Nội dung

CHƯƠNG 7 CÁC NGUYÊN TỐ DINH DƯỠNG VÀ PHÂN BÓN VI LƯỢNG BÀI 1: CÁC NGUYÊN TỐ DINH DƯỠNG VÀ PHÂN BÓN VI LƯỢNG Các nguyên tố vi lượng trong đất • Khả năng hữu dụng của các nguyên tố vi lượng đối với cây trồng chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố của đất. • pH dung dịch đất và hàm lượng chất hữu cơ trong đất Sắt (Fe) Fe hiện diện dưới 4 dạng chính trong đất: (1) Fe trong các khoáng nguyên sinh và thứ sinh, (2) Fe hấp phụ bề mặt, (3) Fe hữu cơ, và Fe trong dung dịch Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hữu dụng của Fe pH đất, Bicarbonate và Carbonate trong đất Ảnh hưởng của nước và độ thoáng khí Chất hữu cơ Sự tương tác với các chất dinh dưỡng khác (Sự thiếu Fe có thể xảy ra do sự tích lũy Cu sau khi bón nhiều phân có chứa Cu ) Các yếu tố cây trồng Các loại phân Fe và sử dụng Nguồn Ferrous sulfate Ferric sulfate Ferrous oxide Ferric oxide Ferrous ammonium phosphate Ferrous ammonium sulfate Iron ammonium polyphosphate Các chelate Fe Chất hữu cơ tự nhiên Công thức % Fe (gần đúng) FeSO4.7H2O 19 Fe2(SO)4.4H2O 23 FeO 77 Fe2O3 69 Fe(NH4)PO4.H2 29 O (NH4)2SO4.FeS 14 O4.6H2O Fe(NH4)HP2O7 22 NaFeEDTA NaFeHEDTA NaFeEDDHA NaFeDTPA 5-14 5-9 6 10 5-10 Các chelates • Chelate là các hợp chất hữu cơ hòa tan tạo nối hóa học với các kim loại như Fe, Zn, Cu, và Mn, làm tăng khả năng hòa tan và di chuyển nên làm tăng khả năng cung cấp các nguyên tố kim loại cho rễ cây trồng • Các chelate hữu cơ tự nhiên là sản phẩm của các hoạt động vi sinh vật và sự phân giải chất hữu cơ và các dư thừa thực vật trong đất . Các chất được tiết ra từ rễ thực vật cũng có khả năng tạo phức với các nguyên tố vi lượng. Kẽm (Zn) • Các dạng Zn trong đất • Zn2+ trong dung dịch; • Zn2+ hấp phụ trên bề mặt các khoáng sét; chất hữu cơ, carbonate, và các khoáng oxides; • các phức Zn2+ nguyên sinh; • và Zn2+ thay thế Mg trong các mạng lưới tinh thể của các khoáng sét Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hữu dụng của Zn • pH đất • Chất hữu cơ • Sự tương tác với các chất dinh dưỡng khác (Các cations kim loại khác như Cu2+, Fe2+, và Mn2+, làm ức chế sự hấp thu Zn2+, có thể là do sự cạnh tranh chất mang) Phosphorus Các loại phân bón và sử dụng phân bón có chứa Zn • Sulfate kẽm (ZnSO4) có chứa khoảng 35 % Zn Tên Zinc sulfate monohydrate Oxide kẽm Carbonate kẽm Phosphate kẽm Các chelate kẽm Các chất hữu cơ tự nhiên Công thức ZnSO4.H2O % Zn (gần đúng) 35 ZnO ZnCO3 Zn3(PO4) 2 Na2ZnEDTA NaZnNTA NaZnHEDTA - 78 52 51 14 13 9 5-10 Đồng (Cu) • Các dạng đồng trong đất Trong các khoáng nguyên sinh và thứ sinh, Trong dung dịch đất-dạng ion hay dạng phức. Trên các vị trí trao đổi cation của sét và chất hữu cơ. Bị hấp thu hay kết tủa trong các hợp chất oxide. Trên các vị trí hấp thu chuyên biệt. Trong chất hữu cơ và sinh vật trong đất. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hữu dụng của đồng • Sa cấu đất • pH đất • Sự tương tác với các chất dinh dưỡng khác (Bón phân N-P-K với liều lượng cao có thể gây ra sự thiếu Cu ) • Các yếu tố cây trồng Ngộ độc đồng • Thường xảy ra trong những vùng đất có hàm lượng Cu hữu dụng cao; sau khi bón các chất có chứa Cu cao như bùn thải thành phố, các loại phân rác, phân heo và gà vịt, và các chất thải hầm mỏ; và từ việc phun liên tục thuốc trừ sâu, bệnh có chứa Cu Các loại và sử dụng phân bón có chứa Cu • Loại phân bón chứa Cu thường sử dụng là CuSO4.5H2O, mặc dù CuO, hỗn hợp CuSO4 và Cu(OH)2 và chelate Cu cũng được sử dụng khá phổ biến Tên Công thức Sulfate Cu Sulfate Cu.1H2O Nitrate Cu Acetate Cu CuSO4.5H2O CuSO4.H2O Cu(NO3)2.3H2O Cu(C2H3O2)2.H2 O Cu(NH4)PO4.H2O Ammonium phosphate Cu Chelate Cu Na2Cu EDTA NaCu HEDTA Polyflavanoid Cu - % Cu Khả năng hòa tan trong nước 25 Hòa tan 35 Hòa tan Hòa tan 32 Ít hòa tan 32 Không hòa tan 13 9 5-7 Hòa tan Hòa tan Hòa tan Manganese (Mn) • Các trường hợp đất thường xảy ra thiếu Mn là: • Đất than bùn, có tầng hữu cơ mỏng, bên dưới là tầng đá vôi. • Đất phù sa sét, thịt và đất đầm lầy có nguồn gốc mẫu chất là đá vôi. • Đất đá vôi thoát thủy kém và có hàm lượng chất hữu cơ cao. • Đất đá vôi có sa cấu cát và đất chua mới cải tạo. • Đất đá vôi mới khai phá từ đất đồng cỏ. • Đất vườn được bón phân hữu cơ và vôi thường xuyên. • Đất khoáng chua có sa cấu cát, có hàm lượng Mn nguyên thủy thấp và Mn hữu dụng bị rửa trôi mạnh. Các dạng Mn trong đất • Mn2+ trong dung dịch, Mn2+ trao đổi, Mn liên kết với các chất hữu cơ, và trong các loại khoáng có chứa Mn khác Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hữu dụng của Mn • • • • pH và carbonate trong đất Ẩm độ và độ thoáng khí Chất hữu cơ Sự tương tác với các chất dinh dưỡng khác (Hàm lượng Cu, Fe, và Zn trong đất cao có thể làm giảm sự hấp thu Mn của cây trồng) • Vi sinh vật đất Các loại phân và sử dụng phân bón có chứa Mn • Sulfate Manganese (MnSO4) Tên Công thức Manganese sulfate MnSO4.4H2O Manganous oxide MnO Manganese chloride MnCl2 Các phức chất hữu cơ tự nhiên Các chelate tổng hợp MnEDTA % Mn (gần đúng) 26-28 41-68 17 5-9 5-12 Boron (B) • Các dạng B trong đất trong các đá và khoáng, hấp phụ trên bề mặt sét và các oxide Fe và Al, kết hợp với chất hữu cơ, boric acid (H3BO30), và B(OH)4- trong dung dịch đất B trong dung dịch đất • B có thể được vận chuyển từ dung dịch đất đến bề mặt hấp thu của rễ do dòng chảy khối lượng và sự khuếch tán. • H3BO30 không hòa tan là dạng B chính hiện diện trong dung dịch đất trong phạm vi pH 5 - 9. Ở pH > 9,2 H2BO3- có thể bị thủy phân thành H4BO4-. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hữu dụng của B • • • • Sa cấu đất pH đất và sự bón vôi Chất hữu cơ Sự tương tác với các nguyên tố khác (Ca2+) • Ẩm độ đất Các loại phân B và cách sử dụng • Sodium tetraborate, Na2B4O7.5H2O Tên Borax Boric acid Colemanite Sodium pentaborate Sodium tetraborate Solubor Công thức Na2B4O7.10H2O H3BO3 Ca2B6O11.5H2O Na2B10O16.10H2O Na2B4O7.5H2O Na2B4O7.5H2O + Na2B10O16.10H2O % B (gần đúng) 11 17 10-16 18 14-15 20-21 Chloride (Cl) • Trạng thái của Cl- trong đất • Anion Cl- rất hòa tan trong hầu hết các loại đất Sự phản ứng của cây trồng đối với Cl • Nồng độ NO3- và SO42- cao sẽ làm giảm sự hấp thu Cl- của nhiều loại cây trồng, bao gồm khoai tây, beans, cà chua, củ cải đường Các loại phân Cl và cách sử dụng • • • • • Ammonium chloride (NH4Cl) Calcium chloride(CaCl2) Magnesium chloride (MgCl2) Potassium chloride (KCl) Sodium chloride (NaCl) 66%Cl 65%Cl 74%Cl 47%Cl 60%Cl Molybdenum (Mo) • Sự thiếu Mo thường xảy ra trên đất cát chua. Mo trong dung dịch đất • Mo trong dung dịch hiện diện chủ yếu ở các dạng MoO42-, HMoO4-, và H2MoO40. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hữu dụng của Mo • pH đất và bón vôi • Phản ứng với Fe và Al • Sự tương tác với các chất dinh dưỡng khác Sự ngộ độc Mo • Các vùng ngộ độc Mo xảy ra trên các loại đất có pH cao Các loại phân Mo và cách sử dụng Tên Ammonium molybdate Sodium molybdate Molybdenum trioxide Molybdenum thủy tinh Công thức (NH4)6Mo7O24.2H2O Na2MoO4.2H2O MoO3 nguyên liệu thủy tinh % Mo (gần đúng) 54 39 66 1-30 Cobalt (Co) • Các loại đất thường xảy ra hiện tượng thiếu Co trên cây trồng là • (1) các loại đất cát, chua, rửa trôi mạnh; (2) một số loại đất có hàm lượng đá vôi cao; • (3) một số đất than bùn. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hữu dụng của Co • khoáng oxide Mn tinh thể Các loại phân Co và cách sử dụng • Bón Super lân, với một lượng nhỏ CoSO4 Sodium (Na) Các dạng Na trong đất Trong dung dịch và Na trao đổi và trong các khoáng silicates Ảnh hưởng của Na đến các tính chất của đất • Tính phân tán sét của Na+ và các dư thừa hữu cơ làm giảm cấu tượng đất, giảm khả năng thấm không khí và nước, giảm sự nẩy mầm, và sự phát triển của rễ Các loại phân Na và cách sử dụng Selenium (Se) • Se trong đất – Các dạng Se hiện diện trong đất là selenides (Se2-), Se nguyên tố (Se0), selenites (Se+4), selenates (Se+6), và các hợp chất Se hữu cơ Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hữu dụng của Se • Trong đất có pH cao, cây trồng thường hấp thu Se nhiều hơn trên đất chua. • Bón phân N và S có thể làm giảm nồng độ Se trong cây trồng Các loại phân Se và cách sử dụng • Bón selenites cho đất, đá phosphate và trong phân super lân