¶n - KhÝ hËu ®iÓm sö dông trong nÒn kinh - tÕ quèc d©n - Theo môc ®Ých sö dông trong nÒn kinh §Êt N­íc §éng vËt Thùc vËt tÕ quèc d©n Theo tÝnh chÊt cã thÓ bÞ hao kiÖt trong qu¸ tr×nh sö dông tµi nguyªn Kh«ng Cã thÓ bÞ hao kiÖt bÞ hao kiÖt Kh«i phôc ®­îc Kh«ng kh«i phôc ®­îc Trong c¸c c¸ch ph©n lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn, lo¹i nµo cã ý nghÜa nhÊt ? V× sao ?  C¸ch ph©n lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn theo tÝnh cã thÓ bÞ hao kiÖt trong qu¸ tr×nh sö dông tµi nguyªn lµ cã ý nghÜa nhÊt v× : - Do nhu cÇu vÒ tµi nguyªn ngµy cµng lín trong lóc sè l­îng, tr÷ l­îng tµi nguyªn ngµy cµng gi¶m. Tµi nguyªn thiªn nhiªn Nhu cÇu - N¾m ®­îc ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña tõng lo¹i tµi nguyªn ®Ó trªn c¬ së ®ã cã c¸ch khai th¸c, sö dông hîp lý nh»m tho¶ m¶n ®­îc nhu cÇu nh­: + §èi víi lo¹i kh«ng bÞ hao kiÖt : Kh«ng nªn lµm thay ®æi chÊt l­îng. + §èi víi lo¹i kh«ng kh«i phôc ®­îc : Ph¶i hÕt søc tiÕt kiÖm vµ biÕt quay vßng. + §èi víi lo¹i kh«i phôc ®­îc ; CÇn b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn. 3. Quan niÖm, nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kinh tÕ tµi nguyªn thiªn nhiªn: - Quan niÖm ®¸nh gi¸ kinh tÕ tµi nguyªn thiªn nhiªn: + X¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè tµi nguyªn ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè lùc l­îng s¶n xuÊt. + So s¸nh c¸c tÝnh chÊt vµ ®Æc tÝnh tù nhiªn cña tµi nguyªn thiªn nhiªn víi tiªu chuÈn gi¸ trÞ kinh tÕ. + V¹ch ®­îc sù kh¸c biÖt vÒ chi phÝ lao ®éng ë mçi l·nh thæ ®Ó sö dông tµi nguyªn cã lîi cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ kinh tÕ tµi nguyªn thiªn nhiªn: + Ph¶i ®¶m b¶o sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm nhÊt tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i tr­êng. + Tho¶ m¶n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng lªn vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn cña x· héi, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. + KÕt hîp lîi Ých tr­íc m¾t vµ lîi Ých l©u dµi cña con ng­êi vÒ sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn. + Ph¶i phï hîp víi lîi Ých cña x· héi loµi ng­êi nãi chung vµ tõng khu vùc, tõng quèc gia nãi riªng. Nguyªn t¾c nµo trong ®¸nh gi¸ kinh tÕ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®­îc xem lµ quan träng h¬n c¶ ? V× sao ?  Nguyªn t¾c ph¶i ®¶m b¶o sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm nhÊt tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i tr­êng lµ quan träng h¬n c¶ v× nÕu t«n träng nguyªn t¾c nÇy sÏ gãp phÇn tho¶ m¶n ba nguyªn t¾c cßn l¹i. - Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kinh tÕ tµi nguyªn thiªn nhiªn : + §¸nh gi¸ vÒ mÆt tù nhiªn cña tµi nguyªn thiªn nhiªn. * VÞ trÝ ph©n bè tµi nguyªn. * Tr÷ l­îng tµi nguyªn. * H×nh thøc ph©n bè. * ChÊt l­îng tµi nguyªn. * Gi¸ trÞ sö dông. + §¸nh gi¸ vÒ mÆt kinh tÕ kû thuËt. * TÝnh to¸n c¸c chØ tiªu kinh tÕ-kû thuËt nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt. * X©y dùng c¸c dù ¸n, ph­¬ng ¸n ®Ó thùc hiÖn tèi ­u, * Lùa chän quy tr×nh c«ng nghÖ thÝch øng, ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. * Sö dông tæng hîp tµi nguyªn. + B¶o vÖ m«i tr­êng thiªn nhiªn. * §Çu t­trang thiÕt bÞ kû thuËt chèng « nhiÔm. * B¶o vÖ c¶nh quan trong qu¸ tr×nh khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn. * C¸c gi¶i ph¸p c©n b»ng sinh th¸i. II.khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn. 1. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n. Ph©n bè mét sè tµi nguyªn kho¸ng s¶n kim lo¹i & nhiªn liÖu- n¨ng l­îng trªn thÕ giíi     Canad a   Anh Iran Iraq Kuwai t Vªnªxuªla   Hoa Kú                   ArËp Xªu®it Braxin   S¾t §ång  Than  DÇu má  Søc n­íc  Nga Trung Quèc Khai th¸c dÇu ë Iraq Khai th¸c dÇu ë Khai th¸c dÇu ë Azerbaijan thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam Thuû ®iÖn ë Ghana Thuû ®iÖn trªn s«ng Danube ë Slovakia Thuû ®iÖn ë Arkansas Khai th¸c than ë Trung quèc Khai th¸c than ë ¤xtr©ylia Kha i th¸c tha n ë Nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö ë NhËt B¶n Thu n¨ng l­îng mÆt trêi ë sa m¹cArizona Nhµ sö dông n¨ng l­îng mÆt trêi ë NhËt B¶n Khai th¸c n¨ng l­ îng giã ë Netherland Khai th¸c n¨ng l­îng giã ë §øc Khai th¸c n¨ng l­ îng ®Þa nhiÖt ë Nam Mü Khai th¸c Vµng ë Braxin Khai th¸c Mangan ë Gabon Khai th¸c §ång ë Zambia Khai th¸c b¹c ë Nevad a Khai th¸c s¾t ë Mexico Khai th¸c thiÕc ë Canada Ph©n biÖt trö l­îng ®Þa chÊt vµ trö l­îng ®Þa ho¸. Trö l­îng ®Þa Trö l­îng ®Þa ho¸ chÊt + Trö l­îng c¸c + Trö l­îng c¸c nguyªn tè tån t¹i d­íi d¹ng c¸c hîp chÊt cô thÓ cho phÐp khai nguyªn tè riªng lÎ cã trong toµn bé vá qu¶ ®Êt hay trong ph¹m vi mét l·nh thæ réng lín nµo ®ã. + Trö l­îng ®Þa ho¸ th¸c mét míi chØ ®Ò cËp ®Õn sè c¸ch kinh tÕ nhÊt. l­îng chø kh«ng + Trö l­îng ®Þa ®Ò cËp ®Õn møc ®é tËp chÊt cã ý trung, Ýt nghÜa trùc tiÕp khai cã ý nghÜa trong kinh tÕ. Trong t­¬ng lai nguån n¨ng l­îng nµo ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt ? V× sao ?  Nguån n¨ng l­îng cã triÓn väng nhÊt lµ nhiÖt h¹ch bëi v×: - Nhiªn liÖu lµ n­íc nÆng, cã trong n­íc víi trö l­îng rÊt nhiÒu. - Trong qu¸ tr×nh sö dông Ýt x¶y ra sù cè vµ nguy hiÓm. - Lß ph¶n øng ngµy cµng hoµn thiÖn, nh÷ng yªu cÇu vÒ mÆt kû thuËt ®Ó gi¶i phãng n¨ng l­îng ngµy cµng ®¸p øng. 2. Tµi nguyªn ®Êt. Sö dông ®Êt ë Nga Sö dông ®Êt ë Trung quèc Sö dông ®Êt ë Island Sö dông ®Êt ë Bhutan Sö dông ®Êt ë Philippine Sö dông ®Êt ë New Guin Khai th¸c ®Êt ë Ch©u ¢u  T¹i sao viÖc chèng xãi mßn ®Êt ë n­íc ta ®­îc ®Æc biÖt quan t©m ?  Bëi v× do : - DiÖn tÝch ®åi nói nhiÒu. - §Þa h×nh dèc, ®é chia c¾t cao. - M­a lín, c­êng ®é m¹nh, thêi gian tËp trung. - Rõng vµ líp phñ thùc vËt cßn Ýt .  Trong c¶i t¹o ®Êt, v× sao ph¶i kÕt hîp gi÷a bãn ph©n ho¸ häc vµ bãn ph©n chuång ph©n xanh ?  Bëi v× : - C¶i t¹o ho¸ tÝnh b»ng c¸ch cung cÊp c¸c chÊt dinh d­ ëng, lµm cho ®Êt mµu më, ®Çy ®ñ c¸c chÊt N,P,K. - C¶i t¹o lý tÝnh b»ng c¸ch b¶o vÖ cÊu t­îng cña ®Êt, lµm cho ®Êt t¬i xèp, dÔ thÊm n­íc. - NÕu chØ bãn ph©n ho¸ häc sÏ lµm chai ®Êt vµ c©y kh«ng thÓ hÊp thu ®­îc chÊt dinh d­ëng. - NÕu chØ bãn ph©n chuång vµ ph©n xanh sÏ lµm ®Êt Ýt mµu më v× thiÕu chÊt dinh d­ëng. 3. Tµi nguyªn rõng. Rõng ë Bhutan Rõng ë Togo Rõng ë Brunei Khai th¸c gæ ë Canada Hæ ë Th¸i Lan Hæ ë Sibªri Tæ Ong mËt ë ch©u Phi GÊu ë Ch©u ¢u GÊu ë Th¸i Lan Chim B×m BÞp KhØ mÆt ®á ë Nam Mü KhØ ë Gibbon Tr¨n ch©u Phi Hæ mang chóa ë Nam ¸ Tr¨n ë Argentina Tª gi¸c ë ®¶o Sumatran Tµi nguyªn rõng cã vai trß nh­thÕ nµo ?  Vai trß: - §iÒu hoµ khÝ hËu, b¶o vÖ m«i tr­êng. + Gi÷ n­íc. + T¨ng ®é Èm. + Lµm s¹ch kh«ng khÝ. - Cung cÊp gç. + VËt liÖu gi¸ rÎ, c¸ch ©m tèt, chÞu nhiÖt vµ lùc uèn cao. + Nguyªn liÖu trong c«ng nghÞªp ho¸ häc: acªt«n, cån, sîi tæng hîp..... + Nguyªn liÖu trong c«ng nghÞªp hµng tiªu dïng: bµn ghÕ, gi­êng tñ.... - Gi÷ ®é mµu më cña ®Êt ®ai, chèng xãi mßn. - Kho d­îc liÖu quý gi¸. 4. Tµi nguyªn n­íc. Tµi nguyªn n­íc trªn thÕ giíi ThÓ tÝch (1000km 3) N­íc mÆn C¸c ®¹i d­¬ng N­íc lî ngÇm Hå n­íc mÆn % tæng l­ % tæng îng n­íc n­íc ngät 1.338.00 0 12.870 85 N­íc néi ®Þa B¨ng hµ, líp tuyÕt phñ 24.064 vÜnh viÔn 10,530 N­íc ngät ngÇm 300 B¨ng tuyÕt phñ vÜnh viÔn 91 trong ®Êt 16,5 Hå n­íc ngät 12,9 H¬i Èm teong ®Êt 11,5 H¬i n­íc trong kh«ng khÝ 2,12 §Çm lÇy, ®Êt ngËp n­íc 1,12 S«ng N­íc kÕt hîp trong sinh vËt1993, dÉn theo Nguån: Shiklomanov Enviromental Outlook Tæng l­îng n­íc 3. 1.386.00 0 96,54 0,93 0.006 1.74 0.76 0.022 0.007 0,001 0,001 0,001 0,0002 0,0001 68,7 30,06 0,86 0,26 0,05 0,04 0,03 0,006 0,003 UNEP: GEO-3: Global 100 Th¸c Iguacu ë Argentina Sö dông n­íc phôc vô trång trät ë Kampuchia Sö dông n­íc phôc vô trång trät ë Ch©u Phi Sö dông n­íc phôc vô ch¨n nu«i ë S«malia N­íc phôc vô s¶n xuÊt ®­êng ë Hawaii Tµi nguyªn n­íc cã vai trß nh­thÕ nµo ?  Vai trß: - Cung cÊp n¨ng l­îng. + C¸c th¸c n­íc. + Thuû triÒu. + Sãng. + NhiÖt h¹ch. - Cung cÊp n­íc cho s¶n xuÊt. + T¨ng ®é mµu më cña ®Êt, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i. + Phôc vô h÷u hiÖu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. - Cung cÊp n­íc cho ®êi sèng. + Con ng­êi kh«ng thÓ thiÕu n­íc. + N­íc dïng ®Ó uèng vµ sinh ho¹t. 5. Tµi nguyªn biÓn & ®¹i d­¬ng. BiÓn §«ng ViÖt Nam Th¸i B×nh D­¬ng n¨ng suÊt sinh häc cña c¸c vïng biÓn C¸c kiÓu hÖ sinh th¸i Rõng ngËp mÆn 1215 C¸ c r ¹ n SH & t h¶mc á biÓn 900 810 c ¸ c c öa s« ng 300 c ¸ c ®Çml Çy ngËp mÆn 225 C¸ c vï ng n­ í c t r å i 163 C¸ c vï ng t hÒml ôc ®Þa BiÓn kh¬i 57 gam cacbon/m3/n¨m Nguån: Norman Myers C¸ ë Nam §¹i T©y D­ ¬ng C¸ ë Hång H¶i Mét sè loµi sinh vËt ë biÓn San h« ë ¤xtr©ylia T«m ë Th¸i B×nh D­¬ng ( b¾c Mü) Rïa biÎn ë Nam Mü Cua biÎn Mùc Khai th¸c muèi ë Morocco §¸nh b¾t c¸ ë Philippin Khai th¸c muèi ë Namibia Tµi nguyªn biÓn & ®¹i d­¬ng cã vai trß nh­ thÕ nµo ?  Vai trß: - §iÒu hoµ khÝ hËu. + T¹o ra ®é Èm. + Lµm c©n b»ng nhiÖt. - Cung cÊp c¸c nguyªn tè ho¸ häc vµ nguån thùc phÈm. + Cã kho¶ng 34 nguyªn tè. + Cã c¸, t«m, mùc, rong t¶o. - Con ®­êng giao th«ng tèt. + ThuËn lîi ®Ó nèi liÒn c¸c ch©u lôc. + Chi phÝ rÎ nhÊt, chë ®­îc hµng cång kÒnh. - Dù tr÷ nguån n¨ng l­îng to lín. + N¨ng l­îng thuû triÒu, sãng, nhiÖt h¹ch. + C¸c má dÇu d­í ®¸y ®¹i d­¬ng.  Trong c¸c lo¹i tµi nguyªn, lo¹i nµo quan träng nhÊt ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ ? V× sao ?  §èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung : - Tµi nguyªn nµo còng rÊt quan träng. - NÕu thiÕu bÊt kú 1 tµi nguyªn nµo th× kinh tÕ còng khã ph¸t triÓn.  Muèn x¸c ®Þnh tµi nguyªn nµo lµ quan träng nhÊt: - Ph¶i g¾n víi mét ho¹t ®éng kinh tÕ cô thÓ. - VÝ dô nh­kho¸ng s¶n ®èi víi c«ng nghiÖp; biÓn vµ ®¹i d­ ¬ng ®èi víi ng­nghiÖp; n­íc, ®Êt, sinh vËt vµ khÝ hËu ®èi víi n«ng nghiÖp.... III. b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Khai th¸c & sö dông lu«n lu«n g¾n liÒn B¶o vÖ, c¶i t¹o & kh«i phôc Xu h­íng khai th¸c, sö dông, b¶o vÖ,c¶i t¹o vµ kh«i phôc tµi nguyªn thiªn nhiªn : 1. H¹ thÊp nguyªn, nhiªn liÖu hao hôt trong khai th¸c vµ chÕ biÕn. 2. T¸i sö dông nguyªn liÖu trong s¶n xuÊt. 3. Khai th¸c vµ sö dông tæng hîp c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. 4. T×m kiÕm c¸c nguån thay thÕ, bæ sung. 5. Sö dông nguån tµi nguyªn trªn quan ®iÓm bÒn v÷ng.  Sù quan t©m cña chÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc b¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i tr­êng thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt nµo ?  VÒ mÆt tæ chøc. - T¸ch riªng khoa häc, c«ng nghÖ víi tµi nguyªn, m«i tr­êng. - Thµnh lËp bé, së, phßng tµi nguyªn vµ m«i tr­êng ë trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng.  VÒ mÆt chÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh triÓn khai. - Ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n nh­luËt, nghÞ ®Þnh, th«ng t­.... ( luËt ®Êt ®ai, luËt b¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i tr­êng ) - X©y dùng nhiÒu ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch nh­ch­¬ng tr×nh 327, 5 triÖu hecta rõng.....  VÒ mÆt hµnh ®éng. - Thµnh lËp c¸c v­ên quèc gia, khu b¶o tån thiªn nhiªn. - Thùc hiÖn viÖc ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng ®èi víi tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n. KÕt thóc ch­¬ng 3
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.